پوکی استخوان چیست؟ علل و روش درمان آن

با افزایش سن، تغییراتی در بدن ایجاد می‌شود که معمولاً با کاهش قدرت بدنی و افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات جسمی همراه است. یکی از این بیماری‌ها، پوکی‌استخوان است. «پوکی استخوان» (Osteoporosis)، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مرتبط با استخوان است که سالانه افراد زیادی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با کاهش تراکم و استحکام استخوان‌ها، باعث ضعیف و شکننده‌شدن استخوان‌ها، به‌ویژه در افراد سالمند می‌شود. این وضعیت، خطر شکستگی استخوان را پس از یک زمین‌خوردن ساده یا ضربه خفیف افزایش می‌دهد. 

البته پوکی‌استخوان تنها سالمندان را درگیر نمی‌کند و  عوامل مختلفی مانند سبک زندگی ناسالم، تغذیه نامناسب و ژنتیک نیز در بروز آن دخیل هستند. در این مقاله از مجله سلامت ایمپو، به بررسی دقیق «پوکی استخوان چیست» می‌پردازیم و علائم، علل، روش‌های تشخیص، و راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری را بررسی می‌کنیم. 

پوکی استخوان چیست؟!

استخوان‌ها از مهم‌ترین ساختارهای بدن انسان هستند که اسکلت بدن را تشکیل می‌هند. آن‌ها محل ذخیره مواد معدنی مانند کلسیم و فسفر هستند و در سر پا نگه‌داشتن فرد و استحکام بدن نقش مهمی ایفا می‌کنند. استخوان‌ها به طور مداوم در حال بازسازی هستند؛ سلول‌های خاصی به نام استئوکلاست‌ها بافت قدیمی را تخریب کرده و استئوبلاست‌ها بافت جدید را جایگزین می‌کنند. این تعادل در دوران جوانی منجر به ساخت استخوان می‌شود؛ اما با افزایش سن یا به دلیل برخی عوامل خاص، ممکن است مختل شود. پوکی استخوان به انگلیسی Osteoporosis گفته می‌شود و دقیقاً زمانی رخ می‌دهد که این تعادل به هم بخورد. 

 

در پوکی‌استخوان، تراکم مواد‌معدنی در استخوان‌ها کاهش می‌یابد، بافت استخوان تخریب می‌شود، در فضای داخل استخوانی حفره‌های توخالی به وجود می‌آید و مناطق تخریب‌شده با بافت استخوانی تازه ترمیم نمی‌شوند. این وضعیت منجر به شکستگی راحت استخوان‌ها می‌شود و درد و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره را به دنبال دارد. مهم‌ترین نکته‌ای که باید راجع‌به پوکی استخوان بدانید این است که این بیماری به "بیماری خاموش" معروف است. به این دلیل که اغلب علائم اولیه‌ای ندارد و زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد با یک ضربه ساده، دچار شکستگی استخوان می‌شود. 

 

در سراسر جهان، از هر سه زن و از هر پنج مرد بالای پنجاه سال، یک نفر به دلیل پوکی‌استخوان دچار شکستگی استخوان می‌شوند. با‌توجه‌به شیوع بالا و علائم پنهان بیماری، تشخیص به‌موقع و اقدامات پیشگیرانه می‌توانند تأثیر زیادی در جلوگیری از ابتلا و کاهش عوارض این بیماری داشته باشند. 

علت و عوامل پوکی استخوان چیست؟

تا حدود ۳۰ سالگی، بدن به طور طبیعی بیشتر از آنچه که از دست می‌دهید، استخوان می‌سازد. پس از ۳۵ سالگی، تجزیه استخوان سریعتر اتفاق می‌افتد که این باعث از‌بین‌رفتن تدریجی توده استخوانی می‌شود. در واقع علت اصلی بیماری پوکی‌استخوان را می‌توان به‌هم‌خوردن تعادل بین تخریب و بازسازی استخوان بیان کرد. عوامل متعدد دیگری نیز می‌توانند منجر به پوکی استخوان شوند:

 

• تغییرات هورمونی

 کاهش استروژن در زنان پس از دوران پسا‌ قاعدگی (یائسگی)، از مهم‌ترین دلایل ابتلای زنان به پوکی‌استخوان است. همچنین، کمبود تستوسترون نیز می‌تواند منجر به بروز این بیماری در مردان شود.

