هر آنچه که باید درمورد نحوه مصرف و عوارض شیاف پروژسترون بدانید!

هورمون‌ها در کنترل بدن نقش اساسی دارند و کمبود چند میکروگرم از یک هورمون می‌تواند تغییرات شدیدی را برای شما رقم بزند. پروژسترون یکی از هورمون‌های جنسی زنانه است که در سلامت بانوان، باروری و دوران حاملگی نقشی تعیین‌کننده دارد. شیاف پروژسترون، برای جبران کمبود این هورمون مخصوصا در اوایل بارداری تجویز می‌شود.

شیاف پروژسترون در بارداری با کمک به لانه گزینی تخمک بارور شده، افزایش ضخامت پوشش داخلی رحم، جلوگیری از انقباضات رحمی، از جنین محافظت می‌کند. همچنین در برخی موارد، به‌منظور ایجاد تعادل هورمون‌ها و درمان علائم PMS نیز تجویز می‌شود. در این مقاله ایمپو، به بررسی موارد مصرف، عوارض و نحوه استفاده از شیاف پروژسترون می‌پردازیم.

پروژسترون چیست؟

پروژسترون، یکی از هورمون‌های جنسی خانم‌ها است که توسط جسم زرد، غدد فوق‌کلیوی و جفت ترشح می‌شود. جسم زرد پس از تخمک گذاری در تخمدان‌ها تشکیل می‌شود. هورمون پروژسترون در رشد دیواره داخلی رحم موثر است و از بروز انقباضات رحمی نیز جلوگیری می‌کند. در صورت ایجاد انقباضات رحمی در اوایل بارداری، ممکن است سقط جنین رخ دهد.

 در واقع پس از تخمک گذاری، میزان هورمون پروژسترون افزایش می‌یابد و رحم را برای بارداری احتمالی آماده می‌کند. اگر بارداری رخ ندهد، با تجزیه شدن جسم زرد، میزان این هورمون کاهش می‌یابد. در صورتی که بارداری رخ دهد، تولید پروژسترون توسط جسم زرد ادامه پیدا می‌کند تا با تحریک رگ‌های خونی آندومتر، مواد مغذی برای رشد جنین فراهم شود.

جفت نیز پروژسترون تولید می‌کند تا سطح این هورمون در دوران بارداری بالا باقی بماند. پروژسترون در بارداری، از تخمک گذاری جلوگیری می‌کند‌ و‌ در روند شروع شیردهی مؤثر است. بهتر است بدانید که مقدار کافی از این هورمون در دوران بارداری، به عملکرد قوی‌تر ریه و اکسیژن‌رسانی به جنین کمک می‌کند.

 در مجموع پروژسترون در نقش محافظ بارداری است و از زایمان زودرس، سقط‌جنین، ریزش دیواره رحم و… جلوگیری می‌کند. همچنین، این هورمون به افزایش ضخامت دیواره داخلی رحم، جریان خون رحمی، گلیکوژن خون و… کمک می‌کند.

تغییرات سطح پروژسترون در سیکل قاعدگی

میزان هورمون پروژسترون در زمان‌های مختلف از چرخه قاعدگی متفاوت است. در فاز فولیکولی و قبل از تخمک‌گذاری میزان این هورمون حداقل است. در اواسط چرخه و پس از تخمک‌گذاری، پروژسترون به هورمون غالب تبدیل شده و در فاز لوتئال بیشترین مقدار ممکن ترشح می‌شود.

همان‌طور که بررسی کردیم، درصورتی‌که لقاح تخمک و اسپرم صورت نگیرد، سطح پروژسترون کاهش می‌یابد؛ اما با حاملگی فرد، سطح پروژسترون، جهت بقای بارداری، همچنان افزایش خواهد یافت.

علائم کمبود پروژسترون در بدن

مهم‌ترین علائم کمبود پروژسترون، پریود نامنظم و سیکل قاعدگی کوتاه‌تر از 24 روز است. سایر علائم، ممکن است مشابه دیگر اختلالات هورمونی باشد؛ بااین‌حال موارد زیر اصلی‌ترین نشانه‌های کمبود پروژسترون در بدن هستند:

• کاهش میل جنسی

• گرگرفتگی

• میگرن یا سردرد

• لکه بینی

• پریود نامنظم

فراموش نکنید که کمبود پروژسترون در دوران بارداری، سلامت جنین را به خطر خواهد انداخت، در این حالت پزشک از طریق روش‌های دارویی، سطح این هورمون را در بدن متعادل می‌کند.

بیشتر بخوانید: خشکی واژن

شیاف پروژسترون چیست؟

هورمون پروژسترون، به‌صورت اشکال دارویی کپسول، شیاف، آمپول پروژسترون و ژل واژینال برای درمان اختلالات هورمونی در دسترس است. ‌ باتوجه‌به شرایط شما، پزشک یکی از این داروها را با دوز مشخص‌ تجویز می‌کند.

