قرص اورژانسی چیست؟ از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده؟

اگر قصد اقدام به بارداری ندارید، باید با یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند قرص ضد بارداری، آی یو دی، کاندوم، آمپول و... از بارداری ناخواسته جلوگیری کنید. گاهی به دلیل اینکه رابطه جنسی محافظت نشده دارید یا روش کنترل بارداری شما شکست‌خورده (مانند پاره شدن کاندوم)، باید از روش‌های اضطراری پیشگیری کمک بگیرید. قرص اورژانسی یک نوع پیشگیری از بارداری در شرایط اضطراری است.

درواقع، قرص اورژانسی، به‌عنوان روش پشتیبانی برای پیشگیری از بارداری در نظر گرفته می‌شود و نباید از آن به‌عنوان روش دائمی استفاده کرد. اگر می‌خواهید با بهترین قرص اورژانسی، نحوه عملکرد آن‌ها، عوارض، بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی و نحوه مصرف آن، آشنا شوید، حتما تا انتها مقاله با ما همراه باشید.

قرص اورژانسی چیست؟

این قرص با نام قرص صبح روز بعد یا قرص اورژانسی ضد بارداری هم شناخته می‌شود. همان‌طور که از نامش پیداست، این قرص فقط باید در موارد اورژانسی مصرف شود و نباید از آن به‌عنوان روش پیشگیری از بارداری استفاده کرد. به‌عبارت‌دیگر، میزان مصرف نرمال قرص اورژانسی تنها 2 الی 3 بار در سال است و استفاده بیشتر از آن احتمال دارد که بر سلامتی شما تاثیر منفی بگذارد. اگر رابطه جنسی محافظت نشده داشتید یا اگر حین رابطه کاندوم پاره شده است، می‌توانید برای جلوگیری از بارداری ناخواسته از قرص اورژانسی استفاده کنید.

در این روش، از تخمک‌گذاری یا لقاح اسپرم و تخمک، جلوگیری می‌شود. به‌عبارت‌دیگر این قرص باعث سقط‌جنین نمی‌گردد و اگر اسپرم تخمک را بارور کند، دیگر موثر نخواهد بود؛ بنابراین بهتر است در ظرف 24 ساعت پس از رابطه جنسی مصرف شود.

لازم به ذکر است که قرص اورژانسی اثر طولانی‌مدت ندارد و نباید به طور منظم نیز استفاده شود. همچنین، این روش فقط از بارداری جلوگیری می‌کند و مانع انتقال عفونت‌های مقاربتی (STIs) نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: چسب ضد بارداری چیست و تا چند درصد از بارداری پیشگیری می‌کند؟

از کجا بفهمیم قرص اورژانسی اثر کرده است؟

بهترین و مطمئن‌ترین روش برای اینکه بدانیم قرص اورژانسی اثر کرده یا نه؛ دنبال کردن دقیق چرخه قاعدگی است، اما نکته مهم اینجاست که قرص اورژانسی با تاثیراتی که بر هورمون ها دارد، ممکن است در چرخه قاعدگی تاثیر داشته باشد و زمان آن را تغییر دهد. بنابر این درکنار دنبال کردن چرخه توجه به زمان و نحوه مصرف نیز بسیار تاثیر گذار است.

اگر در عرض 5 روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده، از این قرص‌ها استفاده کنید، از بارداری با احتمال بالایی جلوگیری می‌شود. بااین‌حال، نشانه‌های اثربخشی این قرص‌ها همیشه بلافاصله آشکار نمی‌شوند. یکی از شایع‌ترین واکنش‌های بدن پس از مصرف قرص اورژانسی ضدبارداری تغییر در زمان‌بندی قاعدگی است. ممکن است که دوره قاعدگی کمی دیرتر یا زودتر از حد معمول شروع شود؛ بنابراین این تاخیر و نامنظمی جای نگرانی ندارد و طبیعی است.

بااین‌حال اگر نگران هستید و دوره قاعدگی شما با تاخیر همراه است، با انجام تست بارداری یا بی بی چک، پس از 3 هفته از مصرف قرص می‌توانید متوجه شوید که آیا قرص اورژانسی اثر کرده است یا خیر. در کنار تست بی بی چک انجام آزمایش خون بارداری نیز می تواند راه حل بسیار مطمئنی برای آگاهی شما باشد.