• سن

 با بالا‌رفتن سن، به‌ویژه بعد از ۵۰ سالگی، تراکم استخوان به طور طبیعی کم می‌شود که این از دلایل اصلی پوکی‌استخوان است. 

• جنسیت

 زنان بیشتر از مردان در معرض پوکی‌استخوان قرار دارند. به این دلیل که بعد از پسا قاعدگی، سطح استروژن  کاهش پیدا می‌کند.

• سابقه خانوادگی

 اگر پدر، مادر یا نزدیکان درجه یک پوکی‌استخوان داشته باشند، احتمال ابتلای فرد به این بیماری زیاد است.  

• نژاد

 افراد با پوست روشن (مانند نژاد قفقازی یا آسیایی) بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی‌استخوان قرار دارند.

• ساختار بدنی

 افراد با ساختار بدنی ضعیف و بیش از حد لاغر، اغلب توده استخوانی طبیعی کمتری دارند و بیشتر مستعد ابتلا هستند.

• کمبود کلسیم و ویتامین D

 کمبود دو ماده کلسیم و ویتامین دی، نقش مهمی در ابتلا به پوکی‌استخوان دارند. 

• بی‌تحرکی

 ورزش‌نکردن یا زندگی بدون تحرک، منجر به از‌دست‌دادن تراکم استخوان‌ها می‌شود. 

• سبک زندگی ناسالم

 مصرف سیگار و الکل، به سلول‌های سازنده استخوان آسیب می‌زند و احتمال ابتلا به پوکی‌استخوان را افزایش می‌دهد.

• مصرف برخی داروها

 مصرف طولانی‌مدت دارو‌هایی مانند کورتون‌ها، داروهای ضد‌تشنج یا برخی درمان‌های سرطان می‌توانند استخوان‌ها را ضعیف کنند.

• ابتلا به برخی بیماری‌ها

 بیماری‌هایی مانند پرکاری تیروئید، دیابت، روماتیسم مفصلی، سلیاک یا نارسایی کلیه نیز می‌توانند احتمال ابتلا به پوکی‌استخوان را بالا ببرند.

پوکی استخوان چه علائمی دارد (علائم مخفی پوکی استخوان)

پوکی استخوان به‌عنوان بیماری خاموش شناخته می‌شود؛ چرا که در اغلب موارد، علائم آن نهان و مخفی هستند. برخی از علائم غیرمستقیم و نهانی که می‌توانند زنگ خطری برای این بیماری باشند، عبارتند از:

• کاهش قد

 فشرده‌شدن مهره‌های ستون فقرات به دلیل کاهش تراکم استخوان، به‌تدریج می‌تواند باعث کوتاه‌تر شدن قد شود. اگر متوجه شدید قدتان به نسبت گذشته چند سانتی‌متر کوتاه‌تر شده، آن را جدی بگیرید. 

• خمیدگی پشت (گوژپشتی)

 ضعیف‌شدن مهره‌ها می‌تواند منجر به انحنای غیرطبیعی ستون فقرات شود. این تغییر چندان قابل‌تشخیص نیست و به‌مرور‌‌زمان خود را نشان می‌دهد. 

• درد خفیف و مبهم

 احساس ناراحتی و درد مبهم در نواحی کمر یا لگن و ران نیز می‌تواند از نشانه‌های نهان این بیماری باشد. این درد‌ها اغلب به‌اشتباه، به خستگی یا پیری ربط داده می‌شوند.

