علت درد زیر شکم؛ بررسی علائم و راهکارهای تشخیص و درمان

درد زیر شکم، یکی از مشکلات نسبتا رایج است که بسیاری از زنان در دوره‌هایی از زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این درد گاه‌وبیگاه می‌تواند دلایل مختلفی از تغییرات طبیعی در چرخه قاعدگی گرفته تا مشکلات گوارشی، عفونت‌ها یا بیماری‌های زنان داشته باشد.

این درد ممکن است کوتاه‌مدت یا مزمن، خفیف یا شدید باشد و گاهی در یک سمت خاص احساس شود؛ به طور مثال فقط در سمت راست یا چپ شکم ظاهر شود. در برخی موارد نیز ممکن است تا ناحیه کمر و لگن گسترش پیدا کند.

با توجه به اهمیت شناخت دقیق علت درد زیر شکم، در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر علل مختلف درد زیر شکم زنان، تفاوت‌های آن در سمت راست و چپ شکم، ارتباط آن با بارداری و نیز موارد مشابه در مردان خواهیم پرداخت. پس تا انتها همراه ما باشید.

علت درد زیر شکم در زنان چیست؟

درد زیر شکم زنان می‌تواند دلایل بسیار متنوعی از علل طبیعی و فیزیولوژیکی گرفته تا مشکلات بالینی و بیماری‌های مزمن داشته باشد. این ناحیه از بدن، محل قرارگیری اندام‌های مختلفی مانند رحم، تخمدان‌ها، مثانه، روده‌ها و ماهیچه‌های دیواره‌ی شکم است؛ بنابراین، هرگونه التهاب، اختلال عملکرد یا آسیب در این اندام‌ها می‌تواند منشأ درد باشد. در ادامه، به رایج‌ترین علل درد زیر شکم در زنان اشاره می‌کنیم:

۱. درد قاعدگی(دیسمنوره)

دل درد پریود، یکی از شایع‌ترین علت درد زیر ناف در زنان، به ویژه در دوران جوانی هستند. این دردها معمولا به دلیل انقباضات رحمی برای دفع آندومتر(لایه داخلی رحم) ایجاد می‌شوند. اگر شما نیز دل درد پریود را تجربه می‌کنید، مطالعه مقاله مربوطه برایتان بسیار کمک‌کننده است؛ همچنین می‌توانید برای کاهش درد، نکات ضروری و راهکارهای مختلف را در مقاله کاهش درد پریود بخوانید.

۲. تخمک‌گذاری

در میانه چرخه قاعدگی، بسیاری از زنان در زمان تخمک‌گذاری درد خفیف یا شدیدی را در یک سمت شکم تجربه می‌کنند؛ این درد معمولا کوتاه‌مدت است و نشان‌دهنده آزاد شدن تخمک از تخمدان است.

۳. کیست تخمدان

کیست‌ها، کیسه‌هایی پر از مایع هستند که روی تخمدان‌ها رشد می‌کنند و ممکن است بدون علامت باشند. با این حال، در صورتی که بزرگ شده یا پاره شوند می‌توانند درد ناگهانی و شدیدی در زیر شکم ایجاد کنند. در مقاله کیست تخمدان هرآنچه که باید در مورد این عارضه بدانید را توضیح داده‌ایم.

۴. عفونت‌های دستگاه تناسلی(PID)

بیماری التهابی لگن، معمولا ناشی از عفونت‌هایی مثل کلامیدیا یا سوزاک است که در صورت درمان نشدن می‌تواند به رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها سرایت کند.

۵. اندومتریوز

در آندومتریوز، سلول‌های مشابه بافت داخلی رحم در خارج از رحم(مثلا روی تخمدان‌ها، روده یا مثانه) رشد می‌کنند؛ این وضعیت می‌تواند منجر به درد مزمن، قاعدگی‌های سنگین و در مواردی ناباروری شود.

۶. فیبروم رحم

فیبروم‌ رحم توده‌های خوش‌خیمی هستند که در دیواره رحم رشد کرده و متناسب با محل و اندازه خود می‌توانند دلیل درد زیر شکم، خونریزی‌های غیر طبیعی و فشار روی مثانه یا مقعد شوند.

