عزت نفس چیست و راه‌های تقویت آن

یکی از ارکان مهم سلامت روان، داشتن «عزت نفس» است که باور ارزشمندی و توانمند بودن را درون ما بیدار نگه می‌دارد. این باور همچنین کمک می‌کند نگرش مثبتی در زندگی داشته باشیم و با ایمان به خود، برای خواسته‌هایمان تلاش کنیم. افراد با عزت‌نفس سالم، خود را دوست دارند و برای دستاوردهایشان ارزش قائل هستند، روابط اجتماعی موفقی دارند و کیفیت زندگی آن‌ها بالا‌تر است. عوامل مختلفی در افزایش عزت‌نفس نقش دارند و می‌توان با انجام برخی اقدامات، احساس ارزشمندی را در خود تقویت کرد. اگر علاقه دارید بدانید «عزت نفس چیست» و چگونه می‌توان آن را تقویت کرد، در ادامه این مقاله از مجله سلامت ایمپو همراه ما شوید.

عزت نفس چیست؟

«اگر به خودمان ایمان داشته باشیم، می‌توانیم هر کاری را که می‌خواهیم انجام دهیم.»

این جمله‌ای است که از دوران کودکی تا به الان، بار‌ها‌و‌بار‌ها در کتاب‌ها و فیلم‌های مختلف به ما یادآوری شده است. اگرچه به‌طور‌کلی این جمله نادرست است و انسان توانایی رسیدن به تمام خواسته‌های خود را ندارد؛ اما یادآور یک مفهوم مهم، یعنی «ارزشمندی و توانمندی خود» است. این مفهوم به «عزت نفس» اشاره دارد و بیان می‌کند، باور به توانایی‌ها و پذیرفتن خود به‌گونه‌ای که هستیم، نقش مهمی در روابط سازگار، احساس خوشبختی و داشتن یک زندگی با‌کیفیت دارد. 

عزت‌نفس، اعتماد به ارزش و توانایی‌های خود است و حالات عاطفی مانند پیروزی، شکست، ناامیدی، غرور و شرم را شامل می‌شود. این احساس ذهنی، سطح اعتمادتان به توانایی‌ها و ویژگی‌های شما را توصیف می‌کند و از نظر روانشناسی، بر سلامت روان و کیفیت کلی زندگی افراد تأثیر می‌گذارد. تقویت عزت‌نفس پایین، نیاز به توجه و تمرین روزانه دارد و با انجام برخی اقدامات، می‌توان آن را ارتقا داد. 

برای درک بهتر مفهوم عزت نفس، به مثال زیر توجه داشته باشید:

دانش‌آموزی را تصور کنید که به‌طور‌کلی از لحاظ تحصیلی توانمند است؛ اما در یک امتحان سخت شرکت می‌کند و مردود می‌شود. اگر او عزت‌نفس بالایی داشته باشد، احتمالاً شکست خود را به عواملی مانند مطالعه‌نکردن کافی یا سؤالات دشوار مرتبط می‌داند. این در حالی است که فردی با عزت‌نفس پایین، خود را احمق خطاب می‌کند و باور دارد در امتحانات بعدی نیز مردود خواهد شد. در این مثال، داشتن عزت‌نفس، دانش‌آموز را به سمت پذیرش واقعیت، تفکر انتقادی در مورد چرایی شکست خود و حل مشکل به‌جای دلسوزی یا تسلیم‌شدن هدایت می‌کند.

عزت نفس به انگلیسی

در زبان انگلیسی، به عزت نفس «Self-esteem» گفته می‌شود. Self به معنای «خود» و Esteem نیز معنای «محترم و ارجمند شمردن خود» را می‌دهد.