• ضعیف‌شدن ناخن‌ها و دندان‌ها

 از‌آنجایی‌که در پوکی‌استخوان کلسیم بدن کم می‌شود، ممکن است ناخن‌ها شکننده شده یا دندان‌ها سریع‌تر پوسیده شوند.

• شکستگی‌های اتفاقی

اگر با یک ضربه یا زمین‌خوردن ساده دچار شکستگی استخوان شدید، آن را جدی بگیرید. چرا که این می‌تواند نشان‌دهنده کاهش تراکم استخوان و پوکی‌استخوان باشد. 

• ضعف در گرفتن اشیا

 به دلیل کاهش تراکم استخوان‌های مچ و دست، ممکن است به‌تدریج توانایی گرفتن و نگه‌داشتن را از دست بدهید. 

در صورت مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها در خود یا نزدیکانتان، توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا با انجام بررسی‌های لازم،  ابتلای احتمالی به پوکی‌استخوان تشخیص داده شود.

علائم پوکی استخوان شدید یا پیشرفته

پوکی استخوان شدید یا پیشرفته، نوع شدید این بیماری است که در آن کاهش تراکم استخوان و تخریب ساختار داخلی آن افزایش یافته است. به‌طوری‌که استخوان‌ها تا حد زیادی شکننده و ضعیف شده‌اند و خطر شکستگی‌های متعدد خودبه‌خود، به طور چشمگیری افزایش می‌یابد. این وضعیت اغلب زمانی پیش می‌آید که بیماری مدت‌زمان طولانی تشخیص داده نشده یا فرد درمان را پشت‌گوش انداخته باشد. علائم پوکی استخوان شدید شامل موارد زیر است:

• شکستگی‌های مکرر

 با کمترین فشار مانند بلند‌کردن یک وسیله سبک، ضربه بسیار خفیف و حتی تغییر وضعیت بدن، فرد دچار شکستگی می‌شود.

• کاهش قابل‌توجه قد

 فشردگی مهره‌های ستون فقرات، باعث کوتاه‌شدن قد و خمیدگی پشت (گوژپشتی) می‌شود.

• درد‌های مزمن

به دلیل شکستگی‌ها یا فشار بر اعصاب ناشی از تغییر شکل ستون فقرات، فرد درد شدید و مداوم، به‌ویژه در کمر یا لگن، تجربه می‌کند. 

• محدودیت‌های حرکتی

 ضعف استخوان‌ها و شکستگی‌ها توانایی حرکت و انجام فعالیت‌های روزمره را به‌شدت کاهش می‌دهد.

چند درصد پوکی استخوان خطرناک است؟!

پوکی استخوان، بیماری با درجات مختلف شدت است که خطرناک بودن آن به مرحله پیشرفت، عوامل خطر و عوارض آن بستگی دارد. طبق آمار بنیاد بین‌المللی پوکی استخوان (International Osteoporosis Foundation)، مراحل پیشرفته (۳ و ۴) پوکی استخوان خطرناک به‌حساب می‌آیند؛ زیرا در این مراحل تراکم استخوان به طور قابل‌توجهی کاهش‌یافته و خطر شکستگی به‌شدت بالا می‌رود. 

شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان شدید بسیار جدی است. به‌طوری‌که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از افراد سالمند، ظرف یک سال پس از این نوع شکستگی، به دلیل عوارضی مانند عفونت، لخته‌شدن خون یا کاهش تحرک فوت می‌کنند. در مرحله ۴، احتمال شکستگی خودبه‌خود به بیش از پنجاه درصد می‌رسد و بیماری به شکل مستقیم زندگی فرد را تهدید می‌کند. 

