همه چیز درباره کیست بارتولن در خانم‌ها: علت بروز، پیشگیری، درمان دارویی و خانگی
در این مقاله میخوانید:
بدن ما غدد و مجاری زیادی دارد که مایعاتی ترشح می‌کنند. کیست، زمانی تشکیل می‌شود که این مجاری مسدود شده و مایع نتواند از آن خارج شود. غدد بارتولن وظیفه ترشحات واژن را برعهده دارد تا در حین رابطه جنسی اصطکاک را کم کند. کیست بارتولن معمولاً به دلیل انسداد غدد بارتولن به وجود می‌آید. به گزارش مجله پزشکی بریتانیا، در امریکا، حدود 2٪ از خانم‌هایی که از پزشک مراجعه می‌کنند، این عارضه را دارند.
در این مقاله به بررسی کیست بارتولن می‌پردازیم و برخی از علل، علائم آن بدون داشتن رابطه جنسی پرداخته و درنهایت به سراغ درمان خانگی آن می‌رویم.
کیست بارتولن چیست؟
غدد بارتولن بین واژن و فرج قرار دارند و معمولاً با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شود. مایعی که این غدد تولید می‌کنند به کاهش اصطکاک در حین رابطه جنسی کمک می‌کند. اما اگر مجاری مسدود شود و این غدد نتوانند، مایع را آزاد کنند، متورم شده و کیست تشکیل می‌شود.
کیست بارتولن یک توده سفت، حساس و غیرسرطانی است که همیشه هم درد ندارند. کیست‌ها ممکن است از نظر شکل یا اندازه متفاوت باشند. درست است که عوامل عفونی مسئول ایجاد کیست‌ها نیستند، اما پس از تشکیل آنها، باکتری‌ها می‌توانند وارد آن شوند. اگر این اتفاق بیفتد، کیست ممکن است به آبسه تبدیل شود.
حتما بخوانید: بیماری واژینیسموس یا دخول دردناک چیست؟
کیست بارتولن به چه دلیلی تشکیل می‌شود؟
پزشکان دلیل اصلی کیست بارتولن را انسداد غدد بارتولن می‌دانند. مایع روان‌کننده‌ای از غدد بارتولن به سمت پایین مجاری به سمت ورودی واژن حرکت می‌کند. زمانی که مجاری انسداد داشته باشد، باعث تجمع روان‌کننده می‌شود. این تجمع باعث تشکیل کیست بارتولن می‌شود.
مکانیسم دقیق انسداد هنوز مشخص نیست، اما می‌تواند ناشی از هرگونه آسیب به غدد یا عفونت‌های مزمن مانند بیماری‌های مقاربتی و غیره باشد. این عوامل عبارتند از:
- نایسریا گونوره، که باعث سوزاک می‌شود، بیماری که از طریق تماس جنسی قابل انتقال است.
- کلامیدیا تراکوماتیس که باعث کلامیدیا می‌شود.
- اشریشیا کلی، که می‌تواند بر میزان ترشحات تاثیر بگذارد و باعث کولیت هموراژیک شود.
- استرپتوکوک پنومونیه که می‌تواند باعث ذات الریه و عفونت گوش میانی شود.
- هموفیلوس آنفولانزا، که می‌تواند باعث عفونت گوش و عفونت‌های تنفسی شود.
پزشکان کیست بارتولن را منحصر به رابطه جنسی نمی‌دانند. یعنی افرادی که رابطه جنسی هم ندارند می‌توانند به آن مبتلا شوند. با این وجود، یکی از شایع‌ترین پاتوژن‌هایی است که پزشکان هنگام آزمایش کیست‌ها جدا می‌کنند.
حتما بخوانید: بیماری های مقاربتی رو بیشتر بشناسیم!
علائم کیست بارتولن چیست؟
کیست بارتولن همیشه باعث درد نمی‌شود. ممکن است فردی کیست داشته باشد و تا زمانی که توسط پزشک معاینه نشود، از آن اطلاعی نداشته باشد.
هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است توده کوچکی در لابیا احساس شود و یکی از لبه‌های واژن را بزرگتر کند.
