برگشت اسپرم به بیضه یا انزال معکوس چیست؛ چگونه درمان می‌شود؟ 

اصطلاح «برگشت اسپرم به بیضه»، یکی از شرایط نادر و نگران‌کننده‌ای است که با وجود اینکه بر لذت جنسی و نعوظ فرد تاثیری ندارد اما ممکن است سبب اضطراب، نگرانی و ناراحتی در فرد شود. «انزال معکوس»، که معنای برگشت اسپرم به مثانه است، می‌تواند در اثر عوامل متنوعی از جمله استفاده از برخی داروهای ضدافسردگی ایجاد شود.

این وضعیت زندگی جنسی و کیفیت اسپرم شما را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد اما می‌تواند توانایی باروری طبیعی را شما بگیرد. در این مقاله به طور جامع به سوال «انزال معکوس چیست»، عوارض، علائم و راه‌های درمانی آن می‌پردازیم و به سوالات و نگرانی‌های شما پاسخ می‌دهیم.

برگشت اسپرم به بیضه یا انزال معکوس چیست؟

برگشت اسپرم به بیضه همانطور که از نامش پیداست، زمانی رخ می‌دهد که مایع منی به جای خروج از آلت تناسلی، به سمت مثانه بازمی‌گردد. 

در واقع، در مردان مجرای ادراری و انزال یکی بوده و یک عضله یا اسفنکتر، که در نزدیکی گردن مثانه قرار دارد، به نگه‌داشتن ادرار کمک می‌‌کند. در زمان ارگاسم، این ماهیچه منقبض شده تا انزال وارد مثانه نشود. 

در انزال معکوس یا انزال پس‌گرد، این اسفنکتر منقبض نشده و در نتیجه انزال به مثانه می‌رود. حاصل این اتفاق پدیده‌ای به نام ارگاسم خشک است که با وجود برگشت منی احساس ارگاسم طبیعی است و هیچ تاثیری بر میزان لذت جنسی ندارد.

به یاد داشته باشید که انزال معکوس و برگشت اسپرم به بیضه دو پدیده متفاوت هستند. در واقع «برگشت اسپرم به بیضه» عبارتی است که از نظر علمی تایید نشده  و نادرست است. چراکه هیچ مسیر فیزیولوژیکی وجود ندارد که اسپرم بتواند به طور طبیعی یا در شرایط انزال، به داخل بیضه بازگردد.

علائم انزال معکوس

نشانه اصلی انزال معکوس عدم خروج مایع منی یا خروج ناچیز آن هنگام ارگاسم است که در اثر برگشت آن به سمت مثانه رخ می‌دهد. علائم دیگر انزال رتروگراد چیست؟

• کدر شدن ادرار بلافاصله پس از رابطه جنسی(در اثر ترکیب شدن اسپرم برگشتی با ادرار)

• کاهش حس طبیعی انزال

• ناباروری مردان و ناتوانی در باردار کردن همسر

در صورتی که بعد از تحریک، احساس درد یا سنگینی در بیضه‌ها می‌کنید، امکان دارد به اشتباه به برگشت اسپرم به بیضه مشکوک شوید؛ در حالی که این علائم نشان‌دهنده پدیده‌ای به نام احتقان بیضه یا Blue Balls هستند. 

علت انزال معکوس چیست؟

انزال معکوس(Retrograde Ejaculation) نتیجه اختلال در عملکرد عضله حلقوی گردن مثانه است که باید هنگام انزال بسته شود؛ اگر این عضله به‌درستی عمل نکند، برگشت اسپرم رخ می‌دهد. مهم‌ترین علل انزال رتروگراد عبارتند از:

1. آسیب عصبی

آسیب به اعصابی که کنترل اسفنکتر مثانه را بر عهده دارند، شایع‌ترین علت انزال معکوس است. بیماری‌هایی مانند دیابت، ام‌اس (MS)، پارکینسون، آسیب نخاعی یا جراحی ستون فقرات می‌تواند ریسک انزال معکوس را بیشتر کنند.

2. جراحی‌های لگنی یا مجاری ادراری

برخی از عمل‌های جراحی به ‌ویژه در ناحیه مثانه، پروستات یا بیضه می‌توانند به اسفنکتر مثانه نیز آسیب برسانند و منجر به برگشت اسپرم به مثانه  شوند. برخی از این جراحی‌ها عبارتند از:

• جراحی برداشتن پروستات و درمان سرطان پروستات

• جراحی بزرگ‌کردن پروستات 

• برداشتن غدد لنفاوی لگنی

• جراحی مثانه یا مجاری ادرار

3. داروها

برخی داروها با شل کردن عضله گردن مثانه یا مهار اعصاب آن می‌توانند باعث انزال معکوس شوند:

• داروهای فشار خون

• داروهای ضد افسردگی 

• داروهای پروستات

4. نقایص مادرزادی یا آناتومیکی

ناهنجاری‌های مادرزادی در اسفنکتر گردن مثانه یا انسداد و انشعابات غیر طبیعی در مجرای انزالی ممکن است منجر به برگشت منی به مثانه شوند.