علائم بارداری بعد از مصرف قرص اورژانسی

اگر بعد از استفاده از قرص اورژانسی علائمی مشاهده کردید که شما را نگران کرده‌اند، بهتر است این موارد را دقیق بررسی و در صورت نیاز، به پزشک مراجعه کنید:

• قاعدگی نامنظم یا عدم شروع آن

قرص اورژانسی ممکن است باعث جلو افتادن یا تاخیر یک‌هفته‌ای در شروع دوران قاعدگی شود. اگر بیش از یک هفته از تاریخ قاعدگی نرمال گذشته و هنوز خونریزی شروع نشده است، احتمال بارداری وجود دارد.

• مثبت شدن تست بارداری

انجام تست بارداری بعد از سه هفته (یا حتی ۱۰ روز با تست‌های حساس) از مصرف قرص، راه مطمئنی برای بررسی اثر دارو است. برای آگاهی از بهترین زمان استفاده از بی بی چک و تفسیر نتیجه آن می‌توانید از اپلیکیشن ایمپو کمک بگیرید. کافیست عکس بی بی چک خود را در اپلیکیشن ایمپو بارگذاری کنید تا تفسیر ان برای شما نمایش داده شود.

• درد شدید یک‌طرفه شکم یا خونریزی غیرطبیعی

این علائم می‌توانند نشان‌دهنده بارداری خارج رحمی نیز محسوب شوند. در این صورت، فورا به پزشک مراجعه کنید. 

• نشانه‌های ابتدایی بارداری

اگر قرص اثر نکرده باشد، ممکن است علائم بارداری مانند حساس شدن سینه‌ها، حالت تهوع، خستگی، تکرر ادرار، نوسانات خلقی یا افزایش دمای بدن را تجربه کنید. البته این علائم شبیه عوارض قرص هم هستند، بنابراین بدون تأیید تست، قابل اعتماد نیستند. جهت آگاهی بیشتر با علائم بارداری می‌توانید به مقاله درج شده رجوع کنید.

اگر علائم مشکوکی دارید یا هنوز مطمئن نیستید که قرص اورژانسی اثر کرده یا نه، با استفاده از تست حاملگی آنلاین می‌توانید به چند سوال در مورد سیکل و علائم خود پاسخ دهید تا احتمال بارداری برای شما نمایش داده شود.

در چه صورت قرص اورژانسی اثر نمیکند؟

قرص اورژانسی تا 85 درصد از بارداری پیشگیری می‌کند. تحقیقات نشان داده است که در صورت مصرف لوونورژسترل در عرض 24 ساعت، پس از رابطه جنسی، تا 95 درصد از بارداری جلوگیری می‌شود. با گذشت 48 ساعت این احتمال به 85 درصد می‌رسد و هنگامی که ظرف 72 ساعت مصرف شود، تا 58 درصد موثر است. بنابراین، قرص اورژانسی هر چه زودتر مصرف شود، اثرگذاری بیشتری دارد. همچنین، موارد زیر در عملکرد قرص اورژانسی می‌تواند اختلال ایجاد کند:

• درصورتی‌که فرد، اضافه‌وزن دارد یا BMI (میزان چربی بدن نسبت به قد و وزن) بالای 30 داشته باشد؛ در این صورت تاثیر قرص کمتر می‌شود و حتی ممکن است کاملا بی اثر شود.
• زمانی که فرد داروهایی مصرف می‌کند که با قرص‌های اورژانسی تداخل دارند؛ مانند داروهای ضدافسردگی یا باربیتورات‌ها، کاربامازپین، فنی‌توئین و...
• زمانی که تخمک گذاری انجام شده باشد؛ زیرا قرص اورژانسی ضدبارداری با استفاده از مکانیسم تاخیر تخمک گذاری و یا عدم تخمک گذاری از بارداری جلوگیری می‌کنند.

• اگر رابطه جنسی محافظت‌نشده چندین بار در یک سیکل قاعدگی رخ دهد، یا قرص اضطراری در بازه زمانی تعیین شده مصرف نشود، شانس موفقیت کاهش می‌یابد.

• مصرف داروهای گیاهی مانند سنبل الطیب و برخی مکمل‌ها ممکن است بر اثرگذاری قرص تأثیر بگذارند.

• مشکلات گوارشی مانند استفراغ شدید یا اسهال در مدت کوتاه پس از مصرف قرص اضطراری می‌تواند باعث کاهش جذب دارو و در نتیجه کاهش اثرگذاری آن شود؛ اگر استفراغ ظرف 2 ساعت پس از مصرف قرص اضطراری اتفاق بیفتد، بهتر است قرص مجددا استفاده شود.

