زایمان سزارین چگونه انجام می‌شود و چه خطرات یا عوارضی دارد؟
در این مقاله میخوانید:
شروع زندگی جدید، یکی از زیباترین هدیه‌های خدا به مادران است. اما انتخاب روش زایمان، تصمیم مهمی است که بر سلامت مادر و نوزاد تاثیر بسزایی دارد. سزارین، یکی از رایج‌ترین روش‌های زایمان است که در آن نوزاد از طریق یک برش در شکم مادر متولد می‌شود. این روش، در شرایط خاصی مانند بیماری‌های مزمن مادر، جفت سرراهی و یا وجود مشکلاتی دیگر توسط پزشک توصیه می‌شود. در این مقاله، به بررسی کامل زایمان سزارین، از دلایل انجام آن تا مراحل عمل جراحی و مراقبت‌های بعد از زایمان می‌پردازیم تا شما بتوانید اطلاعات جامعی در این زمینه کسب کنید.
زایمان سزارین چیست؟
سزارین یکی از روش‌های بسیار پرطرفدار زایمان است. این نوع زایمان یک عمل جراحی است که نوزاد از طریق برشی روی شکم و رحم مادر به دنیا می‌آید. «زایمان سزارین» اصولاً زمانی توصیه می‌شود که زایمان طبیعی امکان‌پذیر یا ایمن نباشد و جان مادر و فرزند در خطر باشد. زمانی که نوزاد در رحم نچرخد یا جفت سرراهی (زمانی که جفت بخشی از دهانه رحم را می‌پوشاند) رخ دهد، «سزارین» گزینه ایمن‌تری نسبت به روش‌های دیگر است.
مراحل و طریقه زایمان سزارین
عمل جراحی زایمان سزارین یک عمل جراحی کوتاه و کم‌خطر است. سزارین‌های برنامه‌ریزی شده معمولاً تنها 45 دقیقه طول می‌کشند، در حالی که زایمان سزارین ناگهانی و اورژانسی تنها چند دقیقه زمان میبرد. در مرحله اول این جراحی، مادر باردار برای بی‌حسی یا بیهوشی آماده می‌شود. در اکثر سزارین‌های برنامه‌ریزی شده از بی‌حسی اپیدورال استفاده می‌شود. در نتیجه مادر حین تولد فرزندش هوشیار است.
در ادامه، شکم مادر به خوبی ضد عفونی می‌شود و برای اکسیژن رسانی بهتر به نوزاد ماسک اکسیژن روی دهان و بینی مادر قرار داده می‌شود. پس از ضد عفونی شکم، کادر اتاق عمل یک پارچه کاملاً تمیز و ضدعفونی شده را اطراف محل جراحی و همچنین روی پاها و سینه مادر قرار می‌دهند.
در مرحله بعد، متخصص زنان و زایمان شکم و دیواره رحم را برش می‌دهد و در نهایت، پزشک نوزاد را از طریق این برش‌ها از بدن مادر خارج می کند. در آخر بند ناف بریده می شود و پس از خارج شدن جفت، برش ها با بخیه بسته می‌شوند.
چه کسانی باید سزارین انجام دهند؟
زایمان به روش سزارین گزینه اول پزشکان نیست؛ اگر مادر و نوزاد شرایط پزشکی خاصی داشته باشند یا در حین زایمان طبیعی اختلالات ناگهانی ایجاد شود، پزشک معالج عمل جراحی سزارین را در اولویت قرار می‌دهد. شرایطی که سبب انجام سزارین می‌شوند عبارتند از:
1. عدم تناسب سفالوپلویک (CPD)
عدم تناسب سفالوپلویک وضعیتی است که سر یا بدن نوزاد بزرگ‌تر از حد طبیعی بوده یا لگن مادر به قدری ظریف و کوچک است که نوزاد نمی‌تواند به راحتی از لگن مادر عبور کند. در هر دو حالت، عبور نوزاد از لگن و زایمان طبیعی مشکل و خطرناک است؛ پس سزارین انتخاب مناسبی برای تولد نوزاد است.
2. سابقه زایمان سزارین
زایمان طبیعی پس از تجربه زایمان سزارین غیرممکن نیست؛ اما شرایط خاصی دارد. برای مثال نوع برش در زایمان سزارین پیشین اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند سبب پارگی رحم شود.
