برادرش تا می توانست با مادر پیرش پرخاشگری کرد. شاید حق داشت که از تبعیض خشمگین باشد اما پرتاب شی و تهدید و… منطقی نبود چون با آمدن پلیس، دست از تهدید و رفتار پرخاشگرانه برداشت. این اتفاق این پیام را می رساند که می شود با شناخت هیجان، رفتار پرخاشگرانه را مدیریت کرد.
تفاوت هیجان و احساس در چیست؟
بین احساس و هیجان تفاوت است و لازم است که انسان قبل از مدیریت هیجاناتش به علم تفاوت بین هیجان و احساس برسد تا بتواند به راحتی تفکیک کند.
هیجان بطور کلی ناشی از بخش های قدیمی مغز یعنی آمیگدال و قشر پیش پیشانی است که بطور خلاصه پاسخ به محرک می باشد مانند ترس، لرزش اندام ها، رنگ پریدگی و …
واکنش اولیه و سریع به تهدیدها، پاداش ها و محیط به منظور زنده ماندن است و از زمان انسان های اولیه تا به حال نقش مهمی در بقا ایفا کرده است و در همه جانوران هم وجود دارد.
احساس از قشر جدید مغز نشأت می گیرد، غیرقابل اندازه گیری و آگاهانه است و به نوعی پاسخ به هیجان و تحت تأثیر تجربه های فرد، عقاید و خاطراتش است. ابتدا هیجان اتفاق می افتد و بعد احساس. احساسات کمتر فیزیکی هستند و بیشتر از طریق حواس پنجگانه درک می شوند چون بیان و توصیف تجربه هایی هستند که جسمانی نیستند. طولانی تر هستند مانند عشق. می توان آنها را ابراز نکرد و نشان نداد اما هیجان را نمی توان پنهان کرد. برخلاف هیجان ممکن هست ما بارها در شرایط تکراری قرار بگیریم ولی احساسات متفاوتی را تجربه کنیم.
خشم چیست؟
خشم یک هیجان است که با خصومت نسبت به شخص یا چیزی که عمدا شما را اذیت یا ناراحت کرده است، مشخص می شود.
چرا خشم داریم؟
تفسیر ما از موقعیت خاص می تواند در ما هیجان خشم را برانگیزد.
یعنی نگاه من به مسئله و به چیزی که در من خشم را بالا آورده یا کسی که من را خشمگین کرده؛ مهم است. یعنی دو نفر در یک موقعیت برابر، می توانند هیجان متفاوتی را تجربه کنند. نحوه ی تفسیر و واکنش شما به یک موقعیت می تواند به عوامل زیادی بستگی داشته باشد، از جمله:
- کودکی و تربیت شما
- تجارب گذشته
- شرایط فعلی
همه و همه می تواند زمینه ایجاد هیجان خشم در انسان فراهم کند..
- تهدید و حمله، آزار و صدمه
- نا امیدی و ناتوانی
- باطل شدن و نادیده گرفته شدن، مورد طرد واقع شدن
- مورد برخورد ناعادلانه قرار گرفتن
- عدم احترام به داشته ها و احساسات ما
آیا هیجان خشم مفید است؟
خشم هیجانی است که به نسبت میزان ابرازش می تواند مفید یا مضر باشد. خشم تا حدی می تواند از انسان مراقبت کند و شخص به واسطه ی آن از حریمش مراقبت کند. اما اگر کنترل شده نباشد و از حد نرمال و متناسب با محیط بالاتر برود، می تواند به خود فرد، سیستم گردش خون، سیستم روانی فرد، و دیگران آسیب وارد کند.
با وجود عادی، عمومی و طبیعی بودن خشم، به معنی خوب بودن آن نیست. اگر برخی از اوقات به عنوان علامت و نشانه ای مانند تب و درد باشد، ممکن است کمک کننده باشد. اما به این معنی نیست که چنین احساس بدی را به بهانه هایی خوب بدانیم. خشم هم مانند اضطراب، نگرانی، غم، اندوه و یا هر حس منفی دیگری در برخی از موارد به کار می آید و به عنوان عامل هشدار شناخته می شود.
شبیه زمانی که شما در اتومبیل هستید و کمربند خود را نمی بندید، صدایی به شما هشدار می دهد که کمربند را نبسته اید. چنین مرحله ای را می توان فهمید. اما اگر قرار باشد کمربند به دور گردن شما بسته شود، احتمالا در چنین شرایطی نمی توان از خوبی وسیله ای صحبت کرد.