۷. بارداری خارج رحمی

در این حالت، جنین به جای آنکه در رحم لانه‌گزینی کند، در لوله‌های فالوپ یا سایر نقاط قرار می‌گیرد. این وضعیت اورژانسی، می‌تواند باعث درد شدید و ناگهانی زیر شکم، خونریزی واژینال و سرگیجه شود. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله بارداری خارج از رحم را مطالعه کنید.

۸. عفونت مجاری ادراری(UTI)

این نوع عفونت، اگرچه عمدتا با درد و سوزش هنگام ادرار همراه است؛ اما در برخی موارد می‌تواند به درد زیر شکم، به ویژه در ناحیه مثانه منجر شود.

۹. یبوست یا مشکلات گوارشی

گاهی دلیل درد زیر ناف زنان مربوط به دستگاه تناسلی نیست. یبوست مزمن، نفخ، سندرم روده تحریک‌پذیر(IBS) یا حتی آپاندیسیت می‌توانند عامل بروز درد باشند که به طور معمول، با علائم گوارشی دیگری همراه هستند.

۱۰. استرس و انقباضات عضلانی

استرس مزمن می‌تواند منجر به انقباض غیر ارادی عضلات شکم و لگن شود. این انقباضات، به خصوص در افرادی که سابقه اضطراب یا حملات پانیک دارند، گاهی باعث درد شدید زیر شکم می‌شوند.

علت درد زیر شکم سمت چپ چیست؟

یکی از شایع‌ترین دلایل این درد، تخمدان چپ و فرایند تخمک‌گذاری است؛ در برخی زنان، تخمک‌گذاری می‌تواند با درد خفیف یا شدید در یکی از دو طرف شکم همراه باشد. اگر درد شدید، مداوم یا همراه با خونریزی باشد، احتمال وجود کیست تخمدان مطرح می‌شود.

از دیگر علل مهم، اندومتریوز است؛ اگر این بافت روی تخمدان چپ یا نواحی اطراف آن قرار گیرد، می‌تواند باعث درد دوره‌ای یا مزمن در سمت چپ شود. در کنار دلایل مرتبط با دستگاه تولید مثل، مشکلات گوارشی نیز نقش دارند. به عنوان مثال، یبوست مزمن یا تجمع گاز روده می‌تواند باعث درد و ناراحتی شود. همچنین، بیماری‌هایی مانند دیورتیکولیت(التهاب یا عفونت کیسه‌های کوچکی در دیواره روده بزرگ) نیز اغلب در سمت چپ ایجاد درد می‌کنند؛ به ویژه در زنان مسن‌تر یا کسانی که سابقه مشکلات گوارشی دارند.

عفونت‌ ادراری یا کلیوی نیز گاهی باعث درد ارجاعی در این ناحیه می‌شود، مخصوصا اگر کلیه چپ درگیر باشد؛ در چنین شرایطی، معمولا علائمی مانند سوزش ادرار، تب یا تغییر رنگ ادرار نیز مشاهده می‌شود.

علت درد زیر شکم سمت راست چیست؟

آپاندیسیت، یکی از مهم‌ترین دلایل درد حاد و ناگهانی در این ناحیه است. این درد معمولا ابتدا مبهم بوده و به مرور به قسمت پایین و راست شکم منتقل می‌شود. از سوی دیگر، علل مرتبط با دستگاه تولید مثل مانند درد تخمک‌گذاری از تخمدان راست، اندومتریوز، احتمال وجود کیست تخمدان می‌تواند به صورت درد مزمن یا شدید در سمت راست زیر شکم بروز کنند. علاوه بر این، مشکلات گوارشی مثل گاز روده، یبوست یا سندروم روده تحریک‌پذیر(IBS) نیز در ایجاد درد سمت راست نقش دارند که ممکن است دوره‌ای ظاهر شوند. همچنین باید به عفونت‌های ادراری یا کلیوی توجه کرد، به ویژه اگر با علائمی مانند سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار یا درد در ناحیه کمر نیز همراه باشد.