علائم و نشانه‌ها به شکل و اندازه کیست‌ها بستگی دارد. ممکن است در ابتدا کوچک باشد و بعداً حتی به اندازه توپ گلف، بزرگ شود. در ابتدا شاید کمی تورم یا توده در اطراف دهانه واژن احساس کنید. زمانی که لمس‌اش می‌کند شاید کمی حساس باشد اما معمولا دردی ندارد. اما بعدا ممکن است عفونی و دردناک شوند.
در زمانی که معاینه انجام می‌شود به علائم زیر توجه می‌شود:
- توده حساس و دردناک در نزدیکی ستون‌های واژن؛
- تب شدید؛
- ناراحتی عمومی؛
- ناتوانی در نشستن؛
اگرچه کیست بارتولن نمی‌تواند از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل شود، اما سوزاک یا کلامیدیا می‌تواند دلیلی برای بروزش باشند.
کیست‌های بزرگتر به احتمال زیاد باعث ایجاد ناراحتی و درد در ناحیه فرج می‌شوند، به ویژه در هنگام مقاربت جنسی، هنگام راه رفتن یا در حالت نشسته.
کیست بارتولن نباید باعث نگرانی در افراد در سنین باروری شود.
با این حال، بهتر است که پس از یائسگی، اندام تناسلی را از نظر وجود توده یا کیست بررسی کنید و در صورت مشاهده هر چیز غیرمعمول با پزشک مشورت کنید.
آیا امکان دارد که کیست بارتولن پس از بهبود دوباره عود کند؟
یکی از شایع‌ترین عوارض کیست بارتولن، عود دوباره آن است. حتی پس از درمان نیز ممکن است این مشکل دوباره بروز کند. کیست کامل منجر به تشکیل بارتولن می‌شود.
عوارض کیست بارتولن در صورت درمان نشدن چیست؟
گاهی اوقات، باکتری‌ها می‌توانند وارد مایع کیست شده و باعث تجمع چرک به شکل آبسه بارتولن شوند. این آبسه می‌تواند دردناک باشد. در این صورت، ممکن است این عفونت وارد جریان خون شوند و به سایر اندام‌ها منتقل می‌شوند. همچنین، می‌تواند منجر به سپتی سمی یا شوک شود.
آبسه می‌تواند به سرعت ایجاد شود. فرد ممکن است متوجه علائم زیر در ناحیه اطراف آبسه شود:
- سرخی؛
- حساسیت؛
- گرم شدن ناحیه آبسه؛
- درد در حین فعالیت جنسی؛
- تب؛
- پارگی کیسه و نشتی؛
پزشک از میان بسیاری از داروهای آنتی‌بیوتیک‌های، بنا به عملکرد عامل عفونی که باعث تجمع چرک شده، یکی را تجویز می‌کند.
پیشگیری از کیست بارتولن
هیچ راه قطعی برای پیشگیری از کیست بارتولن وجود ندارد. با این حال، حفظ بهداشت شخصی و رابطه جنسی ایمن می‌تواند احتمال عفونت را کاهش دهد.
از آنجایی که بیماری‌های مقاربتی مانند سوزاک و کلامیدیا می‌توانند باعث ایجاد کیست شوند، افرادی که از نظر جنسی فعال هستند، می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را با استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند کاندوم یا دم دندان کاهش دهند.
البته نوشیدن مایعات فراوان مانند آب زغال اخته به سلامت دستگاه ادراری کمک می‌کند و از عفونت‌های ادراری جلوگیری می‌کند.
حتما بخوانید: علت خارش واژن در زنان چیست؟
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟
اگر اندازه کیست، حتی پس از 2 تا 3 روز مراقبت، مانند کمپرس آب گرم، حمام ضدعفونی و غیره کاهش نمی‌یابد، برای کیست بارتولن به پزشک مراجعه کنید.
در صورت علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- تب بیش از 37 درجه سانتی‌گراد
- ناراحتی بیش از حد
- احساس درد شدید در ناحیه عفونی و اطراف
اگر خانمی هستید که بیش از 40 سال سن دارید، ممکن است این علائم را پیش سرطان فرج یا پرینه تجربه کنید.
