حمله پانیک چیست؟ همه چیز درباره پانیک اتک

آیا تا‌به‌حال تجربه لرزش ناگهانی دست و بدن، تپش قلب شدید، تنگی نفس، دلشوره، درد قفسه سینه یا تعریق زیاد را داشته‌اید؟ این‌ها بخشی از علائم رایج «حمله پانیک» هستند که گاهی اوقات تشخیص آن‌ها از سایر شرایط پزشکی دشوار است!
«حملات پانیک» مانند طوفانی غیرمنتظره هستند که به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و با در چنگ گرفتن قلب و ذهن، زندگی را مختل می‌کنند. این طوفان‌های کوتاه‌مدت، با تسلط بر قلب و ذهن، احساس ترس و دلهره شدیدی به جا می‌گذارند و فرد را در برابر محرک‌های ناشناخته آسیب‌پذیر می‌کنند. 

«پانیک اتک» یک احساس ناگهانی و ترس شدید است که معمولا بدون هشدار رخ می‌دهد. علائم این حمله می‌تواند چنان طاقت‌فرسا باشد که فرد احساس کند کنترلی بر بدن و ذهن خود ندارد.

آشنایی با حمله پانیک و و شناخت علائم آن اولین گام برای مدیریت و غلبه بر این مشکل است. از‌این‌رو، در این مقاله از ایمپو که به «حمله پانیک چیست» می‌پردازیم و علائم و علل آن را بررسی می‌کنیم، همراه ما باشید.

حمله پانیک چیست؟

حمله پانیک(Panic Attack)، یک دوره ناگهانی و شدید از اضطراب و ترس است که بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد و در عرض چند دقیقه به اوج خود می‌رسد. این حمله معمولا با علائم جسمانی مانند لرزش، احساس گیجی و سردرگمی، تهوع، تپش قلب، خشکی دهان، تنگی نفس، تعریق و سرگیجه همراه است.

علائم حملات پانیک خطرناک نیستند، اما می‌توانند بسیار ترسناک باشند، زیرا ممکن است این احساس را ایجاد کنند که فاجعه‌ای در راه است. گاهی اوقات، فردی که دچار پانیک اتک می‌شود، احساس می‌کند دچار حمله قلبی شده‌ یا قرار است غش کند یا حتی بمیرد. با‌این‌حال، این حملات به‌خودی‌خود خطرناک نیستند و معمولا پس از چند دقیقه تا نیم ساعت فروکش می‌کنند.

بخش آزاردهنده این حملات، اضطراب پانیک و ترس ناشی از وقوع مجدد آن‌ها است. این ترس می‌تواند چنان شدید باشد که شما را از حضور در موقعیت‌های خاص بازدارد، زیرا نگران تکرار حمله هستید. این اجتناب ممکن است چرخه‌ای ناسالم از ترس ایجاد کند که نه‌تنها اضطراب شما را تشدید می‌کند، بلکه احتمال بروز حملات بعدی را نیز افزایش می‌دهد.

ترس و وحشتی که فرد هنگام حمله پانیک تجربه می‌کند، با وضعیت واقعی تناسب ندارد و ممکن است با آنچه در اطرافش رخ می‌دهد، بی‌ارتباط باشد. حملات پانیک به‌صورت ناگهانی و بدون هیچ هشداری رخ می‌دهند و ممکن است در هر لحظه‌ای، مانند هنگام رانندگی، خرید در مرکز تجاری، پیش از خواب یا حتی در میان یک جلسه کاری، ظاهر شوند. اگرچه این حملات به‌خودی‌خود اختلال روانی محسوب نمی‌شوند اما تکرار آن‌ها می‌تواند به اختلال پانیک منجر شود.

اختلال پانیک چیست؟

بسیاری از افراد در طول زندگی خود تنها یک یا دو بار حمله پانیک را تجربه می‌کنند اما اگر این حملات بیش از چهار بار تکرار شوند، ممکن است فرد به اختلال پانیک یا هراس مبتلا شده باشد. اما اختلال پانیک چیست؟ این اختلال یک اختلال اضطرابی است که حملات ناگهانی پانیک یکی از علائم آن است. تجربه یک حمله پانیک لزوما به این معنا نیست که فرد دچار این اختلال است.

