همه چیز درمورد روش پیشگیری از بارداری آی یو دی (IUD)

آی یو دی یکی از روش‌‌های موثر پیشگیری از بارداری است که تا 99 درصد شانس موفقیت دارد. انواع IUD، شامل مدل هورمونی و مسی است؛ در هر دو نوع، از ورود اسپرم به رحم، انتقال آن به لوله فالوپ، لقاح و در نهایت لانه‌گزینی جنین جلوگیری می‌شود.

دستگاه IUD به شکل حرف T انگلیسی است و باید توسط پزشک داخل حفره رحم جای‌گذاری و خارج شود. انواع IUD می‌توانند بدون نیاز به تعویض حدود 3 تا 10 سال از بارداری جلوگیری کنند. همچنین، IUD یکی روش بی خطر محسوب می‌شود؛ با این حال در برخی موارد منجر به عوارضی از قبیل لکه بینی، خونریزی شدید، سردرد، آکنه، افسردگی و... می‌شود.

IUD چیست؟

آی یو دی یا Intrauterine Device، یک دستگاه جلوگیری از بارداری است که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) تایید شده و توسط بسیاری از خانم‌‌ها استفاده می‌شود. آی یو دی می‌تواند از 2 تا 10 سال از بارداری پیشگیری کند و یک روش طولانی‌مدت و برگشت‌پذیر محسوب می‌شود.

در واقع دستگاه IUD، یکی از موثرترین روش‌‌های پیشگیری از بارداری است که نیازی به جراحی ندارد. همچنین، درصورتی‌که قصد اقدام به بارداری داشته باشید می‌توانید با مراجعه به پزشک دستگاه IUD را خارج کنید.

لازم به ذکر است که آی یو دی مانع انتقال عفونت‌‌های مقاربتی نمی‌شود؛ بنابراین بهتر است همراه با IUD از کاندوم نیز استفاده کنید تا علاوه بر جلوگیری از بارداری، احتمال ابتلا به بیماری‌‌های مقاربتی‌‌ نیز کاهش یابد.

آی یو دی چگونه از بارداری پیشگیری می‌کند؟

آی یو دی در داخل حفره رحم جای‌گذاری می‌شود و با ضخیم کردن مخاط دهانه‌ رحم، محیط را برای‌‌ اسپرم و ورود آن نامناسب می‌کند. همچنین در صورت انجام لقاح، از لانه‌گزینی تخمک بارور شده جلوگیری می‌کند و به‌این‌ترتیب بارداری رخ نمی‌دهد.

به‌عبارت‌دیگر، سیستم ایمنی بدن، انواع IUD را به‌عنوان مهاجم شناسایی می‌کند و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. این پاسخ ایمنی، باعث ایجاد التهاب در رحم می‌شود و محیط آن را برای انتقال اسپرم به لوله فالوپ نامناسب می‌کند. بنابراین، اسپرم نمی‌تواند به لوله فالوپ برسد و تخمک را بارور کند.

ساختار آی یو دی چیست؟

ساختار آی یو دی به شکل حرف T در زبان انگلیسی‌‌ است و از جنس نوعی پلاستیک به نام پلی‌اتیلن ساخته می‌شود. در انتها دستگاه IUD یک نخ بلند قرار دارد که پس از جای‌گذاری به‌وسیله آن کنترل می‌گردد.

 خود شخص هم می‌تواند وضعیت آی یو دی را کنترل کند. برای این کار ابتدا باید دست‌های خود را به‌خوبی شسته و ضدعفونی کنید. سپس باید بتوانید با واردکردن انگشت به واژن نخ را لمس کنید تا متوجه شوید که آی یو دی در جای خود قرار دارد یا خیر.

آی یو دی برای چه افرادی مناسب است؟

 آی یو دی، برای اغلب خانم‌‌های مجرد و متاهل در سنین مختلف مناسب است. به‌طورکلی حدود 23 درصد از خانم‌‌ها‌‌ از دستگاه‌‌ IUD برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند. بااین‌حال، آی یو دی بیشتر برای افرادی که زایمان داشته‌اند و یک فرزند دارند یا حداقل یک‌بار حاملگی را تجربه کرده‌اند توصیه می‌شود؛ چراکه ممکن است باعث ایجاد عفونت یا مشکلات بعدی برای بارداری شود.