ارکان عزت نفس چیست؟

ارکان و عناصر کلیدی عزت نفس شامل موارد زیر هستند:

• اعتماد به نفس

• احساس امنیت

• هویت

• احساس تعلق

• احساس شایستگی

• احترام به خود 

همچنین، ویژگی‌های کلیدی عزت نفس سالم نیز عبارتند از:

• درک بالا از مهارت‌های خود

• توانایی حفظ روابط سالم با دیگران و در‌نتیجه داشتن رابطه سالم با خود

• انتظارات شخصی واقع‌بینانه و مناسب

• درک نیازهای خود و توانایی بیان آن‌ها

• دوست داشتن و ارزش قائل‌شدن برای خود

• توانایی تصمیم‌گیری و اثبات خود

• شناسایی نقاط قوت خود 

• جسور بودن و توانایی امتحان‌کردن چیزهای جدید یا دشوار 

• خود دوستی و مهربانی نسبت به خود 

• درس‌گرفتن از اشتباهات گذشته 

• باور به داشتن لیاقت خوشبختی

ریشه عزت نفس چیست؟

ریشه شکل‌گیری عزت‌ نفس را می‌توان در باور‌ها، ارتباطات، خاطرات و حتی تروما‌هایی که در گذشته تجربه کرده‌ایم، جستجو کرد. احساسی که امروز نسبت به خودمان داریم، به دلیل باور‌هایی است که از گذشته در نا‌خودآگاه ما ریشه دوانده و احساسات فعلی ما را رقم زده است. همچنین، این احساس می‌تواند از تجربیات مربوط به فرهنگ، مذهب، و موقعیت اجتماعی نیز شکل بگیرد. 

به عبارت بهتر، زمانی که عزت‌نفس ما از کودکی تا بزرگسالی رشد می‌کند، از تصویری که از طریق تجربیات با افراد و موقعیت‌های مختلف برای خود می‌سازیم تأثیر می‌گیرد. موفقیت‌ها، شکست‌ها، نحوه برخورد اعضای خانواده، معلمان، مربیان و دوستانمان نیز در شکل‌گیری این احساس نقش دارند.

نظریه‌های عزت نفس چیست؟

بسیاری از نظریه‌پردازان روانشناسی، در مورد عوامل دخیل در رشد عزت نفس نظریه‌هایی ارائه کرده‌اند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم: 

• سلسله‌مراتب نیازهای مزلو (آبراهام مزلو، 1943)

 مفهوم عزت‌نفس، نقش مهمی در هرم نیازهای آبراهام مزلو ایفا می‌کند. او عزت‌نفس را به‌عنوان یکی از انگیزه‌های اساسی انسان به تصویر می‌کشد و معتقد است که افراد برای رسیدن به عزت نفس، هم به قدردانی از سوی دیگران و هم به احترام درونی نیاز دارند. هر دوی این نیازها باید برآورده شوند تا فرد به‌عنوان یک فرد رشد کند و به خودشکوفایی برسد.

• نظریه تکامل اریکسون (1963)

 اریکسون، یک نظریه مرحله‌ای از رشد روانی اجتماعی ارائه کرده است. موفقیت در مرحله نوجوانی (هویت در برابر سردرگمی هویت)، منجر به داشتن احساس قوی از خود می‌شود و برای ایجاد روابط معنادار و انتخاب‌های آگاهانه در بزرگسالی مهم است. برعکس، عدم ایجاد هویت ممکن است منجر به سردرگمی، بی‌ثباتی در روابط و مشکل در تصمیم‌گیری در آینده شود. 

• نظریه مدیریت وحشت ارنست بکر (1971)

 این نظریه، اولین نظریه‌ای است که هدف روانشناختی عزت‌‌نفس را از منظر روانشناسی بررسی می‌کند. این نظریه عزت نفس را به‌عنوان یک سپر روانی در برابر ترس وجودی می‌داند و بیان می‌کند با حفظ یک تصویر مثبت از خود و احساس ارزشمند‌بودن توسط دیگران، خود را از ترس وجودی از مرگ محافظت می‌کنیم.

