رژیم دیابت بارداری: قویترین پایین آورنده قند خون در بارداری
در این مقاله میخوانید:
دیابت بارداری یکی از مشکلاتی است که می‌تواند در دوران بارداری ایجاد شود و به معنای افزایش سطح قند خون مادر است؛ درصورتی‌که کنترل و مدیریت نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی همچون فشارخون حاملگی، افزایش وزن نوزاد، و حتی زایمان زودرس شود. خوشبختانه با رعایت یک رژیم غذایی متعادل و هوشمند، می‌توان از این خطرات پیشگیری کرد و دوره شگفت‌انگیز بارداری را سالم و ایمن ادامه داد. در این مقاله به شما خواهیم گفت که چگونه با انتخاب درست مواد غذایی و رعایت یک برنامه غذایی تخصصی، سطح قند خون خود را کنترل کنید و از ماجراجویی بارداری خود لذت ببرید.
تأثیر رژیم غذایی در دیابت بارداری
دیابت بارداری می‌تواند بر روند بارداری و سلامت جنین شما تأثیر بگذارد. اگرچه در بیشتر موارد دیابت بارداری علائم یا نشانه‌های قابل‌توجهی ایجاد نمی‌کند؛ اما افزایش تشنگی و تکرر ادرار می‌توانند از علائم این مشکل باشد. در مقاله دیابت بارداری به طور کامل به این موضوع پرداخته‌ایم.
هدف اصلی تغذیه در دیابت بارداری، حفظ تعادل قند خون است. با تنظیم دقیق و حرفه‌ای یک رژیم غذایی بارداری، می‌توان از نوسانات شدید قند خون که تهدیدی برای مادر و جنین است، جلوگیری کرد. علاوه بر کنترل قند خون، رژیم غذایی مناسب این بیماری به مادر باردار کمک می‌کند تا وزن سالمی داشته باشد و از عوارض ناشی از چاقی بیش از حد یا وزن‌گیری ناکافی در امان بماند. علاوه بر رعایت رژیم غذایی، پایش و بررسی منظم قند خون و فشارخون نیز از الزامات مراقبت‌های تغذیه‌ای در این دوران است. رژیم‌های کم‌کالری، تنظیم مقدار و زمان‌بندی وعده‌ها و میان‌وعده‌ها و توزیع کربوهیدرات در طول روز نه‌تنها مانع رشد جنین نمیشوند؛ بلکه به حفظ بارداری و سلامت مادر و جنین کمک می‌کنند. به همین دلیل مشاوره با متخصص تغذیه و تنظیم یک رژیم غذایی متناسب با نیازهای منحصربه‌فرد مادر، برای مبتلایان به دیابت بارداری ضروری است.
اپلیکیشن ایمپو رژیم غذایی مخصوص شما را با توجه نشانه‌ها و شرایطی که دارید، پیشنهاد می‌کند. شما می‌توانید در ایمپو نشانه‌های خود را به صورت روزانه ثبت کنید تا توصیه‌های تخصصی و شخصی سازی شده دریافت کنید. همچنین، ایمپو به شما یادآوری می‌کند که فشار خون و قند خون خود را در زمان‌های مشخصی اندازه گیری و در اپلیکیشن ثبت کنید. در صورتی که دیابت باردای برای شما تشخیص داده شود، رژیم غذایی و توصیه های مخصوص آن برای شما نمایش داده می‌شود.
لیست غذاهای مناسب دیابت بارداری
تغذیه سالم و متعادل یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین راه‌های کنترل قند خون در دوران بارداری با دیابت است. با رعایت نکات زیر می‌توانید هم سلامتی خود را تضمین کنید و هم رشد سالم جنین را حمایت کنید:
- در هر وعده‌غذایی یک مدل کربوهیدرات داشته باشید. یک وعده مناسب شامل حدود یک فنجان برنج، ماکارونی، کینوآ، رشته‌فرنگی یا سیب‌زمینی پخته شده یا یک‌کف‌دست نان سبوس‌دار در هر وعده‌غذایی است.