طبق گفته انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، حدود ۱ نفر از هر ۷۵ نفر به اختلال panic مبتلا هستند و این اختلال در زنان دو‌برابر مردان احتمال وقوع دارد. اختلال پانیک ممکن است پس از قرار‌گرفتن در معرض عوامل استرس‌زای محیطی و تغییرات عمده در زندگی مانند تولد فرزند، طلاق یا بیماری ایجاد شود.

این حملات ممکن است در هر زمانی، حتی بدون دلیل یا خطر آشکار، اتفاق بیفتند. افراد مبتلا به اختلال پانیک اغلب به طور مداوم از وقوع حمله بعدی ترس دارند. این ترس می‌تواند باعث شود فرد از دیگران کناره‌گیری کند و از حضور در مکان‌هایی که ممکن است حمله ناگهانی پانیک در آن‌ها رخ دهد، اجتناب کند.

انواع حملات پانیک چیست؟

به‌طور‌کلی، حملات پانیک بر اساس شرایط وقوع و عوامل محرک آن‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: حملات غیرمنتظره(Unexpected) و حملات وابسته به موقعیت یا محرک (Situationally Bound/Cued). در ادامه، هر یک از این انواع به‌صورت کامل توضیح داده شده است:

1. حملات پانیک غیرمنتظره (Unexpected Panic Attacks)

این نوع حملات به‌صورت ناگهانی و بدون محرک ظاهری یا قابل‌پیش‌بینی رخ می‌دهند. فرد ممکن است در حال انجام فعالیت‌های روزمره مانند استراحت، کار یا حتی خواب باشد و ناگهان دچار حمله پانیک شود. در این نوع حمله، هیچ نشانه یا محرک مشخصی مانند موقعیت خاص یا استرس قابل‌شناسایی وجود ندارد. برای مثال، فردی که در حال تماشای تلویزیون است و ناگهان دچار تپش قلب شدید، تنگی نفس و ترس از مرگ می‌شود، بدون اینکه دلیل مشخصی برای آن وجود داشته باشد.

2. حملات پانیک وابسته به موقعیت یا محرک (Situationally Bound/Cued Panic Attacks)

این حملات در پاسخ به یک محرک خاص یا موقعیت مشخص رخ می‌دهند. معمولا با فوبیاهای خاص مانند ترس از ارتفاع، حیوانات یا فضاهای بسته یا موقعیت‌های استرس‌زا مرتبط هستند. این نوع حمله تقریبا همیشه در مواجهه با محرک خاص یا بلافاصله پس از آن رخ می‌دهند؛ بیشتر در افرادی دیده می‌شوند که به اختلالات اضطرابی مانند فوبیای خاص یا اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا هستند. برای مثال، فردی که فوبیای سگ دارد، هنگام مواجهه با یک سگ دچار حمله پانیک می‌شود و علائمی مانند لرزش، تعریق و تنگی نفس را تجربه می‌کند.

بیشتر بخوانید: اگر جنگ شد کجا بریم؟ راهنما کامل شرایط اضطراری

علائم حملات پانیک چیست؟

حمله پانیک می‌تواند علائم جسمی و روانی شدیدی ایجاد کند که بر زندگی روزمره و سلامت فرد تاثیر می‌گذارد. بر اساس DSM-5، یک حمله پانیک با بروز حداقل چهار مورد از علائم زیر مشخص می‌شود:

علائم جسمانی شامل:

• تنفس سریع و سطحی

• تپش قلب یا ضربان قلب سریع

• درد یا ناراحتی در قفسه سینه

• لرزش و رعشه

• تعریق

• احساس سرگیجه یا سبکی سر

• درد شکمی 

• تب و لرز

• بی‌حسی یا گزگز

• احساس خفگی 

• حالت تهوع و ناراحتی معده

• سوزن سوزن شدن انگشتان

• گرگرفتگی

علائم عاطفی مانند:

• ترس شدید از‌دست‌دادن کنترل، دیوانه‌شدن، دچار حمله قلبی شدن یا مرگ

• احساس جدایی از خود(Depersonalization)

