آندومتریوز یا Endometriosis چیست؟
در این مقاله میخوانید:
تا حالا اسم آندومتریوز به گوشت خورده؟ می دونی چیه؟
قبل از اینکه راجع بهش توضیح بدم، بهتره با قسمت های مختلف رحم آشنا بشی!
رحم مهم ترین قسمت دستگاه تناسلی داخلیه و سه لایه داره:
- آندومتریوم
- میومتریوم
- پارامتریوم
پارامتریوم: خارجی ترین لایه ی رحمه که از بافت همبند فیبری و چربی تشکیل شده و رحم رو به سایر بافت های لگنی متصل می کنه.
میومتریوم: لایه ی میانی رحمه که از عضلات صاف تشکیل شده و در زایمان و پریود نقش انقباضی رو به عهده داره.
آندومتریوم: داخلی ترین لایه ی رحمه که از بافت مخاطی تشکیل شده. آندومتر در طی سیکل قاعدگی رشد می کنه، ضخیم می شه و در نهایت در انتهای دوره ریزش می کنه، خونریزی ایجاد می شه و پریود رخ می ده.
حالا بهتر می تونم آندومتریوزیس رو توضیح بدم.
آندومتریوز از کلمه ی آندو یا آندومتر گرفته شده، یعنی بافت داخلی رحم که در طی دوران قاعدگی مهم ترین بخش برای ایجاد خونریزیه.
آندومتریوزیس یه بیماری مربوط به سیستم ایمنی و هورمونیه که زنان رو در دوران باروری گرفتار می کنه.
علت آندومتریوزیس:
علت آندومتریوزیس نامشخصه، بافت های مختلف بدن تغییر شکل می دن و مثل بافت آندومتر کار می کنن.
به دلایل نامشخص، وقتی خون قاعدگی برگشت می کنه و از لوله های رحم به داخل لگن و شکم می ریزه، بافت آندومتر هم همراه اون منتقل می شه. به دنبال این واقعه ما بافت رحم یعنی آندومتر رو در قسمت های دیگه ی بدن از جمله: تخمدان ها و لوله های رحم، شکم، رباط های محافظت کننده ی رحم، واژن، رکتوم و … خواهیم داشت. ممکنه بافت آندومتر در ریه و حتی مغز هم وجود داشته باشه که البته نادره.
حتی در مواردی این بافت، حالت سرطانی به خودش می گیره. متاسفانه آمار سرطان در زنانی که آندومتریوز دارن، بیشتره.
عوارض آندومتریوزیس:
همونطور که گفته شد، آندومتر در طول دوره ی ماهانه به هورمون ها پاسخ می ده، رشد می کنه و در نهایت با کاهش و افت هورمون ها و شروع قاعدگی، ریزش می کنه و خونریزی رو به دنبال داره.
زمانی که پریود می شی، خون داخل رحم از طریق واژن به بیرون هدایت می شه؛ اما وقتی این خونریزی در بافت آندومتریوز صورت می گیره، راهی برای خروج نداره!
وقتی خونریزی رخ می ده، ریزش بافت آندومتریال هم صورت می گیره و چون نمی تونه خارج بشه در همون منطقه باقی می مونه و فاسد می شه، به دنبال اون تورم رخ می ده و حتی بافت اسکار تشکیل می شه.
این خونریزی در مناطقی می تونه خطرات جدی به دنبال داشته باشه، مثلا خونریزی در مغز!
از عوارض دیگه ی آندومتریوزیس که به محل اون بستگی داره، این هست که خونریزی می تونه به صورت پارگی خودش رو نشون بده و به مناطق دیگه گسترش پید اکنه.
مثلا وقتی آندومتریوزیس در ناحیه ی روده باشه، ایجاد چسبندگی، خونریزی و انسداد روده رو به دنبال داره.
این ضایعات می تونن در مثانه باشن و ایجاد مشکلات اداری کنن.
ایمپویی جان حالا میتونی بگی آندومتریوزیس چیه؟
بله بافت رحم در جایی خارج از رحم!☹
هر بار که فرد پریود می شه؛ تمام نقاطی که درگیر آندومتریوز هستند، دچار خونریزی و درد می شن. همه ی علایمی که در زمان پریود رخ می ده، برای اون نواحی هم اتفاق میوفته.
این درد می تونه خفیف تا شدید و خطرناک یا با خطر کمتری باشه که به محل آندومتریوز بستگی داره.