- روزانه فقط یک لیوان شیر میل کنید. شیر یک غذای سالم است و منبع مهمی از کلسیم است؛ اما قند شیر از نوع لاکتوز است که به‌سرعت جذب می‌شود و مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به افزایش قند خون شود.
- میوه‌ها مقوی هستند، اما ازآنجاکه قندهای طبیعی دارند، هر بار فقط یک واحد که معادل یک عدد میوه کوچک، یا نصف یک میوه بزرگ یا حدود نصف لیوان میوه مخلوط است میل کنید و از مصرف کمپوت‌ها و آبمیوه‌ها شیرین خودداری کنید. توصیه می‌کنیم که میوه را همراه ۵ عدد بادام خام و یا دو قاشق غذاخوری ماست یونانی میل کنید.
- نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر، جو، کینوآ یا سایر غلات کامل را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
- از نخود، عدس و لوبیا در غذاها و سالادهای خود استفاده کنید و فراموش نکنید. مصرف پروتئین در کنار سبزیجات کیفیت وعده‌غذایی را چندبرابر می‌کند. قدرت میوه و سبزیجات غیر نشاسته‌ای را فراموش نکنید. این مواد غذایی سرشار از فیبر بوده و موجب جلوگیری از افزایش ناگهانی و به اوج رسیدن قند خون و به دنبال آن بالارفتن میزان انسولین می‌شوند.
- صبح‌ها میزان هورمون‌های بارداری در بالاترین سطح خود قرار دارند، به همین علت کنترل قند خون در این زمان از روز کمی دشوار است. هورمون‌های بارداری حتی قبل از خوردن صبحانه هم می‌توانند باعث افزایش سطح قند خون شما شوند. بهتر است در وعده صبحانه از غلات صبحانه، میوه‌ها، عسل و مربا استفاده نکنید؛ زیرا این مواد غذایی شیرین و قندی بسیار زودهضم می‌شوند و می‌توانند باعث افزایش سریع سطح قند خون شوند.
- توزیع کربوهیدرات در وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌ها به کمک پزشک می‌تواند از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری کند. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که زنان مبتلا به دیابت حاملگی، ۳ وعدهٔ غذایی با حجم کم تا متوسط و ۲ تا ۴ میان وعده در روز مصرف کنند. این توزیع و برنامه‌ریزی برای مصرف کربوهیدرات بهینه و هدفمند باید توسط متخصص تغذیه برای شما انجام شود. همچنین توصیه می‌شود یکی از وعده‌ها را به‌عنوان وعده پیش از خواب انتخاب کنید، چرا که خوردن وعده پیش از خواب می‌تواند باعث جلوگیری از افت قند خون پس از بیداری شود.
- مصرف غذاهایی با بار گلایسمیک کم، یکی دیگر از عوامل مهم در رژیم غذایی دیابت بارداری است. عدد شاخص گلایسمیک برای افراد مبتلا به دیابت بسیار پراهمیت است. این عدد نشان‌دهنده میزان اثرگذاری ماده غذایی بر سطح قند خون شما است و هرچه بار گلایسمی ماده غذایی کم‌تر باشد، بیشتر به کنترل قند خون کمک می‌کند و در نتیجه سالم‌تر و مفیدتر است.
برخی از غذاهایی با شاخص گلایسمی پایین که باید در سبد خریدتان قرار دهید عبارت‌اند از:
- سبزیجات غیر نشاسته‌ای مانند کلم‌بروکلی، کرفس و اسفناج
- برخی سبزیجات نشاسته‌ای مانند نخود و هویج
- نان‌ها و غلات کامل مانند نان جو و چند غله
- برخی از میوه‌ها مانند سیب، پرتقال، گریپ‌فروت، هلو، گلابی، خیار، هویج و کرفس
- حبوبات
- مصرف پروتئین‌ها همراه با کربوهیدرات به حفظ تعادل قند خون کمک می‌کند. زنان مبتلا به دیابت حاملگی باید غذاهای غنی از پروتئین بدون چربی مانند ماهی، مرغ و بوقلمون، تخم‌مرغ، توفو، لوبیا، آجیل، انواع دانه‌ها، کینوآ و حبوبات را در رژیم غذایی برای قند بارداری خود قرار دهند.