حقایقی درباره قرص اورژانسی

حقیقت‌هایی در مورد قرص اورژانسی ضد بارداری وجود دارد که هر خانمی باید قبل از مصرف، از آن آگاه باشد. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم:

• اگر بعد از گذشت 3 تا 4 هفته پس از مصرف قرص اورژانسی، پریود نشدید، بهتر است که آزمایش بارداری دهید.
• اگر خونریزی بیشتر از 2 تا 3 هفته طول کشید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
• ممکن است باتوجه‌به واکنش هر فرد، یک یا چند دوره پریود نامنظم را تجربه کنید و حتی احتمال دارد دچار لکه بینی غیرطبیعی شوید که جای نگرانی ندارد.
• هر بار که قرص اورژانسی مصرف می‌کنید، فقط برای همان رابطه جنسی موثر است و اثرش فقط تا 72 ساعت باقی می‌ماند. بنابراین، در رابطه‌هایی که بعد از آن زمان دارید، باعث پیشگیری از بارداری نمی‌شود.
• اگر بعد از مصرف قرص اورژانسی خونریزی و لکه بینی شما بیشتر از 2 تا 3 هفته طول کشید یا دردهای شدیدی را تجربه کردید، بهتر است که به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا احتمال بارداری خارج از رحم‌ وجود دارد.
• قرص اورژانسی از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کند و در روابط پرخطر باید حتما از کاندوم استفاده شود تا احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی کاهش یابد.
• مصرف قرص اورژانسی ضد بارداری باعث سقط‌جنین نمی‌شود و اگر ندانسته و با وجود بارداری استفاده گردد، مشکلی برای جنین پیش نمی‌آید.

انواع قرص اورژانسی چیست؟

قرص اورژانسی در انواع مختلفی ارائه می‌شوند. در ادامه به معرفی 2 نوع قرصی که به عنوان بهترین قرص اورژانسی شناخته می‌شوند می‌پردازیم:

 آشنایی با قرص لوونورژسترول (لوونل)

این نوع قرص اورژانسی، با نام تجاری لوونورژسترول (Levonorgestrel) شناخته می‌شود و حاوی هورمون پروژسترون است. شما می‌توانید این قرص را در دو نوع 1 عددی و قرص اورژانسی دوتایی از داروخانه‌ها تهیه کنید:

• نوع یک عددی قرص اورژانسی در یک دوز 1.5 میلی گرمی تهیه می‌شود که بعد از رابطه‌ جنسی محافظت نشده باید از آن استفاده کنید.
• قرص اورژانسی دوتایی، در دو دوز 0.75 میلی‌گرمی ارائه می‌شود. یکی از آن‌ها را باید بلافاصله بعد از رابطه‌ جنسی محافظت نشده مصرف کنید و دومی 12 ساعت بعد باید استفاده شود. البته می‌توان هر دو را همزمان نیز مصرف کرد.

عملکرد قرص لوونل

لوونل حاوی لوونورژسترل است. لوونورژسترل نوع مصنوعی هورمون پروژسترون (پروژستین)‌ است که توسط تخمدان‌ها تولید می‌گردد. مصرف این هورمون، باعث توقف یا به تاخیر انداختن تخمک‌گذاری می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده قرص اورژانسی حاوی پروژستین، نسبت به انواع دیگر، عوارض جانبی کمتری دارد.

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی لوونل برای جلوگیری از بارداری حداکثر تا 72 ساعت (3 روز) پس از رابطه جنسی است. مصرف این قرص با روش معمول جلوگیری از بارداری شما تداخلی ایجاد نمی‌کند. لوونورژسترول در تمامی داروخانه‌ها بدون نیاز به نسخه پزشک ارائه می‌شود و احتمال بارداری را 75 تا 98 درصد کاهش می‌دهد. قرص لوونورژسترول را می‌توانید در برندهای تجاری زیر تهیه کنید:

• مای وی
•  پلن وان استپ
•   پرونتزا
•  تِیک اکشن
•  قرص اورژانسی تنسی

قرص اورژانسی تنسی، نسبت به انواع دیگر محبوبیت بیشتری دارد و با ایجاد تداخل در تخمک‌گذاری، لقاح و لانه‌گزینی، از بارداری جلوگیری می‌کند. درصورتی‌که تا 72 ساعت پس از رابطه جنسی، قرص اورژانسی تنسی را مصرف کنید، تا 89 در صد از بارداری پیشگیری می‌کند.

