بیضه نزول نکرده چیست و درمان آن چگونه است؟
در این مقاله میخوانید:
بیضه‌ای که قبل از تولد در محل خود در کیسه بیضه به سمت پایین حرکت نمی‌کنه رو بهش بیضه نزول نکرده یا کریپتورکیدیسم میگن. در این صورت، بیضه در داخل کیسه پوستی که زیر آلت آویزون هست، نزول نمی‌کنه. گاهی هر دو بیضه این مشکل رو دارن.
این عارضه در نوزادان نارس بیشتر دیده میشه. یعنی اغلب در عرض چند ماه پس از تولد نوزاد، خود به خود به سمت پایین حرکت می‌کنه. اگه کودک شما این عارضه رو داره و خوب نشده، بهتره جراحی جهت حرکت بیضه به داخل کیسه بیضه انجام داد.
در این مقاله، بررسی کردیم که علائم این عارضه، عوارضش، روش درمانش در نوزادان و بزرگسالان چطور هست. پس اگه احتمال میدین خودتون یا نوزادتون این مشکل رو داشته باشه حتما این مقاله رو بخونین و درمان اون رو شروع کنین.
حتما بخوانید: بیماری پروستات چیست؟ راه های درمان آن
بیضه‌های نزول نکرده چقدر شایع هستند؟
حدود 3 درصد از نوزادان با بیضه‌های نزول نکرده به دنیا میان، اما این وضعیت در نوزادان نارس بسیار شایع‌تر هست (تا 30 درصد). در حدود نیمی از نوزادانی که با بیضه‌های نزول نکرده به دنیا میان، بیضه‌ها در طی چند ماه زندگی خود به خود پایین میان.
بیضه‌های جمع شونده
در برخی موارد، عدم وجود بیضه در کیسه بیضه در نتیجه رفلکس عضلانی است. به این حالت بیضه جمع شونده میگن. این رفلکس بیضه‌ها رو از کیسه بیضه بیرون می‌کشه و زمانی که سردش هست یا می‌ترسه، بیضه به داخل بدن برمی گرده. این رفلکس موقتی هست و معمولا در دوران بلوغ برطرف میشه.
بیضه‌های جمع شونده به طور طبیعی به داخل کیسه بیضه فرو میرن. دکتر می‌تونه بیضه‌های جمع‌شونده رو در طول معاینه فیزیکی به داخل کیسه بیضه هدایت کنه. بیضه‌های جمع شونده معمولاً به جراحی یا درمان دیگری نیاز ندارن.
اما ممکن هست در دوران کودکی نیاز باشه که فرزندتون چکاپ بشه. چون گاهی اوقات به طور طبیعی پایین نمیاد و ممکن هست نیاز به درمان باشه.
اگه متوجه شدید که بیضه‌های فرزندتون داخل کیسه بیضه نیست، به پزشک مراجعه کنین. پزشک می‌تونه تشخیص بده که آیا بیضه‌های فرزندتان نزول نکرده یا جمع‌شونده هست یا خیر.
علائم بیضه نزول نکرده
ندیدن یا احساس نکردن بیضه در کیسه بیضه علامت اصلی بیضه نزول نکرده هست.
بیضه‌ها در پایین شکم نوزاد متولد نشده تشکیل میشن. در چند ماه آخر بارداری، بیضه‌ها معمولاً از ناحیه معده به پایین حرکت می‌کنن. اونها از طریق مجرای لوله مانندی در کشاله ران به نام کانال اینگوینال، حرکت می‌کنن و به داخل کیسه بیضه فرود میان. وقتی این عارضه وجود داره، دیگه بیضه به شما پایین نمیاد یا با تاخیر مواجه میشه.
چه زمانی باید برای بیضه نزول نکرده به پزشک مراجعه کرد؟
بیضه نزول نکرده اغلب در طی معاینه‌ای که مدت کوتاهی پس از تولد انجام میشه، تشخیص داده میشه. اگه کودک شما این عارضه رو داره، باید هرچند وقت یکبار معاینه بشه. اگه بیضه در 6 ماهگی به داخل کیسه بیضه حرکت نکرده باشه، احتمالاً این وضعیت خود به خود درمان نمیشه.
