بازبینی توسط دکترمهبان پروانه‌حسینی
نویسنده: محدثه ابراهیمی
۱۲ دقیقه
.
دی ۱۴۰۳
آمپول روگام؛ کاربرد‌‌ها و عوارض
در این مطلب میخوانید:
بستن
آمپول روگام چیست؟
ناسازگاری خونی مادر و جنین
آمپول روگام چه کاربردی دارد؟
قیمت آمپول روگام
آمپول روگام برای بچه دوم
نحوه نگهداری آمپول روگام
آمپول روگام چه زمانی تزریق می‌شود؟
آمپول روگام کجا تزریق می‌شود؟
اگر آمپول روگام نزنیم چه می‌شود؟
عوارض دیر زدن آمپول روگام
تأخیر در تزریق آمپول روگام بعد از سقط‌جنین چه عوارضی دارد؟
آیا آمپول روگام برای جنین ضرر دارد؟
عوارض آمپول روگام چیست؟
سخن پایانی
منابع
آمپول روگام (RhoGAM)، به زنان بارداری که خون آنها فاقد فاکتور رزوس (Rh) است، اما جنینی با فاکتور Rh مثبت دارند، تزریق می‌شود. این عدم تطابق ممکن است باعث شود که سیستم ایمنی مادر، به پروتئین Rh موجود بر روی گلبول‌های قرمز جنین که به جریان خون او وارد می‌شوند، واکنش نشان دهد. چنین واکنشی می‌تواند عوارض جدی مانند آسیب به مغز جنین، سقط‌جنین یا مشکلاتی در بارداری‌های آینده را به همراه داشته باشد.
«آمپول روگام» حاوی آنتی‌بادی‌هایی به نام ایمونوگلوبولین است که با تزریق آن به مادرانی با سیستم ایمنی Rh منفی، از تولید آنتی‌بادی در برابر خون Rh مثبت جلوگیری می‌شود و در نتیجه خطرات ناشی از این ناسازگاری کاهش می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با موارد مصرف، عوارض عدم تزریق و زمان تزریق این آمپول، در این مقاله از مجله سلامت ایمپو همراه ما باشید.
آمپول روگام چیست؟
روگام یک داروی تزریقی است که برای پیشگیری از بیماری ناسازگاری Rh استفاده می‌شود. مادرانی که گروه خونی منفی دارند و گروه خونی همسرشان مثبت است، معمولاً با این آمپول آشنا هستند؛ اما چرا این مادران به آمپول روگام نیاز دارند و در صورت عدم تزریق، احتمال بروز چه عوارضی وجود دارد؟
فاکتور Rh یک پروتئین است که بر روی سطح گلبول‌های قرمز وجود دارد. اگر سلول‌های خونی شما این پروتئین را داشته باشند، Rh مثبت هستید و در غیر این صورت Rh منفی خواهید بود. اکثر افراد دارای فاکتور Rh مثبت هستند و تنها حدود ۱۸ درصد از جمعیت Rh منفی‌اند. زمانی که یک زن Rh منفی و جنین او Rh مثبت باشد، به این حالت ناسازگاری Rh گفته می‌شود. در این شرایط اگر خون مادر و جنین ترکیب شود، سیستم ایمنی مادر فاکتور Rh مثبت را به‌عنوان یک عامل بیگانه شناسایی کرده و علیه آن آنتی‌بادی تولید می‌کند. این آنتی‌بادی‌ها در بارداری‌های بعدی می‌توانند گلبول‌های قرمز جنین را نابود کنند و مشکلات جدی برای جنین و نوزاد به وجود آورند.
آمپول روگام، حاوی آنتی‌بادی‌هایی به نام ایمونوگلوبولین است که به سیستم ایمنی مادران Rh منفی کمک می‌کند تا در برابر خون Rh مثبت، آنتی‌بادی تولید نکنند. این آمپول توسط پزشک متخصص زنان، درصورتیکه در بارداری گروه خونی مادر منفی و گروه خونی همسر مثبت باشد، تجویز می‌شود.