روش تشخیص کیست بارتولن
نحوه تشخیص کیست بارتولن به صورت زیر است:
- انجام معاینه لگن؛
- نمونه برداری از ترشحات واژن یا ترشحات دهانه رحم برای آزمایش عفونت مقاربتی؛
- در صورت یائسگی یا بالای 40 سال، بیوپسی برای بررسی سلول‌های سرطانی؛
حتما بخوانید: دردهای لگنی، علل، علایم و درمان
روش‌های درمانی کیست بارتولن
- جراحی درناژ یا تخلیه خون‌آبه: در صورت عفونی شدن یا بزرگ شدن کیست لازم است ه تخلیه شود.
- مصرف آنتی بیوتیک‌ها: اگر کیست عفونی شده باشد یا آزمایش نشان دهد که عفونت مقاربتی دارید، ممکن است پزشک، آنتی بیوتیک تجویز کند.
- مارسوپالیزاسیون: اگر کیست‌ها دوباره عود کنند یا وجودش آزاردهنده شود، بهتر است کیسه برداری شود. کیست ابتدا با یک برش باز می‌شود و مایع از آن خارج می‌شود. سپس لبه‌های پوست، بخیه زده می‌شود تا یک دهانه کوچک دائمی در حدود 6 میلی متر ایجاد کند. این دهانه اجازه میدهد که مایع خارج شود. پس از عمل، ممکن است چند روزی، کاتتری (لوله‌ای بلند و نازک) را برای افزایش تخلیه و جلوگیری از عود، در محل کیست، قرار داده شود.
- لیزر دی اکسید کربن: این لیزر با تمرکز بالا می‌تواند روزنه‌ای ایجاد کند که به تخلیه کیست کمک کند.
- برداشتن غده: در صورتی که کیست به احتمال خیلی خیلی کم با روش‌های فوق درمان نشد، ممکن است پزشک غده بارتولن را بردارد.
چه خانم‌هایی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟
علل دقیق انسداد مجرا اغلب نامشخص است، اگرچه باکتری‌ها نقش مهمی در تشکیل آن دارند. با این حال، ویژگی‌های زیر احتمال ابتلا به کیست بارتولن را در فرد افزایش میدهد:
- فعالیت جنسی زیاد؛
- سنین 20 تا 30 سالگی؛
- ابتلای قبلی به کیست بارتولن؛
- تجربه ضربه فیزیکی در ناحیه آسیب دیده؛
- عمل جراحی واژن یا فرج؛
بهترین درمان‌های خانگی کیست بارتولن
می توانید قبل از مراجعه به بیمارستان، چند روش درمان خانگی کیست بارتولن را امتحان کنید.
به رشد یا تغییرات غیرطبیعی که اخیراً فهمیدید، توجه کنید و هرگز سعی در تخلیه کیست بارتولن در خانه یا تخلیه کیست بارتولن با سوزن نداشته باشید که عوارض جدی خواهد داشت.
1. حمام سیتز گرم
در وان، تشت یا حمام سیتز که آب گرم دارد، بنشینید. حمام سیتز حداقل باید 4 بار در روز به مدت حداقل 15 دقیقه انجام شود تا باعث کاهش تورم، تسکین درد و کاهش احتمال گسترش عفونت شود. همچنین، می‌توانید چند قطره محلول بتادین را به آب گرم اضافه کنید تا عفونت را کم کند.
نحوه انجام حمام سیتز در منزل
- مواد لازم برای حمام را آماده کنید، مانند نمک اپسوم. توجه داشته باشید که نباید از مواد تحریک کننده مانند ژل دوش یا صابون استفاده کنید.
- اگر از وان حمام خانه استفاده می‌کنید، از تمیز بودن آن مطمئن شوید.
- مطمئن شوید که آب وان سیتز یا وان حمام شما گرم است.
- به آرامی داخل وان یا روی حمام سیتز قابل حمل بنشینید.
- پس از 10 تا 20 دقیقه نشستن، با احتیاط از وان یا حمام سیتز خارج شوید.
- اندام تناسلی خود را به آرامی با یک حوله تمیز خشک کنید و لباس زیر تمیز بپوشید.
