علت درد پریودی چیست و چگونه می‌توان آن را کاهش داد؟
در این مقاله میخوانید:
اکثر خانم‌ها درد پریودی را با شدت‌های مختلفی در طول سیکل قاعدگی خود تجربه می‌کنند. این درد به‌صورت گرفتگی عضلانی در ناحیه شکم، کمر و ران حس میشود. همچنین، خیلی از خانم‌ها در این دوران سردرد پریودی، استخوان‌درد و مشکلات گوارشی نیز دارند. انجام برخی از روش‌های خانگی مانند، ماساژ، گرم‌کردن، ورزش، دمنوشهای گیاهی و رژیم غذایی مناسب تا حد زیادی به کاهش درد پریود کمک میکند.
درصورتی‌که درد پریودی بسیار شدیدی دارید و نمی‌توانید حتی کارهای روزمره خود را انجام دهید، حتما به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا این نوع درد میتواند به دلیل برخی از بیماری‌ها یا عفونت رحم و دستگاه تناسلی ایجاد شود.
دیسمنوره یا درد پریودی چیست؟
درصورتی‌که خانم باردار نشود، تقریبا هر 28 روز یک‌بار، دیواره رحم شروع به ریزش میکند و پریود رخ می‌دهد. عادت ماهانه در بعضی از افراد با دردهای بسیار شدیدی شروع میشود. درد پریودی که در اصطلاح پزشکی به آن دیسمنوره نیز می‌گویند، بیشتر در نواحی زیر شکم، کمر و ران‌ها حس میشود.
علاوه بر گرفتگی عضلات و استخوان درد در پریود، ممکن است علائم دریگری از قبیل حالت تهوع، خستگی، سردرد، حساس شدن سینه و مشکلات گوارشی را نیز داشته باشید. اگر هر بار پریود می‌شوید درد خفیف تا متوسط دارید کاملا طبیعی است؛ اما برخی از خانم‌ها درد پریودی شدیدی دارند، به‌طوری‌که زندگی روزمره آن‌ها مختل میشود. در این صورت دارو و سایر روش‌های درمانی میتواند برای کاهش درد پریود موثر باشد. به‌طورکلی، دیسمنوره در دو گروه اولیه و ثانویه بررسی میشود:
-
دیسمنوره اولیه
احتمالا هر بار که پریود می‌شوید، درد پریود یا دیسمنوره اولیه را تجربه کرده‌اید. این درد ناشی از بیماری دیگری نیست و معمولا یک یا دو روز قبل از شروع قاعدگی یا هم‌زمان با آغاز خونریزی، شروع میشود.
این درد پریودی، به‌صورت خفیف تا شدید در نواحی زیر شکم، کمر و ران حس میشود و معمولا تا چند روز اول پریود ادامه پیدا میکند. دیسمنوره اولیه از ثانویه شایع‌‌تر است و به‌مرور، با افزایش سن و تنظیم سطح هورمون‌های خانم و گاهی بعد از زایمان، کاهش پیدا میکند. درد عادت ماهانه دخترانه بیشتر شامل دیسمنوره اولیه است که با روش‌های درمانی خانگی تا حدود زیادی تسکین می‌یابد.
-
دیسمنوره ثانویه
در دیسمنوره ثانویه، به طور ناگهانی درد پریود شدید میشود و دوره‌های دردناک‌تری را نسبت به قبل تجربه می‌کنید. درد معمولاً به دلیل عفونت دستگاه تناسلی یا بروز برخی از بیماری‌ها در ناحیه رحم و لگن مانند آندومتریوز، بیماری‌های التهابی لگن و… ایجاد میشود. این نوع درد پریودی کمتر شایع است و معمولا قبل از شروع قاعدگی آغاز میشود و بیشتر از دردهای معمولی نیز طول می‌کشد.
معمولاً با گذشت زمان و افزایش سن، این دردها بیشتر خواهند شد و حتی گاهی بعد از اتمام دوره خونریزی پریود، این دردها ادامه دارد. رهایی از این دردها تنها با ریشه‌یابی صحیح علت آن و درمان بیماری زمینه‌ای امکان‌پذیر است.
درد پریودی معادل چه دردی است؟
حدود 60 درصد خانم‌ها دل درد پریودی را تجربه می‌کنند؛ اما شدت این درد در افراد مختلف متفاوت است. تنها درصد محدودی از خانم‌ها هستند که به دلیل ویژگی‌های وراثتی، لایف استایل بسیار سالم و کنترل موارد مؤثر بر روند پریود، قاعدگی بدون درد را تجربه می‌کنند. حدود 5 تا 15 درصد از از افراد نیز درد شدیدی در این دوران دارند. طبق تحقیقات انجام شده در سال 2018، برخی از خانم‌ها درد خود را معادل سکته قلبی توصیف می‌کنند. همچنین می‌توان گفت درد پریودی تقریبا معادل یک پنجم درد زایمان است.