• نظریه ویلیام جیمز (1980)

 ویلیام جیمز نیز از یک فرمول ساده برای تعریف عزت‌نفس استفاده کرد و گفت: «عزت نفس برابر است با موفقیت تقسیم بر ادعاهای ما.» به این معنا که اگر دستاوردهای واقعی ما کم و پتانسیل‌ها و اهداف ما بالا باشد، خود را شکست خورده می‌بینیم.

عوامل موثر بر عزت نفس چیست؟

عوامل مختلف زیادی در زندگی وجود دارد که ممکن است باعث کاهش عزت نفس شود. به‌عنوان‌مثال:

• مورد آزار‌و‌اذیت قرار گرفتن

• تجربه تبعیض (مانند نژادپرستی)

• از‌دست‌دادن شغل یا مشکل در یافتن شغل

• مشکل در محل کار یا در حین تحصیل

• مشکلات مربوط به سلامت جسمانی

• مشکلات مربوط به سلامت روان

• مشکل در روابط عاطفی

• مشکلات و تفاوت‌های ظاهری 

• احساس فشار برای برآورده‌کردن انتظارات غیر‌واقعی 

• وضعیت اجتماعی و اقتصادی

• ژنتیک 

بیشتر بخوانید: اختلال بدشکلی بدن چیست؟

راه‌‌های افزایش عزت نفس

اگرچه فاکتور‌های مؤثر بر عزت‌نفس مانند عوامل ژنتیکی، تجربیات دوران کودکی و ویژگی‌های شخصیتی قابل تغییر نیستند؛ اما اقداماتی برای تقویت حس ارزشمندی و عزت نفس وجود دارند. در قدم اول، باید به یاد داشته باشید که هیچ فردی کمتر از دیگری شایسته نیست و همه افراد با هر نژاد، رنگ، ظاهر، ویژگی‌های شخصیتی و طبقه اجتماعی که دارند، به یک اندازه ارزشمند هستند. اگر کنجکاو هستید بدانید راه‌های افزایش عزت نفس چیست و چگونه می‌توان احساس با‌ارزش بودن را در خود تقویت کرد، در ادامه، نکات کلیدی آورده شده است. 

1. راه‌‌‌های افزایش عزت نفس در بزرگسالان

نکات زیر به تقویت عزت نفس کمک می‌کند:

• از افکار منفی خود آگاه باشید

گاهی اوقات افکار و ناخودآگاه ما می‌تواند بدترین دشمن ما باشد. یاد بگیرید افکار و خطا‌های شناختی را شناسایی کنید، الگوهای تفکر منفی را به چالش بکشید و وقتی متوجه شدید که درگیر افکار منفی هستید، سعی کنید آن‌ها را با افکار واقعی‌ و مثبت جایگزین کنید. 

• از مقایسه خود با دیگران بپرهیزید

همه افراد نقاط قوت و ضعفی دارند و هیچ کس کامل نیست. از طرفی ما هرگز تصویر کاملی از فردی که او را «کامل» می‌دانیم و خودمان را با او مقایسه می‌کنیم، نداریم. به‌جای مقایسه خود با دیگران، خود پذیری داشته باشید و توانایی‌ها و استعدادهای فردی و ذاتی خود را شناسایی کنید؛ چرا که همه ما ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد برای ارائه داریم.

• ورزش کنید و مراقب خودتان باشید.

انجام فعالیت‌های بدنی و ورزش باعث بهبود خلق‌و‌خو، تمرکز و افزایش سطح انرژی ما می‌شود. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن، کوهنوردی، انجام حرکات یوگا و ... ذهن و بدن ما را به‌ طور همزمان درگیر می‌کند! داشتن خواب کافی نیز بر خلق‌و‌خو، حافظه و تمرکز ما تأثیر می‌گذارد و استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد.

• خود و اشتباهاتتان را ببخشید!

