زایمان بدون درد چیست و چطور انجام می‌شود؟

تحمل درد زایمان طبیعی یکی از دغدغه‌های همیشگی مادران باردار بوده است؛ بسیاری از سختی‌های این نوع زایمان نگرانند و همین موضوع باعث می‌شود به‌دنبال روش‌هایی برای کاهش یا حتی حذف درد باشند.

خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم پزشکی، تکنیک‌های متنوعی برای تجربه زایمان بدون درد معرفی شده‌اند؛ از روش‌های دارویی مانند بی‌حسی اپیدورال گرفته تا روش‌های غیردارویی مثل استفاده از گاز و تکنیک‌های تنفسی.

در این مقاله با روش‌های زایمان طبیعی بدون درد آشنا می‌شویم و سپس به بررسی عوارض زایمان طبیعی بدون درد و هزینه‌های آن می‌پردازیم.

زایمان بدون درد چگونه است؟

حالا که بین زایمان سزارین یا طبیعی گزینه دوم را انتخاب کرده‌اید، مهم است که با روش‌های زایمان بدون درد آشنا باشید؛ چه آن‌هایی که در اتاق زایمان استفاده می‌شوند و چه روش‌هایی مثل تنفس عمیق شکمی که نیاز به یادگیری و تمرین دارند.

زایمان بدون درد یعنی زایمان طبیعی و واژینال با استفاده از روش‌هایی که درد را کاهش می‌دهند و کمک می‌کنند که فرایند زایمان راحت‌تر پیش برود؛ نه اینکه بدن هیچ دردی را احساس نکند. در واقع، منظور ما استفاده از تکنیک‌هایی برای کنترل درد زایمان است.

بی‌حسی‌های نوراکسیال (موضعی) مثل زایمان اپیدورال و اسپاینال، مؤثرترین روش‌های زایمان طبیعی بدون درد هستند و درد ناشی از انقباض‌های زایمان را به‌طور چشمگیری کم می‌کنند. مزیت بی‌حسی‌های موضعی این است که اگر نیاز فوری به سزارین داشته باشید، مانع از انجام آن نمی‌شوند. در رتبه‌های بعد از بی‌حسی نوراکسیال، روش‌هایی مثل استفاده از گاز و زایمان در آب قرار دارند.

زایمان بدون درد با استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی هم امکان‌پذیر است. تغییر پوزیشن، تنفس ریتمیک، ماساژ و زایمان در آب تعدادی از این تکنیک‌ها هستند که البته به‌اندازه بی‌حسی قدرتمند نیستند، اما به‌هرحال مقداری از درد را کم می‌کنند.

هرچه از اهمیت آموزش‌های دوران بارداری و زایمان بگوییم، کم گفته‌ایم. اگر می‌خواهید نکات کاربردی و آموزش‌های این دوران را به‌صورت اختصاصی و کاربردی دریافت کنید، اپلیکیشن بارداری ایمپو در کنار شماست. همچنین، لیست کامل آزمایشات ضروری و مراقبت‌های هفته به هفته، رژیم غذایی اختصاصی و اندازه جنین در هر هفته را می‌توانید در ایمپو مشاهده کنید.

در کنار آموزش این نکات، می‌توانید با پزشکان متخصص کلینیک ایمپو مشاوره داشته باشید و از تجربیات سایر مادران باردار در بخش تجربه‌ها استفاده کنید.

انواع روش زایمان طبیعی بدون درد چگونه است؟

«زایمان بدون درد» معمولا با روش‌های بی‌حسی موضعی شناخته می‌شود، اما محدود به آن‌ها نیست. در ادامه، با ۵ روش رایج زایمان طبیعی بدون درد آشنا می‌شویم. در عکس زایمان طبیعی بدون درد زیر روش‌های مختلف را مشاهده می‌کنید. 

۱. زایمان اپیدورال

زایمان اپیدورال متداول‌ترین روش برای کنترل درد زایمان طبیعی است. داروی بی‌حسی از طریق کاتتری (لوله کوچک منعطف) که در فضای اپیدورال (قسمت پایین کمر) قرار گرفته است، به‌گونه‌ای تزریق می‌شود که درد ناشی از انقباض‌های رحم را کاهش دهد.