علت درد شدید قاعدگی چیست؟
بدون اغراق می‌توان گفت که هر تغییر محسوسی در بدن به علت فعالیت هورمون‌ها یا یک ماده شیمیایی خاص ایجاد میشود. در قاعدگی نیز هورمونی به نام پروستاگلاندین باعث انقباضات عضلات و تخریب پوشش داخلی رحم میشود.
در زمان شروع پریود، پروستاگلاندین‌ها ترشح می‌شوند که چند تغییر هم‌زمان را در رحم و بافت‌های اطراف آن ایجاد می‌کنند. همچنین، این هورمون ابتدا گیرنده‌های درد را حساس‌تر میکند و شما نسبت به سایر مواقع درد را سریع‌تر احساس می‌کنید.
سپس، جریان خون رحمی را کاهش می‌دهند تا دیواره رحم راحت‌‌تر تخریب شود. در نهایت سطح اکسیژن در بافت رحم کم میشود و انقباضات شدید رحمی شروع می‌شوند. می‌توان گفت که اصلی‌ترین علت درد شدید قاعدگی، همین انقباضات هستند.
این انقباضات تا حدی ادامه پیدا میکند که بخشی از دیواره داخلی رحم از بین می‌رود. علاوه بر درد، شما ممکن است موارد آزاردهنده دیگری مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال را نیز تجربه کنید. لازم به ذکر است که عوامل زیر میتواند بیشتر شما را در معرض درد پریودی قرار دهد:
- اگر زیر 20 سال هستید.
- اگر سابقه خانوادگی درد پریود شدید دارید.
- اگر سیگار می‌کشید.
- اگر خونریزی شدید پریود دارید.
- اگر پریود نامنظم دارید.
- اگر هرگز بچه‌دار نشده‌اید.
- اگر قبل از 11 سالگی به بلوغ رسیده اید.
دردهای شدید قاعدگی، میتواند به دلیل برخی از بیماری‌ها نیز ایجاد شود که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
چه بیماری‌هایی باعث دردهای شدید پریود می‌شوند؟
گاهی درد پریود خیلی شدید است و به‌مرور بیشتر میشود. این امر ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های التهابی لگن و دستگاه تناسلی باشد. مهم‌ترین قدم در درمان این نوع دردها مراجعه به‌موقع به متخصص زنان و زایمان است. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
- بیماری‌های التهابی لگن (PID)
بیماری التهابی لگن در اثر باکتری‌ها، ویروس‌ها و عواملی که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند، ایجاد می‌گردد. در این بیماری رحم و تخمدان‌ها دچار عفونت میشود و میتواند منجر به دل‌درد پریودی شود.
- آندومتریوز
در بیماری آندومتریوز، پوشش داخلی رحم در سایر بخش‌ها مانند لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و بافت پوشاننده لگن رشد میکند. در این شرایط با هر بار پریود این بافت‌ها هم دچار خونریزی می‌شوند و درد و مشکلات دیگری مانند چسبندگی را به وجود می‌آورند.
- کیست تخمدان
بیماری تخمدان پلی کیستیک و دیگر انواع کیست تخمدان، درد پریودی را می‌توانند تشدید کنند. گاهی با چرخش، پارگی و خونریزی این کیست‌ها، دردها شدیدتر میشود. در این شرایط ممکن است به ویزیت سریع و اورژانسی توسط پزشک نیاز پیدا کنید.
- فیبروم
فیبروم‌ها تومورهای خوش‌خیم رحم هستند که باعث خونریزی شدید و درد پریود می‌شوند. پزشک این فیبروم‌ها را با سونوگرافی تشخیص می‌دهد. لازم به ذکر است که فیبروم اغلب بعد از یائسگی (دوران پسا قاعدگی) تحلیل می‌روند و کوچک می‌شوند.
- تنگی دهانه رحم
تنگی دهانه رحم باعث کاهش جریان خونریزی قاعدگی و افزایش فشار داخلی رحم میشود. این بیماری اگرچه نادر است اما میتواند درد پریود را تشدید کند.
- آدنومیوز
در بیماری آدنومیوز، پوشش داخلی رحم در بخش عضلانی آن رشد میکند. این بیماری نادر، باعث التهاب، فشار، درد و خونریزی شدید پریود میشود.