ناسازگاری خونی مادر و جنین
در دوران بارداری، معمولاً خون مادر و جنین از یکدیگر جدا هستند و ارتباطی با هم ندارند. اما در برخی موارد، ممکن است مقدار کمی از خون جنین با خون مادر ترکیب شود. این وضعیت به‌ویژه زمانی که مادر دارای گروه خونی Rh منفی و جنین Rh مثبت است، می‌تواند خطرناک باشد. در واقع مادر می‌تواند در هر مرحله‌ای از بارداری، حتی قبل از زایمان طبیعی یا سزارین، آنتی‌بادی‌های ضد Rh تولید کند. این ترکیب خون می‌تواند در شرایط مختلفی از جمله موارد زیر رخ دهد:
-
زایمان
-
انجام آزمایش‌هایی مانند آمنیوسنتز یا نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی
-
تلاش برای تغییر وضعیت جنین (مثلاً در صورت قرارگیری در حالت بریچ)
-
ضربه به شکم
از همین رو، اگر مادری با Rh منفی در یکی از شرایط ذکر شده قرار گیرد و آمپول روگام دریافت نکرده باشد، جنین در بارداری‌های بعدی ممکن است در معرض خطرات جدی قرار گیرد.
آمپول روگام چه کاربردی دارد؟
به‌طور‌کلی، هر زمان که احتمال ترکیب‌شدن خون مادر و جنین وجود داشته باشد، تزریق آمپول روگام ضروری است. این وضعیت نه‌تنها در زمان زایمان، بلکه در مواردی مانند سقط‌جنین نیز ممکن است رخ دهد. اگر سقط‌جنین در کمتر از ۱۳ هفته انجام شود، دوز کمتری (معمولاً ۵۰ میکروگرم) از این آمپول تجویز می‌شود؛ اما درصورتیکه سقط بعد از هفته سیزدهم بارداری باشد، به دوز بیشتری نیاز خواهد بود. از جمله شرایطی که پزشک آمپول روگام را در دوره بارداری تجویز می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
ناسازگاری RH
اگر مادر Rh منفی و جنین Rh مثبت داشته باشد، باید در سه‌ماهه سوم بارداری و هفته ۲۶ باردای تا هفته ۲۸ بارداری آمپول روگام تزریق شود. در برخی موارد که احتمال ترکیب‌شدن خون مادر و جنین بالا است، پزشک تزریق این آمپول را قبل از هفته ۲۶ بارداری توصیه می‌کند.
-
سقط‌جنین
سقط‌جنین یا حتی شرایطی که تهدید به سقط محسوب می‌شوند، جزو مواردی هستند که نیاز به تزریق روگام دارند. در سقط‌جنین، چه به‌صورت طبیعی و چه به دلایل پزشکی، احتمال ترکیب‌شدن خون مادر و جنین وجود دارد؛ بنابراین تزریق آمپول روگام می‌تواند از بروز عوارض بعدی جلوگیری کند. اگر سقط‌جنین پیش از هفته سیزدهم بارداری اتفاق بیفتد، تزریق ۵۰ میکروگرم از این آمپول کافی خواهد بود؛ اما درصورتیکه سقط بعد از هفته سیزدهم صورت گیرد، تزریق یک دوز کامل ۳۰۰ میکروگرمی لازم است. در مواردی که سقط با خونریزی شدیدی همراه است، ممکن است این دوز کافی نباشد و پزشک تصمیم به تزریق دوز بالاتری بگیرد.
در شرایطی که حتی سقط‌جنین اتفاق نیفتاده و فقط به دلیل شرایط تهدید به سقط، لکه بینی یا خونریزی وجود داشته باشد نیز، تزریق آمپول روگام الزامی است. از همین رو، به‌محض مشاهده هرگونه خونریزی در دوران بارداری، حتماً باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
-
آزمایشات پزشکی
در مواردی که برخی آزمایش‌های پزشکی مانند بررسی تغییر وضعیت جنین یا نمونه‌برداری از مایع آمنیوتیک انجام می‌شود، ممکن است نیاز به تزریق آمپول روگام باشد؛ چرا که این اقدامات می‌توانند خطر ترکیب‌شدن خون مادر و جنین را افزایش دهند.