آشنایی با قرص الا

 Ella، نوع دیگری از قرص اورژانسی ضد بارداری است که غیر هورمونی بوده و فقط با تجویز پزشک عرضه می‌شود. این قرص ضد پروژستین است و در صورت مصرف طی ۵ روز اول بعد از رابطه جنسی محافظت نشده، می‌تواند از بارداری جلوگیری می‌کند.

عملکرد قرص الا یا الاوان (ellaOne)

قرص اورژانسی ellaOne، حاوی اولیپریستال استات است که عملکرد طبیعی پروژسترون را متوقف می‌کند. همچنین، این قرص آزادشدن تخمک را به تاخیر می‌اندازد یا متوقف می‌کند.

برای جلوگیری از بارداری، ellaOne باید تا حداکثر 120 ساعت (5 روز) پس از رابطه جنسی مصرف شود.

نکته‌ای مهم درباره قرص اورژانسی ضد بارداری لوونل و الاوان

اگر پس از مصرف دو قرص Levonelle و ellaOne مجددا رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید، در جلوگیری از بارداری موثر نخواهند بود. این قرص‌ها به‌عنوان روش‌های معمول و روتین پیشگیری از بارداری محسوب نمی‌شوند؛ اما در شرایط اضطراری می‌توانید بیش از یک‌بار در چرخه قاعدگی، از این قرص‌ها برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید. به‌طورکلی توصیه می‌شود که از این روش در سال بیشتر از 2 تا 3 بار استفاده نشود.

قرص اورژانسی دوتایی چیست؟

قرص‌های اورژانسی دوتایی شامل دو عدد قرص حاوی لوونورژسترول هستند که باید با فاصله زمانی مشخص(معمولا ۱۲ ساعت) مصرف شوند تا بیشترین اثربخشی را داشته باشند. یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌ها، قرص تنسی دوتایی است. این نوع قرص‌ها در صورتی که ظرف ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده مصرف شوند، می‌توانند تا حد زیادی احتمال بارداری را کاهش دهند.

مکانیسم عملکرد آن‌ها شامل تاخیر در تخمک‌گذاری و جلوگیری از لقاح است. توجه به زمان و نحوه مصرف صحیح، نقش تعیین‌کننده‌ای در اثربخشی قرص اورژانسی دوتایی دارد.

قرص اورژانسی تکی چیست؟

این نوع قرص در یک نوبت و به‌صورت تنها یک عدد مصرف می‌شود و برای پیشگیری از بارداری پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده کاربرد دارد. ماده موثر آن لوونورژسترل است که با مهار تخمک‌گذاری، از لقاح جلوگیری می‌کند.

قرص تنسی تک‌دوز یکی از رایج‌ترین نمونه‌های این نوع قرص‌هاست. اگر این دارو هرچه سریع‌تر، به‌ویژه در ۲۴ ساعت اول مصرف شود، اثربخشی بالاتری دارد و می‌تواند خطر بارداری را تا بیش از ۹۰٪ کاهش دهد.

جایگزین قرص اورژانسی چیست؟

اگر بعد از یک رابطه محافظت نشده قرص اورژانسی در دسترس نبود، می‌توانید از قرص‌ ضدبارداری LD یا HD برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید. این قرص‌ها نسبت به دیگر مدل‌های قرص اورژانسی، تاثیر کمتری دارند؛ بنابراین، باید در هر نوبت، بیش از 2 دوز استفاده شوند. همچنین، ممکن است که پس از مصرف آن‌ها، احساس تهوع بیشتری را تجربه کنید.

نحوه مصرف قرص ضد بارداری به‌عنوان قرص اورژانسی به‌صورت زیر است:

• قرص‌های ال دی (LD) را باید 4 عدد به‌صورت هم‌زمان مصرف کنید و بعد از 12 ساعت دوباره 4 قرص ال دی دیگر استفاده کنید.
• قرص اچ دی(HD) باید 2 عدد به شکل هم‌زمان مصرف کنید و 12 ساعت بعد مجدد دو قرص اچ دی دیگر استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: روش‌های جلوگیری از بارداری بعد از ریختن اسپرم

بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی چیست؟(قرص اورژانسی کی بخوریم)