درمان بیضه نزول نکرده در زمانی که کودک شما هنوز نوزاد هست ممکن است خطر ابتلا به مشکلات سلامتی رو در مراحل بعدی زندگی کاهش بده. این خطرات شامل سرطان بیضه و ناباروری هست.
پسران در سنین نوزادی تا پیش‌نوجوانانی که از بدو تولد، بیضه‌هایشان نزول کرده بوده، ممکن هست بعداً بیضه خودشون رو از دست بدن.
علائم بیضه پائین نیومده رو نمیشه به راحتی با دست به داخل کیسه بیضه هدایت کرد. نام دیگه این نوع بیضه نزول نکرده، اکتسابی هست.
اگه متوجه تغییراتی در اندام تناسلی فرزندتون شدین یا نگرانی‌های دیگه‌ای دارین با پزشک صحبت کنین.
تشخیص بیضه نزول نکرده
این عارضه معمولاً پس از معاینه فیزیکی قابل تشخیص هست.
با این کار مشخص میشه که آیا بیضه‌ها رو میشه در نزدیکی کیسه بیضه لمس کرد یا اصلا نمیشه اونها رو حس کرد (غیر قابل لمس هست).
این معاینه فیزیکی گاهی اوقات می‌تونه دشوار باشه، بنابراین ممکن هست پزشک شما فرزندتون رو به یک جراح اطفال ارجاع بده.
اگر پزشک بتونه بیضه‌ها رو حس کنه، اسکن یا آزمایش بیشتری برای تعیین محل بیضه‌ها لازم نیست.
اگر اونها رو نتونه لمس کنه ممکن هست لاپاراسکوپی تشخیصی برای دیدن اینکه آیا بیضه‌ها در داخل شکم هستند یا خیر، انجام بده.
علل بیضه نزول نکرده
علت دقیق بیضه نزول نکرده مشخص نیست. ژن، سلامت مادر و عوامل دیگه ممکن هست در کنار هم باعقث این عارضه بشن. این شرایط ممکن هست در کنار هم باعث هورمون‌ها، تغییرات فیزیکی و فعالیت عصبی رو تحت تاثیر قرار بدن و نحوه رشد بیضه‌ها رو مختل کنن.
چه عواملی ریسک بیضه نزول نکرده در نوزاد رو افزیش میده؟
مواردی که ممکن هست خطر ابتلا به این عرضه در نوزاد رو بیشتر می کنه، عبارتند از:
- زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد؛
- سابقه خانوادگی بیضه‌های نزول نکرده؛
- سلامت نوزاد، مانند فلج مغزی یا مشکل دیواره شکم؛
- مادر مبتلا به دیابت قبل یا در طول بارداری؛
- مصرف الکل در دوران بارداری؛
- کشیدن سیگار یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار در دوران بارداری؛
- قرار گرفتن در معرض برخی از آفت کش‌ها در دوران بارداری؛
عوارض بیضه نزول نکرده
دمای بیضه‌ها باید کمی خنک تر از دمای معمولی بدن باشه تا رشد کنه و خوب کار کنه. کیسه بیضه این مکان خنک تر رو فراهم می‌کنه. عوارض عدم قرارگیری بیضه در جایی که باید باشه عبارتند از:
- سرطان بیضه. آقایونی که بیضه نزول نکرده دارن، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان بیضه هستن. این بیماری اغلب در سلول‌های بیضه که اسپرم نابالغ می‌سازن، شروع میشه. مشخص نیست چرا این سلول‌ها به سرطان تبدیل میشن.
