بررسی علت ایجاد هیدروسل( آب آوردن بیضه)
در این مقاله میخوانید:
دستگاه تناسلی یکی از حساس ترین بخش های بدنه که بخاطر تضمین فرآیند باروری شرایط خاصی رو بین تمام اعضای بدن داره. به عنوان مثال بیضه ها که به عنوان محل ذخیره اسپرم در بدن شناخته میشن، به خاطر حفظ دمای مناسب برای سلامت اسپرم، برخلاف تخمدان ها در خارجی‌ترین قسمت بدن آقایون قرار دارند.
این قسمت حساس بدن گاهی دچار بیماری ها یا اختلالاتی میشه که نیاز به توجه و درمان داره. هیدروسل یکی از اختلالاتی هست که در بیضه ایجاد میشه و ممکنه شما رو نگران کنه.
هیدروسل معمولا با تورم و بزرگ شدن بیضه نمایان میشه ولی درد و سوزش و موارد مشابه در فرد مبتلا وجود نداره. در این بخش به صورت مختصر هیدروسل، علل ایجاد اون و راهکارهای رفع اون رو با هم بررسی می کنیم.
هیدروسل چیست؟
هیدروسل به معنی تجمع مایع در کیسه‌ی بیضه (اسکروتوم) یا اطراف بیضه است. به هیدروسل، بیماری آب آوردن بیضه هم گفته میشه. در زمان ایجاد هیدروسل، کیسه‌ی بیضه پر از مایع میشه.
این اتفاق دردناک نیست و گاهی حتی به درمان هم نیاز نداره؛ اما اگه حجم مایع خیلی زیاد بشه و کیسه‌ی بیضه خیلی بزرگ بشه، ممکنه باعث ایجاد مشکل در قدرت باروری بشه.
هیدروسل معمولا نیاز به درمان نداره و خود به خود بهبود پیدا می‌کنه ولی اگه بعد از مدتی بهبود پیدا نکرد، بهتره حتما با پزشک مشورت بشه چرا که در ۱۰ درصد موارد، ممکنه سرطان بیضه دلیل ریشه‌ای ایجاد هیدروسل باشه.
هیدروسل می‌تونه یک طرفه یا دو طرفه باشه و شدتش از خفیف تا خیلی شدید متغیره اما معمولا یک طرفه است و یه بیضه در اثر تجمع مایع بزرگ‌تر به نظر می‌رسه.
معمولا به علت التهاب بیضه‌ها و یا آسیب‌هایی که به بیضه وارد میشه، این کیسه پر از مایع در اطراف بیضه ایجاد میشه.
علل ایجاد هیدروسل
هیدروسل ممکنه به دلایل متفاوتی ایجاد بشه که مهم‌ترین اون‌ها رو با هم مرور می‌کنیم:
- علل مادرزادی:
در اواخر بارداری، بیضه‌ها از داخل شکم نوزاد به قسمت پایین بیرون از شکم نزول کرده و در داخل کیسه بیضه قرار می‌گیرن که در این موقعیت اطراف بیضه رو آب فراگرفته. این آب باید به مرور جذب و کیسه بیضه جمع بشه ولی تحت شرایطی ممکنه این اتفاق نیفته؛ مثلاً اگه نوزاد نارس به دنیا بیاد، این مایع هنوز جذب نشده و هیدروسل در بیضه نوزاد مشاهده میشه!
بیشتر بخوانید: بیضه نزول نکرده چیست و درمان آن چگونه است؟
نوزاد حتی قبل از تولد، می‌تونه دچار هیدروسل بشه و نوزاد نارس با هیدروسل به دنیا بیاد. معمولا در این حالت مایع اطراف بیضه‌ها به مرور زمان در طی سال اول زندگی، به تدریج جذب میشه و نیاز به درمان خاصی نداره.
- التهاب بیضه:
در اسکروتوم (کیسه بیضه) همیشه مقداری مایع ترشح میشه. گاهی به علت عفونت میزان ترشح این مایع از میزان جذب بیشتر شده، در نتیجه مایع بیشتری در اطراف بیضه جمع میشه، کیسه بیضه بزرگ‌تر شده و هیدروسل به وجود میاد.
