کم خونی (آنمی) چیست؟ روشهای درمان آن
در این مقاله میخوانید:
در این مقاله قراره تمام نکات در مورد کم خونی اعم از علائم کم خونی، علت بیماری، تشخیص و نحوه درمان رو بررسی کنیم. می دونی کم خونی یعنی چی؟ اول از همه باید بدونی خون از چه چیزهایی تشکیل شده! گلبول سفید، گلبول قرمز، پلاسما و… در گلبول قرمز هموگلوبین وجود دارد که وظیفه ی رسوندن اکسیژن به تمام قسمت های بدن رو به عهده داره. رتیکولوسیت ها هم گلبول قرمز جوان هستند که از مغز استخوان ترشح میشن.
همچنین پیشنهاد میکنیم مقاله سکس بعد از گذاشتن ای یو دی رو هم بخونید.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره در رابطه با کم خونی و بیماری های دیگر و همچنین داشتن سوالات در رابطه با سلامت زنان می توانید اپلیکیشن ایمپو را نصب نمایید ، و با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید. با نصب ایمپو دیگر نیاز به مراجعه حضوری به پزشک و مشاور نمی باشد. بلکه شما در هر شرایط می توانید از طریق ایمپو با کارشناسان و متخصصان حرفه ای ارتباط برقرار کنید. همچنین با نصب ایمپو می توانید از شرایط روحی و جسمی تان در روز ، هفته و ماه آگاه شوید و روز شمار دوره قاعدگی تان را مشاهده نمایید.
کم خونی چیست؟
کم خونی (Anemia) وضعیتی است که فرد فاقد گلبول های قرمز سالم، برای حمل اکسیژن کافی به بافت های بدنه. ابتلا به کم خونی که به اون هموگلوبین پایین هم گفته میشه میتونه باعث احساس خستگی و ضعف بشه.انواع مختلفی از کم خونی وجود داره که هر کدوم علت خاص خودشو داره. کم خونی میتونه موقت یا طولانی مدت باشه و یا از خفیف تا شدید متغیر باشه.
در بیشتر موارد، کم خونی بیش از یک علت داره و میتونه علامت هشدار دهنده از یک بیماری جدی باشه. درمان کم خونی که به علتش بستگی داره، از مصرف مکمل ها تا انجام اقدامات پزشکی رو شامل میشه. شما میتونید با داشتن یک رژیم غذایی سالم و متنوع از برخی انواع کم خونی پیشگیری کنید.
بدن برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز داره، هموگلوبین یک پروتئین غنی از آهنه که رنگ قرمز به خون میده.کم خونی سه علت اصلی داره: از دست دادن خون،میزان بالای تخریب گلبول های قرمز، عدم تولید گلبول های قرمز.
علائم و نشانه های کم خونی
علائم کم خونی بستگی به علت و شدتش داره. ممکنه این علائم در شما شدید یا اینکه هیچ نشونه ای نداشته باشین.درابتدای شروع بدون علامته و هر چقدر شدیدتر علائم هم بیشتر میشه که عبارتند از :
- خستگی: فرد کم خون مدام احساس خستگی میکنه حتی زمانی که به اندازه کافی استراحت کرده
- ضعف: بسیاری از افراد مبتلا به کم خونی در کنار ضعف، احساس بی حوصلگی، مشکل در تمرکز یا بهره‌وری ضعیف در محل کار و سطح انرژی پایین دارن.
- سرگیجه: افرادی که مدام دچار سردرد و سرگیجه میشن احتمالا کمبود آهن دارن که یکی از علامت های کم خونیه.
- ناخن های شکننده: این مشکل اغلب با ناخن های شکننده شروع میشه که به راحتی شکسته و ترک برمیداره و در موارد شدید ناخن ها تغییر شکل میدن.
- رنگ پریدگی: این رنگ پریدگی در افراد مبتلا به کمبود آهن میتونه در تمام بدن ظاهر بشه یا به یک ناحیه محدود بشه مانند: صورت، لثه‌ها، داخل لب ها یا پلک های پایین و حتی ناخن ها.