• احساس غیر واقعی بودن محیط(Derealization)

تفاوت حمله پانیک و حمله قلبی

حمله پانیک و حمله قلبی در برخی نشانه‌ها به یکدیگر شباهت دارند و تشخیص آن‌ها دشوار به نظر می‌رسد؛ اما تفاوت حمله قلبی و حملات پانیک چیست؟ حمله پانیک ناشی از اضطراب شدید و ناگهانی است و معمولا با علائمی مانند لرزش، تپش قلب، تنگی نفس، تعریق، سرگیجه و حتی احساس مرگ قریب‌الوقوع همراه است. علائم پانیک اتک معمولا در کمتر از ۲۰ دقیقه کاهش می‌یابد و با تکنیک‌های آرام‌سازی یا تغییر موقعیت بهتر می‌شوند. 

این در حالی است که حمله قلبی به دلیل انسداد رگ‌های قلب رخ می‌دهد و با علائمی مانند درد یا فشار شدید در قفسه سینه، درد در بازو، تعریق زیاد و تهوع همراه است. توجه داشته باشید که درد ناشی از حمله قلبی معمولا با استراحت یا تغییر وضعیت بهتر نمی‌شود و نیاز فوری به مراقبت پزشکی دارد.

از این رو به دلیل شباهت علائم حمله عصبی و پانیک گاهی فرد مبتلا، به دلیل تصور حمله قلبی، به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی می‌رود. شناخت تفاوت بین حمله پانیک و سایر مشکلات پزشکی برای مدیریت و درمان موثر این وضعیت بسیار حیاتی است.

اگر تجربه حملات پانیک دارید، تنها نیستید. ثبت منظم علائم، موقعیت‌های استرس‌زا و تغییرات جسمی می‌تواند به شناسایی الگوها و کمک حرفه‌ای موثر کمک کند. در اپلیکیشن ایمپو، امکان ثبت روزانه علائم، دریافت تحلیل شخصی و ارتباط با روان‌درمانگرهای متخصص فراهم شده است. همین حالا ثبت علائم را شروع کنید و از پشتیبانی علمی ما بهره‌مند شوید.

حمله پانیک چقدر طول میکشد؟

حمله پانیک معمولا بین ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد، اما در برخی موارد علائم ممکن است تا یک ساعت ادامه یابند. شدت علائم اغلب در عرض چند دقیقه به اوج خود می‌رسد و سپس به‌تدریج فروکش می‌کند. پس از پایان حمله، فرد ممکن است احساس خستگی، فرسودگی یا اضطراب باقی‌مانده داشته باشد. 

آیا بیماری پانیک خطرناک است؟

به‌طور‌کلی، حملات و بیماری پانیک به‌خودی‌خود خطرناک نیستند اما می‌توانند بسیار ترسناک و مختل‌کننده زندگی باشند. حملات پانیک دوره‌های ناگهانی ترس شدید همراه با علائم مختلف هستند که به دلیل واکنش طبیعی بدن به استرس ایجاد می‌شوند. این واکنش‌ها بخشی از پاسخ “جنگ یا گریز” بدن هستند و به‌خودی‌خود به اندام‌ها یا سیستم‌های بدن آسیب نمی‌رسانند. 

اختلال وحشت زدگی یا همان پانیک زمانی رخ می‌دهد که حملات مکرر و غیرمنتظره باشند و فرد از ترس وقوع حمله بعدی از موقعیت‌های خاص اجتناب کند که این کار می‌تواند عملکرد فرد را تحت‌تاثیر قرار دهد و کیفیت زندگی را کاهش دهد.

