همانطور که مادر شدن یکی از شیرین‌ترین لذت‌های زندگی هر زنی است، فرآیند زایمان، به خصوص در مورد فرزند اول ممکن است برای هر زنی سرشار از استرس باشد. این استرس در مورد زایمان طبیعی شدیز دتر نیز هست.
بهتر است بدانید که دلیل اصلی ترس از هر موضوعی، ناآگاهی از حقیقت آن موضوع است. اگرچه زایمان طبیعی ممکن است یکی از سخت‌ترین وقایعی باشد که یک خانم پشت سر می‌گذارد، اما با کسب اطلاعات در این مورد بسیاری از عوامل ترس شما از بین خواهد رفت.
هر مادر بارداری می‌تواند با انجام فعالیت‌های گفته شده در این مقاله دوران بارداری خود و زایمان را به‌خوبی سپری کند.
ما با بررسی فواید زایمان طبیعی نسبته به زایمان سزارین به شما عزیزان کمک کنیم تا تصمیم بهتری بگیرید. اگر ماه های آخر بارداری شماست اما هنوز درمورد نوع زایمان تصمیم نگرفتید یا اطلاعات بیشتری در مورد زایمان طبیعی نیاز دارید، این مطلب مخصوص شماست.
زایمان چیست؟
به فرآیند خروج نوزاد از رحم مادر پس از تکمیل دوران جنینی زایمان می‌گویند. زایمان ممکن است به دو صورت طبیعی یا سزارین انجام شود. زایمان طبیعی به علت مزایایی که برای سلامت مادر و جنین دارد همواره در اولویت قرار دارد.
برخی علائم وجود دارد که نشان می‌دهد ممکن است به زودی زایمان کنید. این علائم عبارت‌اند از:
- انقباضات لگن و رحم؛
- نشت مایع یا خونریزی از واژن؛ شدیدترین نوع این حالت در بین عموم مردم با اصطلاح پاره شدن کیسه آب شناخته می‌شود.
- کمردرد کم و مبهم؛
- گرفتگی شکم؛
مادران و نوزادان در طول زایمان به دقت تحت نظر هستند. اکثر زنان می‌توانند از طریق زایمان طبیعی (واژینال) بچه دار شوند. در صورت وجود عوارض، ممکن است لازم باشد نوزاد با عمل جراحی سزارین به دنیا بیاید.
زایمان یک امر طبیعی است و در این فرآیند، فرد احساسات مختلفی را تجربه میکند. فرد ممکن است شادی، غم، هیجان، و حتی ترس را توام با یکدیگر تجربه کند.
مراحل زایمان طبیعی
اگر هر یک از این علائم را دارید، حتی اگر قبل از موعد مقرر باشد، با پزشک خود تماس بگیرید. زایمان زودرس می‌تواند قبل از ۳۷ هفته کامل بارداری شروع شود. فرآیند اصلی زایمان در طی سه مرحله اتفاق می‌افتد و با خارج شدن جفت تکمیل می‌شود؛
- باز شدن دهانه ی رحم:
مدت زمان این مرحله به این بستگی داردکه زایمان اول فرد باشد یا خیر! این کار تا زمانی ادامه می‌یابد که دهانه رحم نازک‌تر و گشادتر (کشیده) شده و به عرض حدود ۴ اینچ معادل حدودا 10 سانتی‌متر برسد.
در زایمان اول این مرحله تا ۲۰ ساعت هم ممکن است طول بکشد، درد در این مرحله زیاد نیست و فرد می‌تواند آن را تحمل کند. فرد اگر قدم بزند، دوش بگیرد و تنفس‌های درست داشته باشد؛ به کوتاه شدن این مرحله و پیشرفت زایمان خیلی کمک میکند.
- خروج جنین:
وقتی دهانه‌ی رحم کامل باز شد، مرحله‌ی دوم زایمان شروع می‌شود. زمان این مرحله از نیم ساعت تا دو ساعت بسته به اینکه نوبت زایمان اول باشد یا چندم فرق میکند.
