راهنمای جامع کم خونی؛ بررسی علائم، انواع، علل، روش‌ تشخیص و درمان

آیا تا به حال احساس خستگی مداوم، سبکی سر یا تنگی نفس را تجربه کرده‌اید؟ این علائم در واقع زنگ خطری هستند که پیام مهمی را منتقل می‌کنند؛ پیامی که خبر از «کم خونی» می‌دهد. 

کم خونی یا «آنمی» اختلالی رایج است که می‌تواند بر سلامت عمومی، سطح انرژی، تمرکز ذهنی و کیفیت زندگی اثر بگذارد. هرچند ممکن است در ابتدا با نشانه‌هایی مبهم همراه باشد، اما بی‌توجهی به آن می‌تواند راه را برای عوارض جدی‌تر هموار کند.

شناخت به‌موقع کم خونی، بررسی علائم آن و آشنایی با انواع و دلایل بروز این بیماری، گامی کلیدی در مسیر حفظ سلامت و پیشگیری از مشکلات دشوارتر است. در این مقاله به طور کامل به بررسی بیماری کم خونی، علائم، عوارض و راه‌های تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.

کم خونی یا آنمی چیست؟

کم خونی یا آنمی یک اختلال خونی است که در آن تعداد گلبول‌های قرمز خون یا مقدار هموگلوبین آن‌ها کمتر از حد طبیعی است. در این بیماری، سلول‌های خونی ممکن است عملکرد طبیعی خود را از دست بدهند و اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها کاهش پیدا کند. 

با کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها، عملکرد اندام‌ها به مشکل برخورده و علائمی مانند خستگی، تنگی‌ نفس و سرگیجه پدیدار می‌شوند. کم خونی شدید و درمان نشده ممکن است به عوارض دشوارتری منتهی شود و زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار دهد.

نکته مهم این است که کم خونی همیشه یک بیماری مستقل نیست و گاهی اوقات در واقع علامتی از یک بیماری زمینه‌ای جدی‌تر می‌باشد؛ بنابراین تشخیص به‌موقع و درمان صحیح آن می‌تواند نقش مؤثری در حفظ سلامت عمومی و پیشگیری از عوارض بعدی ایفا کند.

کم خونی چه علائمی دارد؟

علائم کم خونی نسبت به عامل ایجادکننده و میزان شدت بیماری می‌تواند متفاوت باشد. کم خونی می‌تواند به اندازه‌ای خفیف باشد که هیچ علائمی ایجاد نکند اما با پیشرفت بیماری، معمولا علائم آن ظاهر شده و شدت می‌گیرند.

علائم کم خونی در مردان و زنان ممکن است کمی متفاوت باشد، اما بسیاری از این نشانه‌ها مشترک‌اند. علائم شایع کم خونی در زنان و مردان عبارتند از:

• خستگی مداوم حتی زمانی که فرد به اندازه کافی استراحت کرده است.

• ضعف و بی‌حوصلگی

• اختلال در تمرکز و کاهش بهره‌وری در محیط کار

• سرگیجه و احساس سبکی سر

• سردرد

• سردی دست و پا

با توجه به فیزیولوژی متفاوت زنان و چرخه قاعدگی آن‌ها علائمی مانند افزایش خونریزی قاعدگی و کاهش میل جنسی نیز می‌توانند خبر از ابتلا به کم خونی یا آنمی داشته باشند؛ برای اطلاعات بیشتر درباره علائم کم خونی در زنان، می‌توانید به مقاله علائم کم خونی شدید در بانوان مراجعه کنید.

علائم کم خونی خطرناک چیست؟

علاوه بر علائم معمول و شایع، کم خونی شدید و خطرناک می‌تواند علائم دیگری را نیز ایجاد کند که شناخت و توجه به این نشانه‌ها برای تشخیص هرچه سریع‌تر این اختلال و درمان آن بسیار پر اهمیت است. علائم کم خونی شدید و خطرناک در زنان و مردان عبارتند از:

• شکنندگی ناخن‌ها

• زخم یا التهاب دهان

• زبان ملتهب و دردناک

• تنگی نفس حتی در حالت استراحت یا هنگام فعالیت‌های روزمره مانند پیاده‌روی، بالا رفتن از پله‌ها یا ورزش.

• ضربان قلب نامنظم

• رنگ‌پریدگی یا زردی پوست که در پوست سفید واضح‌تر از پوست‌های تیره‌تر دیده می‌شود.

• پیکا یا میل به خوردن مواد غیر خوراکی مانند یخ و گچ

• آبی شدن سفیدی چشم‌ها

مرگ بر اثر کم خونی بسیار نادر است اما برخی بیماری‌ها مانند کم خونی داسی‌شکل یا برخی کم خونی‌های همولیتیک ارثی و سرطان‌ها ممکن است زندگی فرد را تهدید کنند.

در صورتی که هرکدام از نشانه‌های کم خونی را تجربه می‌کنید، کافیست علائم خود را به صورت روزانه در اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید؛ سپس، گزارش سلامت خود را به پزشکان متخصص ایمپو در بخش کلینیک آنلاین ارائه دهید تا در صورت لزوم، هرچه سریع‌تر به درمان یا پیشگیری از این اختلال بپردازید.

انواع کم خونی چیست؟

تا به حال بیش از 400 نوع کم خونی شناخته شده است که هر کدام علت، ویژگی‌ها و شیوه درمان خاص خود را دارند. رایج‌ترین و مهم‌ترین انواع بیماری کم خونی یا آنمی عبارتند از:

1. کم خونی فقر آهن

کم خونی فقر آهن رایج‌ترین نوع بیماری کم خونی است که به‌دلیل نبود آهن کافی در بدن رخ می‌دهد. بدن ما برای ساخت هموگلوبین و حمل و نقل اکسیژن به آهن نیاز دارد و کمبود آن باعث خستگی و تنگی نفس می‌شود. 

2. کم خونی داسی‌شکل

این نوع آنمی، نوعی بیماری ژنتیکی‌ است که در آن گلبول‌های قرمز به شکل داس درآمده و سریع می‌میرند یا رگ‌ها را مسدود می‌کنند؛ این بیماری باعث درد، کاهش سطح اکسیژن در خون و آسیب به اندام‌ها می‌شود.

3. کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 یا فولات

زمانی که بدن به مقدار کافی ویتامین B12 یا فولات دریافت نمی‌کند، گلبول‌های قرمز بزرگ، ناقص و ناکارآمد تولید می‌شوند. این نوع کم خونی نیز به خودی خود می‌تواند انواع متفاوتی داشته باشد که هر کدام روش‌های درمانی خود را دارند.

4. کم خونی ناشی از بیماری‌های مغزاستخوان و سلول‌های بنیادی

همانطور که از نام این دسته از کم خونی‌ها پیدا است، این نوع آنمی زمانی که مغز استخوان نتواند گلبول قرمز بسازد یا جای آن را سلول‌های سرطانی بگیرند، رخ می‌دهد.

5. کم خونی ناشی از تخریب گلبول‌های قرمز

در این نوع کم خونی گلبول‌های قرمز شکسته و هنگام عبور و مرور در رگ‌ها پاره می‌شوند. کم خونی می‌تواند دلایل بسیاری مانند بیماری لوپوس، عفونت‌ها، سوختگی شدید یا فشار خون بالا داشته باشد.

6. کم خونی ناشی از بیماری‌های مزمن

در بیماری‌های مزمن مانند سرطان، دیابت، آرتریت روماتوئید، مشکلات کلیوی و تیروئید امکان دارد تولید گلبول قرمز کاهش یابد و منجر به بیماری کم خونی شود.

7. کم خونی ناشی از از دست دادن خون

در این نوع از کم خونی، گلبول‌های قرمز به‌دلیل خونریزی از بدن خارج می‌شوند؛ این خونریزی ممکن است به‌صورت آهسته و مزمن رخ داده و فرد تا مدت‌ها متوجه آن نشود. از جمله دلایل شایع این وضعیت می‌توان به بیماری‌هایی مانند فیبروم رحم، زخم معده، سرطان، مصرف داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن و خونریزی پس از جراحی یا زایمان اشاره کرد.

8. تالاسمی

تالاسمی یکی از انواع ارثی کم خونی است که در آن بدن توانایی تولید کافی هموگلوبین سالم را ندارد. در افراد مبتلا به تالاسمی، ساختار هموگلوبین دچار اختلال است و این موضوع باعث تخریب زودهنگام گلبول‌های قرمز و در نتیجه بروز کم خونی می‌شود. تالاسمی انواع مختلفی دارد و شدت آن از خفیف (تالاسمی مینور) تا شدید (تالاسمی ماژور) متغیر است. 

چه عواملی خطر ابتلا به کم خونی را افزایش می‌دهند؟

عوامل متعددی می‌توانند خطر بروز کم خونی را افزایش دهند که شناخت آن‌ها برای پیشگیری و مدیریت این بیماری اهمیت دارد. در ادامه با مهم‌ترین عوامل ابتلا به آنمی می‌پردازیم:

• تغذیه نامناسب

رژیم‌های غذایی فاقد ریزمغذی‌های ضروری مانند آهن، فولات و ویتامین B12، زمینه‌ساز اصلی کم خونی، به خصوص کم خونی فقر آهن هستند.

• اختلالات جذب در روده

بیماری‌هایی مانند کرون و سلیاک با اختلال در جذب ریزمغذی‌ها می‌توانند منجر به کاهش سطح آهن یا ویتامین‌های خون و در نتیجه کم خونی شوند.

• پریودهای شدید

از دست رفتن مداوم گلبول‌های قرمز در جریان خون‌ریزی‌ شدید پریود، یکی از دلایل شایع کم خونی در زنان است. اگر دچار خونریزی شدید پریود هستید، می‌توانید این نشانه را در بخش تقویم قاعدگی ایمپو ثبت کرده تا توصیه‌های تخصصی دریافت کنید. ایمپو در دوران پریود رژیم غذایی مخصوص شما را پیشنهاد می‌دهد تا این دوران را راحت تر سپری کنید.

• بارداری

در دوران بارداری نیاز به آهن و فولات افزایش میابد که بدون دریافت مکمل‌های مناسب، می‌تواند مادر را در معرض کم خونی قرار دهد.

• عوامل محیطی و سبک زندگی

مصرف زیاد الکل، تماس با مواد سمی و برخی داروها می‌توانند تولید یا طول عمر گلبول‌های قرمز را مختل کنند.

• سن بالا

سالمندان، به‌ویژه افراد بالای ۶۵ سال، به‌دلیل کاهش ذخایر آهن و ابتلا به بیماری‌های مزمن، در معرض خطر بیشتری برای کم خونی قرار دارند.

عوارض کم خونی یا بیماری آنمی چیست؟

علاوه بر علائمی که در اثر کم خونی و کاهش اکسیژن‌رسانی در بدن ظاهر می‌شوند، کم خونی مزمن و درمان‌نشده می‌تواند عوارض جدی‌تری را نیز به دنبال داشته باشد. عوارض کم خونی بر اساس شدت بیماری و ریشه آن متفاوت است. با این حال برخی از شایع‌ترین و مهم‌ترین عوارض آن عبارتند از:

• خستگی مفرط و ناتوان‌کننده

• مشکلات قلبی مانند نارسایی قلب و بزرگ شدن آن

• افزایش خطر سکته قلبی یا مغزی در افراد آسیب‌پذیر

• اختلال در رشد جسمی و ذهنی

• کاهش تمرکز و عملکرد تحصیلی

• افزایش خطر زایمان زودرس

• کم‌وزنی نوزاد هنگام تولد

• ضعف سیستم ایمنی

• افزایش احتمال مرگ‌ومیر مادر و جنین

• احتمال بیشتر خون‌ریزی‌های پس از زایمان

تشخیص کم خونی چگونه است؟

در تشخیص کم خونی، قدم اول مراجعه به پزشک می‌باشد. پزشک ابتدا درباره علائم شما پرس‌وجو کرده و در صورت نیاز انجام آزمایش‌های خونی را درخواست می‌کند. مهم‌ترین آزمایش‌های تشخیصی کم خونی عبارتند از:

• آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) 

این آزمایش برای ارزیابی کلی سلول‌های خونی، به‌ویژه گلبول‌های قرمز، به‌کار می‌رود. در این آزمایش، پاتولوژیست‌ها تعداد، اندازه و شکل گلبول‌های قرمز را بررسی می‌کنند. 

• آزمایش هموگلوبین

با توجه به اینکه هموگلوبین بخش اصلی گلبول قرمز است. بررسی میزان هموگلوبین یکی از روش‌های اصلی تشخیص کم خونی به‌شمار می‌رود.

• آزمایش هماتوکریت

 در این آزمایش، درصد گلبول‌های قرمز در حجم کلی خون اندازه‌گیری می‌شود.

• بررسی اسمیر خون(Peripheral Blood Smear)

 در این روش، نمونه‌ای از خون زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا شکل و اندازه گلبول‌های قرمز به ‌طور دقیق ارزیابی شود.

• شمارش رتیکولوسیت

رتیکولوسیت‌ها، گلبول‌های قرمز نابالغ هستند. این آزمایش میزان تولید گلبول‌های قرمز را بررسی کرده و نشان می‌دهد که آیا بدن توانایی جبران کمبود گلبول‌ها را دارد یا خیر. علاوه بر موارد فوق، گاهی برای تشخیص نوع و علت کم خونی ممکن است سطح ویتامین B12 و B9 نیز ارزیابی شود.

برخی دیگر از آزمایشات لازم برای تشخیص علت اصلی کم خونی شامل موارد زیر هستند:

• آزمایشات ادرار

• آزمایش مدفوع

• بیوپسی یا نمونه‌برداری مغز استخوان 

• کولونوسکوپی(برای بررسی وضعیت دستگاه گوارش)

روش‌های درمان کم خونی چیست؟

پیش از شروع به درمان کم خونی باید دلیل و زمینه آن مشخص شود. براساس نوع کم خونی، علت و شدت آن، روش‌های متنوعی برای درمان و کاهش علائم آنمی وجود دارد. اگر کم خونی ناشی از یک بیماری زمینه‌ای باشد، ابتدا آن بیماری به‌طور کامل درمان می‌شود.

علاوه بر رفع علت اصلی، پزشک ممکن است درمان‌های خاصی را برای بهبود کم خونی تجویز کند؛ برای مثال در زنان مبتلا به بیماری کم خونی که در دوران قاعدگی خون زیادی را از دست می‌دهند، معمولا قرص آهن در پریود تجویز می‌شود. به طور معمول، این درمان‌ها شامل مصرف مکمل‌های غذایی، داروهای خاص و در موارد شدیدتر، تزریق خون می‌شود تا کم خونی به‌طور موثر کنترل و درمان گردد.

درمان سریع کم خونی شدید چیست؟

معمول‌ترین و سریع‌ترین روش درمانی در این شرایط تزریق خون است. اهدای خون با انتقال گلبول‌های قرمز سالم به بیماران آنمی، نقشی حیاتی در بهبود سریع‌تر آن‌ها ایفا می‌کند. در این شرایط، تجویز همزمان آهن و درمان عامل اصلی آنمی اهمیت فراوانی دارد تا کم خونی به‌طور کامل رفع شود.

بهترین قرص آهن برای درمان کم خونی چیست؟

انتخاب مکمل آهن مناسب با توجه به نیازهای فردی و شرایط بالینی برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن، اهمیت بسیاری دارد. برخی از قرص‌ها و مکمل‌های آهن محبوب و موثر در درمان کم خونی فقر آهن عبارتند از:

• قرص فروفورت دئودنال

قرص فروفورت حاوی ۸۰ میلی‌گرم آهن به صورت فروس گلایسین سولفات است و برای درمان کم خونی فقر آهن، به ویژه کم خونی فقر آهن ناشی از بارداری و زایمان کاربرد دارد.

• کپسول فروفورت گاین

این مکمل حاوی ۶۰ میلی‌گرم آهن و ۷۵۰ میکروگرم اسید فولیک است و برای پیشگیری و درمان کم خونی فقر آهن، به‌ویژه در زنان باردار، توصیه می‌شود.

• کپسول ففول

کپسول ففول که به عنوان یکی از مشهورترین داروهای کم خونی شناخته می‌شود، حاوی ۱۵۰ میلی‌گرم سولفات آهن خشک و ۵۰۰ میکروگرم اسید فولیک است و برای زنان باردار نیز مناسب است.

• قرص هماتینیک

این مکمل ترکیبی از فروس فومارات، ویتامین C، ویتامین B12 و اسید فولیک است که به طور موثر برای درمان کم خونی ناشی از فقر آهن و ویتامین‌ها کاربرد دارد. 

• فروگلوبین

کپسول فروگلوبین حاوی ترکیبی از آهن به فرم‌های قابل جذب همراه با ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن برای افزایش تولید گلبول‌های قرمز است. فروگلوبین به بهبود سطح هموگلوبین خون کمک می‌کند و خستگی و ضعف ناشی از کم خونی را کاهش می‌دهد.

فروگلوبین به شکل شربت نیز در بازار موجود است که معمولا برای کودکان و افرادی که مشکل بلع کپسول دارند مناسب‌تر است، در حالی که کپسول آن اکثرا برای بزرگسالان تجویز می‌شود.

علاوه بر داروها و مکمل‌های بالا، در بازار جهانی، انواع مختلفی از مکمل‌ها و داروهای آهن موجود است که به عنوان بهترین داروهای کم خونی یا آنمی شناخته می‌شوند و طرفداران بسیاری پیدا کرده‌اند. بهترین قرص‌ها و مکمل‌های کم خونی خارجی را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

فهرست فوق شامل مکمل‌های رایج در سطح بین‌المللی است و ممکن است همه‌ی آن‌ها در داروخانه‌های ایران در دسترس نباشند. توصیه می‌شود برای انتخاب بهترین مکمل سازگار با شرایط بدنی و منابع موجود در ایران، حتما با پزشک یا داروساز مشورت کنید.

برای کم خونی چی بخوریم؟

نوع و میزان مواد غذایی مصرفی برای درمان کم خونی، نقش مهمی ایفا می‌کند. اگرچه برنامه‌های درمانی باید بر اساس نوع کم خونی و شرایط هر فرد تنظیم شوند اما در اغلب موارد، دریافت روزانه ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم آهن خالص (آهن المنتال) ضروری است.

به طور معمول، رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا شامل منابع غنی از آهن، ویتامین‌های گروه B (به‌ویژه B12 و فولات) و ویتامین C  است؛ چرا که این مواد به جذب بهتر آهن و تولید سلول‌های خونی سالم کمک می‌کنند. برخی از مواد غذایی مفید در درمان کم خونی عبارتند از:

• گوشت‌ و مرغ 

• جگر

• تخم‌مرغ

• سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج

• مواد غذایی غنی‌شده با آهن مانند غلات صبحانه

• حبوبات مانند نخود و عدس

• غذاهای دریایی

• میوه‌های خشک

• آبمیوه‌های طبیعی از جمله آب پرتقال، آب سیب، آب چغندر، آب گوجه‌فرنگی

بهترین آجیل برای کم خونی 

در درمان کم خونی، بخصوص کم خونی فقر آهن، آجیل‌ها و دانه‌ها نقش موثری دارند. این خوراکی‌ها سرشار از آهن، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که در تولید گلبول‌های قرمز و افزایش سطح هموگلوبین نقش دارند. بهترین آجیل‌ها برای کم خونی:

• پسته

• بادام‌هندی

• بادام

• تخم آفتاب‌گردان

• تخم کدو

• فندق

هرچند آجیل‌ها سرشار از مواد مغذی هستند، اما کالری بالایی هم دارند؛ بنابراین برای جلوگیری از چاقی و اضافه وزن، همیشه اعتدال را رعایت کنید.

بهترین داروی گیاهی برای کم خونی

در طب سنتی چند گیاه به عنوان بهترین داروهای گیاهی برای درمان کم خونی شناخته می‌شوند که می‌توانید عصاره یا دمنوش آن‌ها را استفاده کنید. در ادامه با برخی از این داروهای طبیعی آشنا خواهیم شد:

• گیاه گزنه

• اسپیرولینا

• گل ختمی

• جعفری

• یونجه

• کنجد

صبحانه برای کم خونی

به طور قطع، صبحانه یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی برای افراد مبتلا به کم خونی است که انرژی و سوخت آن‌ها برای ادامه روز را تامین می‌کند. برای یک صبحانه مفید در کم خونی، بهتر است ترکیبی از غلات کامل یا غنی‌شده، تخم‌مرغ، مغزهایی مانند پسته و بادام و یک منبع ویتامین C مانند آب پرتقال طبیعی یا چند برش کیوی را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

علاوه بر آن استفاده از نان سبوس‌دار و حبوبات پخته‌شده در وعده صبحانه، می‌تواند به افزایش دریافت آهن کمک کند. فراموش نکنید که نوشیدن چای یا قهوه بلافاصله بعد از صبحانه ممکن است جذب آهن را کاهش دهد؛ پس بهتر است آن‌ها را با یک فاصله زمانی میل کنید.

روش‌های خانگی موثر در درمان کم خونی

اگرچه درمان دارویی در بسیاری از موارد الزامی است اما برخی راهکارهای خانگی نیز می‌توانند به بهبود علائم کم خونی و جلوگیری از پیشرفت آنمی موثر باشند. برخی از این راهکارهای ساده عبارتند از:

• مصرف اسموتی سیب و گلابی

• مصرف ترکیبی از شیره انگور، شیره خرما و شیره توت

• شربت سرکه انگور و شیره انگور

• استفاده از قابلمه‌های مسی و سنگی برای پخت و پز

• گنجاندن سمنو در رژیم غذایی

غذاهای مضر برای کم خونی

در رژیم غذایی بیماران مبتلا به کم خونی علاوه بر توجه به منابع آهن باید به عوامل مهارکننده جذب آن نیز توجه کرد؛ برخی مواد غذایی می‌توانند به‌طور قابل توجهی جذب آهن را کاهش دهند یا با آن رقابت کرده و اثربخشی درمان را مختل کنند. برخی از مواد غذایی مضر برای کم خونی عبارتند از:

• لبنیات و منابع غنی از کلسیم

• چای سیاه، چای سبز و قهوه

• غلات سبوس‌دار نپخته و خام

• مکمل کلسیم و زینک

• زرده تخم‌مرغ

نکته قابل توجه درباره این مواد غذایی آن است که نباید آن‌ها را به طور کامل از برنامه غذایی خود حذف کنید؛ بلکه این خوراکی‌ها را همراه با منابع ویتامین C مثل آب پرتقال، گوجه‌فرنگی یا فلفل دلمه‌ای مصرف کرده و در کنار آن‌ها از منابع دیگر آهن و مکمل‌ها نیز استفاده کنید.

راه‌های پیشگیری از کم خونی

برای پیشگیری از کم خونی، افرادی که به ‌دلیل خونریزی شدید مانند قاعدگی‌های سنگین یا مشکلات گوارشی خون زیادی از دست می‌دهند، باید تحت درمان قرار بگیرند. علاوه بر آن، رعایت رژیم غذایی غنی از آهن و فولات و محدود کردن مصرف قهوه و چای همراه با وعده‌های غذایی بسیار موثر است. 

در صورتی که در خانواده شما سابقه ابتلا به کم خونی وجود دارد یا با علائم این اختلال روبه‌رو شده‌اید بهتر است با رعایت تغذیه مناسب و مراجعه به پزشک متخصص از تشدید یا ابتلا به آنمی پیشگیری کنید.

کلام آخر

کم خونی یا آنمی یکی از شایع‌ترین اختلالات خونی است که می‌تواند کیفیت زندگی افراد را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد. شناخت علائم، عوامل خطر و انواع مختلف کم خونی به افراد کمک می‌کند تا با آگاهی بیشتر نسبت به پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان موثر آن اقدام کنند.

هرچند بسیاری از موارد کم خونی قابل درمان هستند، اما در صورت بی‌توجهی ممکن است به عوارض جدی‌تری منجر شوند. اگر علائمی مانند خستگی، رنگ‌پریدگی یا سردرد را تجربه می‌کنید و نگران ابتلا به کم خونی هستید، توصیه می‌کنیم که علائم خود را در تقویم شخصی خود در اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید و گزارشی از حال خود را با متخصصین ایمپو به اشتراک گذارید تا هرچه سریع‌تر قدم‌های لازم برای یک زندگی سالم و پرانرژی را بردارید.

منابع

Healthline/ Medical News Today/ emedicinehealth.com/ My Cleveland Clinic/ WebMD/ MayoClinic/TheSun.co