تله ها ساختارهای ذهنی هستن که روی احساسات، افکار و رفتارهای شما تاثیر میذارن و منجر به یه سری الگوی رفتاری میشن. منشاء تله ها از کودکیه و معمولا با ما باقی میمونه. دراین مقاله قراره اول پرسشنامه تله شکست رو پر کنیم تا متوجه بشیم این تله چقدر در ما هست یا نیست، بعد راجع به نشانه های تله شکست بیشتر بدونیم و از ریشه شکل گیری اون آگاه بشیم و در آخر یاد بگیریم که میتونیم چه کارهایی انجام بدیم که تا حد امکان بهش غلبه کنیم.
تله شکست چیست؟
آیا به این فکر میکنین که آدم ناموفق و شکست خورده ای هستین؟ یا اینکه در مقایسه با دیگران در زمینه ی شغل، موقعیت، تحصیلات و … در سطح پایین‌تری هستین؟ آیا همش خودتون رو با بقیه مقایسه میکنین و به خودتون برچسب بی عرضه و بی کفایت بودن میزنین؟ شاید هم در ظاهر اتفاقا آدم موفقی باشین، شغل خوبی داشته باشین و… اما مدام حس میکنین اون قدر که نشون میدین توانا نیستین، دارین دیگران رو فریب میدین و بالاخره یه روزی بقیه به اصل ماجرا پی میبرن! اگر معمولا چنین احساس ها و افکاری رو تجربه میکنین، احتمالا دچار تله یا همون طرحواره شکست هستین.
پرسشنامه تله شکست
این پرسشنامه میزان شدت تله شکست شما رو می‌سنجه، دقت کنین که به ” احساسی ” که دارین امتیاز بدین، نه به چیزی که به طور “عقلانی ” فکر میکنین درسته.
نحوه ی امتیازدهی پرسشنامه تله شکست
اصلا در مورد من درست نیست.1تا حد زیادی در مورد من درسته.2تا حد کمی در مورد من درسته.3تا حد متوسطی در مورد من درسته.4تا حد زیادی در مورد من درسته.5کاملا در مورد من درسته.6
اگه امتیاز 5 یا 6 دارین، حتی اگه امتیاز کلی شما کم باشه، ممکنه دچار تله شکست باشین.
سوالات پرسشنامه تله شکست
- احساس میکنم نسبت به دیگران در رسیدن به موفقیت شایستگی کمتری دارم.
- در رابطه با موفقیت، من همیشه یه بازنده بودم.
- اغلب افراد هم سن و سال من در کارشون موفق تر از من هستن.
- به عنوان دانش آموز همیشه یه بازنده بودم.
- فکر میکنم نسبت به اطرافیان هوش کمتری دارم.
- در حوزه کاری، به خاطر شکست هام احساس تحقیر میکنم.
- در مقایسه با موفقیت های کسب شده، از دیگران خجالت میکشم.
- احساس میکنم دیگران بیشتر از چیزی که هستم من رو موفق میدونن.
- احساس میکنم هیچ قابلیتی که به درد زندگی بخوره، ندارم.
- کمتر از قابلیت هام کار میکنم.
امتیازبندی پرسشنامه تله شکست
10-19: بسیار کم، احتمالا شما دچار این تله نیستین.
20-29: تا حدی کم، ممکنه گاهی اوقات دچار این تله بشین.
30-39: متوسط، این تله گاهی به عنوان یه معضل خودش رو در زندگی شما نشون میده.
40-49: زیاد، این تله یکی از تله های مهم زندگی شماست.
50-60 :خیلی زیاد، این تله مسلما یکی از تله های اصلی زندگی شماست.
نشانه ها و ویژگی های تله شکست
- قدم های لازم برای ایجاد مهارت های شغلی رو برنمیدارین. (مثلا فارغ التحصیلی از دانشگاه یا یادگیری از یه متخصص و…)
- یه شغلی انتخاب میکنین که پایین تر از حد شایستگی ها و توانایی های واقعی شماست. (مثلا ممکنه فارغ التحصیل از یه رشته ی خوب باشین، اما راننده ی تاکسی بودن رو انتخاب کنین)
- درخواست ترفیع شغل یا حقوق نمیکنین، توانایی های خودتون رو به دیگران نشون نمیدین یا برای افزایش اون ها کاری نمیکنین.
- از تصمیم گیری های مهم و ابتکار عمل داشتن میترسین، بنابراین دنبال مسئولیت های بیشتر نیستین.
- مدام شغلتون رو تغییر میدین و تو یه حوزه مشخص تخصص پیدا نمیکنین.
- موفقیت ها و دستاوردهاتون رو کوچیک به حساب میارین و در عوض تا میتونین بابت ضعف ها و شکست هاتون مبالغه میکنین.
- برای جبران حس شکست، تلاش میکنین با زن ها/مردهای موفق ارتباط بگیرین یا اینکه روی موارد دیگه ای از خودتون مثل جوانی، جذابیت ظاهری، چهره و … تمرکز کنین اما همچنان از درون احساس شکست میکنین.
سرچشمه ها و منشاء تله شکست
- شما احتمالا والدین انتقادگری داشتین که مدام از عملکرد شما در مدرسه، خانه و … انتقاد میکردن و مدام به شما لقب بی‌عرضه، احمق، دست و پا چلفتی و… رو میدادن.