معمولا شیاف پروژسترون در بارداری تجویز می‌شود که به جلوگیری از سقط جنین کمک می‌کند. همچنین در درمان ناباروری نیز از شیاف پروژسترون استفاده می‌شود. شما می‌توانید این شیاف را در زمان تخمک گذاری یا در اوایل بارداری طبق دستور پزشک استفاده کنید. از برندهای تجاری این دارو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  شیاف فرتیژست ۲۰۰ میلی‌گرم و ۴۰۰ میلی‌گرم
• شیاف واژینال سیکلوژست ۲۰۰ میلی‌گرم و ۴۰۰ میلی‌گرم

شیاف پروژسترون برای چیست؟

شیاف پروژسترون در موارد مختلفی به‌عنوان درمان استفاده می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم مهم‌ترین کاربرد شیاف پروژسترون در بارداری است که با افزایش ضخامت آندومتر، افزایش خون در بافت رحم و جلوگیری از انقباضات رحمی، به حفظ حاملگی کمک می‌کند. همچنین، شیاف پروژسترون در بارداری به لانه گزینی تخمک بارور شده در دیواره رحم کمک می‌کند.

لازم به ذکر است که شیاف پروژسترون، یکی از داروهای شایع در روش‌های درمان ناباروری مانند IVF، محسوب می‌شود. اگر ناباروری به دلیل مشکلات تخمک گذاری، مرحله لوتئال سیکل قاعدگی و سقط جنین مکرر باشد، این نوع درمان تاثیر زیادی دارد. همچنین، این دارو ممکن است با صلاح‌دید پزشک، برای درمان سندرم پیش از قاعدگی و افسردگی پس از زایمان، تجویز شود.

علاوه‌برآن، اگر در دوران یائسگی (منوپاز) نیستید و به دلیل کمبود پروژسترون پریود نمی‌شوید، شیاف پروژسترون واژینال می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها و پریود شدن کمک کند. در دوران منوپاز نیز اگر تحت درمان‌ هورمون استروژن هستید، شیاف پروژسترون واژینال از رشد بیش از حد پوشش داخلی رحم جلوگیری می‌کند.

شیاف پروژسترون در دوران بارداری به‌صورت مقعدی بهتر است یا واژینال؟

نحوه مصرف شیاف پروژسترون به‌صورت مقعدی یا واژینال، به برند تجاری و تشخیص پزشک بستگی دارد. به طور مثال شیاف فرتیژست یا سیکلوژست به هر دو صورت قابل‌استفاده است؛ درحالی‌که شیاف پروژسترونی یوتروژستان یا لوتوژل باید به‌صورت واژینال مصرف شود.

همچنین در شرایطی که در دوران بارداری، لکه بینی یا خونریزی دارید، معمولا مصرف شیاف به‌صورت مقعدی توصیه می‌شود. در برخی از شرایط مانند عفونت واژن و پس از زایمان نیز باید شیاف را به‌صورت مقعدی استفاده کنید. فراموش نکنید که حتما در مورد نحوه مصرف شیاف پروژسترون و میزان دوز آن با پزشک خود مشورت کنید.

همچنین، پیش از مصرف هر دارو الزامی است که در مورد سوابق پزشکی خود و سایر داروهایی مصرفی خود با پزشک صحبت کنید. اطلاع‌رسانی موارد زیر به پزشک، پیش از مصرف شیاف پروژسترون ضروری است:

• بیماری‌های قلبی و عروقی

• گرفتگی عروق خونی

• سرطان سینه

• سرطان دهانه رحم

• اختلالات کلیه

• سابقه سقط جنین و مرده‌زایی

• خونریزی غیرطبیعی واژن

• سابقه هرگونه واکنش غیرعادی یا آلرژیک به پروژسترون یا سایر هورمون‌ها

• سابقه هرگونه واکنش غیرعادی یا آلرژیک به مواد غذایی، داروها یا مواد نگهدارنده

• حاملگی یا مراحل پیش از حاملگی

• شیردهی

درصورتی‌که پزشک از این موارد مطلع نباشد، ممکن است مصرف دارو با بروز عوارضی پیش‌بینی‌نشده همراه شود.

یه مادر ایمپویی، یه مادر آگاهه ؛ایمپو رو نصب کن تا با توصیه‌های آگاهی بخشش در این مسیر همراهت باشه!

نصب اپلیکیشن ایمپو

نحوه استفاده از شیاف پروژسترون در بارداری

معمولا شیاف پروژسترون، به‌صورت دو دوز در روز، در نیمه دوم سیکل قاعدگی (مرحله تخمک گذاری) تجویز می‌شود؛ بااین‌حال باتوجه‌به علت مصرف آن، میزان دز و نحوه استفاده متفاوت است. به طور مثال برای جلوگیری از سقط جنین، معمولا باید تا هفته 10 بارداری استفاده گردد.