به‌عنوان انسان، همه ما دارای ارزش ذاتی هستیم، حتی اگر در گذشته اشتباهاتی مرتکب شده باشیم. بخشیدن خود به‌خاطر اشتباهات گذشته و کنار‌گذاشتن تجربیات آزار‌دهنده، ما را از درد و رنج رها می‌کند. رنجش، عصبانیت و هر احساس منفی که شما را ناراحت می‌کند را کنار بگذارید و با خود مهربان باشید.

• روابط مثبت داشته باشید

اجتماعی‌ شدن و ارتباط برقرار‌کردن با دیگران، نقش مهمی در ارتقای عزت نفس دارد. مشارکت در جامعه به ما احساس مفید‌بودن می‌دهد و بستری برای نمایش توانایی‌هایمان فراهم می‌کند. همچنین، تعامل با افرادی با شخصیت‌ها و نظرات مختلف می‌تواند روامداری ما را افزایش دهد و کمک کند بتوانیم در عین مخالفت با دیگران، با آن‌ها تعامل داشته باشیم.  

• به روانشناس مراجعه کنید

روان‌درمانی، به شناسایی و تغییر افکار، احساسات و رفتار‌های ناسالم کمک‌ می‌کند. صحبت‌کردن با یک درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا هر‌گونه افکار و احساس بی‌کفایتی را از خود دور کنید.

2. راه‌‎های افزایش عزت نفس در نوجوانان

دوران نوجوانی را می‌توان زمان بهبود و تکامل هویت فرد عنوان کرد؛ چرا که بسیاری از نوجوانان در جستجوی جایگاه خود در جهان هستند و باورهایی که در طی سال‌ها داشته‌اند را  به چالش می‌کشند. کمک به ارتقای عزت نفس نوجوانان، یکی از مهم‌ترین وظایف والدین است. با دنبال کردن نکات زیر، می‌توانید به نوجوان خود کمک کنید تا در آینده، زندگی با‌کیفیت‌تری داشته باشد:

• عشق و حمایت بی قید و شرط 

این باور را در نوجوان خود ایجاد کنید که عشق شما به او، هیچ ارتباطی به نمرات، عملکرد، گروه دوستان، انتخاب‌ها یا هر عامل دیگری ندارد و شما در هر شرایطی از او حمایت می‌کنید. 

• ایجاد ذهنیت رشد 

بسیاری از نوجوانان، یک "ذهنیت ثابت" در مورد اینکه چه کسی هستند و چه کارهایی می‌توانند یا نمی‌توانند انجام دهند دارند. به آنها یادآوری کنید که توانایی‌های آنها ثابت، ذاتی و غیرقابل‌ انعطاف نیست و همیشه جایی برای رشد و پیشرفت وجود دارد.

• ایجاد فضای شکست و اشتباه

اشتباهات و شکست‌ها می‌توانند عزت نفس و اعتماد به نفس نوجوان را تخریب کنند. سعی کنید از شکست و اشتباهات نوجوان خود انتقاد نکنید و در‌ عوض، از تصمیمات او برای جبران بپرسید و عملکرد و موفقیت‌های او را تحسین کنید.

• یادگیری مهارت‌های جدید

نوجوانی، زمان رشد مغز و یادگیری چیز‌های جدید است. به نوجوان خود آموزش دهید که این دوران فرصتی برای رشد، یادگیری و گسترش علایق و توانایی‌های خود است. به او کمک کنید تا مهارت‌های جدید یاد بگیرد و بستری فراهم کنید تا به علاقه‌مندی‌های خود بپردازد.

• عشق به خود

مهم‌ترین مؤلفه عزت نفس، خود دوستی و عشق به خود است. برخلاف تصور عموم، افراد برای اثبات ارزشمندی خود نیازی به نظر افراد دیگر ندارند و در وهله اول مهم است که خودمان رضایت شخصی داشته باشیم. اگر متوجه شدید که نوجوان شما یک ذهنیت منفی راجع به خود دارد، او را به مهربانی با خود تشویق کنید.