این خطر در مردانی که بیضه‌های نزول نکرده در ناحیه شکم داشتن، بیشتر از آقایونی بوده که بیضه نزول نکرده در کشاله ران دارن. همچنین، زمانی که هر دو بیضه تحت تأثیر قرار می‌گیرن، این خطر بیشتر هست. جراحی برای اصلاح بیضه نزول نکرده، می‌تونه خطر ابتلا به سرطان بیضه رو کاهش بده. اما خطر سرطان رو به طور کامل از بین نمی‌بره.
- مشکلات باروری. زمانی که بیضه نومیده پایین، باردار شدن همسر، سخت تر میشه. احتمال ناباروری در آقایون با بیضه نزول نکرده، بیشتر هست. در صورتی که درمان نشه، مشکلات باروری ممکن هست بدتر بشه.
سایر شرایطی که ممکن هست در صورت داشتن بیضه نزول نکرده باهاش مواجه بهشین عبارتند از:
- پیچ خوردگی بیضه. چرخش طناب، خون رو به کیسه بیضه میاره. این عارضه یک مشکل دردناک هست که خون بیضه رو قطع می‌کنه. بدون درمان سریع، ممکن هست بیضه اونقدر آسیب ببینه که نیاز به جراحی باشه.
- ضربه. اگه بیضه در کشاله ران باشه، ممکن هست در اثر فشار به استخوان شرمگاهی آسیب ببینه.
- فتق اینگوینال. بخشی از روده می‌تونه از طریق یک نقطه ضعیف در عضلات ناحیه شکم به کشاله ران فشار وارد کنه. برآمدگی ناشی از اون می‌تونه دردناک باشه.
درمان بیضه نزول نکرده
اگه 6 ماهگی بیضه‌ها پایین نیومده باشه، بعید هست که خود به خود درست بهش و بهتره که درمان انجام بشه.
چون پسرانی که عارضه بیضه‌های نزول نکرده دارن و درمان نشده باشه، ممکن هست در آینده، دچار مشکلات باروری (ناباروری) و افزایش خطر ابتلا به سرطان بیضه بشن.
- هورمون درمانی. در موارد نادر، به ویژه زمانی که بیضه‌ها در نزدیکی کیسه بیضه باشن، ممکن هست پزشک شما درمان هورمونی رو تجویز کنه. هورمون‌ها بیضه‌ها را تشویق می‌کنند که به داخل کیسه بیضه بیافتن.
- جراحی. درمان معمولا شامل عملی به نام ارکیدوپکسی برای حرکت بیضه‌ها به موقعیت صحیح داخل کیسه بیضه هست. این عمل نسبتا ساده هست که میزان موفقییت بالایی داره.
به طور ایده آل، بهتره که جراحی قبل از 12 ماهگی انجام بشه. اگه بیضه‌های نزول نکرده در سنین پایین درمان بشه، می‌تونه خطر مشکلات باروری و سرطان بیضه رو کاهش بده.
عمل بیضه نزول نکرده چقدر طول میکشد؟
ارکیدوپکسی و لاپاراسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام میشه. به این معنی که کودک شما در طول عمل خواب هست و هیچ دردی رو در حین عمل احساس نخواهد کرد.
این عمل معمولاً حدود 1 ساعت طول می‌کشه و معمولاً به صورت جراحی روزانه انجام میشه، به این معنی که کودک شما می‌تونه همون روز به خونه برگرده.
مراقبت‌های بعد از عمل بیضه نزول نکرده
پس از درمان، اکثر کودکان به طور طبیعی و در سلامت کامل رشد می‌کنن. اونها می‌تونن مثل همه مردان سالم بارور بشن. بیضه اغلب به اندازه منظم در کیسه بیضه رشد می‌کنه. با این حال، اگه اندازه بیضه برای شروع طبیعی نبود، ممکن است هرگز به درستی رشد نکنه. در موارد دیگه، اسپرم در بیضه‌ای که نمی‌تونه در کیسه بیضه رشد کنه، تولید بشه.