همچنین، درصورتی‌که یکی از موارد زیر شامل حال شما می‌شوند، نباید از آی یو دی استفاده کنید:

• اگر باردار هستید.
•  اگر به عفونت مقاربتی مبتلا هستید یا در معرض آن قرار دارید.
•  اگر سرطان دهانه رحم دارید.
• اگر خونریزی غیرطبیعی واژینال دارید.
• اگر حساسیت به مس دارید یا به بیماری ویلسون مبتلا هستید (نوعی بیماری ژنتیکی که باعث تجمع مس در بدن می‌شود) نباید از IUD مسی استفاده کنید.
• اگر خونریزی شدید پریود، کمبود آهن یا آندومتریوز دارید، از آی یو دی مسی نباید استفاده کنید.
• اگر بیماری کبدی دارید یا مبتلا به سرطان سینه هستید، نباید از IUD هورمونی استفاده کنید.
• اگر در معرض ابتلا به سرطان سینه قرار دارید نباید از IUD هورمونی استفاده کنید.

معاینات قبل از جای‌گذاری آی یو دی چیست؟

قبل از جای‌گذاری آی یو دی، بهتر است که معاینه شوید و تست پاپ‌ اسمیر انجام دهید. اگر دچار عفونت‌های لگنی و بیماری‌های مقاربتی هستید، ابتدا باید درمان را انجام دهید و سپس آی یو دی را جای‌گذاری کنید.

قبل از جای‌گذاری دستگاه IUD، با پزشک خود درمورد مراحل و میزان درد آن صحبت کنید. برخی از خانم‌‌ها هنگام قرارگیری IUD احساس سوزش، درد متوسط تا شدید شکمی، گرفتگی و فشار را تجربه می‌کنند. همچنین، ممکن است دچار حالت تهوع، تعریق و سرگیجه شوید.

این عوارض IUD، پس از گذشت چند ساعت تا چند روز کاهش می‌یابد. پزشک ممکن است قبل از جای‌گذاری دستگاه، برای شما قرص مسکن و داروهای آرام‌بخش تجویز کند.

نحوه‌ جای‌گذاری دستگاه IUD چیست؟

برای جای‌گذاری آی یو دی می‌توانید به پزشک و ماما مراجعه کنید. هنگام جای‌گذاری آی یو دی بهتر است که فرد روی تخت ژنیکولوژی به پشت خوابیده و در حالت معاینه قرار گیرد. پزشک یا ماما بعد از تنظیم وضعیت رحم با ابزار مخصوص، رحم را به‌وسیله هیسترومتر اندازه می‌گیرند و اندازه را بر روی لوله آی یو دی ثبت می‌کنند. سپس، آی یو دی به همان اندازه وارد رحم می‌شود. قبل از ورود آی یو دی، بازوهایش به داخل خم می‌شود و بعد از جای‌گذاری در داخل رحم، آزاد می‌گردد.

ممکن است پزشک برای کاهش درد و سوزش، در اطراف دهانه رحم، برای شما تزریق بی‌حس‌کننده انجام دهد. میزان دردی که ممکن است تجربه کنید به عوامل زیر بستگی دارد:

•  میزان تحمل درد
•  طول دهانه رحم
• داشتن تجربه زایمان طبیعی

مراقبت‌‌های بعد از جای‌گذاری دستگاه IUD چیست؟

آی یو دی بهتر است که در روزهای 2 تا 5 پریود کار گذاشته شود. بعد از اتمام دوره پریود باید به پزشک یا مامایی که آن را جای‌گذاری کرده، برای انجام معاینه، مراجعه کنید. به‌طورکلی بعد از جای‌گذاری آی یو دی، باید سونوگرافی انجام شود تا پزشک اطمینان حاصل کند که آی یو دی در جای اصلی خود در حفره‌ رحم قرار گرفته است.

پس از پایان پریود و انجام معاینه اول، باید برای انجام معاینات بعدی به ترتیب پس از یک ماه، سه ماه و یک سال به پزشک مراجعه کنید. بعضی از افراد حتی زمانی که انقضا آی یو دی می‌گذرد، باز هم آن را در رحم نگه می‌دارند که کار اشتباهی است. در واقع، باید آی یو دی را بعد از اتمام زمان انقضا خارج کنید و در صورت تمایل بلافاصله در همان لحظه آی یو دی دیگری جای‌گذاری شود.

انواع IUD چیست؟

دستگاه IUD در دو نوع هورمونی و مسی وجود دارد. هر دو نوع، دارای فریم پلاستیکی به شکل حرف T انگلیسی هستند و در انتهایی آن‌‌ها یک نخ مخصوص تعبیه شده است. در ادامه به بررسی دقیق انواع‌‌ IUD و روش پیشگیری از بارداری آن‌‌ها می‌پردازیم:

1. آی یو دی هورمونی

همان‌طور که از نامش پیداست، این نوع دستگاه IUD با ترشح هورمون از بارداری پیشگیری می‌کند. هورمونی که از این نوع آی یو دی ترشح می‌شود، پروژسترون است؛ به همین دلیل این مدل با نام آی یو دی پروژسترونی نیز شناخته می‌شود.