علت بیماری پانیک چیست؟

تاکنون علت دقیق حملات پنیک مشخص نشده است اما گفته می‌شود مغز و سیستم عصبی نقش کلیدی در نحوه درک و مدیریت ترس و اضطراب ایفا می‌کنند. اضطراب و پانیک می‌توانند پاسخی طبیعی به استرس باشند. هنگامی که مغز هشدارهای خطر را دریافت می‌کند، به غده فوق‌کلیوی دستور می‌دهد تا آدرنالین که گاهی به آن اپی‌نفرین یا هورمون “جنگ و گریز” نیز گفته می‌شود، ترشح کند. در ادامه، علل احتمالی حمله پانیک را بررسی می‌کنیم:

• عوامل جسمی و بیولوژیکی

اختلال در عملکرد آمیگدالا(بخشی از مغز که ترس و سایر احساسات را پردازش می‌کند) 

• اختلال در تعادل مواد شیمیایی مغز

عدم تعادل شیمیایی در گاما-آمینوبوتیریک اسید (GABA)، کورتیزول، نوراپی نفرین و سروتونین 

• عوامل ژنتیکی

وجود سابقه اختلالات اضطرابی یا پانیک در خانواده

• عوامل محیطی

رویدادهای استرس‌زای زندگی مانند مشکلات کاری، تجربه یک تروما مانند شکست در کار یا از‌دست‌دادن عزیزان

• تجربیات زندگی

تجربیات ناگوار دوران کودکی مانند مورد تجاوز قرار‌گرفتن

• مشکلات جسمی

ابتلا به بیماری‌هایی مانند مشکلات تیروئید یا بیماری‌های قلبی

• پاسخ به محرک‌ها

استفاده از محرک‌هایی مانند مصرف کافئین یا مواد مخدر برای مثال، آمفتامین‌ها یا کوکائین

• سایر اختلالات روان

ابتلا به افسردگی یا انواع دیگر اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر، اضطراب جدایی، اختلال اضطراب اجتماعی یا فوبیاهای خاص

• ویژگی‌های خلقی

تمایل طبیعی به نگرانی و واکنش بیش از حد سیستم استرس بدن به دلیل احساساتی مانند ترس یا شرم

حملات پانیک اغلب ریشه‌های روان‌شناختی دارند و ممکن است با اضطراب، ترس‌های درونی یا تجارب گذشته در ارتباط باشند؛ برای آشنایی با نقش ذهن و روان در بروز این حملات، مقاله روانشناسی چیست را مطالعه فرمایید.

چه چیزی حملات پانیک را تحریک می‌کند؟

برای کسانی که دچار پانیک اتک می‌شوند، این سوال مطرح است که عوامل تحریک‌کننده حملات پانیک چیست؟ اغلب هیچ محرک مشخص و قطعی برای حملات ناگهانی پانیک وجود ندارد. چرا که مهم است بدانید، یکی از معیارهای اختلال وحشت زدگی یا همان پانیک این است که حملات بدون محرک شناخته‌شده‌ای رخ می‌دهند.

با‌این‌حال، افرادی که فوبیا دارند ممکن است در مواجهه با محرک‌های مرتبط با فوبیا دچار حمله پانیک شوند. برای مثال، فردی با تریپانوفوبیا(ترس شدید از سوزن) ممکن است هنگام خون‌گیری برای آزمایش دچار حمله ناگهانی پانیک شود. برای برخی افراد، ترس از تجربه یک حمله شدید پانیک به‌خودی‌خود می‌تواند کافی باشد تا حمله‌ای را تحریک کند. 

عوامل تشدید کننده حمله پانیک چیست؟

حملات ناگهانی پانیک معمولا توسط عوامل استرس‌زا تحریک نمی‌شوند و اغلب به‌صورت ناگهانی و بدون دلیل رخ می‌دهند؛ اما برخی عوامل می‌توانند بروز این حملات را تشدید کنند. عوامل تشدید‌کننده حمله پانیک چیست:

• پرکاری تیروئید

• استرس مزمن

• افکار منفی و فاجعه‌سازی

• قطع مصرف برخی داروها، به‌ویژه داروهای روان‌پزشکی

• استفاده از محرک‌ها مانند کافئین، کوکائین و آمفتامین‌ها

• هایپرگلیسمی یا قند خون بالا

• کم‌خوابی یا اختلالات خواب

• تغییرات هورمونی (بارداری، قاعدگی یا یائسگی)

• ابتلا به بیماری‌های قلبی (پرولاپس دریچه میترال)

• مشکلات تنفسی

• حضور در مکان‌های شلوغ یا بسته

درمان حمله پانیک چیست؟ 

روان‌درمانی، دارو‌درمانی یا ترکیبی از هر دو، در درمان قطعی پانیک بسیار موثر هستند. در ادامه، به روش‌های درمان حملات و اختلال پانیک می‌پردازیم:

1. روان‌درمانی

روان‌درمانی، شامل انواع تکنیک‌های درمانی است که به شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم کمک می‌کند. انواع خاصی از روان‌درمانی که می‌توانند به حملات پانیک و اختلال پانیک کمک کنند عبارتند از:

• درمان شناختی رفتاری (CBT)

این نوع درمان، به شناسایی محرک‌های حمله پانیک کمک می‌کند تا بتوانید تفکر، رفتار و واکنش‌های خود را تغییر دهید. در واقع باعث می‌شود چیزهایی که باعث نگرانی‌تان می‌شوند را از منظری جدید ببینید. همانطور که شروع به واکنش متفاوت به محرک‌ها می‌کنید، ممکن است حملات پانیک کاهش‌یافته و در نهایت متوقف شوند.

• مواجهه درمانی

این درمان شامل قرار‌دادن تدریجی و مکرر خود، در تخیل یا در واقعیت، در معرض هر چیزی است که باعث حمله پانیک می‌شود. در این درمان تکنیک‌های تمدد اعصاب، مانند تمرین‌های تنفسی را یاد خواهید گرفت تا در موقعیت مد‌نظر اضطراب خود را مدیریت کنید و به‌جای وحشت‌کردن راحت باشید.

• نوروفیدبک

یکی از نوین‌ترین و موثرترین روش‌های درمان اختلال پانیک، نوروفیدبک است. این روش درمانی بدون نیاز به دارو و بدون عوارض جانبی است و می‌تواند بیماری‌هایی مانند پانیک، پارکینسون و… را به‌صورت ریشه‌ای درمان می‌کند. نوروفیدبک یک روش درمانی غیر تهاجمی است که از طریق آموزش مغز برای تنظیم فعالیت امواج مغزی، به کاهش علائم اختلالات اضطرابی مانند حملات پانیک کمک می‌کند.

این روش با استفاده از دستگاه‌هایی که فعالیت الکتریکی مغز (EEG) را ثبت می‌کنند، به فرد آموزش می‌دهد تا امواج مغزی مرتبط با استرس(مانند امواج بتا) را کاهش داده و امواج آرامش‌بخش(مانند امواج آلفا) را تقویت کند.

2. دارو‌درمانی

در برخی موارد، روان‌پزشک ممکن است برای کاهش و بهبود حملات مشکل پانیک دارو تجویز کند. این دارو‌ها عبارتند از:

• داروهای ضدافسردگی

برخی از داروهای ضد‌افسردگی می‌توانند حملات پانیک را کمتر کنند. مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین(SSRIs) یا مهارکننده‌های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین(SNRIs) از‌این‌دست دارو‌ها هستند. فلوکستین و پاروکستین همراه با دولوکستین و ونلافاکسین از جمله دارو‌های ضد‌افسردگی تجویزی برای پانیک اتک به شمار می‌آیند.

• داروهای ضد‌اضطراب

دارو‌هایی مانند آلپرازولام و لورازپام از خانواده بنزودیازپین‌ها نیز به کاهش اضطراب و در نتیجه حملات پانیک کمک می‌کنند.

اگر نیاز به مشاوره آنلاین دارید می‌توانید در کمترین زمان توسط بهترین روانشناس یا روانپزشک آنلاین ایمپو ویزیت شوید، فقط کافیست در صفحه دکتر آنلاین تخصص مورد نیاز خود را انتخاب کنید تا لیستی از پزشکان نمایش داده شود.

3. درمان‌های خانگی

برخی اقدامات ساده نیز می‌توانند برای بهبود و کاهش حملات پانیک کمک‌کننده باشند. از جمله:

• تمرین ذهن‌آگاهی برای حفظ تمرکز و آرامش
• انجام فعالیت‌هایی مانند یوگا یا مدیتیشن برای بهبود خلق‌وخو و افزایش آرامش
• انجام فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی، دویدن یا رقص
• گذراندن وقت با خانواده و دوستان برای جلوگیری از احساس تنهایی
• کاهش یا اجتناب از سیگار، کافئین و الکل
• داشتن خواب کافی و با‌کیفیت

چگونه می‌توانم به فردی که دچار حمله پانیک شده است کمک کنم؟

اگر فردی را می‌شناسید که دچار حمله پانیک شده است، می‌توانید کارهای زیر را برای کمک به او انجام دهید:

• آرام باشید و با خونسردی کامل با او همراه باشید. 