قرص اورژانسی ضد بارداری از آزادشدن تخمک یا قرارگرفتن تخمک بارور شده در رحم جلوگیری می‌کند؛ بنابراین باید این قرص، قبل از آزادشدن یا قرارگرفتن تخمک در رحم مصرف شود. ازاین‌رو بهتر است که قرص اورژانسی را بلافاصله بعد از رابطه جنسی محافظت نشده، مصرف کنید. بااین‌وجود تحقیقات نشان داده است که مصرف قرص اورژانسی ضد بارداری در 72 ساعت اول پس از رابطه جنسی، موفقیت بالایی در پیشگیری از بارداری دارد. در جدول زیر بهترین زمان مصرف 3 نوع رایج قرص اورژانسی ضد بارداری را مشاهده می‌کنید:

 

 

 عوارض قرص اورژانسی چیست؟

قرص اضطراری ضدبارداری، اگرچه راه‌حلی فوری و موثر برای پیشگیری از بارداری ناخواسته است، اما مانند هر داروی دیگری ممکن است با عوارض موقتی و گاه آزاردهنده‌ای همراه شود. بیشتر این عوارض خفیف و گذرا هستند و ظرف چند روز برطرف می‌شوند؛ با این حال، آگاهی از آن‌ها می‌تواند به کاهش نگرانی و مدیریت بهتر شرایط کمک کند. عوارض شایع پس از مصرف قرص اضطراری عبارت‌اند از:

• تهوع و استفراغ: یکی از رایج‌ترین واکنش‌های اولیه، به‌ویژه در ساعت‌های ابتدایی مصرف است. اگر ظرف دو ساعت پس از مصرف، استفراغ اتفاق بیفتد، لازم است دوز مجدد مصرف شود.

• سرگیجه یا بی‌حالی: احساس سبکی در سر یا افت انرژی ممکن است رخ دهد.

• سردرد و دل‌درد خفیف: به‌ویژه در ساعات اول یا روز بعد از مصرف شایع است.

• خونریزی یا لکه‌بینی میان‌دوره‌ای: ممکن است چند روز پس از مصرف قرص، لکه‌های خون دیده شود که نشانه‌ای طبیعی و معمولا بی‌خطر است.

• دردهای لگنی یا شکمی: این دردها می‌توانند مشابه درد پریود باشند و معمولا به‌سرعت برطرف می‌شوند.

• احساس فشار در سینه‌ها: حساسیت یا درد در پستان‌ها نیز ممکن است تجربه شود.

• تغییر در زمان و الگوی قاعدگی: ممکن است پریود زودتر، دیرتر، طولانی‌تر یا سبک‌تر از حالت معمول شود؛ گاهی تا ۷ روز تاخیر طبیعی محسوب می‌شود.

• تغییر خلق‌وخو: برخی افراد پس از مصرف دچار نوسانات خلقی، اضطراب یا احساس ناراحتی می‌شوند.

• مشکلات گوارشی یا معده‌درد خفیف

• تغییرات پوستی مانند آکنه یا خشکی موقت پوست

اگرچه قرص‌های ضد بارداری سلامت تخمک‌ها را به خطر نمی‌اندازند و باعث ناباروری نمی‌شوند، اما استفاده مکرر آن مانند هر داروی دیگری می‌تواند به‌سلامت شما آسیب برساند. بنابراین، بهتر است که یک روش پیشگیری از بارداری مطمئن انتخاب کنید تا مجبور به استفاده از قرص اورژانسی نشوید و مصرف آن را فقط برای شرایط خاص بگذارید.

عوارض قرص اورژانسی بر رحم

مصرف قرص اورژانسی معمولا عوارض شدیدی بر رحم ندارد و بیشتر تاثیرات آن موقتی و گذرا هستند. این قرص‌ها با تغییر هورمون‌ها عملکرد چرخه قاعدگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند تا از بارداری جلوگیری کنند؛ اما این تغییرات هورمونی نیز ممکن است باعث بروز علائمی در رحم شوند. از جمله عوارض احتمالی قرص اورژانسی بر رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لکه‌بینی یا خونریزی غیرمنتظره: بعد از مصرف قرص، ممکن است بین دو دوره قاعدگی لکه‌بینی یا خونریزی خفیف را تجربه کنید که به دلیل تغییرات هورمونی طبیعی است.

• تغییر در الگوی قاعدگی: نوسانات دوره‌های قاعدگی که معمولا کوتاه‌مدت هستند.