در صورت تجویز این دارو برای شما، قبل از استفاده، حتماً راهنما دارو را مطالعه و از قطع خودسرانه دارو جدا خودداری کنید. درصورتی‌که یک دوز را فراموش کردید، دراسرع‌وقت آن را استفاده کنید؛ اما اگر زمان دوز بعدی است، فقط همان را مصرف کنید. به‌هیچ‌عنوان این دارو را به فرد دیگری، حتی با علائم مشابه خودتان، پیشنهاد نکنید. در ادامه، نکات نحوه استفاده از شیاف پروژسترون در بارداری را بیان می‌کنیم:

1. پیش از مصرف شیاف پروژسترون، از تمیزی اطراف واژن اطمینان حاصل کنید.

2. قبل از برداشتن شیاف، حتماً دست‌های خود را بشویید و خشک کنید.

3. برای استفاده از شیاف از اپلیکاتور درون بسته کمک بگیرید.

4. شیاف پروژسترون را در انتهای اپلیکاتور قرار دهید.

5. شیاف را در یکی از پوزیشن‌های زیر که راحت‌تر هستید، استفاده کنید:

• به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را جمع کنید، سپس با کمک اپلیکاتور شیاف را استفاده کنید.

• در حالت ایستاده پاها را به‌اندازه عرض شانه بازکنید و سپس یکی از پاهای خود را روی یک تکیه‌گاه قرار داده و شیاف را وارد کنید.

6. در یکی از پوزیشن‌های بالا، به‌آرامی اپلیکاتور را مانند تامپون وارد واژن کنید و پیستون را فشار دهید تا شیاف آزاد شود.

7. اپلیکاتور را خارج کنید و دور بی اندازید. از مصرف مجدد اپلیکاتور خودداری کنید.

8. پس از مصرف شیاف پروژسترون بهتر است که 10 تا 15 دقیقه به پشت دراز بکشید.

9. توصیه می‌شود که برای دستشویی رفتن بعد از شیاف پروژسترون، حداقل تا نیم ساعت برای ادرار و تا 1 ساعت و برای مدفوع صبر کنید.

10. درصورتی‌که از شیاف پروژسترون به‌صورت مقعدی استفاده می‌کنید، حتما آن را قبل از مصرف خیس یا به روغن‌زیتون آغشته کنید تا دچار عوارض شیاف پروژسترون مقعدی در بارداری نشوید.

عوارض شیاف پروژسترون

مصرف شیاف پروژسترون ممکن است با عوارض خفیف اما شایع همراه باشد. رایج‌ترین عوارض شیاف پروژسترون به شرح زیر است:

• نفخ، حالت تهوع و معده درد

• حساس شدن سینه‌ها

• نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری

• سردرد و سرگیجه

• خواب‌آلودگی

• پریود نامنظم یا لکه بینی

• تورم دست‌وپا

• ترشحات واژن

• یبوست یا اسهال

• درد عضلانی، مفصلی یا استخوانی

• آبریزش بینی، عطسه و سرفه

• مشکلات ادراری

درصورتی‌که این عوارض ادامه پیدا کرد یا شدید‌تر شد، به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر یکی از عوارض نادر زیر را داشتید سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• زردشدن پوست یا چشم

• درد قفسه سینه، فک و بازوی چپ

• تنگی نفس

• تغییر در بافت سینه مانند توده، قرمزی، درد و ترشح از نوک سینه

• سردرد میگرنی

• ضعف در یک طرف بدن

• مشکل در راه‌رفتن

• مشکل در صحبت‌کردن

• تاری دید، دوبینی

• غش‌کردن

• تورم و گرما در ساق پا

• ترشحات واژن غیرطبیعی

• ضعف یا بی‌حسی دست یا پا

بروز کهیر، خارش، تورم صورت و زبان، مشکلات تنفسی و سرگیجه شدید پس از مصرف دارو معمولاً نشانه‌ این است که شما به این ماده آلرژی داشته‌اید و سریعا باید به پزشک مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

پروژسترون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های جنسی موثر در روند بارداری و سلامت مادر و جنین است. کمبود پروژسترون ممکن است عوارض خطرناکی برای سلامت جنین در پی داشته باشد. مصرف شیاف پروژسترون در بارداری، به جلوگیری از سقط جنین، انقباضات رحمی، زایمان زودرس و ریزش دیواره رحم کمک می‌کند. همچنین، استفاده از این شیاف نقش قابل‌توجهی در درمان ناباروری و حفظ سلامت جنین دارد.

درصورتی‌که فکر می‌کنید دچار کمبود پروژسترون هستید، می‌توانید از طریق اپلیکیشن ایمپو، درمورد علائم خود‌ با بهترین پزشکان مشورت کنید. شما می‌توانید در ایمپو وضعیت رشد جنین را در هفته‌های مختلف بارداری مشاهده و با توجه به آن توصیه‌های خودمراقبتی اختصاصی دریافت کنید. ایمپو سلامت شما و نوزادتان را در اولویت قرار می‌دهد و مانند یک دوست و مشاور در این دوران همراه شماست.

با توصیه‌های ایمپو بهت یادآوری می‌کنیم تا سلامت خودت و نوزادت رو اولویت قرار بدی.

نصب اپلیکیشن ایمپو

منابع

healthlinkbc

marchofdimes

coyleinstitute

Cleveland Clinic