آیا اختلالات تیروئید باعث افسردگی می‌شود؟
در این مقاله میخوانید:
گاهی اوقات ممکن است درگیر مشکلات ذهنی شوید که نتوانید علت دقیقی برای آن پیدا کنید؛ مثلا هیچ اتفاق بدی را تجربه نکرده باشید یا شرایط شما چندان سخت و آزاردهنده نباشد اما بازهم احساس ناراحتی یا افسردگی کنید.
در این مواقع می‌توان به جمله ی “روح سالم در بدن سالم ” رجوع کرد. برای تشخیص مشکلات روان و ذهن، لازم است در ابتدا از سلامت جسمی از قبیل سیستم هورمونی، مدارهای عصبی و فاکتورهای خونی مطمئن شویم.
یکی از مشکلات جسمی که ممکن است سلامت روان شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد اختلالات تیروئید است. آیا اختلالات تیروئید می تواند باعث افسردگی شود؟
پاسخ مثبت است. وقتی تیروئید آنطور که باید کار نمی کند، بعضی از افراد دچار مشکلات روحی می شوند. اگر تیروئید بیش از حد یا خیلی کم هورمون ترشح کند، می تواند باعث تغییرات خلقی شود. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این موضوع خواهیم پرداخت.
تیروئید چیست؟
غدهٔ تیروئید روي گردن، درست در زيــر سیب‌آدم قــرار دارد. اين غده شــبيه پروانه اســت كه دو بال (يا دو لوب) آن در دو طرف گردن قرار دارد. وظیفهٔ تیروئید، ساخت و ذخیرهٔ هورمون تیروئید و آزادکردن آن به داخل جريان خون است. هورمون تیروئید روي همه سلول‌های بدن اثر می‌گذارد و بــه كنترل اعمال بــدن كمــك می‌کند.
تیروئید بخشی از سیستم غدد درون‌ریز بدن است و هورمون‌هایی ترشح می‌کند که به تنظیم سطح انرژی و متابولیسم بدن کمک می‌کنند. به طور معمول، تیروئید با آزادسازی مقدار ثابتی از هورمون‌های تیروئید، عملکردهای مختلف را تنظیم می‌کند.
مشکلات این غده می‌تواند باعث عدم تعادل هورمون تیروئید شود که به شکل‌های مختلف، بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. عدم تعادل تیروئید می‌تواند مشکلات خلقی از جمله افسردگی و اضطراب را نیز به وجود بیاورد.
ميزان توليد هورمون تيروئید، به‌وسیلهٔ غدهٔ ديگري به نام هيپوفيز تنظيم می‌شود كه هيپوفيز هم تحت كنترل قسمتي از مغز یعنی هيپوتالاموس است.
غدد تیروئید، هيپوفيز و هيپوتالاموس هر سه با هم در تنظيم هورمون تیروئید در بدن نقش دارند. عمل هيپوفيز شبيه ترموستات است. همان‌طور كه ترموستات دماي اتاق را تنظيم می‌کند، هيپوفيز هم میزان هورمون تیروئید را در خون تنظيم می‌کند.
عمل تیروئید ســاختن هورمون تیروئید و آزادکردن آن به طور مســتقيم به داخل جريان خون و حفظ آن در حد طبيعي است.
اگر هورمون تیروئید به‌اندازه كافي وجود نداشته باشد، هيپوفيز غدهٔ تیروئید را براي توليد هورمون تحريك می‌کند(با آزادکردن هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH)، وقتي سطح هورمون تیروئید در خون به حد طبيعي رسید، هيپوفيز توليد TSH را كم می‌کند تــا از توليد زيــاد اين هورمون پيشگيري شود. بدین شکل تعادل در سیستم هورمونی بدن برقرار می‌شود.
دو مورد از رایج‌ترین مشکلات غدهٔ تیروئید، کم کاری و پرکاری تیروئید است که در ادامه به آن ها پرداخته می شود.
کم کاری تیروئید(هیپوتیروئیدیسم) چیست؟
اگر توليد هورمون توسط غده‌ی تیروئید كاهش يابد، فرد دچار کم‌کاری تیروئید می‌شود. در این بیماری، بدن به‌اندازهٔ کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند.
این مشکل در زنان و افراد بزرگسال بیشتر است. كســي كه کم‌کاری تیروئید دارد، ســطح TSH او بــه علت تحريــك بيش از انــدازه غده تیروئید، افزایش می‌یابد.
کم‌کاری تیروئید می‌تواند توانایی تفکر را تحت‌تأثیر قرار دهد و می‌تواند یادگیری چیزهای جدید را دشوار کند و ممکن است بر روحیه افراد نیز تأثیر بگذارد.
افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید ممکن است علائمی از افسردگی یا زوال عقل را تجربه کنند که برخی از آنها را اصطلاحاً علائم سوداوی می‌نامند. کم‌کاری تیروئیـد در بزرگسـالان موجـب بـروز ناهنجـاری در خلق‌وخو و رفتـار، ماننـد اضطـراب و افسـردگی و اختلال حافظــه می‌شود.