-
تنگی نفس:اگرشما هنگام انجام دادن کارهای عادی و روزمره‌ای که قبلاً براتون آسون بوده مانند (پیاده‌روی، بالا رفتن از پله‌ها یا ورزش دچار تنگی نفس میشین کمبود آهن میتونه علتش باشه.
- افزایش ضربان قلب: در افرادی که کم خونی شدید دارن این مساله میتونه منجر به بزرگ شدن قلب، ضربان قلب نامنظم یا سریع یا نارسایی قلبی بشه.
- دست و پای سرد: کسانی که به کمبود آهن دچار هستند ممکن است در اکثر مواقع دست و پاشون سرد بشه و احساس سرما کنن.
- سندروم پای بیقرار: احساس نیاز شدید به تکون دادن پاها در حالت استراحت. همچنین میتونه باعث احساس خارش ناخوشایند و عجیب در پاها شود. این مشکل معمولاً شب ها بدتره، به این معنی که مبتلایان ممکنه برای خوابیدن دچار مشکل بشن.
علت به وجود آمدن کم خونی چیست؟
- در افراد کم خونی میتونه به دلیل شرایطی باشه که در بدو تولد وجود داشته (مادرزادی) یا به دلیل شرایطی که براش ایجاد شده (اکتسابی).
- در مواردی که خون به اندازه کافی دربدن ایجاد نمیشه یا به بدن نمیرسه ( تغذیه ناکافی یا نادرست) سوء جذب ناشی از بیماری، سوء جذب ناشی از جراحی( کوچک کردن معده)
- خونریزی شدید باعث میشه که گلبول های قرمز سریع‌ت ر از جایگزینی شون از بین برن و خون به شکلهای مختلف از بدن دفع بشه. به طور مثال: خانوم هایی که فیبروم رحم و خونریزی های زیادی دارن، افرادی که سرطان روده بزرگ یا زخم دستگاه گوارش دارن.
- کسایی که خون به علت های مختلف توسط طحال در بدن شون از بین بره.
- بعضی مواقع خون تولید شده کافی نیست. مانند بارداری و رشد سریع در شیرخوارگی یا نوجوانی.
شایع ترین علت کم خونی پایین بودن سطح آهن در بدنه. بدن شما برای ساختن هموگلوبین مقدار مشخصی آهن نیاز داره.به این نوع کم خونی، کم خونی ناشی از فقر آهن میگن.
برخی از افراد در معرض خطر بیشتری برای کم خونی هستند، از جمله زنان در دوران قاعدگی و بارداری. افرادی که به اندازه کافی آهن یا ویتامین های خاصی دریافت نمی کنند و افرادی که از داروها یا درمان های خاصی استفاده می کنند نیز در معرض خطر بیشتری هستند.
کم خونی همچنین ممکن است نشانه یک بیماری جدی تر باشد، مانند خونریزی در معده، التهاب ناشی از عفونت، بیماری کلیوی، سرطان یا بیماری های خود ایمنی. پزشک از سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و نتایج آزمایش برای تشخیص کم خونی استفاده می کند.
انواع کم خونی
انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد در برخی از افراد تشخیص اینکه چه چیزی باعث کاهش تعداد گلبول های قرمز میشه دشواره. بیش از 400 نوع کم خونی وجود دارد که به مهم ترین شون اشاره میکنیم:
-
کم خونی ناشی از نبود گلبول های قرمز
بدن تعداد خیلی کمی سلول خونی تولید میکنه و یا سلول های خونی نمیتونن به درستی کار کنند. در این حالت کم خونی رخ می ده.
-
از دست دادن خون زیاد
زمانی که از دست دادن گلبول های قرمز خون از تولید گلبول های قرمز جدید، بیشتر بشه کم‌خونی ناشی از خونریزی بیش از حد ایجاد میشه که این مسئله بیشتر در زنانی که دوره قاعدگی شون طولانی و خونریزی زیادی دارن دیده میشه.
-
تالاسمی
بیماری تالاسمی نوعی کم خونی ارثی یا ژنتیکی است که از طریق والدین به کودکان منتقل میشه این بیماری به دو صورت خفیف (مینور ) و شدید (ماژور) دیده میشه.