علت درد زیر شکم در بارداری چیست؟

درد زیر شکم در دوران بارداری یکی از رایج‌ترین نگرانی‌هایی است که بسیاری از زنان در ماه‌های ابتدایی تجربه می‌کنند. مهم‌ترین دلایل بروز درد زیر شکم در بارداری عبارتند از:

۱. لانه‌گزینی

۲. تغییرات هورمونی

3. کشیده شدن رباط‌های گرد رحم

۳. یبوست و نفخ شکمی

۴. عفونت‌های ادراری یا رحمی

5. زایمان زودرس

۶. حاملگی خارج از رحم

7. کاهش فضای شکمی

8. افزایش جریان خون در رحم

در صورتی که شما نیز درد زیر شکم در بارداری را تجربه می‌کنید، مطالعه مقاله درج شده برای شناخت هر یک از علائم و راهکارهای درمان آن‌ها به شما کمک می‌کند.

اقدام به بارداری و درد زیر شکم

بسیاری از زوج‌ها در دوران حساس اقدام به بارداری، هر نشانه‌ای را با دقت دنبال می‌کنند تا سریع‌تر از موفقیت‌آمیز بودن تلاش‌هایشان مطمئن شوند. در این زمان ممکن است بدن زن دچار تغییرات متعددی می‌شود که با نشانه‌هایی مثل درد زیر شکم همراه است.

یکی از این نشانه‌ها، درد خفیف یا متناوب در ناحیه زیر شکم است. این درد می‌تواند در نزدیکی زمان تخمک‌گذاری ایجاد شود که اگر در این زمان رابطه جنسی محافظت‌نشده برقرار شود، احتمال بارداری وجود دارد. از طرفی، در روزهای پس از اقدام به بارداری نیز ممکن است دردهایی مشابه احساس شود که گاهی به لانه‌گزینی مربوط است؛ این فرآیند گاهی با درد خفیف زیر شکم یا لکه‌بینی همراه است.

آیا درد زیر شکم نشانه بارداری است؟

پاسخ به این سوال بستگی به نوع درد، زمان وقوع آن و همراهی با علائم دیگر دارد. به طور کلی، بر اساس شواهد، بسیاری از زنانی که باردار بوده‌اند، در روزهای ابتدایی خود احساس درد زیر شکم مشابه با دردهای قاعدگی داشته‌اند.

با این حال، وجود درد زیر ناف در زنان در این دوره لزوما به معنای بارداری نیست؛ بلکه، عواملی مانند سکس در پریودی، اضطراب، تغییرات سبک زندگی، مصرف مکمل‌ها یا حتی مشکلات گوارشی نیز می‌توانند موجب این نشانه شوند.

بررسی سایر علائم اولیه بارداری مثل تاخیر در قاعدگی، حساس شدن سینه‌ها، تهوع، خستگی و تغییرات خلقی برای تشخیص دقیق‌تر و رهایی از سردرگمی بسیار کمک‌کننده است. اگر شما نیز درد زیر شکم دارید و احتمال بارداری می‌دهید، بهتر است با انجام تست حاملگی آنلاین یا بررسی علائم باردار نبودن از این احتمال مطمئن شوید.

در صورتی که پریودتان بیش از 7 روز  تاخیر دارد، بهتر است تست بی بی چک را نیز انجام دهید. اگر نمی‌دانید چگونه جواب بی بی چک را تفسیر کنید، نگران نباشید اپلیکیشن ایمپو این کار را برای شما انجام می‌دهد. همچنین در ایمپو می‌توانید علائم خود را به صورت روزانه ثبت کنید تا با توجه به آن توصیه‌های تخصصی لازم را دریافت کنید.

علت درد زیر شکم در دختر چیست؟

درد زیر شکم در دختران به ویژه در سنین نوجوانی و پیش از ازدواج، پدیده‌ای رایج است که معمولا نگرانی‌هایی را برای خانواده‌ها به همراه دارد. این دردها ممکن است ناشی از عوامل ساده و موقتی بوده یا ریشه در اختلالات جدی‌تر داشته باشند که نیاز به بررسی پزشکی دارند.