-
خونریزی در دوران بارداری
هرگونه خونریزی غیرمعمول در دوران بارداری می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکل و خطر جدی باشد. در چنین شرایطی، پزشک برای جلوگیری از خطرات احتمالی، تزریق آمپول RhoGAM را تجویز می‌کند.
-
ضربه به شکم مادر
در صورت وارد‌شدن هرگونه ضربه به شکم مادر، احتمال ترکیب‌شدن خون مادر و جنین وجود دارد. در چنین شرایطی نیز مراجعه به پزشک و بررسی نیاز به تزریق آمپول روگام ضروری است.
-
آمپول روگام بعد از زایمان
پس از زایمان سزارین و زایمان طبیعی نیز ممکن است نیاز به تزریق آمپول RhoGAM وجود داشته باشد؛ به‌خصوص اگر پس از تولد نوزاد مشخص شود که بین گروه‌های خونی او و مادر ناسازگاری وجود دارد. تزریق این آمپول برای حفظ سلامت مادر و جلوگیری از عوارض احتمالی در آینده ضروری است.
آمپول روگام ممکن است به تشخیص پزشک متخصص، در شرایطی فراتر از موارد ذکر شده تجویز شود. گاهی اوقات هیچ‌یک از شرایط معمول وجود ندارد، اما پزشک به این نتیجه می‌رسد که تزریق این آمپول برای حفظ سلامت مادر و جنین ضروری است؛ بنابراین تصمیم‌گیری در این زمینه به پزشک معالج شما بستگی دارد.
قیمت آمپول روگام
قیمت آمپول روگام با‌توجه‌به نوع بیمه و محل خرید می‌تواند متفاوت باشد. به‌طور‌کلی، هزینه این آمپول در انواع ایرانی و خارجی، بین ۹۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان برای هر دوز متغیر است. بیمه‌های درمانی معمولاً هزینه‌های مربوط به آمپول RhoGAM را تحت پوشش قرار می‌دهند. برای اطلاعات بیشتر دررابطه‌با قیمت این آمپول می‌توانید به داروخانه‌های معتبر در سراسر کشور مراجعه کنید.
آمپول روگام برای بچه دوم
در بارداری دوم نیز اگر جنین گروه خونی Rh مثبت داشته باشد، سیستم ایمنی مادر ممکن است به این وضعیت واکنش نشان دهد و آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که به گلبول‌های قرمز خون نوزاد حمله کنند. این حمله می‌تواند به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون منجر شود و با عوارض جدی مانند یرقان، کم‌خونی، مشکلات رشد ذهنی و نارسایی قلبی همراه باشد.
در موارد حاد، این وضعیت ممکن است حتی به مرگ جنین در رحم یا پس از زایمان نیز منجر شود. یکی از راهکارهای مؤثر، تزریق آمپول روگام است که به جلوگیری از تولید آنتی‌بادی‌های مضر علیه گلبول‌های Rh مثبت و پیشگیری از بیماری همولیتیکی کمک می‌کند. درصورتیکه قبلاً آنتی‌بادی‌ها تولید شده باشند، تزریق آمپول RhoGAM قادر به حذف آنها نیست؛ اما می‌تواند از تولید آنتی‌بادی‌های جدید جلوگیری کند و به‌این‌ترتیب خطرات ناشی از آن را کاهش دهد.
نحوه نگهداری آمپول روگام
آمپول روگام باید در دمای یخچال و بین ۲ تا ۸ درجه سا‌نتی‌گراد نگهداری شده و از یخ‌زدگی آن جلوگیری شود. همچنین، توجه به تاریخ انقضا و برچسب نحوه نگهداری محصول به هنگام خرید این دارو نیز ضروری است.