پیشگیری از پوکی استخوان

اگرچه پوکی استخوان ممکن است به دلیل عوامل غیر‌قابل‌کنترلی مانند ژنتیک رخ دهد؛ اما در اغلب موارد، با انجام اقدامات ساده‌ای می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد:

• مصرف غذاهای غنی از کلسیم 

• جذب ویتامین D کافی

• داشتن رژیم غذایی مناسب

• اجتناب از کشیدن‌سیگار 

• خودداری از مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی

• انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم (پیاده‌روی، دویدن، یوگا)

• حفظ وزن سالم (خودداری از لاغری یا چاقی بیش‌ از حد)

• غربالگری و چکاپ منظم

• اجتناب از مصرف خود‌سرانه دارو‌ها 

آیا پوکی استخوان درد دارد؟

پوکی استخوان معمولاً علائمی ندارد و اغلب تا زمانی که شکستگی رخ ندهد، بدون درد و علامت است؛ اما زمانی که شکستگی اتفاق می‌افتد، فرد مبتلا می‌تواند در استخوان‌ها و ماهیچه‌های خود، به‌ویژه در ناحیه کمر، لگن، مچ دست و ستون فقرات، درد داشته باشد. پوکی‌استخوان می‌تواند باعث شکستگی‌های فشاری در ستون فقرات شود. این شکستگی‌ها می‌توانند بسیار دردناک باشند؛ چرا که مهره‌های فروپاشیده ممکن است به اعصابی که از نخاع خارج می‌شوند، فشار زیادی وارد کنند. 

تفاوت نرمی استخوان و پوکی استخوان چیست؟

پوکی‌استخوان و  نرمی‌استخوان، دو بیماری متابولیک استخوانی هستند که باعث کاهش توده استخوانی می‌شوند. اگرچه هر دو این بیماری‌ها باعث مشکلاتی در ساختار استخوان می‌شوند؛ اما تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. تفاوت نرمی استخوان و پوکی استخوان چیست؟!

• در پوکی‌استخوان، توده استخوانی کاهش می‌یابد؛ اما نسبت مواد معدنی استخوان به ماده بین‌سلولی، طبیعی باقی می‌ماند. در پوکی‌استخوان، استخوان‌ها نازک و شکننده می‌شوند؛ اما ترکیبشان (نسبت معدنی به ماتریکس) تغییری نمی‌کند. این بیماری معمولاً تا وقتی که شکستگی رخ دهد، بدون علامت است. 

• نرمی‌استخوان، ناشی از نقص در معدنی‌سازی استخوان است که در آن، نسبت مواد معدنی استخوان به ماده بین‌سلولی پایین‌تر است. این مشکل اغلب به دلیل کمبود شدید ویتامین دی، اختلال در متابولیسم آن یا بیماری‌هایی مثل سلیاک ایجاد می‌شود. در نرمی استخوان، به دلیل کافی نبودن مواد معدنی، استخوان‌ها نرم و انعطاف‌پذیر می‌شوند. این بیماری اغلب با درد استخوانی، ضعف عضلانی و گاهی شکستگی‌های غیرعادی همراه است.

به‌طور‌کلی، پوکی استخوان به نسبت نرمی‌استخوان، به‌ویژه در افراد مسن، بیماری بسیار شایع‌تری است. هر دو این بیماری‌ها می‌توانند با آزمایش تراکم استخوان تشخیص داده شوند. این دو عارضه می‌توانند به طور همزمان وجود داشته باشند و علائم بالینی آن‌ها تقریباً مشابه است.

از امروز سلامتیت رو اولویتت قرار بده؛ ایمپو برای ایجاد تغییرات مثبت و داشتن زندگی سالم‌تر بهت کمک میکنه.