• احساس گرفتگی و دردهای خفیف شکمی یا رحمی: برخی افراد بعد از مصرف قرص، گرفتگی عضلات رحم یا دردهای خفیف را تجربه می‌کنند که شبیه دردهای پیش از قاعدگی است.

• تأثیر موقت بر پوشش داخلی رحم(اندومتر): قرص اورژانسی می‌تواند ضخامت پوشش رحم را کاهش دهد تا از لانه‌گزینی جنین جلوگیری کند؛ این تغییرات برگشت‌پذیر و موقت هستند و به سلامت طولانی‌مدت رحم آسیب نمی‌رسانند.

عوارض قرص اورژانسی تا چند روز ادامه دارد؟

عوارض جانبی قرص اورژانسی معمولا کوتاه‌مدت و موقتی هستند و طی چند روز پس از مصرف برطرف می‌شوند. بیشتر افراد عوارضی مانند تهوع، سردرد، لکه‌بینی یا تغییر در الگوی قاعدگی را تجربه می‌کنند که ظرف ۲ تا ۷ روز کاهش یافته و از بین می‌روند.

خونریزی یا لکه‌بینی غیرطبیعی ممکن است تا یک یا دو دوره قاعدگی بعدی ادامه‌دار شود، اما به طور معمول شدت آن کمتر می‌شود و بدن به تدریج به تعادل هورمونی بازمی‌گردد. در مجموع، اکثر عوارض قرص اضطراری طی یک هفته فروکش می‌کنند و نگرانی طولانی‌مدت برای سلامت بدن ایجاد نمی‌کنند.

چگونه عوارض قرص اورژانسی را از بین ببریم؟

عوارض جانبی قرص اورژانسی با رعایت نکات ساده‌ای قابل کاهش و مدیریت است. در این شرایط، استراحت کافی اهمیت زیادی دارد. از انجام فعالیت‌های شدید جسمانی باید خودداری شود تا بدن فرصت بهبودی پیدا کند. مصرف مایعات فراوان مانند آب و دمنوش‌های گیاهی به حفظ آب بدن کمک کرده و می‌تواند احساس تهوع و سردرد را کاهش دهد.

در صورت بروز تهوع، خوردن وعده‌های غذایی سبک و کم‌چرب مفید است و در صورت نیاز می‌توان از داروهای ضدتهوع تحت نظر پزشک استفاده کرد. در تسکین دردهای شکمی یا سردرد، مسکن‌های ساده مانند استامینوفن موثرند اما مصرف داروهای دیگر بدون مشورت پزشک توصیه نمی‌شود.

به طور معمول، قاعدگی نامنظم به مرور زمان به تعادل هورمونی بازمی‌گردد، اما اگر این نامنظمی طولانی شد، مشاوره با پزشک ضروری است. در مجموع، مصرف مکرر قرص اورژانسی توصیه نمی‌شود و استفاده از روش‌های پیشگیری مطمئن و منظم، بهترین راه برای جلوگیری از عوارض جانبی است.

بیشتر بخوانید: مزایا و معایب ایمپلنت ضد بارداری چیست؟

عوارض قرص اورژانسی بر پریود

مطالعات نشان می‌دهد که خانم‌هایی که از قرص اورژانسی ضد بارداری استفاده می‌کنند، 3 تا 4 روز زودتر یا دیرتر از تاریخ واقعی، پریود می‌شوند. علاوه بر این، حدود 13 تا 14 درصد از این خانم‌ها، دردهای شدید قاعدگی را تجربه می‌کنند.

بهتر است بدانید که سازمان بهداشت جهانی، قرص لوونورژسترل را به‌عنوان استاندارد در پیشگیری از بارداری اورژانسی هورمونی (EC) اعلام کرده است؛ چرا که بهترین قرص اورژانسی بوده و یک روش ایمن برای پیشگیری از بارداری در شرایط اضطراری محسوب می‌شود. بااین‌حال بسیاری از خانم‌ها عوارض قرص اورژانسی بر پریود را تجربه می‌کنند.