آمپول روگام چه زمانی تزریق می‌شود؟
این آمپول طبق تقویم بارداری، بین هفته‌های ۲۸ تا هفته ۳۲ بارداری تزریق می‌شود و در مواردی مانند خونریزی، لکه بینی، تهدید به سقط، پارگی کیسه آب یا دردهای شدید زایمان، تزریق فوری آن الزامی است. همچنین، پس از زایمان نیز این آمپول باید در ۷۲ ساعت اول به مادر تزریق شود. شما می‌توانید با نصب اپلیکیشن ایمپو یادآوری تمامی سونوگرافی‌ها و مراقبت‌های ضروری هفته به هفته دوران بارداری را دریافت کنید، ایمپو با ارسال توصیه‌های خودمراقبتی اختصاصی باروری، همراه شما در این دوران است.
آمپول روگام کجا تزریق می‌شود؟
آمپول RhoGAM معمولاً در عضله دلتوئید بالای بازو یا عضله جانبی ران تزریق می‌شود. به دلیل خطر آسیب به عصب سیاتیک، بهتر است این دارو در ناحیه گلوتئال (باسن) تزریق نشود.
اگر آمپول روگام نزنیم چه می‌شود؟
عدم تزریق آمپول روگام در شرایط ضروری، ممکن است با عوارض جدی برای مادر و نوزاد به همراه باشد. همان‌طور که گفتیم، این آمپول به‌ویژه برای زنان باردار با گروه خونی Rh منفی که همسرشان Rh مثبت دارد، ضروری است. در صورت عدم تزریق روگام، مادر ممکن است به آنتی‌بادی‌های ضد Rh مثبت مبتلا شود. این آنتی‌بادی‌ها در بارداری‌های بعدی با آسیب‌رساندن به خون نوزاد، منجر به بروز بیماری همولیتیک در نوزادان می‌شوند و خطراتی مانند زردی شدید، کم‌خونی و حتی مرگ نوزاد از عوارض آن به‌حساب می‌آیند. علاوه بر این، در بارداری‌های بعدی نیز ممکن است خطرات بیشتری جنین را تهدید کند. از همین رو، تزریق به‌موقع آمپول روگام می‌تواند از این عوارض جلوگیری کرده و سلامت مادر و نوزاد را تضمین کند.
عوارض دیر زدن آمپول روگام
از جمله عوارض دیر زدن آمپول روگام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
کم‌خونی جنینی (کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون به دلیل همولیز)
-
سقط‌جنین
-
مرده‌زایی
-
زردی (به دلیل افزایش بیلی‌روبین ناشی از همولیز)
-
آسیب مغزی (به دلیل افزایش بیلی‌روبین)
-
تجمع مایع در بدن جنین (هیدروپس جنینی)
-
مشکلات شنوایی، حرکتی و شناختی
-
تشنج
تأخیر در تزریق آمپول روگام بعد از سقط‌جنین چه عوارضی دارد؟
تأخیر در تزریق آمپول روگام پس از سقط‌جنین می‌تواند عوارض جدی برای مادر و بارداری‌های آینده او داشته باشد. درصورتیکه مادر گروه خونی Rh منفی و جنین Rh مثبت داشته باشد، عدم تزریق به‌موقع روگام پس از سقط می‌تواند منجر به تولید آنتی‌بادی‌های ضد Rh خون جنین در بدن مادر شود. این آنتی‌بادی‌ها می‌توانند در بارداری‌های بعدی به جنین آسیب برسانند و منجر به بروز عوارضی مانند زردی شدید، کم‌خونی و خطرات جدی برای زندگی نوزاد شوند.
آیا آمپول روگام برای جنین ضرر دارد؟
همان‌طور که گفته شد، آمپول RhoGAM به‌منظور پیشگیری از عوارض ناشی از عدم تطابق گروه خونی Rh مادر و جنین تجویز می‌شود؛ بنابراین تزریق این آمپول نه‌تنها ضرری برای جنین ندارد، بلکه یک اقدام پیشگیرانه و مفید برای حفظ سلامت جنین‌های آینده و جلوگیری از عوارض خطرناک برای مادر و جنین است.