نصب اپلیکیشن ایمپو

پوکی استخوان در زنان

زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به پوکی‌استخوان قرار دارند؛ چرا که تغییرات هورمونی دوران پسا‌ قاعدگی (یائسگی)، مستقیماً بر تراکم استخوان تأثیر می‌گذارند. هورمون زنانه استروژن، برای سلامت استخوان‌ها ضروری است. پس از یائسگی، سطح استروژن کاهش می‌یابد که این می‌تواند منجر به کاهش سریع تراکم استخوان شود. در واقع یکی از فواید پریود را می‌توان کمک به سلامت استخوان‌ها عنوان کرد، همچنین، زنان معمولاً توده استخوانی کم‌تری نسبت به مردان دارند که با افزایش سن، کاهش این توده می‌تواند منجر به پوکی‌استخوان شود. زنان در‌صورتی‌که شرایط زیر را داشته باشند، حتی بیشتر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند:

• یائسگی زودرس (قبل از ۴۵ سالگی)

• برداشتن رحم (هیسترکتومی) قبل از ۴۵ سالگی (به‌ویژه اگر تخمدان‌ها هم برداشته شوند.)

• قطع‌شدن قاعدگی برای بیش از ۶ ماه (به دلیل ورزش بیش از حد یا رژیم غذایی سخت)

پوکی استخوان در جوانی

اگرچه پوکی‌استخوان عمدتاً در بزرگسالان بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد؛ اما می‌تواند افراد جوان را نیز بسته به برخی عوامل خطر، تحت‌تأثیر قرار دهد. شرایط خاص پزشکی، مصرف برخی داروها و همچنین یائسگی زودرس می‌توانند منجر به بروز علائم پوکی استخوان در زنان جوان شوند. دیگر عوامل خطر عبارتند از:

• بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia nervosa)

• ابتلا به بیماری سلیاک 

• برخی درمان‌های مرتبط با سرطان سینه

• یائسگی زودرس 

• پایین‌بودن سطح تستوسترون یا پروژسترون

• ابتلا به برخی بیماری‌های تیروئید

• کمبود شدید کلسیم یا ویتامین D

• ابتلا به آسم در دوران کودکی و استفاده مداوم از کورتیکواستروئیدها 

• مصرف برخی داروهای صرع

• نداشتن سبک زندگی سالم (سیگار‌کشیدن یا مصرف بیش از حد الکل)

پوکی استخوان در کودکان

اگرچه پوکی‌استخوان اغلب افراد بزرگسال بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند؛ اما گاهی اوقات در کودکان نیز ممکن است مشاهده شود. پوکی استخوان در کودکان که به نام «Juvenile osteoporosis» یا پوکی‌استخوان جوانی شناخته می‌شود، می‌تواند به‌صورت اولیه (نادر و ژنتیکی) یا ثانویه (ناشی از بیماری‌های دیگر) رخ دهد. از دلایل پوکی‌استخوان در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شرایط پزشکی:

 ابتلا به بیماری‌هایی از جمله آرتریت ایدیوپاتیک جوانان، استخوان‌سازی ناکامل، دیابت، بیماری کلیوی، پرکاری تیروئید، سندرم کوشینگ، بیماری التهابی روده، فیبروز کیستیک و بی‌اشتهایی عصبی.

• مصرف برخی داروها

 مصرف دارو‌هایی مانند دارو‌های سرطان، داروهای ضد‌تشنج یا کورتیکواستروئیدها (برای درمان آرتریت و آسم)

• کم‌تحرکی

 کودکانی که به دلیل ابتلا به یک بیماری در بستر هستند یا برای طولانی‌مدت بی‌حرکت می‌مانند، در معرض ابتلا به پوکی‌استخوان قرار دارند. 

• ژنتیک

 بیماری‌های ارثی مانند استئوژنز ایمپرفکتا (اختلال استخوان شکننده)، باعث می‌شود استخوان‌ها از بدو تولد ضعیف و شکننده باشند.

• کمبود مواد مغذی

 کمبود شدید کلسیم یا ویتامین دی (به دلیل سوءتغذیه یا مشکلات جذب) می‌تواند رشد استخوان را ضعیف کند.