هورمون پروژسترون باعث می‌شود که مخاط ضخیمی در دهانه‌ رحم ایجاد گردد؛ بنابراین مانع ورود اسپرم به داخل رحم می‌شود یا نفوذ آن را سخت‌تر می‌کند. همچنین، حتی اگر لقاح انجام شود و تخم تشکیل گردد، از لانه‌گزینی آن در دیواره رحم جلوگیری می‌کند.

پروژسترون همچنین محیط داخل رحم را برای اسپرم نامناسب می‌کند و در نتیجه مانع نفوذ اسپرم به تخمک می‌شود. همچنین هورمون پروژسترون تخمک‌گذاری را دچار اختلال می‌کند؛ در این حالت دیگر تخمکی وجود ندارد که اسپرم بتواند آن را بارور کند.

لازم به ذکر است که آی یو دی‌های پروژسترونی میزان خونریزی را کمتر می‌کنند و می‌توانند درد ناشی از آندومتریوز و میزان دیسمنوره را نیز کاهش دهند. همچنین زمانی که خونریزی شدید و دوره‌‌های طولانی‌مدت دارید، آی یو دی‌های پروژسترونی کمک‌کننده هستند.

انواع IUD پروژسترونی

بهتر است بدانید که انواع IUD هورمونی، میزان متفاوتی از سطوح پروژسترون را با سرعت متغیر آزاد می‌کنند. به‌عنوان‌مثال میرنا نسبت به اسکایلا پروژسترون بیشتری آزاد می‌کند. همچنین، مدت اثر میرنا حدود 6 تا 7 سال است؛ درصورتی‌که آی یو دی اسکایلا حدود 3 سال از بارداری جلوگیری می‌کند.

2. آی یو دی مسی

آی یو دی مسی دارای بازوهای مسی است و با آزادکردن مس از لقاح و جایگزینی سلول تخم جلوگیری می‌کند. در واقع این نوع IUD، پاسخ ایمنی بدن را تشدید و در نتیجه پوشش داخلی رحم را ملتهب‌تر می‌کند.

مزایا آی یو دی چیست؟

آی یو دی می‌تواند تا 99 درصد از بارداری پیشگیری کند، ازاین‌رو از موثر‌ترین روش‌‌های جلوگیری محسوب می‌شود. علاوه‌برآن دستگاه IUD، مزیت‌‌های زیر را نیز دارد:

• عوارض IUD نسبت به داروهای ضدبارداری کمتر است.

• هر زمانی که بخواهید، می‌توانید آن را از رحم خارج کنید.

• انواع IUD، می‌توانند از 5 الی 8 سال و حتی 10 سال در رحم بمانند و از بارداری پیشگیری ‌کنند.

• مقرون‌به‌صرفه هستند و ماندگاری بالایی دارند.

• یک روش برگشت‌پذیر است و به باروری آسیبی وارد نمی‌کند.

• یک روش پیشگیری از بارداری در دسترس است و نیازی به تنظیم‌کردن ندارد.

• آی یو دی مخصوصا نوع پروژسترونی آن، یک روش مناسب برای مادران در دوران شیردهی است.

• آی یو دی هورمونی می‌تواند باعث کاهش درد پریود، خونریزی شدید و درد ناشی از آندومتریوز شود.

عوارض IUD چیست؟

همان‌طور که بررسی کردیم عوارض اولیه آی یو دی در عرض چند ساعت تا چند رو پس از جای‌گذاری، کاهش می‌یابد. یکی دیگر از شایع‌ترین عوارض IUD، لکه بینی‌‌ است که پس از 3 تا 6 ماه بعد متوقف می‌شود. سایر عوارض آی یو دی مسی و پروژسترونی به تفکیک به شرح زیر است:

عوارض IUD مسی

• درد شدید در قاعدگی

• خون‌ریزی بین دوره‌‌‌های پریود یا لکه‌بینی

• خون‌ریزی شدید پریود

• کم‌خونی

• عفونت‌ها

• درد زیر دل و کمردرد

• تغییر ترشحات واژن

عوارض IUD پروژسترونی

• افسردگی

• آکنه

• افزایش وزن

• خون‌ریزی‌های شدید در حین پریود

• سردرد

توجه داشته باشید که تمامی این عوارض در یک فرد ایجاد نمی‌شود و گاهی ممکن است هیچ‌کدام را تجربه نکنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد می‌توانید تمامی سوالات و نگرانی‌های خود را با پزشکان ایمپو مطرح کنید. همچنین با استفاده از اپلیکیشن ایمپو می‌توانید طول سیکل قاعدگی، دوره پریود، تخمک‌گذاری و PMS خود را پیش‌بینی کنید.

