علل پوکی استخوان چیست؟
در این مقاله میخوانید:
با افزایش سن بدن ما متحمل تغییراتی میشه که اغلب برای ما خوشایند نیست. این تغییرات معمولا با کاهش قدرت بدنی ما و افزایش ریسک ابتلا به بیماری ها، اختلالات یا مشکلات جسمی همراهه. یکی از مشکلاتی که افراد با افزایش سن ممکنه درگیر اون بشن، پوکی استخوانه.
پوکی استخوان عوارضی مثل دردهای مزمن، شکستگی‌های مکرر و مواردی از این دست رو به دنبال داره؛ اما با رعایت برخی نکات در سنین پایین تر میشه از ابتلا به پوکی استخوان و تحمل عوارض اون پیشگیری کرد.
در این مطلب به بررسی کامل پوکی استخوان، راه‌های پیشگیری و کنترل اون خواهیم پرداخت همراه ایمپو باشید.
پوکی استخوان چیست؟
استخوان‌ها اسکلت بدن رو تشکیل می‌دن و اگه مشکلی برای هر قسمت استخوانی پیش بیاد، تاثیرات مخربی روی بدن می‌ذاره. ساختار استخوان در سر پا نگه داشتن فرد یا بهتر بگیم استحکام بدن نقش مهمی داره و تکیه گاهی برای عضلات و اندام‌های بدن محسوب میشه.
بافت استخوان یه بافت زنده حساب میشه. درکنار بافت سخت استخوان، عروق و اعصاب و لایه‌ی درونی یا سلول‌های مغز استخوان هم وجود داره که دائما استخوان‌سازی می‌کنه. بافت استخوان‌های قدیمی معمولا به صورت کلسیم جذب خون می‌شن.
زمانی‌که بخشی از بافت استخوان تخریب بشه و در فضای داخل استخوانی، حفره‌های توخالی ایجاد بشه و از طرفی این مناطق تخریب شده با بافت استخوانی تازه ترمیم نشه؛ در این صورت میشه گفت که پوکی استخوان اتفاق افتاده.
شاید باورش سخت باشه اما پوکی استخوان یه بیماری خاموشه و به عنوان چهارمین علت مرگ‌ومیر در جهان شناخته شده.
علل پوکی استخوان
از بدو تولد تا ۲۰ سالگی همچنان استخوان‌های جدید در حال تشکیل شدن هستن و اکثر افراد تا سن ۳۰ سالگی به حداکثر توده و رشد استخوانی خودشون رسیدن. هرچه سن بالاتر بره سرعت تخریب استخوان بیشتر میشه. شدت پوکی استخوان به میزان توده استخوانی که در جوونی به دست آوردین بستگی داره.
اصلی‌ترین دلایل بروز پوکی استخوان شامل موارد زیر میشه:
- پساقاعدگی یا یائسگی: در این دوران به علت تغییر در سطح هورمون‌ها بافت استخوان بیش از پیش در معرض تجزیه قرار می‌گیره؛
- علل هورمونی: کاهش هورمون استروژن در زنان و کاهش هورمون تستوسترون در مردان؛
- کاهش ویتامین دی و کلسیم در بدن؛
- مشکلات تیروئید: تیروئید پرکار باعث پوکی استخوان میشه؛
- استفاده از سیگار و مشروبات الکلی؛
- بیماری‌های مثل رماتیسم، لوپوس، بیماری التهابی روده و همچنین در پرکاری غده‌ی پاراتیروئید و غده‌ی فوق کلیه نیز امکان پوکی استخوان بیشتر میشه؛
- افزایش سن: با بالارفتن سن، تراکم استخوان کاهش پیدا می‌کنه. حداکثر تراکم استخوانی در سن ۳۰ سالگیه؛
- از همه مهم‌تر سبک زندگی ناسالم :عدم تحرک و ورزش، عدم مصرف مواد غذایی سالم و تازه؛
- سابقه خانوادگی؛
- جنس: پوکی استخوان در زنان ۴ برابر مردان رخ میده؛
- استفاده از داروها: کورتیکواستروئیدها، ضد افسردگی‌ها و ضد انعقادها بیشتر باعث پوکی استخوان می‌شن؛
- نژاد: سفید پوستان بیشتر از سایر نژادها در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارن؛
علائم پوکی استخوان
در ابتدای ابتلای شما به پوکی استخوان، ممکنه علائم و نشانه‌ای وجود نداشته باشه، اما به مرور زمان این علائم در شکل‌های مختلف خودشو نشون میده که در ادامه چند مورد اصلی رو بررسی می‌کنیم:
- در ابتدا کمر درد ایجاد میشه که علت این کمر درد فشار بر ستون فقرات و مهره‌هاست؛
- با پیشرفت پوکی استخوان و فشار ستون مهره‌ها روی هم، کوتاهی قد و خمیدگی در فرد به وجود میاد؛
- در موارد شدید و پیشرفته پوکی استخوان، شکستگی استخوان رخ میده؛
- به طور مداوم به دردهای عضلانی و استخوانی دچار هستی؛
- در گرفتن اشیاء دچار مشکل هستین؛
- ناخن های شکننده دارین؛
- قد شما به مرور زمان کوتاه تر میشه؛
اگر شما نگران این مسئله هستین که در میانسالی دچار پوکی استخوان بشید، بهتره از دوران جوانی به فکر پیشگیری باشید. درسته که پوکی استخوان یک بیماری خاموشه؛ اما توجه به علائم و انجام اقدامات به موقع میتونه پیشرفت بیماری رو کندتر کنه.
عوارض پوکی استخوان
زمانی‌که پوکی استخوان رخ بده، استخوان تحمل فشار و ضربه رو نداره و با کوچکترین ضربه دچار شکستگی میشه. فرد با کوچکترین ضربه و یا زمین خوردن دچار شکستگی استخوان خواهد شد. در موارد شدید پوکی استخوان حتی با یه ضربه‌ی کوچک مثل سرفه کردن شکستگی استخوان اتفاق میفته.
- شکستگی‌ها در استخوان لگن، مفصل ران، ستون فقرات، لگن و مچ دست شایع هستن.
- با بروز پوکی استخوان، کوتاه شدن قد اتفاق میفته. علت این پدیده تحلیل رفتن مهره‌ها، ستون فقرات، ایجاد خمیدگی، کمردرد و حالت قوز در پشت هست.
- از طرفی حالت قوز به وجود اومده در قسمت پشت، باعث ایجاد مشکلات تنفسی میشه.
- بیماری‌های لثه، سست شدن دندان‌ها و افتادن اون‌ها، گرفتگی شبانه‌ی عضلات پا و بی‌خوابی‌های ناگهانی هم جزء عوارض پوکی استخوان هستن.
این عوارض بسته به شدت استئوپروز یا پوکی استخوان می‌تونن خفیف تا شدید باشن.
تشخیص پوکی استخوان
پوکی استخوان بیشتر در افراد مسن روی میده اما گاها در افراد جوان هم دیده میشه. اگه فرد دائم کمردرد داشته باشه و یا دچار شکستگی‌های مکرر حتی در اثر ضربات خیلی ضعیف بشه، باید به پوکی استخوان شک کرد.
تشخیص قطعی پوکی استخوان با بررسی تراکم استخوان (BMD ) مشخص میشه که به‌وسیله‌ی اشعه ایکس انجام میشه. البته میزان این اشعه خیلی کمه و به کمک اون تراکم استخوان لگن و یا ستون فقرات، بازو، پاشنه، انگشت و یا مچ دست سنجیده میشه.
درمان پوکی استخوان
اگرچه نمیشه ادعا کرد که پوکی استخوان در تمام موارد قابل درمانه، اما رعایت این نکات میتونه در کنترل علائم فرد مبتلا بسیار موثر باشه:
- استفاده از مکمل‌های کلسیم: کلسیم علاوه بر این‌که برای استخوان‌ها مفیده در انتقال پیام عصبی و فعال کردن برخی آنزیم‌ها و ترشح بعضی هورمون‌ها هم نقش داره.
- استفاده از ترکیبات منگنز و روی: باعث افزایش تراکم استخوان میشه.
- مصرف ویتامین دی: این ویتامین به جذب کلسیم کمک می‌کنه. بدون این ویتامین حتی با مصرف کلسیم، فرد دچار پوکی استخوان خواهد شد.