• گوش‌دادن فعال

گوش‌دادن همدلانه به خواسته‌ها و حرف‌های نوجوان، به او احساس ارزشمندی می‌دهد. سعی کنید زمانی برای گفتگو با نوجوانتان فراهم کنید و بدون قضاوت، به حرف‌های او گوش دهید. 

• الگوی مناسب

نوجوانان، والدین خود را تماشا می‌کنند و از آن‌ها الگو می‌گیرند. نحوه رفتار شما در مواجه با مشکلات و مدیریت موقعیت‌های چالش‌برانگیز، برای نوجوان یک الگو و خط فکری ایجاد می‌کند. سعی کنید مراقب رفتار خود باشید، از خودتان انتقاد نکنید، اشتباهات خود را انکار نکنید و تفکر و نگرش مثبت داشته باشید. اگر نیاز به دریافت مشاوره روانشناسی با یک متخصص امن دارید می‌توانید با نصب اپلیکیشن ایمپو و مراجعه به بخش کلینیک، از ویزیت آنلاین با متخصصین حوزه روانشناسی بهره‌‌مند شوید.

تا حال روحیت خوب نباشه، حال جسمت هم خوب نیست؛ با ایمپو بیشتر مراقب حال روحت باش.

نصب اپلیکیشن ایمپو

3. راه های افزایش عزت نفس در کودکان

احساس عزت نفس در کودکان، به‌سرعت شکل می‌گیرد و روز‌به‌روز با هر تجربه و تعامل مثبت رشد می‌کند. برای پیشرفت و داشتن زندگی بهتر، بچه‌ها باید به توانایی‌های خود ایمان داشته باشند و در‌عین‌حال بدانند که می‌توانند از عهده کار‌ها برآیند. والدین، نقش بسیار مهمی در تقویت و ارتقای احساس ارزشمندی و عزت‌نفس کودکان ایفا می‌کنند. در این بخش، نکاتی که لازم است به‌عنوان والدین برای تقویت عزت‌نفس کودک خود بدانید، آورده شده است. 

• الگوی خوبی باشید!

در زمینه احترام و دوست‌داشتن خود، الگوی خوبی برای کودکانتان باشید. سعی کنید در هر شرایطی خود را اولویت قرار دهید تا کودک اولین اصل عزت‌نفس، یعنی عشق‌ورزیدن به خود را از شما یاد بگیرد.  

• آنها را به امتحان‌کردن چیزهای جدید تشویق کنید.

به‌جای اینکه بچه‌ها تمام انرژی خود را روی چیزهایی متمرکز کنند که در آن برتری دارند، خوب است که چیز‌های جدید امتحان کنند و تجربه‌های جدید رقم بزنند. دستیابی به مهارت‌های جدید باعث می‌شود بچه‌ها احساس توانایی و اعتماد‌به‌‌نفس داشته باشند.

• اجازه دهید بچه ها شکست بخورند!

طبیعی است که بخواهید از کودک خود در برابر شکست‌ها و مشکلات محافظت کنید؛ اما آزمون‌و‌خطا روشی است که به بچه‌ها یاد می‌دهد مسیر رسیدن به هدف ممکن است با شکست و چالش‌های فراوان همراه باشد.

• تلاش کودک را تحسین کنید.

یادگیری تسلیم‌نشدن در اولین شکست، یک مهارت مهم در زندگی است. به کودک خود یاد دهید که عزت نفس به این نیست که همیشه در همه چیز موفق باشید؛ بلکه به این است که به‌اندازه کافی انعطاف‌‌پذیر بوده و به تلاش ادامه دهید.

• کمک کنید علایق خود را پیدا کنند.

تفکر در مورد علایق خود می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساس هویت داشته باشند. شکوفایی استعداد‌ها و انجام کار‌های مورد‌علاقه، باعث افزایش عزت‌نفس کودکان می‌شود.

• تشویق‌کردن فراموش نشود!