اگه می خوای استرس بارداری ناخواسته رو تجربه نکنی، ایمپو برات روز دقیق تخمک گذاری رو محاسبه میکنه.

نصب اپلیکیشن ایمپو

خطرات IUD چیست؟

 آی یو دی یک روش بی‌خطر و موثر پیشگیری از بارداری در نظر گرفته می‌شود. بااین‌وجود ممکن است در برخی از موارد نادر، برای فرد خطرات زیر را ایجاد کند:

•  عفونت

هنگام جای‌گذاری آی یو دی ممکن است باکتری وارد بدن شما شود و در نهایت منجر به عفونت شود. در این حالت امکان بروز عفونت تا 20 روز پس از قرارگیری دستگاه IUD وجود دارد.

• خارج‌شدن IUD

امکان خارج‌شدن آی یو دی مخصوصا در ماه‌‌های اول پس از جای‌گذاری (معمولا در طول دوره پریود) وجود دارد.

• سوراخ‌شدن دیواره رحم

در حین جای‌گذاری انواع IUD امکان سوراخ‌شدن دیواره رحم وجود دارد.

•  سقط جنین

احتمال بارداری با آی یو دی بسیار پایین است؛ بااین‌وجود درصورتی‌که حاملگی رخ دهد، احتمال سقط جنین با وجود آی یو دی بسیار زیاد است.

ماندگاری دستگاه آی یو دی چقدر است؟

5 آی یو دی که تاییدیه FDA یا سازمان غذا و داروی آمریکا را دارند شامل کیلینا، لیلتا، اسکایلا، میرنا و پاراگارد است. در جدول زیر به ماندگاری هر یک از آن‌‌ها اشاره می‌کنیم:

در چه صورت به پزشک مراجعه کنیم؟

همان‌طور که ذکر کردیم، آی یو دی معمولا عارضه جدی ایجاد نمی‌کند. بااین‌وجود درصورتی‌که هریک از علائم زیر را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید:

• اگر نخ متصل به دستگاه آی یو دی کوتاه‌تر یا طولانی‌تر از همیشه حس شود.
•  اگر حس می‌کنید IUD جابه‌جا یا خارج شده است.
• اگر درد و گرفتگی شدیدی در ناحیه شکم یا زیر شکم دارید.
• اگر خونریزی واژینال شدیدی دارید.
• اگر رابطه جنسی دردناکی دارید.
• اگر هنگام رابطه جنسی یا پس از آن خونریزی دارید.
• اگر تغییری در ترشحات واژن خود حس می‌کنید.
•  اگر تب، لرز و مشکلات تنفسی برای شما ایجاد شده است.
• اگر به بارداری مشکوک هستید.

سخن نهایی

آی یو دی ‌یکی از روش‌های رایج‌‌ پیشگیری از بارداری است که در دو نوع پروژسترونی و مسی تولید می‌شود. IUD به‌وسیله‌ ایجاد اختلال در تخمک‌گذاری، ممانعت از ورود اسپرم، پیشگیری از لقاح اسپرم با تخمک و در نهایت جلوگیری از لانه‌گزینی سلول تخم، از بارداری پیشگیری می‌کند.

علائمی چون درد شکمی و لگنی، افزایش میزان خونریزی در هنگام پریود و بین دوره‌ها، سردرد، افزایش وزن و حتی در مواردی افسردگی، از عوارض این روش محسوب می‌شود. آی یو دی یک روش پیشگیری راحت و قابل‌اطمینان است که تا 99 درصد موفقیت‌آمیز عمل می‌کند. علاوه بر آن، این روش برای خانم‌‌ها در دوران شیردهی و افرادی که نمی‌توانند از روش‌‌های هورمونی استفاده کنند، انتخاب بسیار مناسبی است.

همچنین، دانستن روز دقیق تخمک‌گذاری در پیشگیری از بارداری بسیار موثر است. اپلیکیشن ایمپو برای شما روز دقیق تخمک‌گذاری، دوره پریود، PMS و طول سیکل قاعدگی را نمایش می‌دهد. در بخش کلینیک نیز می‌توانید تمامی سوالات خود را در مورد IUD و انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری، از پزشکان ایمپو بپرسید.

وقتی روز دقیق تخمک گذاری رو بدونی، دیگه استرس بارداری ناخواسته رو نداری! ایمپو برات دوره باروری رو مشخص میکنه.

نصب اپلیکیشن ایمپو

منابع

Healthline

Cleveland clinic