در این مرحله، به کمک مادر نیاز داریم که با تنفس صحیح و زورزدن‌های به موقع، به خروج جنین کمک کند. دردها در این مرحله بیشتر است. بعد از خروج سر، خروج بقیه‌ی قسمت‌های بدن به راحتی انجام می‌شود. قبل از خروج جنین در صورت نیاز، پزشک و ماما ناحیه‌ی پرینه را برش می‌دهند تا امکان آسیب مادر و جنین را به حداقل برسانند.
- مرحله خروج جفت:
در این مرحله، جفت از دیواره‌ی رحم کنده شده و خروج آن تا نهایتا نیم ساعت بعد از خروج جنین صورت می‌گیرد. بعد از خروج جفت، رحم جمع شده و کنترل خونریزی بعد از زایمان توسط پرسنل انجام می‌شود و با فشار دادن رحم، از باقی نماندن خون و دیگر بقایا درون آن اطمینان حاصل می‌شود.
اگر اپیزیاتومی یا همان (پارگی پرینه) برای فرد انجام شده باشد و نیاز به ترمیم داشته باشد، پس از خروج جفت در این مرحله ترمیم‌های مورد نیاز انجام می‌شود.
وقتی نوزاد به دنیا آمد، زمانی که هنوز بند نافش قطع نشده بلافاصله روی شکم مادر در تماس پوست به پوست گذاشته می‌شود. در این زمان نوزاد خودش را به سمت پستان مادر بالا می‌کشد و شیر دهی آغاز می‌شود.
چه کسانی نباید زایمان طبیعی داشته باشند؟
زایمانی که دارو در آن نقشی ندارد و به طور طبیعی انجام می شود خیلی بهتر است، به همین دلیل است که اصلی‌ترین زایمان محسوب می شود و زمانی اتفاق می افتد که مادر باردار نوزاد خود را بدون استفاده از دارو یا سزارین به دنیا بیاورد.
ترس مادران باردار از درد زایمان باعث شده است که آنها کمتر این روش را انتخاب کنند. اما با روش های مدرن امروزی از درد زایمان کاسته شده و می توانند زایمان طبیعی راحت و موفقی داشته باشند.
زایمان برای هر مادر باردار چیزی متفاوت است و تجربه خاص خود را دارد. 90 درصد زنان می توانند این نوع زایمان را انجام دهند اما برخی از زنان باردار به دلیل فیزیولوژی بدن قادر به انجام این روش نیستند و پزشکان متخصص، سزارین را برای آنها توصیه می کنند. در زیر شرایطی را ارائه می دهیم که تعیین می کند چه کسانی نباید به این شکل زایمان کنند.
چندین سزارین انجام دهد
مادرانی که برای زایمان های قبلی دو سزارین را انتخاب کرده اند باید برای زایمان های بعدی سزارین شوند و نمی توانند زایمان طبیعی داشته باشند.
بیمار بودن مادر
اگر مادر بیماری خاصی (دیابت، بیماری قلبی و …) یا عفونتی مانند ایدز دارد که می تواند به جنین منتقل شود، سزارین توصیه می شود.
اکسیژن رسانی کودک
اگر وضعیت نوزاد در زمان تولد به دلیل کمبود اکسیژن، سلامت او را به خطر بیندازد و پزشک معتقد باشد که نمی‌توان اکسیژن کافی به نوزاد رساند، روش زایمان طبیعی تجویز نمی‌شود.
پایین نیامدن سر نوزاد
اگر انقباضات رحم حتی چند ساعت قبل از زایمان به گونه ای باشد که سر نوزاد پایین نیاید و نوزاد نتواند بیرون بیاید، سزارین برای مادر توصیه می شود.
موقعیت جنین در رحم
در صورتی که نوزاد چرخانده نشود و سر او به درستی قرار نگیرد، سزارین برای مادر توصیه می شود.
بواسیر مادر باردار
اگر مادر باردار از بواسیر شدید رنج می برد، به دلیل خونریزی هنگام زایمان، این زایمان توصیه نمی شود.
وزن مادر و فرزند
وزن مادر باردار و جنین بسیار مهم است. اگر وزن آنها زیاد باشد، سزارین برای آنها توصیه می شود.
سابقه جراحی مادر باردار
اگر مادر باردار سابقه جراحی دهانه رحم، سرکلاژ و سقط های مکرر داشته باشد، متخصصان زنان سزارین را توصیه می کنند.