سیکل قاعدگی خانم‌ها معمولا 28 روز است. طبق مطالعات انجام شده، خانم‌های که از قرص‌های اورژانسی استفاده می‌کنند، دچار تغییر در طول چرخه و طول دوره قاعدگی می‌شوند. این تغییر در چرخه به دلیل نوسان هورمونی ناشی از قرص اورژانسی ایجاد می‌شود. باتوجه‌به اینکه در چه زمانی از سیکل قاعدگی، قرص مصرف شود، تغییر در چرخه شما متفاوت است. تعدادی از این تغییرات و عوارض قرص اورژانسی بر پریود عبارت‌اند از:

• اگر قرص اورژانسی ضدبارداری در دو هفته اول سیکل قاعدگی در یک نوبت مصرف شود، پریود خیلی زودتر رخ می‌دهد.
• اگر قرص هورمونی اورژانسی در هفته چهارم سیکل مصرف شود، زمان پریود شدن تغییر نمی‌کند، اما مدت‌زمان آن کمی طولانی‌تر می‌شود.
• اگر قرص ضد بارداری اورژانسی دو روز قبل یا بعد از تخمک گذاری مصرف شود، هیچ تغییر قابل‌توجهی روی نخواهد داد؛ البته اگر مجدد از این روش استفاده نکنید.
• اگر قاعدگی‌ها بیش از یک هفته یا بیشتر به تعویق افتاد، بهتر است آزمایش بارداری انجام دهید تا مطمئن شوید که قرص اورژانسی اثر کرده است.

در مقاله اثرات قرص اورژنسی بر پریود به طور کامل این عوارض را بررسی کرده‌ایم.

طریقه مصرف قرص اورژانسی دوتایی و تکی

قرص اورژانسی ضد بارداری، انواع مختلفی دارد که نحوه مصرف هرکدام از آن‌ها با هم متفاوت است. معمولا بهترین زمان مصرف قرص اورژانسی حداقل در فاصله 72 ساعت پس از رابطه جنسی و حداکثر 5 روز بعد از آن است. اگر از قرص اورژانسی دوتایی استفاده می‌کنید، معمولا بعد از 12 ساعت باید دوز دوم را استفاده کنید. فراموش نکنید که قرص اورژانسی باید همراه با آب فراوان مصرف شود.

 لازم به ذکر است که برای جلوگیری از حالت تهوع ناشی از قرص اورژانسی، می‌توانید نیم ساعت قبل از آن، قرص ضد تهوع مصرف کنید و سپس قرص را همراه با غذا میل کنید. اگر پس از مصرف قرص اورژانسی دچار خونریزی غیرعادی شدید، حتما به دکتر زنان اطلاع دهید.

بیشتر بخوانید: علائم باردار نبودن چیست؟

چه مواقعی باید از قرص اورژانسی ضد بارداری استفاده کنیم؟

در این بخش بهترین شرایط استفاده از قرص اورژانسی را آورده‌ایم:

• اگر از هیچ روش پیشگیری از بارداری استفاده نکرده‌اید؛
• اگر کاندوم در حین رابطه پاره شده است؛
• اگر ای یو دی از جای خود خارج شده است؛
• اگر مصرف قرص ضد بارداری را در یک یا چند نوبت فراموش کرده‌اید؛
• اگر دچار استفراغ یا اسهال هستید یا آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنید. (این موارد از عملکرد قرص‌های ضدبارداری معمولی جلوگیری می‌کنند)
• درصورتی‌که فرد مورد تجاوز جنسی قرار گرفته است.

موارد منع مصرف قرص اورژانسی چیست؟

درصورتی‌که هر یک از بیماری‌های زیر را دارید، حتما قبل از مصرف قرص اورژانسی ضد بارداری با پزشک خود مشورت کنید:

• فشارخون بالا
• بیماری قلبی
• دیابت
• بیماری شدید کبدی
• سرطان سینه
•  آسم شدید

همچنین، در صورتی داشتن شرایط زیر، حتما زیر نظر پزشک، از قرص اورژانسی مناسب استفاده کنید:

• مصرف قرص اورژانسی در شیردهی
•  اگر دارو خاصی مصرف می‌کنید (مانند داروهای ضد صرع و سل، برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها از قبیل ریفامپیسین و ریفابوتین، داروهای کاهش‌دهنده اسید معده از قبیل امپرازول)
• اگر به هریک از ترکیبات قرص اورژانسی حساسیت دارید.
• اگر سابقه خونریزی غیرعادی دارید.
• اگر احتمال می‌دهید که باردار هستید.
• اگر بیش از 3 نوبت در یک سال از این روش استفاده کرده‌اید.
•  اگر اضافه‌وزن زیادی دارید.
• در سنین قبل از قاعدگی (قبل از 17 سالگی)