تمجید و تشویق بچه‌ها برای موفقیت‌هایشان نقش مهمی در عزت نفس آن‌ها ایفا می‌کند و به آنها می‌فهماند که فارغ از نتیجه، به تلاش‌های آنها افتخار می‌کنید. 

انواع عزت نفس چیست؟

عزت‌نفس، یک عنصر حیاتی از هویت ما است؛ چرا که پایه و اساس نحوه درک ما از خود در جهان را تعریف می‌کند. عزت‌نفس انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی‌ها و تأثیرات منحصر‌به‌فردی بر زندگی ما دارند. در اینجا انواع مختلف عزت نفس آورده شده است:

1. عزت نفس پایین

افرادی که عزت‌نفس پایینی دارند، معمولاً دیدگاه منفی نسبت به خود و توانایی‌هایشان دارند. این موضوع می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد و سلامت روان و سایر جنبه‌های زندگی مانند تحصیل، روابط و حتی سلامت جسمانی را تحت‌الشعاع قرار دهد. ویژگی‌های افراد با عزت نفس پایین عبارت است از:

• بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی و اضطراب هستند.

• در فرآیند تصمیم‌گیری دچار شک می‌شوند. 

• برای امتحان‌کردن چیزهای جدید انگیزه ندارند.

• باور دارند که نمی‌توانند به اهداف خود برسند. 

• مشکلاتی در روابط و بیان نیازهای خود دارند. 

• احساس می‌کنند دوست‌داشتنی نیستند.

• فکر می‌کنند دیگران بهتر از آن‌ها هستند.

• دید منفی نسبت به زندگی دارند.

• بیان نیازها برای آن‌ها دشوار است.

• ترس شدیدی از شکست دارند.

• برای نه گفتن و تعیین حد‌و‌مرز مشکل دارند

• نیازهای دیگران را به نیازهای خود ترجیح می‌دهند.

 

2. عزت نفس بالا

عزت نفس بالا یعنی داشتن دید مثبت نسبت به خود و توانایی‌هایی که داریم. این احساس می‌تواند به شما برای رسیدن به اهدافتان انگیزه دهد و به داشتن یک رابطه سالم با خود و دیگران کمک کند. ویژگی‌های این افراد به شرح زیر است:

• احساس ارزشمندی قوی دارند. 

• انعطاف‌پذیر هستند و از ریسک‌کردن نمی‌ترسند.

• تصمیمات مطمئنی می‌گیرند.

• بر تجربیات منفی تمرکز نمی‌کنند. 

• نیاز‌های خود را به‌راحتی بیان می‌کنند.

• افکار و نگرش مثبتی به زندگی دارند.

• با نقاط قوت و ضعف خود آشنا هستند.

• از انتقادات ناراحت نمی‌شوند.

عزت نفس در رابطه

«آیا می‌توانم وقتی خودم را دوست ندارم، دیگری را دوست داشته باشم؟» این سوالی است که پیرامون نقش عزت نفس در رابطه مطرح می‌شود. چرا که احساس ما نسبت به خودمان، بر احساس، تفکر و رفتار ما در روابط و تعامل با دیگران نیز تأثیر می‌گذارد. 

وقتی عزت‌نفس بالایی داریم، نسبت به خود احساس خوبی داریم و احساس می‌کنیم که شایسته عشق، حمایت و همراهی هستیم؛ از‌این‌رو روابط موفق‌تری می‌توانیم داشته باشیم. برعکس، وقتی شخصی با عزت نفس پایین در یک رابطه عاطفی قرار می‌گیرد، نسبت به خود احساس بدی دارد و فکر می‌کند لایق عشق و علاقه نیست. 

افراد با عزت‌نفس بالا تصور می‌کنند که دیگران آن‌ها را دوست دارند و برای آن‌ها ارزش قائل هستند؛ بر‌عکس، افراد با عزت‌نفس پایین راجع‌به احساسات طرف مقابل به خود شک دارند. این افراد فکر می‌کنند افراد آن‌ها را نادیده می‌گیرند و همیشه یک احساس خشم و ناراحتی را در رابطه حمل می‌کنند. 

