به طور کلی واریکوسل به معنی واریس وریدهای بیضه یا به عبارتی گشاد شدن سیاهرگ های بیضه است. این گشادی باعث میشه که خون به قلب برنگرده و در عروق بیضه باقی بمونه. این اتساع و پیچ خوردگی در سیاهرگ های اطراف بیضه صورت می گیره و می تونه روی میزان اسپرم ها تاثیر بذاره چون اسپرم ها به گرما حساس هستن. این اتفاق باعث کمبود اسپرم و کاهش کیفیت اسپرم ها میشه. واریکوسل مادرزادیست. بهترین دمای تولید اسپرم 34.5 درجه سلسیوسه و به همین دلیل بیضه ها خارج از بدن قرار دارن.
راه های تشخیصی واریکوسل
- معاینه بالینی: مهمترین راه تشخیص و اولین گام معاینه‌ی بالینیه. از این طریق پزشک می تونه ظاهر بیضه ها و اندازه ی اون ها رو بررسی و همچنین سفتی و قوام بیضه ها رو مشاهده و معاینه کنه. این معاینه با زور زدن بیمار و معاینه در زمان زور زدن، هم انجام خواهد شد. لازمه که در زمان معاینه حریم خصوصی بیمار حفظ بشه.
- سونوگرافی: برای این تشخیص از سونوگرافی رنگی داپلر استفاده می شه. به وسیله‌ی سونوگرافی میشه واریکوسل هایی رو که با معاینه و دید مستقیم تشخیص داده نمیشن، بررسی کرد. همچنین با سونوگرافی اندازه‌ی بیضه ها بررسی میشه و اگه غیر از واریکوسل مشکلی باشه، تشخیص داده خواهد شد؛ مثل توده.
- آزمایش منی: این آزمایش بیشتر در سنین 18 سال به بالا انجام میشه. مقدار، میزان فاکتورهای منی بررسی میشه و به بررسی عملکرد بیضه ها پرداخته میشه.
آیا فردی که به واریکوسل مبتلا میشه دردی حس می کنه؟
یکی از مشخصه هایی که در واریکوسل به چشم میخوره، درده. اما مشخصه ی این درد به شکل زیره:
- درد عمدتا در سمت چپه. چون بیشتر واریکوسل در سمت چپ اتفاق میفته، میشه گفت 90 الی 95 درصد واریکوسل ها در سمت چپ رخ میده.
- درد در ناحیه‌ی کشاله ران نیست. بلکه در قسمت بالای مفصله.
- این درد در زمان ورزش، رابطه ی جنسی و ایستادن زیاده و گاها در زمان نشستن هم وجود داره. ولی زمانی که فرد استراحت می کنه و دراز می کشه، این درد وجود نداره. بنابراین وقتی که فرد در طول روز فعالیت می کنه و یا شب، هنگام درد زیاده ولی زمانی که فرد تازه از خواب بیدار می شه، دردی رو گزارش نمی کنه.
- درد با مسکن کم نمیشه چون اساس کاهش درد از بین بردن فشاره و درد منشا التهابی نداره.
- درد شدید نیست، فقط در همون موضعه و بیشتر حالت فشاری داره.
درمان واریکوسل
برای درمان واریکوسل بهتره ابتدا تشخیص قطعی داده بشه که به کمک آزمایش بررسی منی، معاینه بالینی و مشاهده ی کوچک شدن بیضه اتفاق میفته و همچنین باید ناباروری در فرد ثابت شده باشه. درمان واریکوسل جراحیه ولی ناباروری بعد از عمل جراحی به طور صد در صد درمان نخواهد شد. زمانی جراحی صورت می گیره که بیمار درد داشته باشه و در آزمایش اسپرموگرام وی تعداد اسپرم ها کاهش پیدا کرده باشه و سابقه ی دو سال ناباروری وجود داشته باشه.
جراحی واریکوسل
لاپاراسکوپی در این روش یه برش کوچک روی شکم داده میشه و از این منطقه به ترمیم واریکوسل پرداخته میشه. این عمل تحت بیهوشی انجام میشه.
واریکوسلکتومی این روش نیز تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام میشه و پزشک از راه کشاله ران و یا عروق مشخصه‌ی دیگه به عروق مورد نظر دسترسی پیدا می کنه. رگ های مورد نظر با استفاده از اولتراسوند و یا میکروسکوپ های جراحی، بسته میشه تا به عروق سالم تغییر مسیر داده شده و ترمیم صورت بگیره.
نکات مهم
یکی از اقداماتی که قبل از عمل جراحی واریکوسل انجام میشه آزمایش اسپرمه و اگه در منی فرد هیچ اسپرمی وجود نداشته باشه، عمل نمی تونه معجزه کنه و اگه میزان اسپرم 10 میلیون باشه، در این حالت شانس باروری تا 40 درصد وجود خواهد داشت. گاهی بیضه بزرگ میشه و افزایش سایز پیدا می کنه. در این مورد پیش آگهی بهتری برای بهبودی وجود داره. میزان هورمون ها در واریکوسل تغییر می کنه. مثلا LH و FSH افزایش پیدا می کنه و میزان تستوسترون نیز تغییر می کنه. بعد از عمل واریکوسل فرد باید آزمایش منی رو انجام بده. این آزمایش تا 6 ماه بعد به حالت طبیعی برمی گرده و گاها تا یکسال هم این پروسه طول خواهد کشید.
سخن نهایی
واریکوسل اتساع غیرطبیعی شبکه پامپینی فرم وریدهای بیضه است و جمع شدن خون در وریدهای اطراف بیضه، باعث افزایش درجه حرارت بیضه و از بین رفتن و غیر طبیعی شدن اسپرمها میشه. واریکوسل در 15 درصد مردان و 40 درصد مردان نابارور دیده میشه. واریکوسل شایع ولی اغلب بدون علامته و با اختلال عملکرد غدد جنسی از جمله آتروفی بیضه، ناباروری و هیپوگنادیسم همراهه. واریکوسل شایع ترین علت ناباروری در مردان هست. درمان در کودکان و نوجوانان ممکنه باعث بهبود کیفیت اسپرم و بهبود باروری در بزرگسالی بشه. ارزیابی واریکوسل باید شامل شرح حال، معاینه فیزیکی و اندازه گیری حجم بیضه با استفاده از سونوگرافی داپلر باشه. تجزیه و تحلیل مایع منی هم باید انجام بشه. روش های درمانی متنوعی برای واریکوسل وجود داره، این روش در جمعیت بزرگسال جراحیه ولی برای نوجوانان هنوز به عنوان درمان طلایی در نظر گرفته نشده.