- در نظر داشته باشید که چربی‌های سالم برای کنترل قند خون ضروری هستند و هرگز نباید منابع چربه را به‌طورکلی حذف کرد؛ بخصوص در دوران حساس بارداری که نیاز مادر به انرژی و مواد مغذی افزایش می‌یابد. منابع غذایی حاوی چربی‌های غیراشباع بخش مهمی از رژیم غذایی برای مادران باردار دیابتی است.
نمونه‌هایی از چربی‌های غیراشباع عبارت‌اند از:
-
روغن‌زیتون
-
روغن بادام‌زمینی
-
آووکادو
-
بیشتر مغزها و دانه‌ها
-
ماهی سالمون
-
ماهی ساردین
-
ماهی‌تن
-
دانه‌های چیا
قویترین پایین‌آورنده قند خون در بارداری
تعادل قند خون نقش مهمی در حفظ سلامت مادر و جنین دارد و مهم‌ترین عامل کنترل قند خون در بدن ما انسولین است. استفاده از انسولین یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش قند خون در بارداری نیز به شمار می‌رود. اگرچه بسیاری از مادران مبتلا به دیابت بارداری می‌توانند با رعایت یک رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت‌های بدنی سبک، سطح قند خون خود را تنظیم کنند؛ اما در برخی موارد این اقدامات به‌تنهایی کافی نیستند و استفاده از انسولین برای رسیدن به سطح مطلوب قند خون ضروری می‌شود.
انسولین به‌عنوان گزینه‌ای مطمئن و مؤثر در دوران بارداری توصیه می‌شود؛ اما دریافت آن به مراقبت و نظارت پزشک متخصص نیاز دارد تا از مشکلاتی مانند افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) پیشگیری شود؛ بنابراین اگر با دیابت بارداری روبه‌رو هستید و با رعایت رژیم غذایی همچنان قند خونتان کنترل نشده حتماً و هرچه سریع‌تر با پزشک معالج خود مشورت کنید.
مواد غذایی و میوههای ممنوعه در دیابت بارداری
برای کنترل دیابت بارداری باید برخی مواد غذایی را از رژیم غذایی روزانه خود کنار بگذارید و از مصرف آن‌ها پرهیز کنید. این دسته از مواد غذایی سبب افزایش سریع قند خون می‌شوند و عوارض بسیاری را برای زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری به همراه دارند. برخی از غذاهای ممنوع در رژیم دیابت بارداری عبارت‌اند از:
- غذاهای فراوری شده از جمله سوسیس و کالباس
- نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های انرژی‌زا
- برنج و نان سفید مانند نان لواش
- دسر و شیرینی‌هایی مثل کیک‌ها، بستنی و شکلات که حاوی قند اضافی
- سیب‌زمینی‌سرخ‌کرده مخصوصاً در رستوران‌ها که ممکن است همراه با نشاسته ذرت باشند و باعث افزایش سریع قند خون شوند
- میوههای حاوی قند بسیار زیاد و شاخص گلایسمی بالا مانند موز، انگور و آناناس
نمونه رژیم غذایی برای دیابت بارداری
یکی از پراهمیت‌ترین اقدامات در دیابت بارداری، رعایت تغذیه و سبک زندگی سالم است که به معنی مصرف وعده‌های غذایی شامل غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین، پروتئین‌های بدون چربی، فیبر بالا و چربی‌های سالم است. فراموش نکنید که رژیم غذایی هر زن باردار بسته به میزان حساسیت بارداری و شرایط سلامتی مادر و جنین منحصربه‌فرد است و باید با بررسی‌های تخصصی انجام شود. تغذیه دیابت بارداری باید بر اساس نیازهای تغذیه‌ای مادر و جنین و در جهت کنترل قند خون و حفظ بارداری تنظیم شود.