در این حالت در صورت طولانی شدن التهاب، حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا دلیل اون مشخص و رفع بشه.
- ضربه به بیضه:
گاهی ضرباتی که خواسته یا ناخواسته به بیضه وارد میشه، باعث التهاب شده، آب میان بافتی در اون ناحیه بیشتر میشه و هیدروسل رخ می ده. اگه با فاصله کوتاه از ضربه خوردن بیضه شاهد بزرگ شدن اون و تجمع مایعات در این ناحیه بودید، می‌تونید مطمئن باشید که دلایل زمینه‌ای یا عفونت در بروز هیدروسل دخیل نیست.
- سرطان و تومورهای بیضه:
سرطان بیضه ممکنه باعث ایجاد هیدروسل بشه که در این صورت بیضه باید به دقت بررسی و نمونه برداری انجام بشه.
- عمل جراحی:
گاهی در عمل‌های جراحی که روی دستگاه تناسلی مرد یا روی بیضه‌ها انجام میشه، ممکنه عروق لنفاوی آسیب ببینه و در اثر تجمع لنف، هیدروسل به وجود بیاد.
- بسته نشدن کانال بیضه:
هیدروسل حتی در سنین بالای ۴۰ سال هم ممکنه رخ بده. زمانی که کانال بیضه بعد از نزول بیضه بسته نشه، باعث میشه که مایع شکم به کیسه بیضه منتقل بشه. این بسته شدن و یا بسته نشدن کانال بیضه و کیسه بیضه دو نوع هیدروسل رو ایجاد می‌کنه.
نوع غیر مرتبط: زمانی رخ میده که کانال ورود بیضه و کیسه بسته بشه ولی مایعی که در اطراف بیضه باقی مونده، جذب نشه. این مایع باید در عرض یک سال جذب بشه.
نوع مرتبط: اگر راه ورود بیضه بسته نشه و مایع اطراف بیضه بتونه وارد و خارج بشه، در این صورت نوع مرتبط هیدروسل ایجاد شده.
علائم هیدروسل
هیدروسل معمولا به غیر از تغییرات ظاهری علائم خاصی نداره اما ممکنه یکی از علائم زیر یا همه اون‌ها در فردی که دچار هیدروسل شده، مشاهده بشه:
- احساس سنگینی در بیضه؛
- بدشکلی در بیضه؛
- مشکل در راه رفتن؛
- درد، تورم و قرمزی پوست بیضه؛
- فشار در قاعده آلت تناسلی؛
وجود علائم نادر دیگه باید سریعتر به اطلاع پزشک رسیده بشه.
عوارض هیدروسل
خود هیدروسل به تنهایی مشکلی ایجاد نمی‌کنه و به ندرت باعث کاهش قدرت باروری میشه ولی اگه با بیماری‌های زمینه‌ای دیگه‌ای مثل عفونت یا سرطان بیضه همراه باشه، باعث کاهش اسپرم‌ها و کاهش قدرت باروری میشه. در صورتی که هیدروسل همراه با فتق کشاله ران هم باشه، باعث خطرات جدی میشه و حتی ممکنه منجر به مرگ بشه.
بیشتر بخوانید: فتق بیضه چیست و چگونه درمان می‌شود؟
تشخیص هیدروسل
با یه معاینه دقیق و نگاه مستقیم میشه هیدروسل رو تشخیص داد. پزشک با تاباندن نور به بیضه، وجود توده رو تایید یا رد می‌کنه. اگه توده وجود داشته باشه، نور رد نمی‌شه و احتمال ابتلا به سرطان داده میشه. این احتمال به وسیله سونوگرافی تایید یا رد میشه.
در صورت ابتلا به هیدروسل نور از مایع رد میشه و باعث روشن شدن اطراف بیضه میشه که نشانه‌ی وجود مایع اطراف بیضه است. در صورت عدم تشخیص مستقیم میشه از سونوگرافی و سی تی اسکن کمک گرفت. اگه بیضه ضربه خورده باشه و یا به خاطر عفونت، التهاب داشته باشه؛ برای رد عفونت بهتره که آزمایش خون و ادرار هم انجام بشه.