حاملگی چند قلویی
برای مادران باردار چند قلو، از آنجایی که احتمال اینکه یکی از جنین ها در وضعیت غیرطبیعی قرار گیرد زیاد است، سزارین انجام می شود.
علائم شروع زایمان طبیعی
زایمان طبیعی معمولا بدون استفاده از داروها انجام می‌شود. استفاده از تکنیک‌های آرام سازی و کنترل تنفس در قابل تحمل کردنِ درد زایمان طبیعی، بسیارکاربردی و موثر هستند. علائم زیر به عنوان نشانگر آغاز زایمان طبیعی شناخته می‌شوند:
- جنین خودش را به سمت پایین شکم می‌کشد و به اصطلاح سر شکم خالی می‌شود. این خالی شدن سر شکم، باعث فشار به مثانه و تکرر ادرار و حتی ایجاد اسهال در فرد می‌شود. اما باعث می‌شود که بیمار تنفس راحت‌تری داشته باشد، چون فشار از روی قفسه سینه برداشته شده است.
- فرد ترشحات زیادی می‌بیند. این ترشحات ناگهان خارج شده و گاهی با رگه‌های خون همراه است. این اتفاق نشان دهنده‌ی نزدیک بودن زایمان است.
- انقباضاتی که مادر در طول حاملگی گاه و بیگاه تجربه کرده است شدت می‌گیرد و این اتفاق دارای نظم شده و نشانه‌ی شروع زایمان است.
- ممکن است پارگی کیسه‌ی آب رخ دهد.
فعالیت‌هایی که به درد قبل زایمان کمک میکند؟
اگرچه دردهای زایمان طبیعی هستند و نمی‌توان آنها را از بین برد، اما با انجام برخی فعالیت‌ها می‌توان این دردها را کاهش داده یا قابل کنترل کرد. برخی ازاین توصیه‌ها را در ادامه با هم بررسی می‌کنیم:
- قدم زدن و خرید کردن؛
- به اندازه کافی استراحت کنید؛
- ورزش کنید (یوگا، پیاده‌روی)؛
- داشتن تغذیه مناسب؛
- روی شکم خود روغن بمالید؛
- دوش گرفتن به همراه یک فرد دیگر؛
- وقت بیشتری را با همسرتان بگذرانید؛
- نشستن روی صندلی؛
- مایعات مصرف کنید؛
- برای داشتن آرامش موزیک گوش دهید؛
- دو زانو زدن و وزن خود را روی صندلی دیگری انداختن؛
- در کلاس‌های آمادگی قبل زایمان شرکت کنید؛
فواید زایمان طبیعی
اگرچه ممکن است زایمان سزارین تحت بیهوشی آسان‌تر از زایمان طبیعی به نظر برسد، اما برخی از مزایای زایمان طبیعی نسبت به جراحی سزارین چشمگیر است:
- بهبود مادر در زمان زایمان طبیعی سریع‌تر انجام می‌شود و دوره نقاهت آن کوتاه‌تر است.
- مادر در زمان زایمان هوشیار است، می‌تواند بلافاصله نوزادش را در آغوش بگیرد که این مسئله خودش به ترشح شیر، کمک زیادی میکند؛ اما در سزارین مادر بیهوش است و این لحظه و تماس پوست به پوست با نوزاد را از دست می‌دهد.
- شیردهی در زایمان طبیعی بلافاصله شروع و راحت‌تر انجام می‌شود، ولی در سزارین به علت درد مادر از ناحیه‌ی بخیه‌ها و همچنین داروهای بیهوشی، شیر دهی به تعویق می‌افتد و نوزاد لحظات طلایی را برای دریافت آغوز و لمس پوست به پوست مادر از دست خواهد داد.
- با زایمان طبیعی یک زن می‌تواند بارها حاملگی را تجربه کند ولی در سزارین مادر فقط تا سه بار و یا کمتر امکان بارداری دارد؛ این محدودیت به علت چسبندگی‌هایی است که در رحم بوجود می‌آید و سزارین های بعدی با خطر روبرو می‌شود.
- میزان خونریزی مادر در زایمان طبیعی یک سوم سزارین است و همین باعث می‌شود که سلامت مادر بیشتر حفظ شود.