فرق بین خشم و عصبانیت چیست؟
همانطور که گفتیم خشم یک هیجان است. انسان می تواند با کمک گرفتن از شناخت خود، سیستم عقلانی مغزش و عقلانی سازی کردن هیجانات و به نوعی مدیریت و متناسب سازی شان؛ آنها را متناسب با محیط و به صورت یک رفتار نشان دهد.
عصبانیت یک رفتار است که البته گفتار ما را هم در برمی گیرد.
آیا همه خشمگین می شوند؟
بله این هیجان در تمامی جانواران وجود دارد. بین هورمون های کورتیزول که بدن را در حالت آماده باش و دفاع از خود نگه می دارد، هورمون تستسترون و خشم و عصبانیت ارتباط نزدیکی وجود دارد.
چه می شود که آدم ها ازکوره در می روند؟ مسئله زیستی یا روانی؟
انسان موجودی است که از درد و رنج می گریزد و از مرگ و نابودی هراسان است. بنابراین با هر عاملی که برای او درد و رنجی بیاورد یا او را در معرض خطر مرگ و نابودی قرار دهد با ناراحتی برخورد می کند. به همین دلیل خشم یا عصبانیت زمانی اتفاقی می افتد که مخالف آرزوها، خواسته ها، احتیاجات و یا حق ماست. پس انسان موجودیست که به این دلایل و علل و عوامل دیگر خشمگین می شود. در نتیجه می توان گفت که خشم، عادی، طبیعی و عمومی است.
تکنیک های رفتاری مدیریت خشم
- به آرامی از جای خود بلند شو
- محیط را ترک کن
- حرف هایت را به صورت ایمیل یا پیامک انتقال بده.
- انجام یک فعالیت غیر خشمگین کننده؛
مثلا مادری که از فرزندش خشمگین است لباس ها رو بشوید.
- تا 10 بشمار
- یک حواس پرتی مختصر جور کن
مثل: کش دور دست، فشار محکم انگشتان، دوش گرفتن، کار با گیاهان
- قدم بزن
- تکنیک آرام سازی رو پیش بگیرید( در یک فضای آرام بنشینید. از فرق سر تا نوک انگشتان پا، مرحله به مرحله تنش رو از بدن تون خارج کنید.)
- ببخش و با دیگران با مراعات و همدلی رفتار کن
- کاغذ مچاله و پرتاب کن
- لیوان آب را جرعه جرعه بنوش
- بالشت را محکم فشار بده یا به کیسه بوکس ضربه بزن.
تکنیک های شناختی مدیریت خشم
- آگاهی شخصی قوی: خودتان را خوب بشناسید و بدانید که چه زمانی صبرتان لبریز می شود.
افراد عصبانی غالبا احساس واضحی از خشم خود ندارند. آنها نمی فهمند که خشم از کجا می آید یا چه اتفاقی برایشان می افتد.
- برای اطمینان از رفتار خود، اطلاعات بیشتری پیدا کنید.
- خطاهای شناختیت را پیدا کن.
- باورهایت را منطقی کن. واقعا دنیا همیشه باید باب میل ما باشد؟
- به این فکر کن که شخصی که آسیب می خورد خود تو هم هستی! و سیستم فیزیولوژیکی بدنت به مرور تخریب می شود.
- طنز احمقانه بساز.
- گاهی لازم است آدم ها را همان گونه که هستند؛ بپذیریم و بگذاریم مسیر خودشان را بروند.
- مهارت هایتان را افزایش دهید. مهارت مدیریت مخارج خانه از بحث و مشاجره های حول بی پولی جلوگیری می کند یا مهارت تربیت فرزند از مشاجرات با فرزندان می کاهد. مهارت حل تعارض با همکاران، مهارت نه گفتن و ابراز وجود قاطعانه، همه و همه کمک کننده است و از خشونت پیشگیری می کند.
نتیجه گیری
اگرچه سرخوردگی، شکست و مقداری خشم در زندگی اجتناب ناپذیر است اما لازم نیست قربانی عصبانیت کنترل نشده ، شدید یا مکرر بشویم. تعدادی از روش های شناختی-رفتاری موثر برای کنترل خشم را بیان کردیم. قبل از رفتارهای عصبانی و پرخاشگرانه، به تکنیک های رفتاری و تکنیک های شناختی خشم فکر کن.
خشم کنترل نشده اول به خودت، سلامت و فرصت های زندگیت آسیب می زند. روان درمانی می تواند به شکل موثری به مدیریت خشم کمک کند. این راه حل ها ممکن است برای کاهش خشم به منظور کمک به شما و دیگران در زندگی ، برای کنار آمدن با مشکلات زندگی مفید باشد.