تأثیر آن معمولا بعد از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه شروع می‌شود و می‌توان دارو را به‌صورت مداوم یا مرحله‌ای، تنظیم و تمدید کرد؛ بدون اینکه حرکت یا مشارکت فعال مادر در زایمان مختل شود. زایمان اپیدورال یک روش بسیار منعطف و برای زایمان طولانی‌مدت مناسب است و امکان تغییر دوز را برای کنترل بهتر درد فراهم می‌کند.

۲. زایمان بدون درد اسپاینال

بی‌حسی نخاعی یا اسپاینال روش دیگری از زایمان بدون درد است که طی آن، داروی بی‌حسی مستقیم به درون مایع نخاعی تزریق می‌شود. این روش به‌سرعت (حدود ۵ دقیقه) روی پایین‌تنه اثر می‌گذارد و معمولا فقط یک دفعه تزریق می‌شود.

بی‌حسی اسپاینال بسیار مؤثر اما اثر آن کوتاه‌مدت است و حدود ۱ تا ۲ ساعت باقی می‌ماند. برخلاف اپیدورال که برای زایمان طبیعی طولانی مناسب است، اسپاینال برای زایمان طبیعی یا سزارین نسبتا کوتاه گزینه بهتری محسوب می‌شود.

۳. زایمان بدون درد با گاز

در این روش از نیتروس‌اکسید یا گاز خنده‌آور برای کاهش درد و اضطراب در حین زایمان استفاده می‌شود که یک گزینه ایمن و سریع است. این گاز مخلوطی از ۵۰ درصد نیتروس‌اکسید و ۵۰ درصد اکسیژن است و از طریق تنفس با ماسک مصرف می‌شود.

اثر مصرف گاز در کمتر از ۳۰ ثانیه ظاهر می‌شود و پس از توقف تنفس از بین می‌رود. اگرچه این روش نمی‌تواند درد زایمان را کامل از بین ببرد، اما به ایجاد احساس آرامش و کاهش شدت درک درد کمک می‌کند. زایمان بدون درد با گاز برای نوزاد بی‌خطر است و اثری باقی نمی‌گذارد.

۴. زایمان بدون درد با لیزر

زایمان طبیعی با لیزر روش رایجی برای کاهش درد نیست و تأثیر چندانی هم ندارد. ممکن است در آینده بیشتر از کاربرد لیزر برای آرام‌سازی عضلات، کاهش التهاب یا القای آرامش در حین زایمان بشنویم، اما در حال حاضر شواهد علمی معتبری برای این روش وجود ندارد.

۵. زایمان طبیعی بدون درد با پمپ

اصطلاح پمپ در زایمان طبیعی به همان فرایند تزریق داروی بی‌حسی اپیدورال اما به‌صورت تدریجی گفته می‌شود. استفاده از پمپ به کنترل دوز داروی بی‌حسی کمک می‌کند تا دارو به‌صورت مداوم و کنترل‌شده وارد بدن مادر شود و پیوسته درد را تسکین دهد.

 

چه کنیم تا زایمان طبیعی بدون درد داشته باشیم؟

در کنار روش‌هایی که در بخش‌های قبل نام بردیم و توضیح دادیم، پیشنهاد می‌کنیم ورزش در بارداری را جزو روتین این دوران قرار دهید. به‌عنوان مثال، انجام فعالیت‌های بدنی سبک مثل پیاده‌روی و یوگا بارداری به شما کمک می‌کند که عملکرد بهتری از نظر انعطاف‌پذیری و قدرت بدنی در حین زایمان داشته باشید.

با شرکت در کلاس‌های آموزش آمادگی زایمان، با تکنیک‌های غیردارویی مدیریت درد مثل ذهن‌آگاهی، تنفس ریتمیک و آرام‌سازی بدن آشنا می‌شوید. این تکنیک‌ها بر کاهش استرس و اضطراب، کیفیت بهتر خواب، کاهش کمردرد و بهبود تنگی نفس مؤثر هستند و در هنگام زایمان به کمکتان می‌آیند.