• از او بپرسید که چه چیزی نیازی دارد.

• با جملات کوتاه و ساده با او صحبت کنید.

• به او کمک کنید روی زمان حال تمرکز کند.

• با شمردن آهسته تا پنج برای هر دم و بازدم، به او کمک کنید تنفس عمیق را تمرین کند.

• به‌آرامی و با اطمینان او را متوجه کنید که این حمله موقتی است و به‌زودی تمام خواهد شد. 

حمله پانیک در کودکان

حملات پانیک در کودکان کمتر شایع هستند و اغلب اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شوند. کودکان ممکن است به دلیل ناتوانی در بیان احساسات خود، علائم متفاوتی نسبت به بزرگسالان نشان دهند. در کودکان، این علائم ممکن است به‌صورت گریه، فریاد یا چسبیدن به والدین بروز کند.

همچنین ممکن است کودکان این حملات را به‌عنوان درد جسمانی مانند معده درد توصیف کنند، زیرا توانایی بیان احساسات پیچیده را ندارند. درمان زودهنگام می‌تواند از تبدیل‌شدن این حملات به بیماری پانیک مزمن جلوگیری کند. اگر کودک شما علائم مکرر دارد، می‌توانید به صورت آنلاین با روانشناس کودک‌و‌نوجوان در کلینیک سلامت ایمپو مشورت کنید.

حملات پانیک در خواب

حمله پانیک در خواب که به آن nocturnal panic attack گفته می‌شود، وضعیتی است که فرد به‌صورت غیرمنتظره و با احساس شدید ترس و اضطراب از خواب می‌پرد. در این حالت، بدن به شکل شدیدی واکنش می‌دهد و فرد ممکن است علائمی مانند تپش قلب، عرق سرد، تنگی نفس، احساس گرگرفتگی یا حتی خفگی را تجربه کند. 

حملات پانیک در خواب معمولا بدون رویا یا تصویر ذهنی خاص رخ می‌دهند و از‌این‌ر‌و دلیل مشخصی برای آن‌ها وجود ندارد. اما با‌این‌حال پزشکان معتقدند برخی عوامل و زمینه‌های خاص می‌توانند عملکرد مغز و سیستم عصبی را در مواجهه با ترس و اضطراب تحت‌تاثیر قرار دهند؛ همین موضوع زمینه‌ساز بروز حملات عصبی پانیک در خواب می‌شوند.

حملات پانیک در دوران بارداری 

حملات پانیک در دوران بارداری می‌تواند به دلیل تغییرات هورمونی، افزایش استرس و نگرانی درباره سلامت جنین و زایمان رخ دهد. بسیاری از زنان در این دوره نسبت به محرک‌های استرس‌زا حساس‌تر هستند که همین امر نیز می‌تواند موجب بروز یا تشدید حملات شود. باوجوداینکه حملات شدید پانیک خطر مستقیمی برای جنین ندارند، اما اضطراب و استرس مداوم می‌تواند بر کیفیت خواب، تغذیه و سلامت کلی مادر تاثیر بگذارد.

درصورتی‌که این حملات به‌ طور مداوم تکرار شوند، مراجعه به روانشناس یا روانپزشک برای کنترل اضطراب و کنترل حملات و بیماری پانیک ضروری است. 

چه زمانی برای حملات پانیک به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر حمله عصبی پانیک به‌صورت مکرر رخ دهد و زندگی روزمره شما را مختل کند مراجعه به یک متخصص روان ضروری است. حملات پانیک، اگرچه بسیار آزاردهنده‌اند، اما خطرناک نیستند. کنترل این حملات به‌تنهایی دشوار است و ممکن است بدون درمان شدت یابد. مراجعه به پزشک و شروع زودهنگام درمان، می‌تواند به طور قابل‌توجهی در کاهش نشانه‌های اضطراب، پانیک اتک و جلوگیری از ابتلا به سایر اختلالات روانی موثر باشد.