-
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین
اگر به اندازه کافی غذاهای حاوی ویتامین B-12 مانند: تخم مرغ، شیر، ماست، ماهی و منابع غذایی حاوی فولات: کلم بروکلی، لبو،پرتقال، اسفناج مصرف نکنید اگر بدن شما در جذب یا پردازش این ویتامین ها مشکل داشته باشه کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ممکنه رخ بده.
-
نارسایی کمبود آهن
به دلیل سطح پایین آهن در بدن ایجاد میشه. شایع ترین شکل کم خونی که معمولا به دلیل از دست دادن خون زیاد در دوره قاعدگی رخ میده. افزایش نیاز به آهن مانند رشد جنین در بارداری میتونه باعث کم خونی فقر آهن بشه.
-
آپلاستیک
به نوعی کم خونی گفته میشه که در اون مغز استخوان سلولهای خونی به اندازه تولید نمیشه.
عوارض کم خونی
اگر کم خونی شدید باشه یا درمان نشه، میتونه عوارضی داشته باشه مانند:
- افزایش خطر افسردگی پس از زایمان
- خستگی پایدار که منجر به کاهش بهره وری میشه
- سیستم ایمنی ضعیف شده
- مشکلات دوران بارداری، از جمله خستگی، زایمان زودرس و مشکلات رشد جنین
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- نارسایی قلبی
خوبه که بدونیم انواع خاصی از کم خونی ممکنه باعث مشکلات جدی بشه در صورت مشکوک بودن به هر نوع کم خونی، بسیار مهمه که بدون تاخیر با پزشک مشورت کنین.
این عوامل می توانند خطر کم خونی را افزایش دهند:
- رژیم هایی که فاقد مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن می باشد :عدم دریافت کافی آهن، ویتامین B-12 و فولات خطر کم خونی را افزایش می دهد.
مشکلات روده کوچک : داشتن شرایطی که بر نحوه دریافت مواد مغذی روده کوچک تأثیر می گذارد، خطر کم خونی را افزایش می دهد. به عنوان مثال می توان به بیماری کرون و بیماری سلیاک اشاره کرد. - دوره های قاعدگی : به طور کلی، داشتن قاعدگی های سنگین می تواند خطر کم خونی ایجاد کند. پریود شدن باعث از بین رفتن گلبول های قرمز خون می شود.
- بارداری : زنان بارداری که مولتی ویتامین حاوی اسید فولیک و آهن مصرف نمیکنند در معرض خطر کم خونی هستند.
شرایط مداوم که مزمن نامیده می شود. ابتلا به سرطان، نارسایی کلیه، دیابت یا بیماری مزمن دیگری خطر کم خونی بیماری مزمن را افزایش می دهد. این شرایط می تواند منجر به کم بودن گلبول های قرمز خون شود. - از دست دادن آهسته و مزمن خون از یک زخم یا منبع دیگر در بدن : می تواند ذخایر آهن بدن را مصرف کند و منجر به کم خونی فقر آهن شود.
- سابقه خانوادگی : داشتن یکی از اعضای خانواده مبتلا به نوعی کم خونی که از طریق خانواده به آن ارثی می گویند، می تواند خطر کم خونی های ارثی مانند کم خونی داسی شکل را افزایش دهد.
- عوامل دیگر : سابقه برخی عفونت ها، بیماری‌های خونی و شرایط خود ایمنی خطر کم خونی را افزایش می‌دهد. نوشیدن بیش از حد الکل، قرار گرفتن در اطراف مواد شیمیایی سمی و مصرف برخی داروها می تواند بر ساخت گلبول های قرمز خون تأثیر بگذارد و منجر به کم خونی شود.
سن. افراد بالای 65 سال در معرض خطر کم خونی هستند.
عوارض
در صورت عدم درمان، کم خونی می تواند مشکلات سلامتی زیادی ایجاد کند، مانند:
- خستگی شدید. کم خونی شدید می تواند انجام کارهای روزمره را غیرممکن کند.
- عوارض بارداری افراد باردار مبتلا به کم خونی ناشی از کمبود فولات ممکن است بیشتر در معرض عوارضی مانند زایمان زودرس باشند.