3. چند قلوزایی
اگرچه زایمان دو نوزاد ( دو قلو) با زایمان طبیعی و از راه واژن امکان‌پذیر و رایج است، اما زمانی که مادر چند قلو باردار است زایمان به روش سزارین می‌تواند گزینه بهتری محسوب می‌شود.
4. جفت سر راهی یا جفت پایین در بارداری(Placenta previa)
جفت سر راهی یا جفت پایین همانطور که از نامش پیداست، زمانی رخ می‌دهد که جفت به پایین رحم بچسبد و قسمتی یا تمام دهانه رحم مسدود کند. زایمان طبیعی با وجود این شرایط سبب خونریزی بسیار شدیدی می‌شود؛ پس پزشک معالج زایمان سزارین را پیشنهاد می‌کند.
5. جنین عرضی
زمانی که جنین به صورت افقی یا به پهلو در رحم مادر قرار گرفته باشد، زایمان به روش سزارین انجام می‌شود.
6. سابقه بیماری‌های مادر
سابقه بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی-عروقی یا اختلالات مغز و اعصاب در مادر می‌توانند منجر به زایمان سزارین شوند. همچنین، در خصوص ابتلا به بیماری هرپس یا تبخال تناسلی در زمان بارداری یا زایمان، نوزاد باید از طریق عمل جراحی سزارین متولد شود.
7. انسداد
شکستگی لگن، ناهنجاری‌های مادرزادی نوزاد و وجود یک فیبروم بزرگ در رحم می‌تواند با ایجاد انسداد سبب زایمان سزارین شود.
8. موقعیت بریچ جنین
در این حالت، بر خلاف شرایط طبیعی، سر جنین بالا بوده و پایین رحم نیست و از پایین تنه، یعنی یا با پا یا باسن، از رحم مادر خارج می‌شود. در این شرایط زایمان سزارین بهترین گزینه برای زایمان است.
اتفاقات زیر نیز می‌توانند سبب تغییر شیوه زایمان از زایمان طبیعی به سزارین در شرایط اضطراری شوند:
9. زایمان طبیعی طولانی
در شرایطی که دهانه رحم شروع به گشاد شدن می‌کند و ناگهان متوقف می‌شود یا زمانی که حرکت جنین در کانال زایمان متوقف می‌گردد، زایمان طبیعی پیشرفت نمی‌کند و بیش از حد طولانی می‌شود؛ در این شرایط پزشک معالج دستور به سزارین اورژانسی می‌دهد.
10. آشفتگی وضعیت جنینی
نوزاد ممکن است به دلایل متفاوتی دچار اختلالات ضربان قلب حین زایمان طبیعی شود. در این زمان پزشک زنان با بررسی شرایط مادر و فرزند می‌تواند اقدام به سزارین اورژانسی کند.
برخی از زنان باردار برای تولد اولین نوزاد خود درخواست سزارین می کنند. آن‌ها ممکن است بخواهند از زایمان یا عوارض احتمالی زایمان طبیعی اجتناب کنند یا بخواهند زمان تولد فرزندشان را برنامه ریزی کنند. با این حال، به گفته متخصصان زنان و زایمان، انجام سزارین با توجه به این دلایل توصیه نمی‌شود؛ زیرا هر چه تعداد سزارین‌های یک زن بیشتر شود، خطر بروز مشکلات در بارداری‌های بعدی نیز افزایش می‌یابد.
خطرات و عوارض سزارین
هیچ عمل جراحی بدون ریسک و خطر نیست. شناخت این خطرها و احتمالات، به تصمیم‌گیری ما کمک می‌کند؛ اگرچه در صورت لزوم، گاهی باید این خطرها را به جان خرید و دل را به دریا زد. به طور کلی، احتمال بروز عوارض مختلف بعد از زایمان به روش سزارین، بیشتر از زایمان طبیعی است. برخی از خطرهای زایمان سزارین عبارتند از:
- هموراژی یا خونریزی حین و پس از عمل جراحی (مادر به مدت 2 تا 6 هفته پس از زایمان مقداری خونریزی واژینال خواهد داشت. خونریزی گاهی بیشتر از این طول میکشد، اما باید تا 12 هفته متوقف شود. این خونریزی بعد از زایمان طبیعی و سزارین، از محلی که جفت به رحم متصل شده اتفاق می‌افتد.)