سلامت روان و جسم به‌طور جدی به هم گره خورده‌اند؛ حملات پانیک نه‌تنها آرامش روان، بلکه سلامت فیزیکی شما را هم تحت تاثیر قرار می‌دهند. اگر این حملات به طور مکرر رخ می‌دهند و زندگی روزمره شما را مختل کرده‌اند، زمان آن رسیده که با یک متخصص صحبت کنید. در کلینیک ایمپو، روان‌پزشکان و روان‌شناسان آماده‌اند تا در کنار شما، مسیر درمان را هموارتر کنند.

عوارض بعد از حملات پانیک چیست؟ 

اگرچه پانیک قابل‌درمان است، اما بی‌توجهی به آن می‌تواند موجب تشدید حملات و عوارض بعد از آن شود. از جمله شایع‌ترین عوارض حملات پانیک چیست؟

• ابتلا به سایر اختلالات روانی مانند آگروفوبیا و سایر انواع فوبیاها

• ترس و اجتناب از فعالیت‌های اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی)

• ترس مداوم

• افت کیفیت زندگی

• اختلال در کار، تحصیل و زندگی روزمره

• احساس خستگی و ضعف بعد از حملات

• خواب‌آلودگی

• درد جسمی و عضلانی

• افزایش ضربان قلب

• تنگی نفس 

• افسردگی یا افکار مرتبط با خودآزاری یا خودکشی

• روی آوردن به مصرف مواد مخدر یا الکل برای کنار‌آمدن با مشکل

پیشگیری از حملات پانیک   

ابزارها و استراتژی‌های موثری وجود دارند که می‌توانند احتمال وقوع حملات پانیک را کاهش دهند، از جمله:

• مدیریت استرس با روش‌هایی مانند تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی

• داشتن سبک زندگی سالم، مانند ورزش منظم

• دریافت کمک حرفه‌ای از روان‌شناس یا روان‌پزشک

• داشتن رژیم غذایی متعادل.

• پرهیز از مصرف کافئین، الکل و سیگار 

در زمان حمله پانیک چه کنیم؟

حملات پانیک ناگهانی و بسیار شدید هستند. اما برخی اقدامات می‌توانند به تسکین علائم این حملات کمک کنند. اگرچه نمی‌توان این حمله را پیش‌بینی کرد، اما داشتن برنامه‌ای برای مدیریت آن در زمان وقوع، به فرد احساس کنترل بیشتری می‌دهد. در ادامه، راهکار‌های خودمراقبتی برای زمان بروز پانیک اتک را معرفی می‌کنیم:

1. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی عضلانی

یکی از علائم حملات پانیک، تنش عضلانی است. تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی عضلانی می‌تواند به محدود‌کردن حمله کمک کند. اگر ذهن احساس کند که بدن در حال آرام‌شدن است، سایر علائم مانند تنفس سریع نیز ممکن است کاهش یابند. تکنیکی به نام آرام‌سازی پیش‌رونده عضلانی روشی محبوب و موثر برای مقابله با اضطراب و حملات ناگهانی پانیک است که به شکل منقبض کردن عضله به مدت ۵ ثانیه انجام می‌شود.

2. به‌خاطر‌آوردن اینکه این حالت گذرا است 

در زمان حمله پانیک، به‌یاد‌آوردن اینکه این احساسات موقتی هستند و هیچ آسیب جسمانی ایجاد نمی‌کنند، می‌تواند کمک‌کننده باشد. سعی کنید بپذیرید که این یک دوره کوتاه اضطراب شدید است و به‌زودی تمام خواهد شد. 

3. تنفس عمیق

تنفس عمیق یا تنفس دیافراگمی، می‌تواند برای افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی و حملات پانیک مفید باشد. برای این کار، به‌آرامی و پیوسته از شکم نفس بکشید، ریه‌ها را پر کنید و هنگام دم و بازدم تا چهار بشمارید.