در ماه‌های پایانی بارداری، شناخت علائم زایمان بسیار کمک‌کننده است تا فرصت داشته باشید برایشان آماده شوید. مهم است که بتوانید علائم واقعی را از نشانه‌های کاذب مثل انقباضات براکستون هیکس تشخیص دهید؛ انقباض‌هایی کوتاه که به زایمان منجر نمی‌شوند، اما بدن را برای آن آماده می‌کنند.

اگر دوست دارید بیشتر از مراقبت‌های دوران بارداری بدانید و آن‌ها را به‌صورت روتین دنبال کنید، برنامه بارداری هفته‌به‌هفته ایمپو را از دست ندهید. در این برنامه، توصیه‌های تخصصی و رژیم غذایی اختصاصی‌تان را به‌صورت منظم دریافت می‌کنید و یک یادآور دقیق برای تاریخ‌های مهم مثل ویزیت‌های دوره‌ای، آزمایش‌ها و سونوگرافی در اختیار دارید.

عوارض زایمان طبیعی بدون درد

زایمان بدون درد در کنار تمام مزایایی که دارد، ممکن است عوارضی را هم به‌دنبال داشته باشد. برخی از عوارض احتمالی زایمان طبیعی بدون درد عبارتند از:

• افت فشار خون

• بی‌حسی یا درد و ضعف در پاها

• واکنش به مواد بی‌حسی

• تنگی نفس

• تب‌ولرز

• تهوع و استفراغ

• خارش

• سردرد

• بی‌اختیاری ادراری

کاهش ضربان قلب جنین و نشت مایع نخاعی از دیگر عوارض زایمان طبیعی بدون درد هستند که البته احتمال وقوع آن‌ها بسیار اندک است. اغلب عوارض زایمان طبیعی بدون درد موقتی هستند و با گذشت زمان و مراقبت بعد از زایمان برطرف می‌شوند؛ بنابراین جای نگرانی جدی وجود ندارد.

پزشک متخصص بیهوشی با بررسی سوابق پزشکی و شرایط مادر، بهترین روش بی‌حسی را انتخاب می‌کند. همچنین پزشکان و پرستاران به‌طور مداوم سلامت مادر و جنین را تحت‌نظر دارند تا در صورت بروز هرگونه اتفاق، اقدامات لازم را انجام دهند.

هزینه زایمان بدون درد

هزینه زایمان بدون درد در مقایسه با زایمان طبیعی معمولی کمی بیشتر محاسبه می‌شود که این اختلاف هزینه به‌خاطر تهیه تجهیزات مخصوص بی‌حسی است. نوع بیمارستان، شرکت در کلاس‌های آموزشی، نوع بیمه، تجهیزات اتاق زایمان و وسایل حمایتی مورد نیاز از عواملی هستند که بر هزینه زایمان طبیعی بدون درد تأثیر می‌گذارند.

سخن پایانی

در این مقاله با روش‌های زایمان بدون درد آشنا شدیم و از تکنیک‌های بی‌حسی موضعی (اپیدورال و اسپاینال) و روش‌های غیردارویی (گاز) گفتیم. استفاده از این تکنیک‌ها، تحمل درد زایمان را برای مادرانی که ترجیح می‌دهند به روش طبیعی زایمان کنند، آسان‌تر می‌کند. البته انتخاب هرکدام از روش‌های زایمان طبیعی بدون درد به سوابق پزشکی مادر و تشخیص متخصص بیهوشی بستگی دارد.

از زمان اقدام برای بارداری و گذراندن این دوران تا زایمان و مراقبت‌های پس از آن، اپلیکیشن ایمپو همراه شما در این سفر طولانی و شیرین است. ایمپو اطلاعات هفته‌به‌هفته رشد جنین را در اختیارتان می‌گذارد، تاریخ‌های مهم و ویزیت‌ها را یادآوری می‌کند و یادآور مراقبت‌های بارداری است تا این دوران را با آرامش و اطمینان خاطر بگذرانید.

منابع

Cochrane / LabourPains / National Library of Medicine / Nursing Answers / NHS