- آمبولی یا ایجاد لخته خون و انسداد سرخرگ به خصوص در ناحیه پاها یا لگن
- خطرات ناشی از بیهوشی عمومی
- آسیب به نوزاد
- ناهنجاریی‌هایی مانند چسبندگی جفت در بارداری‌های آینده
- عفونت در دیواره رحم، محل جراحی و مجاری ادراری
- آسیب به روده یا مثانه
- ریکاوری طولانی‌تر و سخت‌تر نسبت به زایمان طبیعی
- مشکلات تنفسی نوزاد
فراموش نکنید که تمام این خطرها احتمالی هستند و روزانه زنان بسیاری به روش سزارین فرزند خود را به دنیا می‌آورند و پس از گذراندن دوره ریکاوری و استراحت به زندگی طبیعی خود برمی‌گردند.
مقایسه زایمان طبیعی با سزارین
در دنیای سلامت و پزشکی، برنده جنگ میان زایمان طبیعی و سزارین همیشه زایمان طبیعی است؛ اگرچه در شرایط اضطراری و خاص سزارین بهترین گزینه است و می‌تواند جان مادر و نوزاد را نجات دهد. با این حال، پیش از انتخاب روش زایمان، شناخت این دو روش و مقایسه آن‌ها ضروری است.
مزایا و معایب زایمان طبیعی
مزایا زایمان طبیعی عبارتند از:
- این نوع زایمان، فرایند طبیعی بدن زنان است که برای هزاران سال انجام شده است.
- این روش به تخلیه مایع از ریه‌های نوزاد و تقویت سیستم ایمنی او کمک می‌کند.
- ممکن است به کاهش خطر برخی بیماری‌های مزمن مادر در آینده کمک کند.
- دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد و معمولاً مادران زودتر می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند.
معایب زایمان طبیعی شامل موارد زیر است:
- زایمان طبیعی معمولاً همراه با درد بسیار زیاد است، هرچند روش‌های مختلفی برای مدیریت این درد وجود دارد.
- زمان دقیق شروع زایمان قابل پیش‌بینی نیست.
برای اطلاعات بیشتر در این مورد، بهتر است مقاله زایمان طبیعی را مطالعه کنید.
مزایا و معایب سزارین
مزایا سزارین به شرح زیر است:
- برنامه‌ریزی‌شده است و تاریخ زایمان قابل پیش‌بینی است.
- برخی خطرات مانند بی اختیاری ادرار و مشکلات جنسی کاهش می‌یابد.
- ایمن و کم خطر بودن برای مادرانی که شرایط پزشکی خاص یا بارداری‌های پرخطر دارند.
معایب این روش نیز عبارتند از:
- نوعی جراحی است و نیاز به بیهوشی و ایجاد برش در شکم دارد.
- بهبودی و نقاهت پس از جراحی سزارین زمان بیشتری میبرد.
- احتمال خطرات جراحی مانند عفونت، خونریزی و سایر عوارض نادر وجود دارد.
- ممکن است نوزاد به دلیل عدم گذر از کانال زایمان، دچار مشکلاتی تنفسی شود.
در مقاله زایمان طبیعی یا سزارین، بیشتر به بررسی تفاوت‌های این دو روش پرداخته‌ایم. همچنین، اگر تصمیم‌گیری برای شما سخت است و نیاز به راهنمایی بیشتری دارید، می‌توانید تمامی سوالات خود را از بهترین متخصصان زنان، زایمان و نازیایی اپلیکیشن ایمپو، به صورت آنلاین بپرسید. ایمپو برای شما سن بارداری و رشد جنین را نیز نمایش می‌دهد و با یادآوری آزمایش‌ها، سونوگرافی‌های ضروری و توصیه‌های تخصصی، در این دوران کنار شماست. در بخش اشتراک تجربه نیز می‌توانید با دیگر کاربران در مورد مسائل مختلف تبادل نظر کنید. همسر شما نیز با نصب ایمپو، می‌تواند وضیعیت بارداری شما را مشاهده کند و با دریافت توصیه‌های مناسب، بهتر در این دوران شما را همراهی کند.
اقدامات قبل از سزارین
یکی از نگرانی‌های مادرانی که سزارین برنامه‌ریزی شده دارند، اقدامات پیش از عمل جراحی است. بسته به ویژگی‌ها و شرایط هر فرد، این اقدامات می‌توانند متفاوت باشند، برخی از اقدامات پیش از شروع سزارین عبارتند از:
- عدم مصرف نوشیدنی و مواد غذایی چند ساعت پیش از زایمان
- قرار دادن سوند برای تخلیه ادرار و خالی نگه داشتن مثانه در طول سزارین
- دریافت بی‌حسی یا بیهوشی بسته به صلاح دید پزشک و متخصص بیهوشی.