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس

عزت‌نفس به احساس ارزشمندی و احترام به خود اشاره دارد و در نتیجه تجارب مثبت و منفی زندگی و تعامل با افراد دیگر رشد و تغییر می‌کند. از طرفی، اعتماد به نفس در مورد اعتماد فرد به توانایی‌های خود برای رویارویی با چالش‌ها، حل مشکلات و تعامل موفقیت‌آمیز با جهان است و می‌تواند بسته به شرایط تغییر کند. 

تفاوت اصلی این دو احساس در این است که اعتماد‌به‌نفس، بیشتر بر معیارهای بیرونی موفقیت و ارزش اشاره دارد و عزت‌نفس به معیارهای درونی مربوط می‌شود. به این معنا که شخص ممکن است اعتماد‌به‌نفس بالایی در یک زمینه خاص داشته باشد؛ اما همچنان احساس ارزش و عزت نفس درونی او کافی نباشد.

مدیتیشن برای عزت نفس

عزت نفس سالم از ذهن سالم شروع می‌شود و یکی از راه‌های داشتن ذهن سالم، مدیتیشن است. با کمک مدیتیشن می‌توانیم ذهن را طوری تربیت کنیم که آرام‌تر، شفاف‌تر و دلسوزتر با خودمان رفتار کند. ما نمی‌توانیم افکار منفی را متوقف کنیم، حتی اگر سعی کنیم افکار مثبت را جایگزین آن‌ها کنیم؛ در عوض، می‌توانیم یاد بگیریم محبتی را که لایق آن هستیم به خود بدهیم و انعطاف‌پذیری خود را تقویت کنیم. 

عزت‌نفس سالم از باور‌نکردن افکار منفی که درباره خودمان داریم ناشی می‌شود. مدیتیشن و خود‌مراقبتی به ما کمک می‌کند تا یاد بگیریم افکار منفی گذرا هستند و آنقدر که ما فکر می‌کنیم کنترلی بر ما ندارند. هر بار که مدیتیشن می‌کنیم، به خودمان آموزش می‌دهیم که بیشتر از افکار و احساسات خود آگاه شویم. این آگاهی کمک می‌کند دیدگاه سالمی راجع‌به خودمان داشته باشیم و  افکار نادرست را رها کنیم.

عزت نفس پایین و افسردگی

عزت نفس، ارتباط مستقیمی با اختلالات خلقی مانند افسردگی دارد؛ چرا که خطاهای شناختی و نحوه نگرش فرد به خود می‌تواند بر سلامت روان و زندگی روزمره او تأثیر بگذارد. اما عزت‌نفس پایین چگونه می‌تواند منجر به افسردگی شود؟!

• افراد با عزت‌نفس پایین، احساسات منفی نسبت به خود دارند؛ این انتقاد مداوم از خود می‌تواند منجر به احساس غم و خشم شود.

• تمایل به عدم ارتباط با دیگران، در اغلب افراد با عزت‌نفس پایین دیده می‌شود. این انزوای اجتماعی به‌مرور منجر به تنهایی و خلوت‌گزینی و در‌نهایت مشکلات مربوط‌ به روان مانند اضطراب اجتماعی می‌شود.

• حساسیت به انتقاد نیز یکی از نشانه‌های عزت نفس پایین است. عدم توانایی مدیریت انتقاد نیز می‌تواند منجر به احساس خشم و ناراحتی شود.

• افراد با عزت‌نفس پایین، تمایل دارند رویدادها یا تعاملات روزمره را فاجعه‌آمیز تلقی کنند که این بر نحوه نگرش و سلامت روان آن‌ها تأثیر می‌گذارد.

•  احساس گناه و نا‌امیدی که در افراد با عزت‌نفس پایین وجود دارد، می‌تواند عاملی برای بروز اختلالات خلقی باشد. 