- ممکنه که پدر و مادرتون خیلی موفق بودن و شما احساس کردین که هیچ وقت نمیتونین به معیارهای اون ها برسین، برای همین دیگه تلاش نکردین.
- شاید والدینتون اهمیتی به موفق بودن یا نبودن شما نمیدادن و یا شما رو مثل یه رقیب میدیدن و حتی دوست نداشتن شما موفق بشین.
- امکان داره مدام با خواهر و برادرتون مقایسه میشدین و چون احساس میکردین در مقابل اونها حرفی برای گفتن ندارین، دست از تلاش کشیدین.
- شاید در مدرسه یا ورزش به اندازه بقیه موفق نبودین که علتش ممکنه کمبود توجه یا ناتوانی در یادگیری و … بوده اما برای اینکه از احساس تحقیر فرار کنین، دیگه تلاش نکردین.
راه های غلبه بر تله شکست
- اول از همه بررسی کنین که احساس شکست شما درست هست یا نه؟
- دست از خودسرزنشی بردارین. چون برای اتفاقاتی که افتاده مقصر نیستین. این خیلی طبیعیه که تله شکست باعث بشه شما کارهایی رو انجام بدین که بر طبق همون الگو باشه. مغز شما سال هاست که این روند رو یاد گرفته و شما هم با اون همراهی میکنین. این برای مغز و ناخودآگاه شما مثل یه سفر نوستالژیک به خونه و دوران کودکیه. پس با کودک درونتون که احساس شکست میکنه، ارتباط برقرار کنین و در آغوشش بگیرین.
- تشخیص بدین چه چیزی تله شکست رو فعال میکنه، مثلا در چه موقعیت های تحصیلی یا شغلی و … این احساس به وجود میاد.
- زمانی که از اتفاقاتی که این تله رو فعال میکنه آگاه شدین، تلاشتون رو بکنین که اجازه ندین تحت تاثیرش قرار بگیرین، مثلا به خودتون بگین: من الان میتونم فعال شدن تله شکست رو احساس کنم، اما بهش توجهی نمیکنم. تله شکست ممکنه باعث بشه تصمیماتی بگیرین که دقیقا در آخر شکست بخورین، شما باید این رو تشخیص بدین و تو دامش بیفتین.
برنامه ریزی برای تغییر تله شکست
- هر روز خودتون رو مجبور به تصمیم گیری کنین، فرقی نمیکنه خرید از خواربار فروشی باشه یا تغییر دکوراسیون منزل، هدف اینه که عضلات تصمیم گیریتون تقویت بشه. بعد از افزایش مهارتتون تو زمینه های روزمره، تصمیم گیری های مهم تر و بزرگ تر رو تمرین کنین.
- مدام برای خودتون یادداشت بنویسین و به خودتون یادآوری کنین که افکار و احساساتی که با فعال شدن تله شکست به ذهنتون میان، لزوما واقعی نیستن.
- فعالیت هایی رو انتخاب کنین که به شما انگیزه میدن، درواقع سعی کنین اهدافی داشته باشین که فقط نتیجه اش مهم نباشه و از مسیر لذت ببرین.
- فهرستی از توانایی ها، موفقیت ها و دستاوردهاتون تهیه کنین و وقتی احساس بی کفایتی و شکست کردین؛ اون رو بخونین تا بهتون یادآوری بشه که زندگیتون فقط پر از ناکامی و شکست نبوده.
- به دنبال توانایی ها و استعدادهای واقعی خودتون برین، محدودیت هاتون رو بشناسین و بپذیرین، به حوزه هایی فکر کنین که در اونها بیشترین کارایی رو دارین، ممکنه لازم باشه مهارت و توانایی جدیدی رو یاد بگیرین و یا شغلتون رو عوض کنین یا صرفا شرایط متفاوتی در شغل فعلیتون ایجاد کنین.
- فهرستی از رفتارهایی که در آینده باید اون ها رو تغییر بدین تهیه کنین و برای اون محدودیت زمانی بذارین. متعهد باشین، بهانه تراشی نکنین و ریسک شکست رو بپذیرین، چون این تنها راه موفقیته.
- از اقدام های کوچک و مرحله به مرحله شروع کنین و هر وقت به هر موفقیتی، هر چند کوچیک دست پیدا کردین، به ارزش و اهمیتش توجه کنین و خودتون رو تشویق کنین.
- از عزیزانتون هم در این پروسه کمک بگیرین: به اطرافیانتون بگین که میخواین با این تله مبارزه کنین. اجازه ندین بقیه شما رو دلسرد کنن. ازشون حمایت و تشویق بخواین. اگر همسرتون فرد خیلی موفقیه باز هم حواستون به اهمیت دادن به دستاوردهای شخصیتون باشه.
نتیجه گیری
همه‌ی موارد گفته شده در مقاله به شرط تلاش برای عمل کردن بهشون، کمک کننده هستند، چون آگاهی همیشه نجات دهنده است، اما حواستون باشه گاهی شدت این تله ها ممکنه اینقدر در ما زیاد باشه که باعث اختلال در روند زندگی معمولی بشه و اینجاست که کمک گرفتن از یک متخصص و روانشناس میتونه به ما کمک کنه تا بتونیم تا حد امکان بهتر و موثرتر با اونها مقابله کنیم. حواستون باشه شما فارغ از دستاوردها و نتایج بیرونی در هر صورت به عنوان یه انسان ارزشمند هستین.
منابع:
