علائم زایمان زودرس؛ بررسی علل، خطرات و راه‌های پیشگیری از آن

زایمان زودرس، یکی از چالش‌های مهم دوران بارداری است که می‌تواند تاثیرات جدی بر سلامت نوزاد و مادر داشته باشد؛ به طور کلی، زایمان زمانی زودرس در نظر گرفته می‌شود که قبل از هفته ۳۷ بارداری اتفاق بیفتد. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات پزشکی، عفونت‌ها، استرس مادر و عوامل ژنتیکی رخ دهد.

تولد نوزاد پیش از موعد ممکن است با عوارض متعددی از جمله مشکلات تنفسی، رشد ناکافی و افزایش خطر بیماری‌های نوزادی همراه باشد. ازاین‌رو، آگاهی از علل، راه‌های پیشگیری و علائم زایمان زودرس از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله، به بررسی کامل زایمان زودرس، علائم هشداردهنده، عوامل خطر، راه‌های پیشگیری و عوارض آن بر نوزاد می‌پردازیم. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

زایمان زودرس چیست؟

زایمان زودرس، که به انگلیسی،Preterm Birth یا Premature Labor نامیده می‌شود، وضعیتی است که در آن نوزاد قبل از هفته ۳۷ بارداری متولد شود. در حالت طبیعی، بارداری حدود ۴۰ هفته طول می‌کشد و رشد کامل جنین در این مدت، نقش مهمی در سلامت او دارد.

نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند، به ویژه آن‌هایی که قبل از هفته ۳۲ بارداری متولد می‌شوند، در معرض مشکلات تنفسی، گوارشی، مغزی و ایمنی قرار دارند و ممکن است نیاز به بستری در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان(NICU) داشته باشند. بر اساس سن بارداری، زایمان زودرس در سه دسته زیر دسته‌بندی می‌شود:

1.  بسیار زودهنگام: قبل از هفته ۲۸ بارداری

2.  متوسط: بین هفته ۲۸ تا ۳۲

3.  دیرهنگام: بین هفته ۳۲ تا ۳۷

زایمان زودرس، ممکن است به دلیل عوامل متعددی رخ دهد که تشخیص و مدیریت سریع این وضعیت، نقش حیاتی در افزایش شانس بقای نوزاد و کاهش عوارض دارد.

زایمان زودرس جنین پسر و دختر تفاوت دارد؟

بله، تحقیقات نشان می‌دهند که جنین‌های پسر معمولا نسبت به جنین‌های دختر در برابر زایمان زودرس آسیب‌پذیرتر هستند. این تفاوت به دلایل مختلف زیر ارتباط دارد:

• رشد ریه‌ها

ریه‌های جنین‌های دختر معمولا سریع‌تر تکامل می‌یابند، بنابراین نوزادان دختر نارس مشکلات تنفسی کمتری دارند.

• مقاومت در برابر استرس 

جنین‌های پسر ممکن است نسبت به استرس‌های داخل رحمی حساس‌تر باشند، که می‌تواند احتمال زایمان زودرس را افزایش دهد.

• ریسک بالاتر عوارض نوزادی

نوزادان پسر نارس بیشتر در معرض مشکلاتی مانند دیسترس تنفسی، عفونت‌ها و نارسایی‌های سیستم عصبی هستند. با این حال، مراقبت‌های مناسب و پیشگیری می‌توانند تاثیرات زایمان زودرس را کاهش دهند. اگر به دنبال یک نام زیبا برای فرزند عزیزتان هستید، پیشنهاد می‌کنیم ابزار آنلاین انتخاب اسم دختر و اسم پسر را امتحان کنید.

علائم زایمان زودرس چیست؟

زایمان زودرس، زمانی رخ می‌دهد که انقباضات رحمی باعث باز شدن دهانه رحم قبل از هفته ۳۷ بارداری شود. تشخیص زودهنگام علائم زایمان زودرس می‌تواند به جلوگیری از عوارض نوزادی کمک کند. برخی از این نشانه‌ها ممکن است مشابه علائم معمول بارداری باشند، اما شدت و تداوم آن‌ها خبر از یک مشکل جدی می‌دهند.

به طور معمول، نشانه‌های زایمان زودرس به شرح زیر است:

1. انقباضات منظم رحمی 

اگر انقباضات بیش از 4 بار در ساعت اتفاق بیفتد و شدت آن‌ها افزایش یابد، ممکن است نشانه‌های زایمان زودرس باشد.

2. درد یا فشار در لگن

احساس سنگینی یا فشار در پایین شکم که به کمر و ران‌ها سرایت کند.

3. کمردرد مداوم

 اگر درد با تغییر وضعیت بدن یا استراحت بهبود نمی‌یابد و به صورت مداوم وجود دارد؛ ممکن است از علائم زایمان زودرس باشد. شما می‌توانید با ثبت روزانه علائم خود در اپلیکیشن ایمپو به سرعت این نشانه‌های تکرارشونده را بررسی کرده و در صورت نیاز گزارش سلامت خود را به پزشک متخصص ارائه دهید.

4. ترشحات غیر عادی واژن

 افزایش مقدار ترشحات بارداری، تغییر رنگ(صورتی، قهوه‌ای یا همراه با خون) یا ترشحات آبکی می‌تواند از علائم زایمان زودرس باشد.

5. نشت مایع آمنیوتیک

 احساس رطوبت مداوم در لباس زیر یا خروج ناگهانی مایع از واژن نشانه‌ای از پارگی کیسه آب است.

6. گرفتگی‌های شکمی

 شبیه درد پر یود اما مداوم یا تشدید شونده است.

7. کاهش حرکات جنین

 اگر حرکات جنین نسبت به روزهای قبل  کمتر یا ضعیف‌تر شود، ممکن است از علائم زایمان زودرس باشد.

علائم هشداردهنده زایمان زودرس در هفته‌های مختلف بارداری

شناخت علائم هشداردهنده در مراحل مختلف بارداری می‌تواند به تشخیص و مدیریت بهتر این وضعیت کمک کند؛ این نشانه‌های خطر در هفته‌های مختلف به صورت زیر رخ می‌دهد:

• هفته 23 تا 28 بارداری(زایمان بسیار زودرس)

علائم زایمان زودرس در ماه ششم بارداری شامل انقباضات خفیف اما مکرر(هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یک‌بار) همراه با افزایش ترشحات و کمردرد مبهم است که با استراحت از بین نمی‌رود.

• هفته 28 تا 32 بارداری(زایمان زودرس متوسط)

انقباضات قوی‌تر و منظم که هر 10 دقیقه یا کمتر تکرار می‌شود از علائم زایمان زودرس در ماه هشتم بارداری است. همچنین، افزایش فشار لگنی و تغییر در ترشحات واژینال که ممکن است مخاطی یا آبکی باشد.

• هفته 32 تا 37 بارداری(زایمان زودرس دیرهنگام)

علائم زایمان زودرس در هفته 34 بارداری به بعد، مشابه زایمان طبیعی مانند انقباضات دردناک و منظم دارد. پارگی کیسه آب و خروج ناگهانی یا تدریجی مایع، از علائم زایمان زودرس هستند. یکی دیگر از نشانه‌های خطر، خونریزی یا لکه‌بینی در بارداری است که شناسایی و کنترل زودهنگام این علائم می‌تواند به سلامت شما و جنین کمک کند.

در اپلیکیشن ایمپو شما می‌توانید علائم خود را به صورت روزانه ثبت کنید تا با توجه به آن‌ها توصیه‌های تخصصی دریافت کنید. ایمپو علاوه بر ارائه توصیه‌های پزشکی و رژیم غذایی اختصاصی، زمان آزمایشات و ویزیت‌های ضروری را به شما یادآوری کرده تا بتوانید با آسودگی خاطر از سلامت خود و نوزادتان محافظت کنید. در کلینیک آنلاین ایمپو نیز می‌توانید با بهترین متخصصان زنان و زایمان و کارشناسان مامایی در ارتباط باشید و در سریع‌ترین زمان نگرانی‌های خود را رفع کنید. ایمپو در سفر بارداری مانند یک دوست و مشاور هوشمند، مراقب شماست.

چه کسانی در معرض زایمان زودرس هستند؟

زایمان زودرس می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و برخی از زنان بیش از دیگران در معرض این خطر قرار دارند. عوامل خطر و علل زایمان زودرس را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد:

۱. شرایط و سابقه پزشکی مادر

به طور مثال، اگر قبلا سابقه زایمان زودرس داشته باشید، احتمال تکرار آن افزایش می‌یابد. در برخی از زنان، سرویکس کوتاه یا ضعیف باعث نارسایی دهانه رحم شده و زودتر از موعد باز می‌شود. در مواردی نیز بارداری دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر باعث افزایش فشار روی رحم شده و احتمال زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.

همچنین، اگر فاصله بین دو بارداری کمتر از ۶ ماه باشد، یا مشکلات رحمی و جراحی‌های قبلی روی رحم مانند فیبروم رحم یا برداشتن قسمتی از دهانه رحم صورت گرفته باشد، احتمال زایمان زودرس بیشتر می‌شود.

۲. مشکلات دوران بارداری

عفونت‌رحمی یا عفونت ادراری درمان‌نشده می‌توانند باعث تحریک رحم و شروع انقباضات شوند. پارگی زودرس کیسه آب(زودتر از هفته 37) و جداشدگی زودرس جفت از دیواره رحم ممکن است زایمان زودرس را تحریک کنند. فشار خون بالا در بارداری(پره اکلامپسی یا مسمومیت بارداری) و مشکلات مربوط به آن می‌تواند باعث تولد زودرس شود. همچنین، در شرایطی که مایع آمنیوتیک بیش از حد افزایش یابد(پلی‌هیدرآمنیوس) می‌تواند باعث کشیدگی بیش از حد رحم و شروع زایمان زودرس شود.

۳. سبک زندگی و عوامل محیطی

مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر می‌توانند باعث مشکلات جفت و افزایش احتمال زایمان زودرس شوند. استرس طولانی‌مدت یا اضطراب زیاد می‌تواند باعث تولید هورمون‌هایی شود که زایمان را تحریک می‌کنند. علاوه بر این، کمبود وزن یا چاقی شدید نیز می‌توانند بر عملکرد طبیعی هورمون‌های بارداری تاثیر بگذارند. تغذیه نامناسب و کمبود مواد مغذی مانند اسید فولیک، آهن و ویتامین‌ها ممکن است خطر زایمان زودرس را افزایش دهد.

۴. عوامل ژنتیکی و سایر موارد

اگر در خانواده شما سابقه زایمان زودرس وجود داشته باشد، ممکن است ریسک آن برای شما نیز بالاتر باشد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که در برخی گروه‌های نژادی و براساس عوامل ژنتیکی، احتمال این زایمان بیشتر است. زنانی که برای بارداری از روش‌های کمک‌باروری مانند IVF استفاده می‌کنند، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند.

5. مشکلات مرتبط با سیستم ایمنی و التهابات

التهاب مزمن یا اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا سایر اختلالات ایمنی می‌توانند روی بارداری تاثیر بگذارند. گاهی بدن مادر ممکن است به بارداری به عنوان یک عامل خارجی واکنش نشان داده و فرآیند زایمان را زودتر از موعد فعال کند.

۶. مشکلات مرتبط با جنین

نقایص مادرزادی جنین مانند مشکلات ساختاری یا ژنتیکی ممکن است باعث زایمان زودرس شود. در مواردی که جنین(IUGR) به دلیل محدودیت داخل رحمی، رشد ناکافی داشته باشد، بدن مادر ممکن است زودتر زایمان را شروع کند. در مقاله وزن‌گیری جنین، راهکارهای مختلف را در این خصوص به شما معرفی کردیم. استرس جنینی یا مشکلاتی مانند کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین ممکن است منجر به شروع زودهنگام انقباضات شود.

۷. دلایل هورمونی و بیولوژیکی

تغییرات غیر عادی در هورمون‌های بارداری(مانند پروژسترون) و اختلالات هورمونی می‌تواند زایمان زودرس را تحریک کند. اگر جفت نتواند وظایف خود را به درستی انجام دهد و عملکرد غیر طبیعی داشته باشد، ممکن است بدن بارداری را زودتر خاتمه دهد. در برخی زنان به دلایل ناشناخته و بدون علت مشخص، مسیرهای بیولوژیکی زایمان در آن‌ها زودتر از موعد فعال شده و دچار زایمان زودرس می‌شوند. در این وضعیت، ممکن است پزشک تشخیص دهد که عمل کورتاژ انجام شود؛ هرآنچه که باید درباره این عمل بدانید، در این مقاله بررسی شده است.

۸. عوامل محیطی و اجتماعی

قرار گرفتن در معرض آلودگی‌های محیطی مانند هوای آلوده، مواد شیمیایی صنعتی یا فلزات سنگین(مانند سرب و جیوه) می‌توانند در بروز زایمان زودرس نقش داشته باشند. همچنین، شغل‌هایی که نیاز به ایستادن طولانی‌مدت یا بلند کردن اجسام سنگین دارند، ممکن است خطر این زایمان را افزایش دهند. علاوه بر این، خشونت خانگی یا استرس عاطفی شدید ناشی از مشکلات خانوادگی، اقتصادی یا اجتماعی ممکن است هورمون‌های استرس را افزایش داده و منجر به انقباضات رحمی شود.

۹. تاثیرات پزشکی و مداخلات درمانی

زنانی که جراحی‌هایی مانند برداشتن فیبروم رحم یا نمونه‌برداری از بافت دهانه رحم داشته‌اند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. همچنین استفاده از برخی داروها مانند برخی داروهای ضد افسردگی یا داروهای مورد استفاده در درمان فشار خون ممکن است احتمال این زایمان را افزایش دهند.

در برخی موارد، اگرچه نادر است اما آمنیوسنتز یا سایر روش‌های تهاجمی تشخیصی ممکن است باعث تحریک زایمان زودرس شوند.

زایمان زودرس با وجود سرکلاژ ممکن است؟

سرکلاژ رحم، یک روش پزشکی است که برای پیشگیری از زایمان زودرس در زنانی که دهانه رحم ضعیف یا ناکارآمد دارند، انجام می‌شود. در این روش، پزشک دهانه رحم را با بخیه بسته و تقویت می‌کند تا از باز شدن زودرس آن جلوگیری شود؛ با این حال، در برخی موارد، ممکن است علائم زایمان زودرس علی‌رغم سرکلاژ رخ دهند.

از جمله دلایل زایمان زودرس با وجود عمل سرکلاژ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت داخل رحمی یا کوریوآمنیونیت

اگر عفونتی در رحم ایجاد شود، بدن ممکن است به طور طبیعی با انقباضات رحمی زایمان را آغاز کند.

• پارگی زودرس کیسه آب

در برخی موارد، کیسه آب قبل از هفته 37 بارداری پاره می‌شود، که می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود.

• انقباضات مکرر و شدید

اگر انقباضات رحمی بیش از حد قوی باشند، ممکن است دهانه رحم با وجود بخیه‌های سرکلاژ باز شود.

• فشار زیاد روی دهانه رحم

در برخی موارد، وزن جنین و مایع آمنیوتیک ممکن است فشار زیادی بر دهانه رحم وارد کند و باعث باز شدن آن شود.

• ناکارآمدی سرکلاژ

در برخی زنان، دهانه رحم حتی با وجود سرکلاژ به باز شدن ادامه می‌دهد، مخصوصا اگر دهانه رحم بیش از حد کوتاه باشد.

• مشکلات مربوط به جفت

جدا شدن زودرس جفت یا مشکلات دیگر می‌توانند منجر به زایمان زودرس شوند.

زایمان زودرس و سزارین

زایمان زودرس به معنی تولد نوزاد قبل از هفته ۳۷ بارداری است. در برخی موارد، سزارین ضروری می‌شود؛ اما همیشه اولین گزینه نیست. پزشک براساس وضعیت مادر و جنین تصمیم می‌گیرد که  سزارین یا طبیعی انجام شود؛ با مطالعه مقاله درج شده، در مورد این دو روش زایمان بیشتر بدانید.

در شرایطی که مادر یا جنین خطرناک باشند، پزشک سزارین را انتخاب می‌کند؛ از جمله این شرایط می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قرارگیری غیر طبیعی و نامناسب جنین مثلا پاها به سمت پایین

• فشار خون بالا یا پره اکلامپسی شدید

• پارگی زودرس کیسه آب همراه با عفونت

• کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین(دیسترس جنینی)

• جفت سر راهی یا جدا شدن جفت

• بارداری دوقلو یا چندقلویی(به ویژه در هفته‌های پایین)

• سابقه سزارین قبلی که احتمال پارگی رحم را بالا می‌برد.

• دهانه رحم باز نشده و زایمان طبیعی دشوار و پرخطر باشد.

این نوع زایمان خطراتی مانند افزایش خطر عفونت و خونریزی، طولانی‌تر شدن دوره بهبودی نسبت به زایمان طبیعی و افزایش احتمال چسبندگی جفت در بارداری‌های بعدی را ممکن است برای مادر به همراه داشته باشد.

زایمان زودرس در چه هفته‌ای خطرناک است؟

میزان خطر زایمان زودرس متناسب با هفته‌ای که نوزاد متولد می‌شود، متفاوت است. هرچه زایمان زودتر اتفاق بیفتد، خطرات بیشتری برای نوزاد به همراه دارد. در ادامه، جزئیات زایمان زودرس در هفته‌های مختلف را توضیح می‌دهیم:

1. زایمان زودرس در هفته 23 بارداری

در این مرحله و قبل از  هفته بیست و سوم بارداری، این زایمان فوق‌العاده پرخطر خواهد بود؛ زیرا، نوزاد خیلی نارس است و اعضای حیاتی آن مانند ریه‌ها، مغز و روده‌ها تکامل نیافته‌اند. در این شرایط، شانس زنده ماندن بسیار کم(کمتر از ۱۰٪) است. علاوه بر این، اگر نوزاد زنده بماند، احتمال بروز مشکلات جدی مانند آسیب مغزی، مشکلات شدید تنفسی و نابینایی بسیار زیاد خواهد شد. همچنین، در بسیاری از موارد، بیمارستان‌ها نمی‌توانند مراقبت‌های لازم را برای نوزادان زیر ۲۳ هفته ارائه دهند.

2. زایمان زودرس در هفته ۲۴ تا 28 بارداری

زایمان در این بازه، پرخطر اما با شانس زنده ماندن نوزاد همراه خواهد بود؛ شانس زنده ماندن در هفته ۲۴ تقریبا 50 درصد و در هفته ۲۸، بین 80 تا 90 درصد است. نوزادان متولد شده در این هفته‌ها، به دلیل اینکه هنوز ریه‌های آن‌ها کامل نشده، به مراقبت‌های ویژه NICU نیاز دارند. در هفته بیست و چهارم بارداری تا 28 بارداری، خطر مشکلات عصبی، فلج مغزی، مشکلات گوارشی و نابینایی همچنان بالاست.

3. زایمان زودرس در هفته 32 بارداری

نوزادان متولد شده در این هفته‌ها معمولا بدون مشکلات جدی زنده می‌مانند؛ البته، ممکن است دچار مشکلات تنفسی جزئی، وزن کم یا دشواری در تغذیه باشند، اما به طور معمول، بهبود پیدا می‌کنند. برخی نوزادان نیز به مدت کوتاهی در NICU می‌مانند؛ اما بسیاری از آن‌ها می‌توانند زودتر از بیمارستان مرخص شوند.

4. زایمان زودرس در هفته ۳۵ بارداری

زایمان در هفته ۳۵ بارداری به عنوان نارس دیررس(Late Preterm) شناخته می‌شود. در این سن، نوزاد تقریبا تکامل یافته است، اما هنوز به رشد بیشتری نیاز دارد. خطرات زایمان زودرس در این هفته نسبت به هفته‌های پایین‌تر کمتر است، اما همچنان چالش‌هایی دارد. شانس زنده ماندن نوزاد بالای 99 درصد خواهد بود؛ اما ممکن است به مراقبت‌های ویژه NICU نیاز داشته باشد، به ویژه اگر دچار مشکلات تنفسی یا وزن پایین باشد. بیشتر نوزادان در این سن، پس از چند روز یا چند هفته، بدون مشکلات جدی مرخص می‌شوند و زندگی طبیعی خواهند داشت.

5. زایمان در هفته ۳۶ بارداری به بعد

هفته ۳۶ بارداری در مرز بین نارس بودن و کامل شدن بارداری قرار دارد. نوزادانی که بعد از هفته ۳۶ به دنیا می‌آیند، کمتر در معرض خطرات زایمان زودرس هستند، اما همچنان ممکن است چالش‌هایی داشته باشند. از جمله مشکلات احتمالی برای نوزادان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دمای بدن آن‌ها از دیگر نوزادان کامل، دشوارتر تنظیم می‌شود.

• احتمال مشکلات تغذیه‌ای(ضعف در مکیدن و بلعیدن شیر)

• احتمال زردی نوزادی کمی بیشتر از نوزادان کامل

• در برخی موارد، احتمال بستری کوتاه‌مدت در NICU

در زایمان در هفته ۳۷ تا هفته ۳۸ بارداری، نوزادان رسما نارس نیستند، اما هنوز کمی نابالغ‌تر از نوزادانی هستند که در هفته ۳۹ بارداری یا هفته چهلم بارداری متولد می‌شوند؛ بنابراین ممکن است مشکلات خفیف در تنفس، تغذیه یا زردی داشته باشند. همچنین احتمال دارد کمی خواب‌آلودتر باشند که این شرایط بر شیر خوردن آن‌ها تاثیر می‌گذارد. با این وجود که، احتمال بستری شدن در NICU خیلی کم است؛ اما بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند اگر امکان دارد، زایمان تا هفته ۳۹ به تعویق بیفتد؛ مگر اینکه دلیل پزشکی برای زایمان زودتر وجود داشته باشد.

زایمان در هفته ۳۹ و بعد از آن، ایده‌آل‌ترین و کامل‌ترین زمان برای تولد است؛ زیرا نوزادان کاملا تکامل یافته‌اند و کمترین خطر مشکلات سلامتی را دارند. بعد از هفته ۴۱، احتمال مشکلاتی مانند کاهش مایع آمنیوتیک و افت اکسیژن افزایش می‌یابد، به همین دلیل پزشکان معمولا بعد از این هفته، زایمان را القا می‌کنند.

عوارض زایمان زودرس برای نوزادان چیست؟

نوزادان نارس(متولد شده قبل از هفته ۳۷) ممکن است با مشکلات مختلفی روبه‌رو شوند، زیرا برخی از اندام‌های آن‌ها هنوز کامل نشده است. شدت عوارض بستگی به هفته تولد دارد؛ هرچه زایمان زودتر اتفاق بیفتد، خطرات بیشتر خواهد بود.

عوارض کوتاه‌مدت زایمان زودرس

از جمله مشکلاتی که بلافاصله بعد از تولد ظاهر می‌شوند می‌توان موارد زیر را نام برد:

۱. مشکلات تنفسی

نوزادان نارس ممکن است دچار سندرم دیسترس تنفسی(RDS) شوند، چون ریه‌های آن‌ها هنوز ماده‌ای به نام سورفاکتانت را به مقدار کافی تولید نکرده‌اند؛ این ماده برای باز ماندن ریه‌ها ضروری است. در موارد شدید نیز ممکن است به دستگاه کمک تنفسی(ونتیلاتور) یا اکسیژن نیاز داشته باشند.

۲. مشکلات تنظیم دمای بدن

نوزادان نارس چربی کافی در بدن ندارند و ممکن است نتوانند دمای بدن خود را حفظ کنند، در نتیجه در معرض هیپوترمی(کاهش خطرناک دمای بدن) قرار می‌گیرند؛ این مشکل می‌تواند رشد و متابولیسم آن‌ها را کند کرده و باعث ضعف و خستگی بیش از حد شود.

۳. مشکلات تغذیه‌ای و وزن کم هنگام تولد

نوزادان نارس ممکن است قدرت مکیدن و بلعیدن ضعیفی داشته باشند، چون این مهارت‌ها معمولا بعد از هفته ۳۴-۳۵ بارداری تکمیل می‌شوند. در مواردی برای افزایش وزن، ممکن است نیاز به تغذیه با لوله یا سرم داشته باشند.

۴. مشکلات گوارشی

در برخی نوزادان نارس، روده‌ها به درستی تکامل نیافته‌اند و ممکن است دچار یک بیماری خطرناک به نام NEC(انتروکولیت نکروزان) شوند که باعث التهاب شدید روده می‌شود.

۵. مشکلات مغزی

نوزادان بسیار نارس(زیر هفته ۳۲) در معرض خونریزی مغزی یا IVH قرار دارند. این خونریزی‌ها ممکن است خفیف باشند و خود به خود برطرف شوند، اما در موارد شدید می‌توانند باعث مشکلات عصبی طولانی‌مدت شوند.

۶. مشکلات قلبی

این نوزادان ممکن است دچار باز ماندن مجرای شریانی شوند که باعث مشکلات گردش خون و تنفس می‌شود. اگر PDA خود به خود بسته نشود، ممکن است نیاز به درمان دارویی یا جراحی داشته باشند.

۷. افزایش خطر عفونت

سیستم ایمنی یک نوزاد نارس هنوز کامل نشده است؛ بنابراین در معرض عفونت‌های شدید و سپسیس(عفونت خونی) قرار دارد.

عوارض بلندمدت زایمان زودرس

مشکلاتی که ممکن است در طولانی‌مدت بروز کنند به شرح زیر هستند:

۱. مشکلات یادگیری و رشدی

نوزادانی که بسیار زود به دنیا آمده‌اند، ممکن است تاخیر در رشد، مشکلات گفتاری یا اختلالات یادگیری داشته باشند.

۲. مشکلات شنوایی و بینایی

برخی از این نوزادان ممکن است دچار رتینوپاتی نوزادان نارس(ROP) شوند که می‌تواند منجر به مشکلات بینایی یا حتی نابینایی شود. مشکلات شنوایی نیز در نوزادان نارس شایع‌تر است و ممکن است نیاز به بررسی‌های شنوایی منظم داشته باشند.

۳. افزایش خطر مشکلات رفتاری و احساسی

نوزادان نارس بیشتر در معرض ADHD(بیش‌فعالی و نقص توجه) و مشکلات اضطرابی در سنین مدرسه هستند.

۴. بیماری‌های مزمن

نوزادانی که به دلیل نارس بودن مشکلات تنفسی داشته‌اند، در آینده ممکن است بیشتر به آسم یا سایر مشکلات ریوی مبتلا شوند.

چطور از زایمان زودرس جلوگیری کنیم؟

زایمان زودرس ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، اما با رعایت برخی نکات، می‌توان خطرات آن را کاهش داد. پیشگیری از زایمان زودرس به خصوص در مادرانی که در معرض خطر بیشتری هستند، ممکن است شامل مراقبت‌های پزشکی، تغییرات سبک زندگی و تغذیه سالم باشد. در اینجا به چندین روش پیشگیری از زایمان زودرس اشاره می‌کنیم:

۱. مراقبت‌های پیش از بارداری و در دوران بارداری

مراجعه منظم به پزشک بسیار کمک‌کننده است؛ زیرا پزشک می‌تواند وضعیت سلامتی شما را بررسی کرده و عوامل خطر مانند عفونت‌ها، فشار خون بالا، دیابت بارداری و مشکلات دیگر را تحت کنترل بگیرد.

همچنین، ممکن است استراحت و کاهش فعالیت‌های سنگین را توصیه کند که می‌تواند به جلوگیری از زایمان زودرس کمک کند. در صورت تشخیص عفونت در رحم، پزشک ممکن است داروهایی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و درمان‌های پیشگیرانه را برای جلوگیری از این زایمان تجویز کند.

۲. تغذیه سالم و مناسب در دوران بارداری

اسید فولیک برای پیشگیری از نقص‌های لوله عصبی ضروری است و به کاهش خطر زایمان زودرس کمک می‌کند. توصیه می‌شود از هفته‌ها قبل از بارداری و در طول آن از مکمل‌های اسید فولیک استفاده کنید. مصرف پروتئین نیز برای رشد و تکامل جنین و همچنین حفظ سلامت رحم ضروری است.

مصرف پروتئین‌های با کیفیت همراه با کلسیم که برای رشد استخوان‌ها و دندان‌های جنین و ویتامین D برای جذب کلسیم، ضروری است؛ استفاده از چربی‌های سالم، میوه‌ها، سبزیجات تازه و هیدراته نگه داشتن بدن از طریق نوشیدن مقدار کافی آب بسیار مهم است. در مقاله راهنمای جامع رژیم بارداری، به بررسی تمام باید و نبایدهای تغذیه‌ای در این دوران پرداخته‌ایم.

 ۳. مدیریت استرس و حفظ سلامت روان

استرس و اضطراب می‌توانند باعث انقباضات رحمی و افزایش احتمال زایمان زودرس شوند؛ روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی و آرامش برای کاهش استرس بسیار موثر هستند. علاوه بر این، حفظ آرامش ذهنی و دوری از مشکلات روانی و عاطفی می‌تواند نقش زیادی در جلوگیری از این زایمان ایفا کند.

۴. اجتناب از عوامل خطرزا

استعمال سیگار و مصرف الکل و مقدار زیاد کافئین می‌تواند باعث انقباضات رحمی شود، بنابراین توصیه می‌شود مصرف آن را محدود کنید. همچنین، فعالیت‌هایی که فشار زیادی به بدن وارد می‌کنند، مانند بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت‌های فیزیکی شدید، می‌توانند خطر زایمان زودرس را افزایش دهند.

۵. توجه به بیماری‌ها و عفونت‌ها

مراقبت از بیماری‌های مزمن مانند دیابت بارداری، فشار خون بارداری، بیماری‌های قلبی، یا عفونت‌های رحمی می‌تواند خطر زایمان زودرس را کاهش دهد. عفونت‌های دستگاه تناسلی و ادراری نیز می‌توانند موجب تحریک این نوع زایمان شوند؛ در نتیجه، درمان به موقع و پیشگیری از این عفونت‌ها بسیار مهم است. در اپلیکیشن ایمپو می‌توانید قند و فشار خون خود را ثبت کرده تا با توجه به آن توصیه پزشکی و تغذیه‌ای مناسب دریافت کنید.

سخن آخر

زایمان زودرس، یک وضعیت چالش‌برانگیز است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عوامل پزشکی، ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی رخ دهد. تغذیه مناسب، مراقبت‌های بارداری منظم، کنترل استرس و اجتناب از عوامل خطر مانند مصرف دخانیات و عفونت‌ها، نقش مهمی در کاهش احتمال زایمان زودرس دارند.

هرچه زایمان زودتر از هفته ۳۷ رخ دهد، خطر بیشتری برای نوزاد دارد. زایمان قبل از هفته ۲۸ بارداری، بسیار پرخطر است و می‌تواند با مشکلات شدید ریوی، عصبی و رشدی جنین همراه باشد؛ در حالی که پس از هفته ۳۴، شانس بقا و سلامت نوزاد بیشتر می‌شود.

در نهایت، با آگاهی از علائم هشداردهنده و رعایت توصیه‌های پزشکی، می‌توان تا حد زیادی از خطرات زایمان زودرس جلوگیری کرد و شانس تولد یک نوزاد سالم را افزایش داد.

در صورتی که نگران زایمان زودرس هستید، می‌توانید در کلینیک آنلاین ایمپو تمامی سوالات خود را از متخصصان زنان و زایمان یا کارشناسان مامایی بپرسید. همچنین، در بخش اشتراک تجربه می‌توانید با دیگر کاربران که در شرایط مشابه شما هستند، تبادل نظر کنید و سوالات خود را بپرسید.

منابع

• Apollohospitals

• Clevelandclinic

• Mayoclinic

• ncbi