- پس از اتمام کار، دست‌های خود را بشویید و وان را تمیز کنید.
اگر وان ندارید و نمی‌خواهید کیت بخرید، می‌توانید از یک دستمال تمیز برای کمپرس گرم نیز استفاده کنید.
2. مصرف مسکن‌های خفیف
مسکن برای کاهش درد خفیف در مراحل اولیه بیماری مناسب است. در پاسخ به چه قرصی برای کیست بارتولن بخورم باید گفت که داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، استامینوفن و غیره باعث می‌شوند که تب، درد و ناراحتی کم شود. هنگامی که دمای بدن بیشتر از 37 درجه شد، مصرف مایعات را بیشتر کنید و دستمال سرد روی پیشانی بگذارید.
کمپرس آب گرم
یک حوله بردارید و آن را در آب داغ فرو کنید. آن را با فشار ملایم روی محل کیست بگذارید. این کار را باید 3-4 بار در روز تکرار کنید تا تورم و درد را کم کند.
آیا امکان ابتلا به کیست بارتولن بدون رابطه جنسی هست؟
همان طور که گفته شد، علت بروز کیست بارتولن انسداد مجاری است که مایعی را به سمت مجاری واژن هدایت می‌کنند. اگر این مجاری مسدود شود، غدد ورم کرده و کیست بارتولن به وجود می‌آید. دلیل انسداد هم می‌تواند هر چیزی باشد. نمی‌توان گفت که فقط بیماری‌ها و باکتری‌هایی که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شوند دلیل بروزش هست. از طرفی علت انسداد مجاری ناشناخته است. بنابراین، همچنان می‌توان بدون فعالیت جنسی به کیست بارتولن مبتلا شد.
سخن آخر
کیست بارتولن به دلیل بسته شدن غددی به همین نام به وجود می‌آید. هنوز دلیل قطعی بروز آن مشخص نیست، اما با رعایت بهداشت واژن و استفاده از کاندوم می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد. در این مقاله به صورت کامل به روش‌های تشخیص و درمان پزشکی و خانگی پرداختیم. اما فراموش نکنید که همیشه باید به سلامت و بهداشت جسمی و روان خود اهمیت دهید تا سلامت باشید.
اگر مورد غیرعادی دیدید با پزشک مشورت کنید. چون با دانشی که دارد می تواند بهتر علت بروز مشکل را بررسی کند و بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد. اگر فرصت ویزیت پزشک و رفت و آمد را ندارید، می توانید با نصب ایمپو، از بخش کلینیک سوالات و مشکلات خود را از متخصصین تایید شده بپرسید.
سوالات متداول
سریع‌ترین راه درمان کیست بارتولن چیست؟
باید بهداشت شخصی را رعایت کنید. حمام سیتز به طور منظم حداقل به مدت 4-5 روز می‌تواند تورم و عفونت را کم کند. مسکن‌های خفیف برای کاهش تب مصرف کنید و دستمال سرد روی پیشانی بگذارید تا بدنتان خنک شود. سعی نکنید کیست را فشار دهید.
درمان کیست بارتولن چقدر طول می‌کشد؟
کیست می‌تواند از نظر شکل و اندازه متفاوت باشد. می‌تواند اندازه نخود یا توپ گلف باشد. بعضی از کیست‌های بارتولن می‌توانند یک هفته یا چند ماه باقی بمانند.
آیا کیست بارتولن یک بیماری مقاربتی است؟
کیست بارتولن بیماری مقاربتی نیست، اما تشکیل کیست می‌تواند ناشی از برخی از این عفونت‌ها مانند سوزاک، کلامیدیا و غیره باشد. این عفونت‌ها می‌تواند منجر به انسداد غدد و در نتیجه تشکیل کیست بارتولن شود.
آیا می‌توان بدون رابطه جنسی امکان بروز کیست بارتولن هست؟
بله، کیست بارتولن منجر به انسداد مجاری غدد بارتولن می‌شود و می‌تواند ناشی از عفونت، جراحات و غیره باشد. علت انسداد مجاری ناشناخته است، می‌توان به کیست بارتولن، بدون داشتن فعالیت جنسی مبتلا شد.