اگر آندومتریوزیس در لگن و اطراف بافت مقعد و واژن باشه، فرد در هنگام رابطه ی جنسی درد شدیدی داره. همچنین در هنگام اجابت مزاج و دفع ادرار درد شدیدی رو تحمل می کنه و به دنبال اون حالت تهوع، سردرد و حتی دردهای عضلانی رو خواهد داشت.
خونریزی شدید و پریودهای بسیار دردناک سراغ فرد میاد.
زمانی که داخل تخمدان از بافت آندومتریوز باشه، با هر بار خونریزی کیست های پرخونی رو ایجاد می کنه که بهشون کیست های شکلاتی گفته می شه و اگه پاره بشن باعث خونریزی داخل شکم می شه و مشکلات جدی رو ایجاد می کنه.
فرد به دنبال این خونریزی های دردناک و عوارض اون احساس خستگی دایمی داره و حتی ممکنه افسرده بشه.
علایم آندومتریوزیس:
- خونریزی های زیاد و دردناک در زمان قاعدگی.
- دردهای لگنی
- درد زیر شکم
- دردهای دستگاه گوارش
- درد هنگام رابطه ی جنسی
- درد در هنگام معاینه ی لگنی
- خستگی مداوم
- اشکال در حاملگی
- در موارد شدید، ناباروری
- افسردگی
راه های تشخیص:
- سونوگرافی:
با سونوگرافی می شه کیست تخمدان رو تشخیص داد. اما اگر در سونوگرافی چیزی رویت نشه دلیل بر عدم وجود آندومتریوزیس نیست. چون بافت های آندومتریوزیس ممکنه در نواحی دیگری غیر از تخمدان باشن.
سونوگرافی می تونه داخلی و واژینال باشه ولی در دختران سونوی رکتال انجام می شه.
- لاپاراسکوپی:
بهترین راه تشخیصی برای آندومتریوزیسه.
لاپاراسکوپی یه عمل جراحیه که وسیع نیست ولی زیر بیهوشی عمومی انجام می شه. لاپاراسکوپ از یه شکاف کوچک اطراف ناف وارد شکم می شه و تمام قسمت های داخلی رو بررسی می کنه. پزشک به کمک اون می تونه بافت آندومتریوز رو در قسمت های مختلف ببینه، نمونه برداری کنه و یه تشخیص دقیق بده.
درمان آندومتریوزیس:
درمان آندومتریوزیس بسته به شرایط بیمار و علایم متفاوته.
- اینکه بیمار در چه سنی قرار داره؟
- مجرده یا متاهل؟
- قصد بارداری داره یا نه؟
درمان ها:
- درمان دارویی: استفاده از مسکن ها برای کاهش درد.
- درمانهای هورمونی: هورمون هایی که از تخمک گذاری جلوگیری می کنن.
- استفاده از هورمون پروژسترون.
- استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری: این قرص ها، هورمون استروژن و پروژسترون دارن و می تونن روی تخمک گذاری هم تاثیر بذارن. همچنین میزان خونریزی قاعدگی رو کم می کنن.
- استفاده از IUD پروژسترونی (وسیله ی داخل رحمی برای جلوگیری از بارداری)
- استفاده از آگونیست GNRH: این دسته از داروها یائسگی موقت ایجاد می کنن، تخمک گذاری متوقف می شه و به دنبال اون هورمون استروژن هم کاهش پیدا می کنه.
- جراحی:
- لاپاراسکوپی: بالاتر راجع بهش توضیح داده شد.
- لاپاراتومی: تحت بیهوشی، شکم کاملا باز می شه و بافت های آندومتریوزیس برداشته می شه.
- هیسترکتومی: کل رحم برداشته می شه. البته اگه بافت آندومتریوز در قسمت های دیگه باشه، بازم بیماری به طور کلی درمان نمی شه.
- حاملگی: با حاملگی میزان هورمون پروژسترون افزایش پیدا می کنه و باعث کاهش فعالیت بافت های آندومتریوز می شه.
- یائسگی: بله، در یائسگی کاهش هورمون و بالاخره قطع اون رو داریم و به این ترتیب بیماری آندومتریوز فروکش می کنه.
ایمپویی عزیز مهم ترین نکته، درمان حمایتیه. مخصوصا افسردگی ای که ممکنه رخ بده. ما در کنارت هستیم تا راحت تر از این بحران عبور کنی😊