روش‌های کاهش درد پریود چیست؟
اگر درد پریود شما به علت بیماری‌های رحمی و تناسلی نباشد، می‌توانید با روش‌های خانگی و ساده تا حدی آن را کاهش دهید. مؤثرترین راه‌های خانگی کاهش درد پریود عبارت‌اند از:
- ماساژ
ماساژدادن جریان و گردش خون را افزایش می‌دهد و خون‌رسانی به رحم بهتر انجام میشود؛ بنابراین از شدت انقباضات می‌کاهد و سطح اکسیژن بافت رحم نیز اندکی افزایش پیدا میکند و درنتیجه درد کمتر خواهد شد.
- گرم‌کردن
گرم‌کردن شکم، کمر و زیر دل به‌وسیله کیسه آب گرم، حوله گرم و دوش آب گرم جریان خون را افزایش می‌دهد و باعث کاهش دردهای قاعدگی میشود.
- قرص‌های مسکن
استفاده از قرص‌های مسکن مانند ایبوپروفن در زمان قاعدگی یک روش سریع برای تسکین درد پریودی است. این قرص‌ها با کاهش هورمون پروستاگلاندین درد شما را کاهش می‌دهد. بهتر است با تجویز پزشک، به مقدار لازم از مسکن‌ها استفاده کنید.
- ورزش منظم و سبک
ورزش در پریود باعث افزایش جریان خون میشود. برای این منظور باید ورزش‌های سبک کششی در ناحیه شکم را انجام دهید و از انجام ورزش‌های سنگین خودداری کنید.
- عدم مصرف دخانیات و الکل
دخانیات و الکل باعث کاهش اکسیژن و در نتیجه افزایش درد میشود. دوری از این موارد، در تسکین درد پریودی بسیار موثر است.
- خواب کافی
داشتن خواب کافی باعث ایجاد آرامش و کمک به تعادل هورمون‌های بدن میشود و در تسکین درد پریودی موثر است.
- ارگاسم
ارگاسم باعث آزادسازی اندورفین‌ها میشود و با انقباضات منظم، باعث خروج خون و کاهش درد پریودی نیز میشود.
- روش‌های پیشگیری از بارداری هورمونی
برای تسکین درد پریود پزشک ممکن است استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری هورمونی مانند قرص ضدبارداری و حلقه واژینال را پیشنهاد دهد. این روش‌ها با متعادل‌کردن هورمون‌ها، از شدت درد می‌کاهد.
- داشتن رژیم غذایی مناسب
داشتن رژیم غذایی مناسب به تسکین درد پریودی کمک میکند. در ادامه به طور کامل در این مورد صحبت می‌کنیم.
روش‌های کاهش درد پریود با تغذیه مناسب
تغذیه و دمنوش برای درمان درد پریود بسیار موثر است. رعایت موارد زیر به مدیریت علائم پریود شما کمک میکند:
1. کاهش مصرف شیرینی و مواد قندی: افزایش قند خون ممکن است به افزایش سطح برخی هورمون‌ها مانند کورتیزول منجر شود و نوسانات خلقی و حال بد شما را تشدید کند.
2. افزایش نوشیدن آب و مایعات: افزایش نوشیدن آب و مایعات، به دفع راحت‌‌تر خونریزی پریود کمک میکند.
3. کاهش چربی در رژیم غذایی
4. افزایش مصرف سبزی و میوه: سبزیجات و میوه‌ها به درمان درد پریود کمک میکند. به‌عنوان‌مثال جعفری، علاوه بر خون‌ساز بودن در تسکین درد نیز موثر است. همچنین، شوید نیز مشابه قرص مفنامیک اسید عمل میکند.
5. پرهیز از مصرف مواد غذایی کنسروی و فراوری شده: نمک بالا و افزودنی‌های موجود در این نوع غذاها باعث تجمع آب در بدن و تشدید علائم پریود میشود.
6. پرهیز از مصرف مواد کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشیدنی‌های گازدار: کافئین باعث تشدید درد و ایجاد نفخ میشود؛ بنابراین مصرف مواد حاوی کافئین در دوره پریود باید به حداقل برسد.
7. مصرف دارچین: دارچین باعث انقباضات موثر و درنتیجه دفع خون و کاهش درد قاعدگی میشود.
8. مصرف زنجبیل: زنجبیل باعث افزایش انرژی بدن و کاهش هورمون‌های درد در زمان پریود میشود.
9. مصرف رازیانه: رازیانه با کمک به تنظیم هورمون‌ها، باعث درمان درد پریودی میشود.
10. مصرف اسیدهای چرب: مصرف اسیدهای چرب مفید در تسکین درد پریودی موثر است. مواد غذایی دارای اسیدهای چرب، شامل ماهی سالمون، آجیل، تخم کتان و… میشود.