درمان هیدروسل
برای درمان هیدروسل در کودکان بهتره صبر کرد چون این مایع معمولا تا سه سالگی جذب میشه. در افراد بزرگسال که تشخیص هیدروسل داده شده، بهتره که دارودرمانی شروع بشه و درمان جراحی هیدروسلکتومی انجام بشه.
برای درمان هیدروسل میشه مایع داخل کیسه بیضه رو به وسیله‌ی سرنگ تخلیه کرد. این روش برای افرادی که نمی تونن عمل جراحی رو تحمل کنن، انجام میشه ولی امکان داره که این مایع دوباره جایگزین و دوباره هیدروسل ایجاد بشه. همچنین امکان عفونت هم در بیمار افزایش پیدا می‌کنه.
همچنین اگه خیلی دیر برای درمان اقدام بشه، باعث کش آمدن کیسه بیضه در اثر مایع اضافی میشه و همین امر باعث میشه که کیسه بیضه نتونه خودش رو جمع کنه و در نتیجه یه طرف از طرف دیگه بزرگ تر باقی می‌مونه. جراحی هیدروسلکتومی یکی دیگه از روش‌های درمان هیدروسله.
هیدروسلکتومی
میشه گفت بهترین درمان برای هیدروسل جراحیه. بهتره در عمل هیدروسلکتومی، عروق لنفاوی بیضه دست نخورده باقی بمونه چرا که در غیر این صورت عمل جذب مایعات اطراف بیضه هم مختل شده و مشکلات بعدی رو ایجاد می‌کنه.
برای هیدروسلکتومی لایه داخلی اسکروتوم برداشته میشه و کیسه بیضه در جای خودش باقی می‌مونه. هیدروسلکتومی هم به صورت موضعی و با بی‌حسی انجام میشه و هم با بیهوشی عمومی قابل انجامه.
عمل هیدروسلکتومی ممکنه با خطرات زیر همراه باشه:
- بروز حساسیت دارویی؛
- اختلال در ضربان قلب؛
- بروز عفونت بیمارستانی در ناحیه عمل؛
- وارد شدن آسیب به ساختار بیضه؛
ناگفته نمونه که این موارد بسیار نادره و در صورت تایید پزشک می‌تونید با خیال راحت اقدام به جراحی کنید.
مراقبت‌های بعد از عمل هیدروسلکتومی شامل موارد زیر میشه:
- محافظت از زخم و بخیه‌ها و تعویض پانسمان؛
- استفاده از کیسه یخ برای کاهش تورم و التهاب؛
- استفاده از آنتی‌بیوتیک برای کاهش عفونت؛
- استفاده از مسکن برای کاهش درد؛
- استفاده از محافظ بیضه؛
- درناژ برای تخلیه ترشحات ناحیه عمل تا چند روز پس از جراحی؛
در صورت انجام مراقبت‌های ذکر شده به‌راحتی به روال عادی زندگی برمی‌گردید.
جمع‌بندی
هیدروسل به تجمع مایع در اطراف بیضه گفته میشه که علل مختلفی مثل ضربه، عفونت، جراحی، سرطان و … می‌تونه باعث ایجاد این حالت ناخوشایند بشه. هیدروسل به‌راحتی تشخیص داده میشه و سونوگرافی تشخیص رو تأیید می‌کنه. هیدروسل بیشتر یک طرفه است و درصورتی‌که مادرزادی باشه، در عرض یک سال اول تولد مایع جذب خواهد شد.
هیدروسل ممکنه کمی روی قدرت باروری اثر بذاره اما خطرات جدی برای فرد نخواهد داشت مگه اینکه کیسه بیضه به‌قدری بزرگ بشه که حتی بعد از درمان هیدروسل هم به حالت عادی برنگرده و یا بروز هیدروسل ریشه‌ی سرطانی داشته باشه. درمان قطعی هیدروسل عمل جراحی است که هیدروسلکتومی نامیده میشه.
در صورت بروز این مشکل برای شما، می‌تونید از طریق اپلیکیشن ایمپو با پزشکان تیم مشورت کنید تا در تعیین طرح درمان به شما کمک کنند. ممکنه نیازی به مراجعه حضوری به پزشک نباشه و مشکل شما با گذشت زمان حل بشه.