- مشکلات قلبی. کم خونی می تواند منجر به ضربان قلب سریع یا نامنظم شود که به آن آریتمی می گویند. با کم خونی، قلب باید خون بیشتری پمپاژ کند تا اکسیژن بسیار کمی در خون جبران شود. این می تواند منجر به بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی شود.
- مرگ. برخی از کم خونی های ارثی، مانند کم خونی سلول داسی شکل، می تواند منجر به عوارض تهدید کننده زندگی شود. از دست دادن مقدار زیادی خون به سرعت باعث کم خونی شدید می شود و می تواند کشنده باشد.
جلوگیری
بسیاری از انواع کم خونی قابل پیشگیری نیستند. اما خوردن یک رژیم غذایی سالم ممکن است از کم خونی ناشی از فقر آهن و کم خونی ناشی از کمبود ویتامین جلوگیری کند. یک رژیم غذایی سالم شامل:
اهن. غذاهای غنی از آهن عبارتند از گوشت گاو و سایر گوشت ها، لوبیا، عدس، غلات غنی شده با آهن، سبزیجات با برگ سبز تیره و میوه های خشک.
فولات. این ماده مغذی و اسید فولیک ساخته دست بشر آن را می توان در میوه ها و آب میوه ها، سبزیجات با برگ سبز تیره، نخود سبز، لوبیا قرمز، بادام زمینی و محصولات غلات غنی شده مانند نان، غلات، پاستا و برنج یافت.
ویتامین B-12. غذاهای غنی از ویتامین B-12 شامل گوشت، محصولات لبنی و غلات غنی شده و محصولات سویا هستند.
ویتامین C. غذاهای غنی از ویتامین C شامل مرکبات و آب میوه ها، فلفل، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، خربزه و توت فرنگی است. اینها همچنین به بدن در جذب آهن کمک می کنند.
اگر نگران دریافت ویتامین ها و مواد معدنی کافی از غذا هستید، از پزشک خود در مورد مصرف مولتی ویتامین سوال کنید.
تشخیص کم خونی
در اولین قدم پزشک معمولاً سابقه پزشکی فرد را میگیره و معاینه فیزیکی انجام میده و ممکنه آزمایش خون رو برای بررسی: آزمایش خون کامل( CBC)، شمارش رتیکولوسیت ها، بررسی مواد معدنی و ویتامین های خون تا نوع کم خونی مشخص بشه. همچنین ممکنه پزشک از شما درخواست کنه که آزمایشاتی رو انجام بدین مانند:
- آزمایشات ادرار
- آزمایش مدفوع
- بیوپسی مغز استخوان (برداشتن یک نمونه کوچک برای معاینه)
- کولونوسکوپی (برای بررسی دستگاه گوارش)
پیشگیری از کم خونی
برای پیشگیری از کم خونی کسایی که خون زیادی رو بر اثر قاعدگی های سنگین یا مشکلات معده از دست دادن باید درمان بشن. شما میتونید با داشتن یک رژیم غذایی متعادل که آهن کافی دارد از کم خونی پیشگیری کنید. بخاطر داشته باشین محدود کردن قهوه و چای همراه وعده های غذایی میتونه خیلی موثر باشه چراکه نوشیدن قهوه و چای جذب آهن رو برای بدن دشوار میکنه. افرادی که به دلیل کمبود ویتامین در بدن مبتلا به کم خونی میشن میتونن با خوردن غذاهای سرشار از b12 مانند: گوشت گاو، تخم مرغ و… این بیماری رو کاهش بدن.