در بیشتر موارد، شروع قاعدگی و تغییرات هورمونی مرتبط با آن، شایع‌ترین علت درد زیر شکم در دختر نوجوان است. علاوه بر این، اختلالات تخمدان مانند کیست‌های ساده یا فولیکولی نیز ممکن است موجب درد خفیف تا متوسط شوند. همچنین، در برخی موارد، عفونت‌های لگنی یا عفونت‌های ادراری حتی در دخترانی که فعالیت جنسی نداشته‌اند نیز می‌توانند به صورت درد زیر شکم بروز پیدا کنند.

در مواردی نادر مانند نقایص مادرزادی رحم یا واژن، که ممکن است مانع خروج طبیعی خون قاعدگی شوند، نیز می‌توانند با درد شدید و تکرار شونده همراه باشند؛ این مورد، به ویژه در دخترانی که تازه وارد سن بلوغ شدند و هنوز پریود منظم ندارند، دیده می‌شود.

علت درد زیر شکم و مقعد چیست؟

درد همزمان در ناحیه زیر شکم و مقعد می‌تواند ناشی از چندین عامل مختلف باشد که برخی از آن‌ها به مشکلات گوارشی و برخی دیگر به اختلالات دستگاه تناسلی یا حتی مشکلات عضلانی و عصبی مرتبط هستند. در ادامه، مهم‌ترین علل آن را بررسی می‌کنیم:

۱. یبوست مزمن

فشار زیاد برای دفع مدفوع، مخصوصا در افرادی که مدام دچار یبوست هستند، می‌تواند منجر به درد در ناحیه مقعد و زیر شکم شود.

۲. هموروئید یا شقاق مقعدی

در صورت وجود زخم یا التهاب در ناحیه مقعد، درد به ناحیه پایین شکم به خصوص هنگام نشستن یا دفع نیز کشیده می‌شود. در این موارد ممکن است احساس سوزش، خونریزی یا خارش هم وجود داشته باشد.

۳. عفونت یا التهاب روده‌ها

اختلالاتی مثل کولیت و سندروم روده تحریک‌پذیر معمولا باعث درد ناحیه شکم می‌شوند و گاهی به مقعد نیز سرایت می‌کنند. نشانه‌هایی مانند اسهال، تغییرات مدفوع و نفخ می‌توانند همراه آن باشند.

۴. اندومتریوز در زنان

در مواردی که بافت آندومتر به نواحی اطراف روده یا لگن گسترش پیدا کرده باشد، زنان ممکن است در زمان پریود یا تخمک‌گذاری، در ناحیه زیر شکم و مقعد احساس درد شدید داشته باشند. در مقاله درد مقعد در پریود راهکارهای کاهش این درد را بررسی کرده‌ایم.

۵. آبسه یا فیستول مقعدی

این عارضه‌ها که معمولا در اثر عفونت ایجاد می‌شوند می‌توانند درد تیز و عمیق در ناحیه مقعد ایجاد کرده و به زیر شکم نیز سرایت کنند.

۶. التهاب مثانه یا مجاری ادراری

گاهی اوقات التهاب مثانه یا مجاری ادرار باعث درد زیر شکم می‌شود که به دلیل نزدیکی ساختارها ممکن است در مقعد نیز احساس شود؛ سوزش ادرار یا تکرر ادرار از نشانه‌های همراه آن است.

۷. بارداری یا فشار رحم در خانم‌ها

در اواخر بارداری یا حتی در بعضی شرایط خاص، فشاری که رحم به روده و مقعد وارد می‌کند، می‌تواند باعث درد همزمان در این نواحی شود. اگر این درد ادامه‌دار است یا با علائم دیگری مانند تب، تغییرات مدفوع، خونریزی یا کاهش وزن همراه شده، مراجعه به پزشک ضروری است.

علت درد زیر شکم در مردان چیست؟

درد زیر شکم در مردان ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. از جمله برخی از علت‌های شایع می‌توان به مشکلات گوارشی، عفونت‌های ادراری و مشکلات پروستات مانند التهاب پروستات(پروستاتیت) یا بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات(BPH) اشاره کرد.