پوکی استخوان زانو  

پوکی استخوان زانو، به کاهش تراکم استخوان در ناحیه زانو اشاره دارد که منجر به ضعیف‌شدن استخوان‌ها و افزایش خطر شکستگی در این ناحیه می‌شود. از دیگر علائم پوکی استخوان زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش انعطاف‌پذیری و محدودیت در حرکت مفصل زانو

•  احساس سفتی در زانو، به‌‌ویژه بعد از بلند‌شدن از جا

• احساس لرزش زانو‌ها

• احساس قفل‌شدن زانو‌ها

• درد و سفتی مفصل زانو 

• شکستن زانو با فشار یا ضربه کوچک

پوکی استخوان ستون فقرات

پوکی‌ استخوان ستون فقرات هم مانند پوکی‌استخوان زانو، به کاهش تراکم استخوان‌ها در ناحیه مهره‌های کمری و پشتی مربوط می‌شود. در این حالت، استخوان‌های ستون فقرات شکننده‌تر می‌شوند و ممکن است به‌راحتی دچار شکستگی شوند. این مشکل در افراد مسن‌تر، به‌خصوص زنان بالای ۵۰ سال شایع‌تر است. علائم پوکی‌استخوان ستون فقرات عبارت است از: 

• کمردرد شدید 

• کاهش قد (به دلیل فشرده‌شدن مهره‌ها)

• خمیدگی پشت 

• شکستگی مهره‌ها 

آزمایش پوکی استخوان 

در حال حاضر، مطمئن‌ترین راه برای تشخیص پوکی استخوان، اندازه‌گیری تراکم استخوان با آزمایش تراکم استخوان یا DXA (تست پوکی استخوان به انگلیسی Dual-energy X-ray absorptiometry) است. DEXA راهی سریع و بدون درد برای بررسی سلامت استخوان‌ها است که تراکم استخوان‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. معمولاً در موارد زیر، پزشک انجام اسکن DXA را تجویز می‌کند:

• تجربه داشتن یک یا چند شکستگی به دلیل پوکی‌استخوان 

• ابتلا به یک بیماری مزمن مانند پر‌کاری تیروئید، آرتریت روماتوئید، بیماری سلیاک یا بیماری‌های کبدی 

• استفاده طولانی‌مدت از کورتیکواستروئیدها

• یائسگی زودرس 

• زنان بالای ۶۵ و مردان بالای ۷۰ سال

• افراد بیش از حد لاغر زیر ۵۰ سالص

نحوه انجام تست تراکم استخوان

اسکن تراکم استخوان از سطوح پایین اشعه ایکس برای اندازه‌گیری تراکم و محتوای مواد معدنی استخوان‌ها استفاده می‌کند. DXA به‌صورت سرپایی انجام می‌شود؛ به این معنی که لازم نیست در بیمارستان بستری شوید. در این آزمایش، هیچ سوزن یا تزریقی وجود ندارد و هیچ دردی احساس نخواهید کرد. مراحل انجام تست، به شرح زیر است:

1. ۲۴ ساعت پیش از انجام تست، نباید مکمل کلسیم یا سایر مولتی‌ویتامین‌ها را مصرف کنید.

2. در صورت بارداری، آن را به پزشک خود اطلاع دهید.

3. در زمان انجام تست، روی یک میز مخصوص دراز می‌کشید.

4. تکنسین به شما کمک می‌کند تا بدن خود را روی دستگاه قرار دهید و پاهای خود را در موقعیت مناسب نگه دارید.

5. سپس اسکن روی بدن قرار می‌گیرد تا از استخوان‌های شما عکس‌برداری کند. 

6. اسکنر، از دو نوع تشعشعات سطح پایین برای بررسی تراکم استخوان و تبدیل آن به تصاویر و نمودارهای کامپیوتری استفاده می‌کند. 

7. آزمایش تراکم استخوان معمولاً حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. البته بسته به اینکه چه تعداد از استخوان‌ها نیاز به اسکن دارند، ممکن است آزمایش کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد.