باتوجه‌به شرایط استرس‌زای دیابت بارداری و پیچیدگی آن برای بسیاری از زنان باردار، ایمپو به کمک مشاوره تغذیه دیابت بارداری نمونه‌ای از یک رژیم غذایی برای مادران باردار دیابتی را در اختیار شما قرار داده و شما را با غذاهای توصیه شده در هر وعده‌غذایی آشنا می‌کند.
جدول رژیم غذایی دیابت بارداری
شما می‌توانید هریک از غذاهای جدول رژیم غذایی دیابت بارداری زیر را به عنوان وعده صبحانه، ناهار و شام مصرف کنید:
|
صبحانه |
ناهار و شام |
|
نان سبوس‌دار + پنیر سفید + گردو + گوجه، خیار و سبزی‌خوردن تازه
|
ساندویچ سینه مرغ یا بوقلمون همراه سالاد و سبزیجات خام یا گریل نان سبوس‌دار + خوراک (گوشت و حبوبات سبزیجات)
|
|
نان سبوس‌دار + املت سبزیجات |
برنج قهوه‌ای یا کینوآ پخته همراه گوشت گریل شده و سبزیجات بخارپز یا سالاد |
|
نان سبوس‌دار+ تخم‌مرغ
|
پلوهای ترکیبی (برنج همراه حبوبات یا سبزیجات) مثل سبزی‌پلو و عدس‌پلو |
|
جو دو سر + آجیل خام + شیر کم‌چرب + میوه |
سالاد حاوی سبزیجات، حبوبات، زیتون و گوشت یا مرغ گریل |
|
نان سبوس‌دار + کره بادام‌زمینی |
استیک گوشت، مرغ یا ماهی + سیب‌زمینی و سبزیجات پوره یا گریل |
|
عدسی، لوبیا، حلیم، آش |
ماکارونی و پاستا پروفیتو همراه گوشت‌های کم‌چرب و سبزیجات متنوع |
پایین آوردن سریع قند خون در بارداری
در دوران بارداری، قویترین و ایمن‌ترین روش برای پایین آوردن قند خون ترکیبی از تغییرات رژیمی، فعالیت بدنی سبک و در برخی موارد استفاده از انسولین (در صورت توصیه پزشک) است.
یکی از ساده‌ترین راه‌های کاهش قند خون نوشیدن مقدار زیادی آب است که کمک می‌کند تا قند اضافی از طریق ادرار دفع شود. همچنین، یک پیاده‌روی کوتاه و آرام پس از غذا می‌تواند به کاهش سطح قند خون کمک کند. چراکه فعالیت بدنی سبک به استفاده از گلوکز اضافی در بدن کمک کرده و سطح قند خون را کاهش می‌دهد.
مصرف میان‌وعده‌هایی با شاخص گلیسمی پایین، مانند آجیل، سبزیجات تازه یا ماست یونانی به‌جای وعده‌های غذایی حجیم و چرب، می‌توانند قند خون را متعادل کنند. البته باید از مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات‌های ساده، مانند نان سفید یا شیرینی‌ها، در طول روز بخصوص در وعده صبحانه اجتناب کنید.
جالب است بدانید که قویترین پایین‌آورنده قند خون در بارداری نوشیدن مقدار زیادی آب و پیاده‌روی برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه است.
