آییودی چیست؟
آییودی یا Intrauterine Device، یکی از وسایل پیشگیری از بارداری در زنان هست که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) تایید شده و توسط بسیاری از افراد استفاده می‌شه. آییودی می‌تونه از 2 تا 10 سال از بارداری پیشگیری کنه و یه وسیله‌ی پیشگیری طولانی مدت به حساب میاد.
آییودی چگونه از بارداری پیشگیری می‌کند؟
آییودی در داخل حفره‌ی رحم جای‌گذاری می‌شه. با ضخیم کردن مخاط دهانه‌ی رحم از ورود اسپرم جلوگیری و یا محیط رو برای اسپرم ناامن می‌کنه. همچنین در صورت انجام لقاح و ایجاد سلول تخم، از جایگزینی سلول تخم تشکیل شده جلوگیری می‌کنه و بدین صورت بارداری رخ نمی‌ده.
ساختار آییودی
آییودی به شکل حرف تی در زبان انگلیسیه و از جنس نوعی پلاستیک به نام پلی‌اتیلن ساخته شده. آییودی یه نخ بلند در انتها داره که وقتی در داخل رحم جای‌گذاری شد، به‌وسیله‌ی اون نخ کنترل می‌شه. خود شخص هم می‌تونه وضعیت آییودی رو کنترل کنه. به این صورت که ابتدا باید دست‌هاش رو به خوبی شسته و ضد عفونی کنه، سپس انگشتش رو وارد واژن کرده و نخ رو لمس کنه. به این صورت متوجه می‌شه که آییودی هنوز وجود دارد.
آییودی برای چه افرادی مناسب است؟
آییودی بیشتر برای افرادی که زایمان داشتن و یه فرزند دارن و یا حداقل یک بار حاملگی رو تجربه کردن استفاده می‌شه چراکه ممکنه باعث عفونت و یا مشکلات بعدی برای بارداری بشه.
معاینات قبل از جای‌گذاری آییودی
بهتره شخص قبل از جای‌گذاری آییودی، معاینه بشه و یه تست پاپ اسمیر انجام بده. اگه دچار عفونت‌های لگنی و بیماری‌های مقاربتی بود، بهتره ابتدا درمان بشه و سپس آییودی جای‌گذاری بشه.
نحوه‌ی جای‌گذاری آییودی
برای جای‌گذاری آییودی می‌توان به پزشک و ماما مراجعه کرد. برای جای‌گذاری آییودی بهتره که فرد روی تخت ژنیکولوژی به پشت خوابیده و در حالت معاینه قرار گرفته باشه. پزشک یا ماما بعد از تنظیم وضعیت رحم با ابزار مخصوص، رحم رو به وسیله‌ی هیسترومتر اندازه گرفته و اندازه رو روی لوله آییودی ثبت می‌کنن. سپس آییودی به همون اندازه وارد رحم می‌شه. قبل از ورود آییودی، بازوهایش به داخل خم شده و بعد از جای‌گذاری در داخل رحم، آزاد می‌شه.
معاینات بعد از جای‌گذاری آییودی
بهتره که آییودی در روزهای 2 تا 5 پریود کار گذاشته بشه و بعد از اتمام دوره پریود به پزشک یا مامایی که آییودی رو جای‌گذاری کرده مراجعه و معاینه انجام بشه. به‌طورکلی بعد از جای‌گذاری آییودی، باید یه سونوگرافی انجام بشه تا از این طریق مطمئن بشه که آییودی در جای اصلی خودش در حفره‌ی رحم جای‌گذاری شده. معاینات بعدی آییودی توسط پزشک، بعد از معاینه‌ی اول که بعد از اتمام پریود انجام می‌گیره؛ به ترتیب یک ماه بعد، سه ماه بعد و سپس یک سال بعد انجام خواهد شد. بعضی از افراد حتی زمانی که انقضاء آییودی می‌گذره، باز هم اون رو در رحم نگه می‌دارن که کار اشتباهیه. باید آییودی رو بعد از اتمام زمان انقضاء خارج کرد و درصورتی‌که فرد بخواد باز هم از آییودی به عنوان روش پیشگیری از بارداری استفاده کنه، بلافاصله در همون لحظه آییودی دیگه‌ای براش گذاشته می‌شه.
انواع آییودی:
- آییودی هورمونی
- آییودی مسی
آییودی هورمونی و روش پیشگیری آن:
همونطور که از اسمش پیداست، نوعی از آییودی هست که با ترشح هورمون از بارداری پیشگیری می‌کنه. هورمونی که از این نوع آییودی ترشح می‌شه، پروژسترون هست، به همین خاطر این آی‌یو‌دی‌ها به اسم آییودی پروژسترونی هم شناخته می‌شن. هورمون پروژسترون باعث می‌شه که مخاط ضخیمی در دهانه‌ی رحم ایجاد بشه بنابراین از ورود اسپرم به داخل رحم جلوگیری می‌شه یا نفوذش به سختی انجام می‌شه و حتی اگه لقاح انجام و تخم تشکیل شد، از جایگزینی تخم جلوگیری می‌کنه. پروژسترون همچنین باعث می‌شه محیط داخل رحم برای اسپرم نامناسب بشه و در نتیجه ازنفوذ اسپرم به تخمک جلوگیری می‌کنه. همچنین هورمون پروژسترون باعث می‌شه که تخمک‌گذاری صورت نگیره و در نتیجه تخمکی وجود نداشته باشه که اسپرم اون رو بارور کنه. آی‌یو‌دی‌های پروژسترونی میزان خونریزی رو کمتر می کنن و می‌تونن درد ناشی از آندومتریوز و میزان دیسمنوره رو کاهش بدن. همچنین زمانی که میزان خونریزی و طول مدت خونریزی فرد زیاد باشه، آی‌یو‌دی‌های پروژسترونی کمک کننده هستن.