علل اختلال در عملکرد غده تیروئید
غده تیروئید ممکن است به دلایل زیر دچار برخی اختلالات شود:
- قرار گرفتن تحت فرآیندهای پرتودرمانی و سایر اشعه‌ها؛
- عوارضی که استفاده از برخی داروها بر تیروئید دارد؛ به عنوان مثال داروههای حاوی یون لیتیم از این دسته هستند.
- اختلالات تیروئید دوران بارداری در اثر عملکرد برخی آنتی بادی‌ها که در دوران حاملگی ساخته می‌شوند.
- اختلال و نقص در غدد هیپوفیز و هیپوتالاموس؛
- کمبود عناصر ضروری مثل ید در بدن؛
- عملکرد ناکارآمد تیروئید از بدو تولد؛
علت اختلال تیروئید ممکن است چیزی غیر از این موارد نیز باشد.
علائم و نشانه‌های کم‌کاری تیروئید
در اثر این اختلال و به علت كاهش هورمــون‌ها، فعاليت بدن كاهش می‌یابد؛ در نتيجه فرد ممكن است نشانه‌های زیر را تجربه کند:
- خستگی؛
- افزایش وزن؛
- پوست خشک؛
- احساس سرما؛
- موهای خشک و زبر؛
- ریزش مو؛
- گرفتگی صدا، خشن شدن صدا؛
- یبوست؛
- پوست مایل به زرد؛
- بزرگ‌شدن غده تیروئید؛
- تضعیف حافظه و فراموشی؛
- گیجی؛
- کاهش تمرکز حواس؛
- افسردگی؛
- رفتار غیرمعمول؛
- پریود نامنظم؛
- نازائی؛
- درد عضلات؛
- عدم تناسب اندام؛
- كاهش ضربان قلب؛
- كاهش درجه حرارت؛
- فراموشی مکرر مسائل به صورت غیرطبیعی؛
- تشدید خونریزی قاعدگی؛
- خواب آلودگی به صورت مداوم؛
- بی حس شدن مقطعی دست و پا؛
- ورم کردن صورت و چشم؛
- گواتر؛
ممکن است برخی علائم نادر همچون ترشح مایعات از سر پستان نیز در برخی افراد دیده شود.
پرکاری تیروئید چیست؟
اگر غــده تیروئید مقدار زيــادي هورمون تیروئید توليد كند، به اين حالت هيپرتيروييديسم (پركاري تیروئید) می‌گویند. در فردي كه تیروئید پــركاری دارد ســطح TSH خــون بــه علت افزايش هورمون تیروئید، كاهش می‌یابد.
هيپوفيز بايــد تحريــك تیروئید را كاهش دهد تا سطح هورمون تیروئید كاهش يابد. پرکاری تیروئید که به‌عنوان تیروئید پرکار نیز شناخته می‌شود، هنگامی اتفاق می‌افتد که بدن بیش از حد هورمون تیروئید تولید کند.
بسیاری از افرادی که تیروئید بیش از حد فعال دارند، نوعی از علائم اضطراب را تجربه می‌کنند. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که افسردگی نیز بین این افراد بسیار شایع است که ۶۹٪ افراد مبتلا به پرکاری تیروئید را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
علائم و نشانه های پرکاری تیروئید
افزايش هورمون تيروئید ســبب افزايش سرعت فعالیت‌های بدن می‌شود؛ در نتيجه آن فرد دچــار نشانه‌های زیر می‌شود:
- عصبانيت و تحریک‌پذیری؛
- ضربان قلب سريع و نامنظم؛
- عدم تحمل گرما و تعريق زياد؛
- لرزش دست؛
- كاهش وزن؛
- افزايش اشتها؛
- تغيير در اشتها؛
- افزايش حركات روده؛
- خستگي؛
- ضعف عضلانی؛
- بزرگ‌شدن غده تیروئید (گواتر)؛
- اختلال در خواب (مثلاً بی‌خوابی)؛
- تنفــس كوتاه بخصــوص در هنــگام ورزش‌کردن؛
- نازائي؛
- سوزش چشم، دوبيني، تاري ديد؛
- افسردگی؛
- اضطراب؛
- رفتارهاي غيرمعمول؛
این علائم در افراد مختلف متفاوت است.
گواتر چیست؟
بزرگ‌شدن غدهٔ تیروئید را گواتر می‌نامند. بزرگ‌شدن تیروئید به علت درست کارنکردن آن اســت كه می‌تواند به شكل پركاري و يا کم‌کاری تیروئید باشــد.
گواتر ممكن است در نتيجه ندول‌های تیروئید و يا التهاب غده تیروئید هم ايجاد شود. ندول تیروئید (گره تیروئید) تودهٔ ســفت در غده تیروئید اســت كه بيشــتر در افراد مســن ايجاد می‌شود.
اكثــر ندول‌ها بی‌ضرر بوده و نياز به درمان ندارند؛ اما گاهي ممكن اســت اين ندول‌ها سرطاني بوده و يا ســبب پركاري تيروئید شوند.