 

بهترین کتاب برای عزت نفس

کتاب‌های زیادی با موضوع عزت نفس توسط روانشناسان و نویسندگان برجسته نوشته شده است که در این بخش به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. 

• کتاب تکنیک‌های شناختی برای افزایش عزت‌نفس (نوشته متیو مک‌کی و پاتریک فانینگ) 

• کتاب شش ستون عزت‌نفس (نوشته ناتانیل براندن)

• کتاب راه روشن است (نوشته اپرا وینفری)

• کتاب کار عزت‌نفس (نوشته گلن آر شیرالدی)

• کتاب عزت‌نفس: کتاب کار نوجوانان (نوشته لیزا شاب) 

• کتاب شفای آسیب‌های دوران کودکی (نوشته بورلی انگل)

باور‌های محدود کننده عزت نفس

در افراد با عزت نفس پایین، تجربیات و باور‌های منفی و ناامیدکننده فردی، تأثیر بسیار زیادی بر احساسات افراد نسبت به خودشان می‌گذارد. این می‌تواند یک چرخه معیوب از تفکر منفی ایجاد کند که در آن فرد از تلاش برای موفقیت منصرف می‌شود. وقتی فردی با باور‌های محدود‌کننده راجع‌به خود از تلاش کناره‌گیری می‌کند، ناخواسته چرخه‌ای از رفتارها، افکار و احساسات را تداوم می‌بخشد که باور «به‌اندازه کافی خوب نیستم» را تقویت می‌کنند. شکستن این چرخه می‌تواند بسیار سخت باشد و به تلاش و کمک‌گرفتن از درمانگر نیاز دارد. 

تست عزت نفس

مقیاس‌ها و ارزیابی‌های روان‌شناختی متعددی برای سنجش عزت نفس وجود دارند. تست کوپر اسمیت (CSEI-AD)، معیاری معتبر برای سنجش عزت‌نفس است که در آن، 50 سؤال برای اندازه‌گیری نگرش‌های آزمون‌دهنده نسبت به خود گنجانده شده است. برای انجام تست اینجا کلیک کنید.

سخن پایانی

عزت نفس، به احساس کلی یک فرد از ارزشمندی خود اشاره دارد و می‌توان آن را نوعی معیار سنجش میزان ارزش‌گذاری، تأیید، قدردانی یا دوست‌داشتن یک فرد برای خود در نظر گرفت. عزت‌نفس بالا تاب‌آوری را تقویت می‌کند، منجر به ایجاد روابط مثبت می‌شود و انگیزه کافی برای تلاش و موفقیت را فراهم می‌کند. در‌حالی‌که عزت‌نفس پایین می‌تواند منجر به الگوهای رفتاری منفی، شک و تردید نسبت به خود و کناره‌گیری از مسئولیت‌ها شود. 

اقدامات مختلفی برای تقویت عزت‌نفس وجود دارند که با کمک آن‌ها می‌توان گام‌های خوبی در جهت رشد شخصی خود برداشته و به شادی و رضایت کلی خود در زندگی کمک کرد. در این مسیر، می‌توانید با روانشناسان اپلیکیشن ایمپو به‌صورت آنلاین در ارتباط باشید و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید. ما در اپلیکیشن خودمراقبتی ایمپو سعی می‌کنیم به همه افراد یادآوری کنیم که مهم هستند تا با خود و جهان به صلح برسند. اولویت ایمپو سلامت جسم و روان شما است و در این مسیر مانند یک دوست و مشاور هوشمند، مراقب حال خوب شماست.

سلامت جسمت به روانت گره خورده، وقتشه ایمپو رو نصب کنی تا با شناخت خودت، جسم و روان سالم تری داشته باشی.

نصب اپلیکیشن ایمپو

 

منابع

• verywellmind.com
• unh.edu
• mind.org.uk
• my.uq.edu.au
• psychcentral.com
• biglifejournal.com
• childmind.org
• careershodh.com