- استفاده از داروهای بیوفسفونات‌ها که به صورت تزریقی و یا خوراکی استفاده می‌شن وسرعت کار سلول‌های تجزیه کننده‌ی استخوان رو کاهش می‌دن.
- استفاده از داروهای استخوان ساز.
- درمان هورمونی شامل تنظیم هورمون پاراتیروئید( که میزان کلسیم رو در بدن تنظیم می‌کنه)، هورمون تیروئید، هورمون استروژن برای زن‌ها و هورمون تستوسترون برای مردان.
- ورزش: انجام حرکات اصلاحی درمانی به درمان پوکی استخوان و جلوگیری از عود اون کمک می‌کنه.
- رژیم غذایی: استفاده از ماهی و محصولات لبنی مانند ماست و شیر.
- عدم مصرف نوشابه‌های گازدار، نمک و نوشیدنی‌های کافئین‌دار.
- استفاده از سبزیجات برگ تیره.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید.
- استفاده از پودر سنجد.
فراموش نکنید که شما حتما باید زیرنظر پزشک باشید و از خوددرمانی پرهیز کنید.
پیشگیری از پوکی استخوان
حداکثر میزان تراکم استخوان رو در سی سالگی شاهد هستیم و بعد از این سن دیگه افزایش تراکم استخوانی رخ نخواهد داد. به مرور زمان و با افزایش سن، روند پوکی استخوان شروع میشه و جلوگیری از کاهش تراکم استخوانی غیرممکنه. اما میشه با تمهیداتی این روند رو کند کرد و از ایجاد پوکی استخوان به صورت شدید و حتی زودتر از موعد جلوگیری کرد.
روش‌های پیشگیری از پوکی استخوان شامل این موارده:
- ورزش: اگه ورزش‌های مقاومتی، ورزش‌های تحمل وزن و ورزش‌های هوازی سه روز درهفته و زیر نظر مربی انجام بشه، کمک کننده خواهد بود.
- رژیم غذایی: داشتن یه رژیم غذایی سالم که شامل مواد غذایی حاوی کلسیم، مواد معدنی، سبزیجات و میوه‌های تازه باشن و استفاده از فرآورده‌های سویا در رژیم غذایی مفید خواهد بود.
- استفاده از پروتئین کافی در رژیم غذایی: پروتئین یکی از مواد لازم برای ساخت استخوان‌هاست.
- جلوگیری از کاهش وزن شدید: افرادی که وزن بسیار پایینی دارن، بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار می‌گیرن.
- عدم استفاده از کورتون‌ها به شکل سر خود و بدون دستور پزشک.
- استفاده از ویتامین دی: در صورت عدم مصرف ویتامین دی، کلسیم نیز جذب نخواهد شد. این ویتامین رو هم با مصرف مکمل و هم به کمک قرارگرفتن در معرض نور خورشید میشه به دست آورد.
در صورتی که نسبت به این موارد بی‌توجه باشید ریسک ابتلا به پوکی استخوان در شما به صورت محسوسی بالا میره.
سخن نهایی
پوکی استخوان در اثر افزایش سن در افراد ایجاد میشه. زمانی‌که استخوان‌سازی متوقف میشه و روند تخریب سلول‌های استخوان شروع میشه؛ استخوان‌ها به صورت توخالی و پر از حفره در میان و با اندک فشار یا ضربه‌ای دچار شکستگی می‌شن.
این شکستگی در استخوان‌های ستون مهره‌ها، لگن و مچ دست شایع تر هستن و حتی ممکنه منجر به فوت افراد بشن. به خاطر شکستگی‌های مکرر و این‌که فرد مجبور به استراحت و عدم تحرک میشه، بیماری‌های قلبی و ریوی هم در این افراد بیشتر میشه و این هم عاملی برای افزایش آمار فوت دراین افراده.
جهت پیشگیری از پوکی استخوان، بهتره فرد یه سبک زندگی سالم شامل ورزش و رژیم غذایی سرشار از کلسیم داشته باشه. اگه می‌خواید از همین لحظه سبک زندگی خودتون رو اصلاح کنید تا از پوکی استخوان و سایر بیماری‌ها در امان باشید، مقالات سبک زندگی را در اپلیکیشن یا وب‌سایت ایمپو مطالعه کنید.