روش های درمان کم خونی
اول باید علت کم خونی مشخص بشه. آیا به دلیل بیماری مزمنه یا از نوع ارثیه؟ یا به علت کمبود آهن ؟ ما میتونیم کم خونی فقر آهن رو با مواد غذایی یا به وسیله ی دارو جبران کنیم داروها شامل:
- ویتامین ب 12
- فروسولفات
- هماتینیک
- ففول
- ویتامین سی
- اسید فولیک
- تزریق وریدی آهن
و مواد غذایی شامل:
- گیاهان سبز تیره
- سبزیجات
- آلو
- کشمش
- انگور
- گوشت قرمز
- ماهی
- انجیر
- تخم مرغ
- و…
چند تا روش خونگی برای درمان
- اسموتی سیب و گلابی
- مصرف روزانه یک قاشق غذاخوری از ترکیب سه شیره(انگور، خرما، توت)
- سرکه انگور1 پیمانه + شیره انگور 5 پیمانه. (شیره انگور رو چند دقیقه می جوشونی بعد سرکه رو اضافه می کنی. بعد از یک دقیقه خاموش می کنی. و هر روز یک قاشق با آب مخلوط کرده، میل کنید (سه بار در روز).
- تهیه ی غذا در قابلمه های مسی و سنگی.
- استفاده از سمنو در برنامه غذایی.
- خودداری از مصرف چای و کافئین یک ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا. بهتره چای پررنگ مصرف نشه!
- استفاده نکردن همزمان ترکیبات آهن دار و ترکیبات لبنی و کلسیم دار. باعث اختلال در جذب آهن میشه.
- انجام آزمایشات خون روتین به شکل دوره ای.
- استفاده ی قرص آهن یا ترکیبات آهن و ویتامین سی یا مواد حاوی ویتامین سی.
به طور کلی، شما باید از غذاهای غنی شده ای که سرشار از آهن هستن و غذاهایی که ویتامین های B12، B9 و C رو دارن استفاده کنین.
نکات مهم که باید به خاطر داشته باشی :
- میزان نیاز آهن روزانه ی خانم ها 15و آقایون 10 میلی گرمه.
- برای جبران کم خونی فقر آهن نیازه که دارو رو تا 40 روز مصرف کنی.
- اگه موقع بلند شدن چشم هاتون تار شد، نشون دهنده ی کم خونیه اما اگه موقع بلند شدن یا بالا رفتن از پله سرگیجه داشتی غلبه خون یا چربی خون رو نشون میده.
- مهمتر از همه اینکه میزان آهن مصرفی نباید بیشتر از حد نیاز باشه چون افزایش آهن در بدن باعث مسمومیت میشه و خطرات جدی به همراه دارد.
راستی راجع به قرص آهن هم توی صفحه ی اینستاگرام ایمپو براتون نوشته بودیم. می تونید از لینک زیر بهش سر بزنید:
آهن، قرصی که برای خانم ها حیاتیه!
سخن آخر
کم خونی وضعیتی است که زمانی ایجاد می شود که خون شما مقدار کمتر از حد طبیعی گلبول های قرمز سالم تولید کند. اگر کم خونی دارید، بدن شما خون غنی از اکسیژن کافی دریافت نمیکند. کمبود اکسیژن می تواند باعث احساس خستگی یا ضعف شود. همچنین ممکن است تنگی نفس، سرگیجه، سردرد یا ضربان قلب نامنظم داشته باشید.
درمان کم خونی به نوع آن و میزان جدی بودن آن بستگی دارد. برای برخی از انواع کم خونی خفیف تا متوسط، ممکن است به مکمل های آهن، ویتامین‌ها یا داروهایی نیاز داشته باشید که باعث میشوند بدن شما گلبول های قرمز بیشتری تولید کند. برای جلوگیری از کم خونی در آینده، پزشک ممکن است تغییرات تغذیه سالم را نیز پیشنهاد دهد.
اگر به هرگونه مشاوره در رابطه با کم خونی و بیماری های دیگر و همچنین داشتن سوالات در رابطه با سلامت زنان نیاز دارید می توانید اپلیکیشن ایمپو را نصب نمایید ، و با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید. با نصب ایمپو دیگر نیاز به مراجعه حضوری به پزشک و مشاور نمی باشد. بلکه شما در هر شرایط می توانید از طریق ایمپو با کارشناسان و متخصصان حرفه ای ارتباط برقرار کنید. همچنین با نصب ایمپو می توانید از شرایط روحی و جسمی تان در روز ، هفته و ماه آگاه شوید و روز شمار دوره قاعدگی تان را مشاهده نمایید.