درمان پوکی استخوان چیست؟ 

پس از تشخیص قطعی پوکی استخوان، شروع هرچه سریع‌تر اقدامات درمانی می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. برای درمان پوکی‌استخوان، پزشک ترکیبی از درمان‌ها را پیشنهاد می‌دهد که سرعت از‌دست‌دادن استخوان را کاهش داده و بافت استخوانی موجود را تقویت می‌کنند. رایج‌ترین روش‌های درمان پوکی‌استخوان شامل موارد زیر است:

1. ورزش

ورزش منظم می‌تواند استخوان‌های شما را تقویت کند و بافت‌های مرتبط مانند عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها را بهبود بخشد. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا، پیلاتس و تای‌چی، می‌توانند قدرت و تعادل شما را بدون وارد‌کردن فشار زیاد به استخوان‌ها، افزایش دهند. بهتر است ورزش‌ها و حرکاتی که برای شما مناسب هستند، از سوی فیزیوتراپیست تعیین شوند. 

2. مصرف مکمل‌های تقویتی

مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین دی، برای استحکام استخوان‌ها و بهبود علائم پوکی‌استخوان ضروری هستند. نوع مکمل، دوز و زمان‌بندی مصرف آن را پزشک مشخص می‌کند.

3. مصرف دارو

مهم‌ترین بخش درمان پوکی استخوان، مصرف‌ دارو‌های مخصوص است که از سوی پزشک تجویز می‌شود. برخی از رایج‌ترین داروهایی که برای درمان پوکی‌استخوان استفاده می‌شوند، عبارتند از:

• بیس‌فوسفونات‌ه

 این دارو‌ها از دارو‌های استخوان‌ساز هستند که مانع از تخریب استخوان می‌شوند. برای مثال می‌توان به آلندرونیت با نام تجاری Fosamax، ایباندرونات (بونیوا) یا ریزدرونات (آکتونل، آتلویا) اشاره کرد.

• دارو‌های تزریقی

 داروهایی مانند هورمون پاراتیروئید (PTH)، دنوزوماب و روموسوزوماب، در موارد شدید یا افرادی با ریسک بالای شکستگی، به‌صورت تزریقی تجویز می‌شوند.

• داروی پوکی استخوان Way

 این دارو یکی از گزینه‌های عالی برای درمان پوکی‌استخوان است که به افزایش تراکم استخوانی و کاهش ریسک شکستگی کمک می‌کند.

4. هورمون‌درمانی

برای افرادی که به داروهای پوکی استخوان (مثل بیس‌فوسفونات‌ها) پاسخ خوبی نداده‌اند یا نمی‌توانند آن‌ها را تحمل کنند، هورمون‌درمانی تجویز می‌شود. این روش معمولاً در مواردی استفاده می‌شود که کاهش سطح هورمون‌ها (مثل استروژن یا تستوسترون) عامل اصلی ضعف استخوان‌ها باشد. کاهش استروژن در دوران پسا‌ قاعدگی زنان و کاهش تستوسترون در مردان، از عوامل ابتلا به پوکی‌استخوان هستند؛ از‌این‌رو، هورمون‌درمانی با جایگزینی استروژن در زنان و تستوسترون در مردان، می‌تواند این روند را کند کرده و خطر شکستگی استخوان‌ها را کاهش دهد. 

برای درمان پوکی استخوان چی بخوریم؟

غذایی که می‌خوریم، نقش زیادی در سلامت استخوان‌های ایفا می‌کند. مصرف غذاهای غنی از کلسیم، ویتامین D و سایر مواد مغذی به ما کمک می‌کنند استخوان‌های سالم‌تری داشته باشیم. در ادامه، مواد غذایی مفید برای پوکی استخوان را معرفی می‌کنیم.