11. مصرف دمنوشهای گرم و چای بابونه
12. مصرف شکلات تلخ: شکلات تلخ به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها و منیزیم یکی از بهترین میان‌وعده‌ها در دوران قاعدگی محسوب میشود. منیزیم از گرفتگی عضلات جلوگیری کرده و در کاهش درد نیز بسیار مؤثر است.
13. مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم: مواد غذایی دارای کلسیم باعث کاهش گرفتگی عضلانی و درمان درد پریودی میشود.
14. مصرف ویتامین و مکمل‌ها: مصرف مکمل‌های زیر در مدیریت و تسکین درد پریود موثر است:
- ویتامین B-6
- ویتامین B-1
- ویتامین E
- اسیدهای چرب امگا 3
- کلسیم
- منیزیم
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید مقاله تغذیه در پریود را مطالعه کنید.
چه زمانی برای درمان درد پریود به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی‌که هر یک از موارد زیر شامل حال شما میشود، بهتر است برای درمان درد پریود به پزشک مراجعه کنید:
- اگر تجربه دردهای خیلی شدید دارید، به‌طوری‌که در انجام کارهای روزمره شما اختلال ایجاد شود.
- اگر درد به‌هیچ‌وجه با داروی مسکن و روش‌های خانگی تسکین پیدا نکند.
- اگر خونریزی بسیار شدید دارید و با گذشت زمان درد و خونریزی بیشتر میشود.
- اگر درد شدید ناحیه شکم، کمر و لگن با اسهال و استفراغ شدید همراه شود.
- اگر درد لگن دارید و پریود نیستید.
درصورتی‌که دردهای شما قابل‌تحمل هستند، نیازی نیست که هر ماه به پزشک مراجعه کنید و بهتر است با درمان‌های خانگی و دمنوش برای درد قاعدگی، آن را کنترل کنید.
سخن نهایی ایمپو
دردهای قاعدگی کمی قبل از شروع پریود آغاز می‌شوند و تا ۲۴ الی ۴۸ ساعت بعد کاهش پیدا می‌کنند. درد پریودی را با روش‌های خانگی از قبیل ماساژ، رژیم غذایی مناسب، گرمادرمانی، استراحت و نهایتاً استفاده از مسکن می‌توان کاهش داد.
درصورتی‌که این دردها با هیچ روشی کاهش پیدا نکردند و رو به افزایش بودند، باید به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که ممکن است نشانه برخی از بیماری‌ها یا مشکلات التهابی لگن و دستگاه تناسلی باشد.
شما می‌توانید با ثبت دوره‌های پریود در اپلیکیشن ایمپو، زمان شروع دوره‌های بعدی پریود را پیش‌بینی کنید. ایمپو به شما یادآوری میکند تا در روزهای نزدیک به قاعدگی رژیم غذایی مناسب، خواب و استراحت کافی، ورزش و… را در برنامه خود قرار دهید و به کم‌کردن درد پریودتان کمک کنید.
سوالات متداول
1. آیا عفونت باعث درد پریودی میشود؟
بله. عفونت درد پریودی را تشدید میکند. در واقع گرفتگی و درد ناگهانی لگن به همراه تب و ترشحات غیرطبیعی واژن میتواند نشانه عفونت باشد.
2. روش کاهش سریع درد پریود چیست؟
برای کاهش سریع درد پریود، می‌توانید از قرص‌های مسکن و برخی از روش‌های خانگی استفاده کنید. به‌عنوان‌مثال، دمنوش برای قاعدگی بسیار موثر است. همچنین، گرم‌کردن، ماساژدادن، ورزش سبک، خواب کافی، مصرف برخی از مکمل‌ها و رعایت رژیم غذایی به درمان درد پریود کمک میکند.
3. برای کاهش درد پریودی چه بخوریم؟
برای کاهش درد پریودی بهتر است از مواد غذایی حاوی کلسیم و اسیدهای چرب مفید استفاده کنید. همچنین مصرف مایعات، شکلات تلخ، سبزی و میوه در این دوران توصیه میشود. بهتر است مواد غذایی شیرین، کافئین‌دار و غذاهای فراوری شده را نیز از رژیم غذایی خود حذف کنید.
4. دمنوش برای درد قاعدگی چه بخوریم؟
دمنوشهای زیر در تسکین درد پریودی موثر است:
- دارچین
- زنجبیل
- رازیانه
- چای بابونه
منابع
برای کاهش درد پریودی چه بخوریم؟
برای کاهش درد پریودی بهتر است از مواد غذایی حاوی کلسیم و اسیدهای چرب مفید استفاده کنید. همچنین مصرف مایعات، شکلات تلخ، سبزی و میوه در این دوران توصیه میشود. بهتر است مواد غذایی شیرین، کافئین‌دار و غذاهای فراوری شده را نیز از رژیم غذایی خود حذف کنید.