در این روش، معمولاً از بی‌حسی اپیدورال استفاده می‌شود که سبب بی‌حسی از قفسه سینه تا پاها می‌گردد؛ درنتیجه مادر در زمان تولد فرزندش هوشیار است و می‌تواند او را ببیند یا در آغوش بگیرد.
مراقبت های بعد از سزارین
پس از از بین رفتن اثر بی‌حسی، ممکن است احساس درد در ناحیه جراحی و مشکل در تنفس عمیق را تجربه کنید. فراموش نکنید که تا چند روز پس از عمل سزارین، نباید تنها بمانید و ترجیحاً همسر یا یکی از نزدیکان بزرگسالتان باید در انجام کارهای روزمره مانند بلند شدن از تخت به شما کمک کنند. اکثر افراد حدود دو تا سه روز در بیمارستان و تحت نظر پزشک می‌مانند.
ریکاوری و بهبودی کامل می‌تواند چهار تا شش هفته بسته به شرایط جسمی و روحی مادر زمان ببرد. توصیه می‌کنیم در این دوره از بالا و پایین رفتن از پله‌ها، بلند کردن اجسام سنگین، ورزش و سایر فعالیت های سنگین و شدید خودداری کنید. از دوستان یا همسر خود بخواهید در آشپزی و نظافت به شما کمک کنند تا بتوانید استراحت بیشتری داشته باشید. در شش هفته اول احتمال گرفتگی و خونریزی و ناراحتی در اطراف بخیه وجود دارد. با اجازه و مشورت پزشک می‌توانید از مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای تسکین دردتان استفاده کنید. پزشکتان ممکن است در این شش هفته رابطه جنسی را ممنوع کند، پس بدون مشورت با پزشک خود هرگز اقدام به رابطه جنسی نکنید.
همچنین پس از جراحی به دلیل ریزش پوشش رحم، ترشحات واژینال خواهید داشت. این ترشحات، به نام لوشیا، در ابتدا قرمز و سپس به تدریج به زرد تغییر می‌کنند. در صورت تجربه خونریزی شدید یا بوی بد ترشحات، حتما با پزشک خود تماس بگیرید و او را مطلع کنید. در این زمان می‌توانید از پدهای بهداشتی، نه تامپون، تا زمانی که خونریزی کاملاً متوقف شود استفاده کنید. برای اطلاعات بیشتر در این مورد بهتر است مقاله، پریود نشدن بعد از زایمان را مطالعه کنید.
مراقبت بعد از زایمان بسیار پراهمیت و حساس است. دوره پس از زایمان می‌تواند برای مادر سرشار از تجربه‌ها و احساسات جدید باشد. در این دوره نزدیکان و البته همسر نقش مهمی را ایفا می‌کنند. ایمپو در دوران بارداری و پس از آن مانند یک دوست و مشاور کنارشماست و همواره سلامت شما و نوزادتان را در اولویت قرار می‌دهد. اگر علائم افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنید، تیم روانشناسان ایمپو، به شما در این دوران کمک خواهند کرد.
کلام آخر
زایمان سزارین، یک روش ایمن و موثر برای به دنیا آوردن نوزاد است که در شرایط خاصی توصیه می‌شود. این روش با وجود اینکه یک عمل جراحی است، اما با برنامه‌ریزی دقیق و مراقبت‌های مناسب، می‌تواند تجربه ای آرام و بی‌دردسر باشد. در این مقاله، به بررسی کامل زایمان سزارین، از دلایل انجام آن تا مراقبت‌های بعد از زایمان پرداختیم. با مشورت با پزشک، می‌توانید بهترین تصمیم را برای خود و فرزندتان بگیرید و از این تجربه زیبا لذت ببرید. فراموش نکنید شما یک مادر قوی و توانمند هستید و به کمک اپلیکیشن ایمپو می‌توانید بارداری و زایمان آگاهانه‌تر و زیباتری را تجربه کنید.
منابع
عمل سزارین چقدر طول میکشد؟
زایمان سزارین حدوداً 45 دقیقه زمان میبرد. بعد از اینکه پزشک شما نوزاد را به دنیا آورد، رحم شما را بخیه میزند و برش شکم را میبندد. شرایط اضطراری مختلفی ممکن است در طول زایمان سزارین رخ دهد که زمان جراحی را تحت تأثیر قرار دهد.