- مشکلات تنفسی نوزاد در زایمان طبیعی کمتر است چون با خروج سر و در هنگام خروج سینه، فشاری که روی قفسه ی سینه ی نوزاد می‌آید باعث خروج مایع آمنیوتیک شده و مشکلات تنفسی برای نوزاد رخ نخواهد داد.
- در سزارین، علاوه بر عوارض و مشکلاتی که ممکن است برای مادر رخ دهد؛ عوارض بیهوشی نیز اضافه شده ولی در زایمان طبیعی ما این عوارض را نخواهیم داشت.
- مادر به علت حسی که در زمان زایمان پیدا میکند، به اعتماد به نفس بالاتری می‌رسد و امکان افسردگی بعد از زایمان کمتر است.
- ترخیص مادر در زایمان طبیعی سریع‌تر انجام می‌شود و میزان روزهای بستری در بیمارستان کاهش پیدا میکند.
- در زایمان طبیعی مادر می‌تواند همه چیز بخورد و در نتیجه دچار کمبود آب و غذا نمی‌شود.
- در زایمان طبیعی، همسر فرد می‌تواند همراهش باشد و ماساژ و کارهای حمایتی دیگر را انجام دهد. این باعث دلگرمی، همدلی و صمیمیت بیشتر بین آنها می‌شود.
- وقتی در زایمان طبیعی نوزاد از کانال زایمانی و واژن عبور میکند، از فلور طبیعی بیشتری برخوردار شده و باعث افزایش قدرت ایمنی وی خواهد شد.
- شروع انقباضات به وسیله‌ی هورمون اکسی‌توسین است که باعث افزایش ترشح شیر نیز خواهد شد و برای همین ترشح شیر در مادرانی که زایمان طبیعی دارند زودتر از سزارین رخ خواهد داد.
- هزینه‌ی زایمان طبیعی به مراتب کمتر از زایمان به روش سزارین است و در جامعه‌ی کنونی با این شرایط اقتصادی، این مسئله یک امتیاز مثبت به شمار می‌آید.
در صورتی که پزشک تشخیص دهد هیچ خطری شما و نوزادتان را طی زایمان طبیعی تهدید نمی‌کند، نباید از انجام آن فرار کنید. همانطور که می‌بینید روند طبیعی تجدید نسل مزایای بسیاری را برای شما و فرزند دلبندتان در پی دارد.
خطرات زایمان طبیعی چیست؟
به طور کلی زایمان طبیعی در بارداری کم‌خطر بسیار ایمن است؛ اما اگر زنی از توصیه‌های پزشک و مامای خود پیروی نکند یا در صورت نیاز از مداخله پزشکی امتناع کند، می تواند خطرناک باشد.
برای حفظ سلامتی شما و کودکتان، بسیار مهم است که در صورت بروز عوارض، گزینه‌های دیگر را مورد بررسی قرار دهید.
در مواردی مثل پیچیدن بند ناف دور گردن نوزاد، بزرگ بودن بیش از حد سر نوزاد نسبت به کانال زایمان، برعکس بودن پوزیشن نوزاد در رحم، مشکلات قلبی نوزاد و … انجام جراحی سزارین در اولویت است.
این موارد بسته به تشخیص پزشک است. در مواقع اضطراری، دریافت نکردن کمک پزشکی می‌تواند زندگی شما و نوزادتان را در معرض خطر جدی قرار دهد.
نتیجه‌گیری
زایمان طبیعی یک روند فیزیولوژیک است که برای مادر و جنین فواید بسیاری دارد. اگر همسر خانم همراهش باشد، باعث دلگرمی بیشتر خواهد شد و مادر استرس کم‌تری را تجربه میکند. تماس پوست به پوست مادر و نوزاد بلافاصله برقرار خواهد شد و شیر دهی آغاز می‌شود. و این نکته قابل ذکر است که از نظر اقتصادی نیز مقرون و به صرفه می‌باشد.
امیدواریم که این اطلاعات بتواند در انتخاب نوع زایمان برای شما کمک کننده باشد. در صورت وجود هرگونه شبهه در این مورد، می‌توانید از کارشناسان تیم ایمپو مشاوره دریافت کنید.