درصورتی‌که قند خون همچنان بالا باقی بماند یا به‌سرعت کاهش نیابد، حتماً با پزشک متخصص یا مشاوره تغذیه دیابت بارداری مشورت کنید، زیرا ممکن است نیاز به تنظیم دارو یا انسولین داشته باشید و اقدامات موردنیاز شما باید بااحتیاط و تحت‌نظر پزشک انجام شوند تا سلامت مادر و جنین حفظ شود.
مشاوره تغذیه دیابت بارداری
کنترل و مدیریت دیابت بارداری نیازمند مشاوره و بررسی‌های تخصصی تغذیه و مراقبت‌های مداوم است که باید زیر نظر متخصص این اختلال انجام شود. عدم مراجعه به پزشک یا نادیده‌گرفتن علائم دیابت بارداری نه‌تنها عوارض بسیاری برای جنین و بارداری به همراه دارد بلکه می‌تواند سلامت مادر را حتی پس از زایمان تحت‌تأثیر قرار دهد.
در اپلیکیشن ایمپو، با ثبت منظم قند خون در هفته‌های مختلف بارداری، رژیم غذایی متناسب با وضعیت دیابت بارداری و شرایط جنین و مادر ارائه می‌شود. این رژیم غذایی شامل ترکیبی از توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده و برنامه‌های تغذیه‌ای با تمرکز بر کربوهیدرات‌های پیچیده، پروتئین‌های سالم و کم‌چرب و شاخص گلیسمی پایین است. علاوه‌برآن، اپلیکیشن تخصصی ایمپو توصیه‌های تغذیه‌ای منحصربه‌فردی مانند زمان‌بندی مناسب وعده‌ها و میان‌وعده‌ها را برای جلوگیری از نوسانات قند خون به مادران ارائه می‌دهد و از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کند.
ایمپو نه‌تنها به تغذیه مناسب توجه دارد، بلکه با یادآوری چک‌لیست‌های ضروری مانند آزمایش‌ها و مراقبت‌های هفتگی، مادران را در مسیر سلامت همراهی می‌کند. برای مثال، در هفته هشتم بارداری، ایمپو به شما یادآوری می‌کند که قند خون خود را اندازه‌گیری کرده و در اپلیکیشن ثبت کنید، سپس بر اساس نتایج ثبت‌شده، اقدامات ضروری بعدی مانند تغییرات رژیمی موردنیاز، فعالیت بدنی مناسب یا مراجعات پزشکی پیشنهاد می‌شود. این ویژگی‌ها ایمپو را به یک دستیار و راهنمای کامل در دوره‌های مختلف زندگی زنان از جمله دوره قاعدگی و بارداری تبدیل می‌کند.
کلام آخر
دیابت بارداری یکی از چالش‌های رایج اما بسیار حساس دوران بارداری است که با رعایت یک رژیم غذایی مناسب و مشاوره تخصصی می‌توان عوارض جدی آن را کنترل کرد. تنظیم و تقسیم وعده‌های غذایی، مصرف مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین، فعالیت بدنی سبک و نوشیدن آب کافی از جمله راهکارهای مؤثر در کنترل قند خون هستند که به‌عنوان قویترین پایین‌آورنده قند خون در بارداری نیز شناخته می‌شوند. اپلیکیشن ایمپو با ارائه رژیم‌های تغذیه‌ای شخصی‌سازی‌شده و یادآوری مراقبت‌ها و آزمایش‌های ضروری، همراهی مهربان و حرفه‌ای برای مادران باردار در مدیریت دیابت بارداری و حفظ سلامت مادر و جنین است که مانند یک دستیار شخصی در طول بارداری شما را راهنمایی می‌کند.
منابع
- Gestational diabetes nutritionist
- Bens natural health
- Medical news today
- Mayoclinic
- Cleveland clinic
- American diabetes association
۲. چه میوههایی در دیابت بارداری ممنوع هستند؟
معمولاً میوههای حاوی قند بسیار زیاد و شاخص گلایسمی بالا مانند موز، انگور و آناناس در دیابت بارداری توصیه نمیشوند.