در مواردی نیز آسیب‌های عضلات شکم، کشیدگی یا اسپاسم عضلانی ممکن است موجب درد زیر شکم شود. همچنین، بیماری‌های مقاربتی و مشکلات مربوط به آلت تناسلی، از جمله پیچ خوردن بیضه(تورتیکولی بیضه) می‌توانند این درد را ایجاد کنند.

فتق شکمی، به ویژه فتق اینگوینال، بیماری‌های التهابی روده و سنگ کلیه نیز ممکن است درد شدید در ناحیه تحتانی شکم و پشت ایجاد کنند.

درد زیر شکم که به کمر می‌زند نشانه چیست؟

دردی که از ناحیه پایین شکم شروع شده و تا کمر گسترش می‌یابد، اغلب نشان‌دهنده درگیری چند سیستم مختلف بدن است. این نوع درد می‌تواند منشاء عصبی، عضلانی یا التهابی داشته باشد. در بسیاری از موارد، این درد به دلیل فشار یا التهاب در اندام‌های داخلی لگنی رخ می‌دهد.

گاهی تنها یک کشش ساده عضلانی در دیواره شکم یا کمردردهای ناشی از وضعیت بدن هم می‌توانند منشأ این حالت باشند، به ویژه در افرادی که مدت طولانی در یک وضعیت می‌نشینند یا فعالیت‌های سنگین انجام می‌دهند. از سوی دیگر، شرایطی مانند اختلالات عملکرد روده، نفخ، گاز معده یا حتی انقباضات رحمی نیز می‌توانند این نوع درد را شبیه‌سازی کنند.

در برخی زنان، این درد در حوالی تخمک‌گذاری یا پیش از قاعدگی به شکل طبیعی ظاهر می‌شود. همچنین در دوران بارداری، تغییرات فیزیولوژیک رحم می‌تواند باعث فشرده شدن اعصاب ناحیه لگن شده و چنین دردی را به وجود آورد. در مجموع، دردهایی که از ناحیه شکم به کمر کشیده می‌شوند معمولا به تنهایی نمی‌توانند نشانه‌ای قطعی از یک بیماری خاص باشند؛ اما اگر تکرار شوند یا با علائم هشداردهنده‌ای همراه باشند، نباید آن‌ها را نادیده گرفت.

شما می‌توانید با ثبت علائم خود به صورت روزانه در اپلیکیشن ایمپو، علاوه بر شناسایی نشانه‌های تکراری و غیر عادی، از توصیه‌های علمی و تخصصی پزشکان متخصص ایمپو نیز بهره‌مند شوید.

برای درد زیر شکم چی بخوریم؟

تسکین درد شدید زیر شکم، با مصرف غذاهای ملایم با هضم راحت برای دستگاه گوارش می‌توانند مفید باشند. در اینجا چند پیشنهاد برای تسکین درد زیر شکم را بررسی می‌کنیم:

• سوپ و غذاهای رقیق

سوپ‌های رقیق مانند سوپ مرغ یا سبزیجات به دستگاه گوارش کمک می‌کنند و هضم راحت‌تری دارند. این غذاها کمترین فشار را به شکم وارد می‌کنند.

• غذاهای کم چرب

گوشت مرغ بدون پوست به صورت پخته یا گریل شده، مصرف ماهی سالمون، تخم‌مرغ آب‌پز یا به صورت املت ساده نیز به دلیل هضم آسان به دستگاه گوارش کمک می‌کنند.

• زنجبیل

زنجبیل خواص ضد التهابی دارد و می‌تواند به تسکین دردهای گوارشی کمک کند. جهت بهبود درد می‌توانید چای زنجبیل بنوشید یا زنجبیل تازه مصرف کنید.

• موز و سیب

موز حاوی پتاسیم است و می‌تواند به تنظیم عملکرد روده کمک کند. این میوه ملایم است و به راحتی هضم می‌شود. مصرف سیب(بدون پوست یا به صورت کمپوت)، به دلیل فیبر محلول خود می‌تواند به هضم کمک کند.

• برنج سفید

برنج سفید یکی از غذاهای ساده‌ای است که می‌تواند به تسکین درد معده و شکم کمک کند زیرا به راحتی هضم می‌شود و معده را سنگین نمی‌کند.