وقتی کودکتون به سن نوجوانی رسید، باید معاینات فیزیکی داشته باشه. از مراقبت‌های بعد از عمل بیضه نزول نکرده این هست که باید یاد بگیره که هر ماه خودآزمایی بیضه رو انجام بده. این مراقبت احتیاطی برای بررسی علائم سرطان بیضه استفاده میشه. اگرچه خطر ابتلا به سرطان بیضه، اندک هست، اما انجام معاینات ماهانه اهمیت داره.
عوارض بعد از عمل بیضه نزول نکرده
مانند هر نوع جراحی، ارکیدوپکسی عوارضی رو به همراه داره که ممکن هست برخی از آنها با جراحی درمان بشن.
عوارض بعد از عمل بیضه پایین نیومده، عبارتند از:
- خونریزی، تورم یا کبودی در محل ایجاد برش؛
- زخم عفونی بشه؛
- بیضه دوباره به سمت کشاله ران حرکت کنه؛
- خون رسانی نمی‌تونه بیضه رو در موقعیت جدید خود نگه داره، که باعث پژمرده شدن اون میشه (آتروفی بیضه)؛
- آسیب به لوله‌ای که بیضه رو به مجرای ادراری متصل می‌کنه (واز دفران) که می‌تونه عبور مایع منی رو دشوار کنه؛
به طور کلی، میزان عوارض پایین هست. خطر اصلی از دست دادن (آتروفی) بیضه هست.
هر چه بیضه میزان حرکت بیضه برای قرار گرفتن در کیسه بیشتر باشه، احتمال بروز عوارض بعد از عمل بیضه نزول نکرده بیشتر میشه.
درمان خانگی بیضه نزول نکرده
هیچ درمان خانگی بیضه نزول نکرده وجود نداره و باید به پزشک مراجعه کنین. بهترین درمان استفاده از روش جراحی تا قبل از 12 ماهگی است که توسط پزشک متخصص مشخص میشه.
درمان بیضه نزول نکرده در بزرگسالان
در مردان بالغی که در دوران کودکی تحت درمان قرار نگرفتن، کاهش باروری، و همچنین افزایش بروز سرطان بیضه می‌تونه نگران کننده باشه.
اکثر پزشکان موافق هستند که حرکت بیضه به داخل کیسه بیضه در یک مرد بالغ زیر 40 سال توانایی تولید اسپرم رو بهبود نمی‌بخشد و معمولاً توصیه می‌کنن که با عمل بیضه نزول نکرده در سنین بالا، بیضه خارج بشه. پس از 40 سالگی، اکثر پزشکان توصیه می‌کنن که بیضه به حال خود رها بشه. برای درمان بیضه نزول نکرده در بزرگسالان باید با یک اورولوژیست مشورت بشه تا بهترین اقدام رو بر اساس تاریخچه پزشکی فرد مطرح کنه.
پیشگیری از بیضه پایین نیومده
هیچ راهی برای پیشگیری از این وضعیت وجود نداره.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- آیا باید برای درمان کودکم صبر کنم؟
- آیا جراحی عوارض جانبی داره؟
- احتمال بهبودی چقدر هست؟
- بعد از جراحی برای مراقبت از نوزادم چکاری باید انجام بدم؟
- اگه کودک من اکنون تحت درمان باشد در آینده مشکلی براش پیش میاد؟
- آیا کودک من بارور خواهد شد و می‌تونه بچه دار بشه؟
- آیا می‌تونم برای کاهش خطر ابتلای کودکم به سرطان بیضه در آینده کاری انجام بدم؟
سخن آخر
جراحی برای رفع بیضه‌های نزول نکرده حدود 98 درصد موثر هست. در بیشتر موارد، بیضه‌ها به طور طبیعی در کیسه بیضه رشد می‌کنن و در سنین بالاتر، اسپرم سالم تولید می‌کنن. خطر ابتلا به سرطان بیضه در پسرانی که بیضه‌های نزول نکرده داشتن، همچنان بیشتر هست. با شروع دوران نوجوانی، باید خودآزمایی ماهانه بیضه رو انجام بدن و به پزشک مراجعه کنن.