افسردگی و نشانه های آن
به افسردگی لقب سرماخوردگی روانی داده شده است. یک بیماری پزشکی شایع و جدی که بر احساس، نحوهٔ تفکر و عملکرد شما تأثیر منفی می‌گذارد. خوشبختانه افسردگی قابل‌درمان است.
افسردگی باعث احساس غم و اندوه و یا ازدست‌دادن علاقه به فعالیت‌هایی می‌شود كه قبلاً از آنها لذت می‌بردید. افسردگی می‌تواند به مشکلات عاطفی و جسمی متنوعی منجر شود و عملکرد شما در محل کار و خانه را کاهش دهد.
علائم افسردگی از خفیف تا شدید متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس غمگینی یا داشتن روحیه افسرده؛
- ازدست‌دادن علاقه یا لذت در فعالیت‌هایی که قبلا از آن لذت می‌برد؛
- تغییر در اشتها، کاهش یا افزایش وزن که ارتباطی با رژیم غذایی ندارد؛
- مشکل خوابیدن یا خواب زیاد؛
- ازدست‌دادن انرژی یا افزایش خستگی؛
- افزایش فعالیت بدنی بی‌هدف (به‌عنوان‌مثال، عدم توانایی در نشستن آرام، گام برداشتن، پیچیدن دست)؛
- کندشدن حرکات یا گفتار (این اقدامات باید به حدی شدید باشد که توسط دیگران قابل‌مشاهده باشد)؛
- احساس بی‌ارزشی یا گناه؛
- مشکل در فکرکردن، تمرکز یا تصمیم‌گیری؛
- افکار مرگ یا خودکشی؛
اگرچه ممکن است افسردگی در اثر عوامل دیگری ایجاد شده باشد اما نباید از اختلالات تیروئید به عنوان عامل اثرگذار در این اختلال غافل شد.
راه های درمان افسردگی
اگر علائم عدم تعادل تیروئید، افسردگی یا هر دو را تجربه کردید؛ مهم است که با پزشک خود صحبت کنید. هر دو بیماری قابل‌درمان هستند و هرچه زودتر درمان را شروع کنید، احساس بهتری خواهید داشت.
مشکلات تیروئید اغلب با یک آزمایش خون ساده قابل‌تشخیص است. پس از تشخیص، پزشک برای درمان بیماری شما دارو تجویز می‌کند.
این داروهای تیروئیدی یا می‌توانند تولید هورمون‌های تیروئید در بدن را کاهش دهند و یا هورمون‌های ازدست‌رفته را جایگزین کنند تا به بهبود عملکرد تیروئید و خلق‌وخو کمک کنند.
پزشک انجام آزمایش‌های دوره‌ای را نیز بعد تجویز درمان می‌خواهد تا عملکرد مؤثر درمان را پیگیری کند. داروهای تیروئید گاهی اوقات با داروهای ضدافسردگی برای درمان افسردگی در افرادی که عملکرد طبیعی تیروئید دارند، ترکیب می‌شوند.
در یک مطالعه قدیمی، 23٪ از افرادی که هورمون تیروئید T3 را به همراه درمان ضدافسردگی خود استفاده کرده‌اند، علائم افسردگی خود را بهبود بخشیده‌اند.
تجزیه‌وتحلیل‌های اخیر نشان داده است که اگرچه ترکیب داروهای تیروئید با داروهای ضدافسردگی بی‌خطر و مؤثر است، اما رابطه پیچیده افسردگی و کم‌کاری تیروئید نیاز به مطالعه بیشتر دارد.
برای برخی از افراد، درمان عدم تعادل تیروئید زمینه‌ای می‌تواند افسردگی را تسکین دهد. اگر همچنان علائم افسردگی را تجربه می‌کنید، ممکن است پزشک استفاده از درمان‌های اضافی مانند ضدافسردگی، روان‌درمانی یا ترکیبی از این دو را توصیه کند.
داروهای اختلالات خلقی که با سلامت روان افراد تداخل دارند می‌توانند بر عملکرد تیروئید آنها تأثیر بگذارند.
جمع‌بندی
کم‌کاری تیروئید و افسردگی می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. به‌عنوان‌مثال، هر دو می‌توانند باعث تغییر روحیه شوند. ممکن است بین کم‌کاری تیروئید و افسردگی رابطه وجود داشته باشد.
به‌احتمال زیاد کم‌کاری تیروئید باعث ایجاد علائم افسردگی می‌شود، نه اینکه افسردگی منجر به کم‌کاری تیروئید شود!
اگر علائم ذکر شده را درخور مشاهده کردید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً با پزشک متخصص تیروئید ارتباط گرفته و داروهای تجویز شده را به روانپزشک خود نشان دهید تا از تداخل دارویی جلوگیری شود. پزشکان تیم ایمپو آماده‌ی پاسخگویی به سوالات شما در این رابطه در اپلیکیشن ایمپو هستند.