• سیب‌زمینی

سیب‌زمینی پخته بدون چربی یا ادویه‌های زیاد به راحتی هضم شده در تسکین درد موثر است.

• نوشیدن آب

هیدراته بودن بدن در هر شرایطی مهم است. نوشیدن آب کافی به عملکرد طبیعی دستگاه گوارش کمک می‌کند و ممکن است درد را کاهش دهد.

• دمنوش‌های گیاهی

دمنوش‌هایی مانند بابونه، نعناع یا آویشن برای دستگاه گوارش مفید هستند و می‌توانند در تسکین درد تاثیر داشته باشند.

قرص برای درد زیر شکم

نوع دارویی که باید برای درد زیر شکم مصرف شود، متناسب با علت درد، متفاوت است. به طور کلی، در صورتی که علت درد مشخص نیست یا شدت درد زیاد نباشد، می‌توان از داروهای مسکن عمومی استفاده کرد؛ اما اگر درد مزمن، شدید یا همراه با علائم دیگری مانند تب، خونریزی یا تهوع باشد، باید حتما به پزشک مراجعه شود.

در اینجا چند داروی معمول برای تسکین درد زیر شکم را معرفی می‌کنیم:

1. مسکن‌های عمومی

این مسکن‌ها برای دردهای خفیف و متوسط مناسب هستند؛ از جمله آن‌ها می‌توان به ایبوپروفن با خاصیت ضد درد و ضد التهاب و استامینوفن، مسکنی ملایم‌تر بدون اثر ضد التهابی اشاره کرد.

2. داروهای ضد اسپاسم

این داروها برای درد ناشی از گرفتگی عضلانی کاربرد دارند. به طور مثال، دی‌سیکلومین، دارویی است که برای کاهش اسپاسم‌های عضلانی در دستگاه گوارش استفاده می‌شود و می‌تواند به تسکین درد شکمی کمک کند.

3. داروهای ضد نفخ

اگر درد زیر شکم ناشی از گاز یا نفخ باشد، سایمتیکون(Simethicone) به کاهش گاز روده و نفخ کمک می‌کند.

4. داروهای ضد اسهال

در صورتی که درد زیر شکم همراه با اسهال باشد، لوپرامید(Loperamide) می‌تواند در کاهش اسهال و درد مرتبط موثر باشد.

5. داروهای آنتی‌بیوتیک

اگر درد شکمی به دلیل عفونت باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند. این داروها تنها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

6. داروهای خاص برای مشکلات پروستات

در صورتی که درد ناشی از مشکلات پروستات باشد، پزشک ممکن است داروهایی مانند آلفا بلوکرها مانند تامسولوسین(Tamsulosin) را تجویز کند.

کلام آخر

درد زیر شکم می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که متناسب با جنسیت، شرایط فیزیکی و وضعیت هر فرد متفاوت است. در زنان، این درد ممکن است به دلایلی مانند مشکلات گوارشی، قاعدگی، کیست‌های تخمدانی، اندومتریوز، فیبروم‌ها باشد و حتی در دوران بارداری یا اقدام برای بارداری رخ دهد.

در مردان نیز مشکلاتی مانند عفونت‌های ادراری، پروستاتیت و دیگر اختلالات دستگاه تناسلی می‌تواند باعث بروز این درد شود. درمان درد زیر شکم بستگی به علت آن دارد و می‌تواند شامل تغییرات در رژیم غذایی، مصرف داروهای ضد درد و ضد التهابی یا درمان‌های پزشکی پیشرفته‌تر باشد.

اگر این درد مداوم باشد، شدت یابد یا با علائم دیگر همراه شود، مراجعه به پزشک متخصص بسیار حائز اهمیت است؛ تشخیص صحیح می‌تواند به شما کمک کند تا درمان‌های مناسب و موثری دریافت کنید و از مشکلات پیچیده‌تری پیشگیری نمایید.

ایمپو برای شما شرایطی فراهم کرده است تا بتوانید به صورت آنلاین از مشاوره سریع و تخصصی پزشکان این مجموعه استفاده کرده و سوالات خود را مطرح کنید.