آیا بعد از مصرف قرص اورژانسی نیاز به مراجعه به پزشک دارم؟

بله. اگر این قرص را مصرف کرده‌اید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید یا به مراکز بهداشت مراجعه کنید. پزشک در موارد زیر به شما کمک خواهد کرد:

• انجام تست بارداری برای بررسی موثر بودن قرص اورژانسی
• در صورت نیاز تجویز آزمایش غربالگری برای تشخیص بیماری‌های مقاربتی
•  انتخاب روش مناسب و طولانی‌مدت پیشگیری از بارداری 

شما می‌توانید با نصب اپلیکیشن ایمپو، تمامی سوالات خود را به‌صورت آنلاین از بهترین متخصصان بپرسید و نگرانی خود را در مورد پیشگیری از بارداری و قرص اورژانسی در سریع‌ترین زمان ممکن رفع کنید. همچنین، شما می‌توانید در مورد انتخاب روش‌های جلوگیری از بارداری با پزشکان ایمپو مشورت کنید تا باتوجه‌به شرایط خود بهترین و مناسب‌ترین انتخاب را انجام دهید.

لازم به ذکر است که عدم آگاهی از روز دقیق تخمک گذاری علت اصلی بسیاری از بارداری‌های ناخواسته محسوب می‌شود. در ایمپو روز دقیق تخمک گذاری، دوره پریود و pms نمایش داده می‌شود؛ بنابراین باتوجه‌به آن می‌توانید از داشتن رابطه جنسی محافظت نشده در دوران باروری خودداری کنید.

در صورت خارج‌شدن قرص اورژانسی با حالت تهوع چه کنیم؟

در مواردی که طی نیم ساعت پس از مصرف قرص اورژانسی، حالت تهوع شدید داشتید و باعث شد که قرص با محتویات معده خارج شود، باید دوباره آن را استفاده کنید؛ زیرا در این حالت قرص فرصت جذب در دستگاه گوارش را نداشته و برای جلوگیری از بارداری باید دوباره مصرف شود. پیشنهاد می‌کنیم که در صورت بروز این مشکل حتما با پزشک خود مشورت کنید.

از چه سنی به بعد می‌توان قرص اورژانسی را مصرف کرد؟

باتوجه‌به اینکه قرص اورژانسی، هورمونی است، اصلا برای سنین قبل از شروع دوره قاعدگی و زیر 17 سال مجاز نیست؛ اما سنین بالاتر می‌توانند این قرص را مصرف کنند.

مصرف قرص اورژانسی در دوران شیردهی

امکان بارداری مجدد خانم‌ها پس از زایمان و در دوران شیردهی حتی اگر پریود رخ ندهد هم وجود دارد. بنابراین، در صورت نیاز درمورد مصرف قرص اورژانسی در شیردهی حتما با پزشک خود مشورت کنید. معمولا در دوران شیردهی از قرص لوونورژسترول یا اولیپریستال استات از روز 21 پس از زایمان می‌توان استفاده کرد. همچنین استفاده از IUD پس از زایمان امکان‌پذیر است.

سخن آخر

اگر گمان می‌کنید، روش پیشگیری از بارداری که دارید در رابطه جنسی شما با شکست مواجه شده (مانند پاره شدن کاندوم)، حتما باید از قرص اورژانسی استفاده کنید. قرص‌های لوونورژسترول مانند قرص اورژانسی تنسی، برای پیشگیری از بارداری در شرایط اضطراری بسیار پرمصرف هستند. بعد از رابطه جنسی هر چه سریع‌تر قرص مصرف شود، احتمال موثر بودن آن افزایش می‌یابد.

از عوارض قرص اورژانسی ضدبارداری می‌توان به سرگیجه، حالت تهوع، قاعدگی نامنظم، سردرد و معده درد اشاره کرد. این قرص‌ها نباید اصلا به‌عنوان روش معمول و روتین پیشگیری از بارداری استفاده شوند. شما می‌توانید سوالات خود را در مورد قرص اورژانسی از کارشناسان مامایی و متخصص زنان ایمپو بپرسید. فقط کافیست تا اپلیکیشن ایمپو را نصب کنید و به بخش کلینیک مراجعه کنید. همچنین، اپلیکیشن ایمپو دوره باروری و تخمک گذاری را نیز به شما یادآوری می‌کند تا بهتر بتوانید از بارداری ناخواسته جلوگیری کنید.

منابع

TeensHealth

healthdirect