انواع آی‌یو‌دی‌های پروژسترونی :
| میرنا: مدت اثر این آییودی 6 تا 7 ساله یعنی حدود 7 سال از بارداری پیشگیری می‌کنه. |
| اسکایلا: این نوع آییودی حدود 3 سال امکان پیشگیری از بارداری رو فراهم می‌کنه. |
آییودی مسی:
آییودی مسی به شکل تی انگلیسی(T) هست و از بازوهایی که حاوی مس هست تشکیل شده. آییودی مسی با آزاد کردن مس از لقاح تخمک و اسپرم و از جایگزینی سلول تخم جلوگیری می‌کنه.
مزایای آییودی:
آییودی علاوه بر پیشگیری از بارداری، مزیت‌های دیگری هم داره:
- آییودی ها عوارض جانبی‌ای شبیه داروها ندارند.
- هر زمانی که بخواهید، می‌توانید آن را از رحم خارج کنید.
- آی‌یو‌دی‌ها بسته به نوع، از 5 الی 8 سال و حتی 10 سال قابل نگه‌داری در رحم هستند و از بارداری پیشگیری می‌کنند.
- مقرون به صرفه بوده و درصورت تهیه و جای‌گذاری، بسته به نوع آییودی تا حدود 10 سال می‌توان از آن به عنوان وسیله‌ی پیشگیری از بارداری استفاده کرد.
- یک روش دائمی نیست وبا خارج کردنش، فرد می‌تونه باردار بشه و به باروری فرد آسیبی وارد نمی کنه.
- یک روش پیشگیری از بارداری همیشه در دسترسه و نیازی به تنظیم کردن نداره.
- امکان موفقیت آییودی 99 درصد هست که درصد بالایی محسوب می‌شه.
- روش مناسبی برای مادران شیرده هست مخصوصا نوع پروژسترونی؛ که می‌تونن در دوران شیردهی به راحتی ازش استفاده کنن.
عوارض آییودی:
ضررهای آی یودی مسی و پروژسترونی به تفکیک به شرح زیر است:
عوارض آییودی مسی:
- درد شدید در قاعدگی
- خونریزی بین دوره‌ایی یا لکه‌بینی
- خونریزی شدید در طی پریود
- کم‌خونی
- عفونت‌ها
- درد زیر دل و کمر درد
- ترشحات واژن
عوارض آی‌یو‌دی‌های پروژسترونی:
- ایجاد افسردگی
- آکنه
- افزایش وزن
- خون‌ریزی‌های شدید در حین پریود
- سردرد
البته همه‌ی این عارضه‌ها در فرد دیده نخواهد شد وگاهی ممکنه هیچ کدام در یک فرد دیده نشه.
چند نکته
می‌شه از آییودی به عنوان یه روش اورژانسی پیشگیری از بارداری استفاده کرد. آییودی نمی‌تونه از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری کنه و در صورتی که شریک جنسی مشکوک به بیماری مقاربتی باشه، بهتره که از کاندوم هم استفاده بشه. کایلینا، لیلتا، اسکایلا، میرنا و پاراگارد؛ 5 آییودی هستند که تاییدیه ی FDA یا سازمان غذا و داروی آمریکا رو دارن.
سخن نهایی:
آی‌یو‌دی‌ها یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری هستن و در دو نوع پروژسترونی و مسی وجود دارن. آییودی به‌وسیله‌ی جلوگیری ازتخمک‌گذاری، جلوگیری از ورود اسپرم، جلوگیری از لقاح اسپرم با تخمک و در نهایت جلوگیری از جایگزینی سلول تخم؛ عمل پیشگیری از بارداری رو انجام می ده. علائمی چون درد شکمی و لگنی، افزایش میزان خونریزی در هنگام پریود و بین دوره‌ها، سردرد، افزایش وزن و حتی در مواردی افسردگی و … از عوارض استفاده از آییودی هست. آییودی یه روش پیشگیری راحت و قابل اطمینانه و تا 99 درصد از بارداری پیشگیری می‌کنه و با جای‌گذاری در رحم می‌شه به مدت طولانی ازش استفاده کرد و نیازی به تنظیم شدن و یا خوردن دارو نداره. آییودی برای زنان شیرده و افرادی که نمی‌تونن از هورمون استفاده کنن، روش بسیار مناسبیه.