در این مقاله تمامی مسائل مراقبتی رو در این ارضه مطرح کردیم. پس اگر می‌خوایم همیشه از وضعیت سلامت خود مطلع باشین و از به روزترین اطلاعات آگاه باشین، اپلیکیشن سلامت ایمپو رو نصب کنین.
سوالات متداول
چگونه بیضه نزول نکرده در بزرگسالان، درمان میشه؟
اگه بزرگسالی هستین که بیضه‌تون پایین نیومده، احتمالا در جراحی اون رو بر میدارن. چون حرکت بیضه به سمت پایین، توانایی شما رو در ساخت اسپرم بهبود نمی‌بخشه. حذف اون نیز ممکن هست خطر ابتلا به سرطان رو کاهش بده.
آیا یک بزرگسال می‌تونه با بیضه نزول نکرده زندگی کنه؟
بدون درمان، مردانی که 2 بیضه نزول نکرده دارن، به احتمال زیاد نمی‌تونن بچه دار بشن. اما جراحی برای حرکت دادن هر دو بیضه به پایین می‌تونه باروری اونها رو تا حد زیادی بهبود ببخشه.
آیا ارکیوپکسی به عنوان عمل بیشه نزول نکرده در بزرگسالان رو میشه انجام داد؟
بله. در این شرایط در بزرگسالان، ارکیدوپکسی از طریق یک برش کوچک در کیسه بیضه انجام میشه. چون بیضه قبلاً پایین اومده و به راحتی تحت بیهوشی به داخل کیسه بیضه پایین میاد و در جای خود ثابت میشه.
اگه بیضه نزول نکرده درمان نشه چه اتفاقی می‌افته؟
اگر بیضه‌های کریپتورکید دو طرفه درمان نشن، میزان ناباروری به بیش از 90 درصد افزایش پیدا می‌کنه. احتمالا در سه ماه اول زندگی به این عارضه دچار میشن.
آیا بزرگسالان با یک بیضه می‌تونن زندگی عادی داشته باشن؟
معمولاً افراد می‌توانند تنها با یکی از این اندام‌ها زندگی کنن و در عین حال زندگی سالم و طبیعی داشته باشن. بیضه‌ها تفاوتی ندارند. اما همچنان اینکه به طور منظم به پزشک جهت معاینه بیضه نزول نکرده، مراجعه کنن، اهمیت داره.
حداکثر سن برای ارکیوپکسی چند سال هست؟
اورکیوپکسی نباید قبل از 6 ماهگی انجام بشه، چون ممکن هست بیضه‌ها در چند ماه اول زندگی خود به خود پایین بیان. بیشترین و بهترین نتیجه از این عمل رو می‌تونین در سنین بین 6 تا 12 ماهگی ببینین.
عمل بیضه نزول نکرده در بزرگسالان، ارکیوپکسی چیست؟
ارکیوپکسی جراحی هست که بیضه نزول نکرده رو به داخل کیسه بیضه حرکت میده. اورکیوپکسی نیز جهت رفع پیچ خوردگی بیضه توصیه می‌کنن. این عمل معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشه. خطرات شامل مشکلات درمانی اون شامل عفونت و کبودی هست.
آیا بیضه نزول نکرده بر اندازه تأثیر میذاره؟
در کودکان مبتلا به این عارضه در مقایسه با گروهی از پسران سالم 6 تا 24 ماهه به طور قابل توجهی کوتاه تر بودن (0.5±3.7 سانتی متر و 0.8±4.3 سانتی متر)، اگرچه هیچ تفاوتی از نظر قد، وزن بدن و سایز بیضه‌ها نبود.
منابع
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/undescended-testicle/symptoms-causes/syc-20351995
- https://www.nhs.uk/conditions/undescended-testicles/
- https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/u/undescended-testicles-(cryptorchidism)
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/17594-undescended-testicles
- https://www.unitedurology.com/conditions-treatments/for-men/undescended-testicle-in-an-adult-male/