عوارض آمپول روگام چیست؟
آمپول Rhogam نیز مانند بسیاری از داروها و واکسن‌های دیگر، ممکن است با برخی عوارض جانبی احتمالی همراه باشد. این عوارض اغلب خفیف و قابل‌تحمل هستند و معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابند و رفع می‌شوند. البته درصورتیکه پس از چند روز عوارض آمپول روگام همچنان ادامه داشته باشد یا شدیدتر شود، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. به یاد داشته باشید که اگر این آمپول توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود، بدون شک مزایای آن بیشتر از عوارضش خواهد بود. برخی از عوارض جانبی احتمالی آمپول RhoGAM عبارت هستند از:
-
سردرد و سرگیجه
-
افت یا افزایش فشار‌خون
-
تب و لرز
-
مشکلات پوستی مانند قرمزی یا کهیر
-
تورم و سنگینی بدن
-
تنگی نفس
-
حالت تهوع و استفراغ
-
کاهش میزان ادرار
-
رنگ‌پریدگی و کبودی
-
وجود خون در ادرار
-
تغییر رنگ ادرار
-
بی‌اشتهایی
-
احساس خستگی شدید
-
دردهای عضلانی و کمردرد
سخن پایانی
آمپول روگام، یک درمان پیشگیرانه ضروری و مفید برای مادرانی با گروه خونی Rh منفی است که ممکن است جنین آنها گروه خونی با Rh مثبت داشته باشد. تزریق روگام در شرایطی که احتمال ترکیب‌شدن خون مادر و جنین وجود دارد، مانند ناسازگاری Rh، سقط‌جنین، ضربه به شکم، خونریزی یا پس از زایمان، توصیه می‌شود. عدم تزریق به‌موقع روگام ممکن است به بروز بیماری همولیتیک در نوزادان، زردی، تشنج، تجمع مایع در بدن جنین و حتی سقط و مرده‌زایی منجر شود.
از همین رو، اگر به تشخیص پزشک متخصص، Rh خون شما نیز با خون جنین مغایرت دارد، بهتر است در اولین فرصت برای تزریق این آمپول اقدام نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد آمپول روگام، محاسبه سن بارداری و همچنین مشاوره با پزشک متخصص و دریافت اطلاعات بارداری، می‌توانید اپلیکیشن ایمپو را نصب کنید و به‌صورت آنلاین با پزشکان این مجموعه در ارتباط باشید. ایمپو با توصیه‌های تخصصی، یادآوری آزمایشات و مراقبت‌های لازم، رژیم غذایی مخصوص، کلینیک آنلاین و… در طول دوران بارداری مراقب سلامت شما و جنین کوچکتان است.
منابع
۱. آمپول روگام در چه شرایطی تزریق می‌شود؟
در صورت ناسازگاری RH خون جنین و مادر، سقط‌جنین، انجام برخی آزمایشات پزشکی مانند نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی، ضربه به شکم مادر، خونریزی در بارداری و پس از زایمان، تزریق آمپول RhoGAM الزامی است.
۲. آمپول روگام در هفته چندم بارداری تزریق می‌شود؟
این آمپول معمولاً در سه‌ماهه سوم بارداری و در هفته‌های ۲۸ تا ۳۲ حاملگی تزریق می‌شود.
۳. تزریق آمپول روگام چه عوارضی دارد؟
از جمله عوارض رایج تزریق روگام می‌توان به سردرد و سرگیجه، نوسانات فشار‌خون، دردهای عضلانی، تب و لرز، حالت تهوع، رنگ‌پریدگی، تنگی نفس و بی‌اشتهایی اشاره کرد.
۴. آمپول روگام از کجا بگیرم؟
آمپول روگام را پس از تجویز پزشک می‌توانید از داروخانه‌های معتبر سراسر کشور تهیه نمایید.
امتیاز شما:
۰.۰۰ - (۰ امتیاز)
ثبت نظر
به مقاله امتیاز بدید و دیدگاه خود را بنویسید
نام کامل
شماره
به مقاله امتیاز بدید
خیلی کم
خیلی زیاد