• محصولات لبنی: پنیر، ماست و شیر  

• سبزیجات: اسفناج، کلم‌بروکلی، کلم‌پیچ و …

• میوه‌ها: پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت، فلفل‌دلمه‌ای قرمز و توت‌فرنگی  

• انواع ماهی‌های چرب: سالمون، ساردین، تُن‌ماهی و قزل‌آلا  

• آجیل و دانه‌ها: بادام، دانه کنجد، تخمه آفتاب‌گردان، پسته و دانه چیا  

• مکمل‌های تقویتی: قرص‌های مکمل‌ ویتامین D و کلسیم

عوارض پوکی استخوان چیست؟!

ابتلا به پوکی استخوان می‌تواند با برخی عوارض برای سلامت استخوان و سلامت کلی بدن همراه  باشد. در ادامه به چند مورد از مشکلاتی که این بیماری می‌تواند ایجاد کند، اشاره می‌کنیم. 

• شکستگی‌های مکرر

 شایع‌ترین عارضه پوکی‌استخوان، شکستگی در لگن، مچ دست و ستون فقرات است. 

• درد غیر‌قابل‌توضیح

فشردگی و شکستگی استخوان‌ها می‌تواند منجر به درد‌های شدید شود. 

• کوتاه‌شدن قد

 فشرده‌شدن مهره‌ها، به‌مرور‌زمان باعث کوتاه‌شدن قد می‌شود.

• خمیدگی پشت و بد‌شکلی بدن

 خمیدگی پشت و بد‌شکل شدن بدن نیز از عوارض فشردگی‌ مهره‌ها در اثر پوکی‌استخوان هستند.

• کاهش تحرک

 ضعف استخوان‌ها یا شکستگی، راه‌رفتن یا انجام کار‌های ساده روزمره را دشوار یا غیر‌ممکن می‌کند.

• کاهش استقلال

 کاهش توانایی تحرک و انجام کار‌ها، استقلال افراد را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. 

• مشکلات تنفسی‌

 خمیدگی ستون فقرات، منجر به کم‌شدن فضای قفسه سینه شده و عملکرد ریه‌‌ها را مختل می‌کند. 

• عوارض روانی

 عدم توانایی انجام کار‌ها، ترس از افتادن و وابستگی به دیگران، موجب کاهش اعتماد‌به‌نفس می‌شود.

سخن پایانی

استخوان‌های ما بافت زنده‌ای هستند که به بدن ما ساختار می‌دهند، امکان حرکت ما را فراهم می‌کنند و از اندام‌هایمان محافظت می‌نمایند. پوکی استخوان، بیماری شایعی است که با خطر شکستگی‌های دردناک و اغلب ناتوان‌کننده همراه است. این بیماری، به‌عنوان «بیماری خاموش» شناخته می‌شود؛ چرا که اکثر افراد تا زمان شکستگی استخوان، از وجود آن آگاه نمی‌شوند. متاسفانه حتی پس از شکستگی استخوان نیز حدود ۸۰ درصد از بیماران همچنان برای تشخیص پوکی‌استخوان اقدامی انجام نمی‌دهند و تحت درمان قرار نمی‌گیرند. 

برای پیشگیری از ابتلا به پوکی‌استخوان، داشتن یک زندگی سالم شامل ورزش و رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D، نقش زیادی ایفا می‌کند. همچنین، توجه به نشانه‌ها و جدی‌گرفتن چکاپ‌های منظم نیز می‌تواند به تشخیص سریع‌تر پوکی‌استخوان و آغاز اقدامات درمانی کمک کند. اگر می‌خواهید راجع‌به پوکی استخوان بیشتر بدانید، می‌توانید با نصب اپلیکیشن ایمپو، با پزشکان متخصص این مجموعه در ارتباط باشید.

یک زن آگاه به صدای بدنش گوش میده، ایمپو صدای بدن تو

نصب اپلیکیشن ایمپو

منابع

my.clevelandclinic.org

betterhealth.vic.gov

westtexaspain.com

health.clevelandclinic.org

my.clevelandclinic.org

healthybonesaustralia.org

osteoporosis.foundation

nhs.uk