4. یافتن مکانی آرام

برخی افراد ممکن است متوجه شوند که صداها و تصاویر خاص حملات پانیک را تشدید می‌کنند. اگر ممکن است، در طول بروز حمله سعی کنید مکان‌های شلوغ را ترک کنید و در یک فضای آرام بنشینید. این کار می‌تواند با ایجاد فضای ذهنی، تمرکز بر تنفس و سایر استراتژی‌های مقابله‌ای را آسان‌تر کند.

5. تمرکز روی یک شیء

وقتی افکار، احساسات یا خاطرات ناراحت‌کننده فرد را تحت‌فشار قرار می‌دهند، تمرکز روی شی فیزیکی در محیط اطراف می‌تواند به او کمک کند تا آرامش خود را بازیابد. فرد می‌تواند هنگام نگاه‌کردن به شیء، به حس لامسه آن، سازنده‌اش یا شکل آن فکر کند. اگر به طور مکرر دچار حمله پانیک می‌شوید، می‌توانید یک شیء مانند سنگ، صدف، اسباب‌بازی کوچک یا گیره مو را همراه خود داشته باشید.

6. تکنیک ۵-۴-۳-۲-۱

حملات پانیک می‌توانند باعث شوند فرد احساس جدایی از واقعیت کند. تکنیک ۵-۴-۳-۲-۱ یک روش زمین‌بندی و نوعی تمرین ذهن‌آگاهی است که به فرد کمک می‌کند تمرکز خود را از منابع استرس دور کند؛ برای اجرای این روش، باید مراحل زیر به‌آرامی و با‌دقت اجرا شوند:

• به پنج شیء جداگانه نگاه کنید و برای لحظه‌ای به هر یک فکر کنید.

• چهار صدای متمایز را بشنوید و به منشأ آن‌ها و تفاوتشان با یکدیگر توجه کنید.

• سه شیء را لمس کنید و به بافت، دما و کاربرد آن‌ها فکر کنید.

• دو بوی متفاوت را شناسایی کنید. این بو می‌تواند بوی قهوه، صابون یا عطر مواد شوینده روی لباس باشد.

• یک چیز را که می‌توانید مزه کنید نام ببرید. به طعم موجود در دهان توجه کنید یا یک آب‌نبات را مزه کنید.

7. تکرار یک مانترا

مانترا، یک کلمه، عبارت یا صدا است که می‌تواند به تمرکز و ایجاد حس قدرت کمک کند و اضطراب و استرس را کاهش دهد. مانترا می‌تواند به شکل عبارتی اطمینان‌بخش باشد، مانند «این هم می‌گذرد». با تمرکز و تکرار مانترا، پاسخ‌های جسمانی فرد ممکن است کندتر شوند که به تنظیم تنفس و آرام‌سازی عضلات کمک می‌کند.

سخن پایانی

حمله پانیک به معنای هجوم ناگهانی ترس و اضطراب است که با علائم جسمی و روانی نمایان می‌شود. با وجود اینکه حملات پانیک ناتوان‌کننده و غیر قابل کنترل به نظر می‌رسند، اما قابل‌مدیریت و درمان هستند. شناخت علائم حملات پانیک و آشنایی با روش‌های آرام‌سازی، مراجعه به روان‌درمانگر و روانپزشک می‌تواند به بهبودی این اختلال کمک کنند. 

پایش منظم وضعیت روانی و جسمی، نقش کلیدی در پیشگیری و مدیریت اختلالاتی مانند حملات پانیک دارد. ثبت روزانه‌ی احساسات، افکار و علائمی مانند استرس، اضطراب، بی‌قراری یا حتی حال خوب می‌تواند مسیر تشخیص، پیگیری و درمان را برای شما هموارتر کند. با استفاده از اپلیکیشن ایمپو، می‌توانید این اطلاعات را به‌صورت روزانه ثبت کرده، گزارش علمی و دقیق از وضعیت سلامت خود دریافت کنید. همچنین، در صورت نیاز، به صورت آنلاین با روان‌پزشک یا روان‌شناس متخصص در محیطی امن و شخصی‌سازی‌شده گفتگو داشته باشید.

منابع

healthdirect.gov.au / my.clevelandclinic.org / alustforlife.com / emmasdiary.co / heart.org / hse.ie / medicalnewstoday.com