5. پرتودرمانی لگنی

پرتودرمانی به ویژه در ناحیه لگن(مثلا برای درمان سرطان پروستات، مثانه یا رکتوم) می‌تواند به اعصاب و بافت‌های ظریف اطراف مثانه، مجرای ادرار و پروستات آسیب برساند. آسیب به اعصاب سمپاتیک لگنی، که انقباضات طبیعی مثانه و مجرای انزالی را کنترل می‌کنند، می‌تواند منجر به اختلال در مسیر انزال شود. این نوع آسیب معمولا دائمی است؛ هرچند شدت آن به دوز و محل دقیق تابش بستگی دارد.

6. افزایش سن

با بالا رفتن سن، به طور طبیعی تغییراتی در عملکرد سیستم عصبی و عضلات کف لگن رخ می‌دهد. کاهش توان عضلات درگیر در کنترل مثانه و مجرای انزالی باعث اختلال در بسته‌شدن کامل اسفنکتر مثانه در لحظه انزال می‌شود. همچنین، کاهش سطح هورمون تستوسترون در سنین بالا می‌تواند بر عملکرد کلی دستگاه تناسلی و فرآیند انزال تاثیر بگذارد.

نحوه تشخیص انزال رتروگراد چیست؟

اگرچه انزال معکوس در بسیاری از موارد سلامت فرد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد اما گاهی نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مهم یا عارضه‌ای جدی است که نیاز به بررسی و درمان دارد؛ برای تشخیص انزال معکوس، پزشک ابتدا با انجام معاینات فیزیکی، هرگونه ناهنجاری قابل مشاهده را ارزیابی خواهد کرد.

سپس برای تشخیص دقیق‌تر، علائمی مانند عدم خروج مایع منی هنگام ارگاسم، تیرگی ادرار و ناباروری بدون علت مشخص را بررسی می‌کند. اطلاعاتی که بیمار مشکوک به برگشت اسپرم به مثانه باید با پزشک متخصص در میان بگذارد، عبارتند از:

• مدت زمان و تعداد دفعات تجربه ارگاسم خشک

• هرگونه علامت یا نشانه جدید یا غیر معمول

• سابقه بیماری‌های مزمن یا آسیب‌های جسمی

• داروهایی که در حال مصرف هستند

• سابقه درمان سرطان و نوع روش درمانی(شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی و...)

آزمایش لازم برای تشخیص انزال معکوس چیست؟

آزمایش ادرار پس از انزال، سکس یا خودارضایی یکی از روش‌های کلیدی برای تشخیص انزال معکوس است. در این روش، از بیمار خواسته می‌شود تا پس از ارگاسم، نمونه ادرار خود را ارائه دهد. در صورتی که ادرار حاوی مقدار زیادی اسپرم باشد، تشخیص انزال رتروگراد یا انزال پس‌گرد تایید خواهد شد.

در صورتی که اسپرمی در ادرار یافت نشود، ممکن است دلایل دیگری برای ارگاسم خشک از جمله اختلال در تولید مایع منی یا انسداد در مسیر انزال مطرح شود.

در صورتی که با علائم یا عوارض برگشت اسپرم و ارگاسم خشک روبه‌رو هستید، مراجعه به پزشک متخصص و اورولوژیست برای تشخیص دقیق و درمان انزال معکوس الزامی است. همچنین می‌توانید به صورت آنلاین و با حفظ حریم شخصی با متخصصین اپلیکیشن ایمپو در کلینیک سلامت مشورت کنید و در صورت لزوم، به درمان آن بپردازید.

درمان انزال معکوس

در اکثر موارد، انزال معکوس نیازی به درمان ندارد؛ چرا که این وضعیت معمولا بر لذت جنسی تاثیر منفی نمی‌گذارد و به خودی خود خطر جدی برای سلامتی فرد ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر انزال معکوس سبب نگرانی، کاهش کیفیت رابطه جنسی یا ناباروری شود، درمان انزال معکوس مطرح می‌شود.  

راه‌های درمان انزال معکوس عبارتند از:

• قطع یا تغییر داروها

اگر علت انزال معکوس، مصرف داروی خاصی تشخیص داده شود، با قطع یا تغییر دارو تحت نظر پزشک، برطرف خواهد شد. نکته بسیار مهم این است که هرگز نباید، خودسرانه مصرف دارویی را بدون مشورت با پزشک متوقف کنید. در برخی موارد، پزشک ممکن است مدتی دارو را قطع کند یا داروی جایگزین تجویز کند تا تاثیر آن را بررسی کند.

• درمان ناباروری ناشی از انزال معکوس

اگر درمان دارویی موثر واقع نشود و شما تمایل به داشتن فرزند بیولوژیکی دارید، پزشک ممکن است از روش‌های کمک‌باروری استفاده کند. در این روش‌ها، اسپرم از طریق نمونه‌گیری از ادرار پس از انزال یا عمل جراحی میکروسکوپی برداشت اسپرم از بیضه، استخراج می‌شود؛ سپس اسپرم استخراج‌شده می‌تواند در روش‌هایی مانند آی وی اف یا آی یو آی به کار رود.

1. داروی درمان انزال پس‌گرد

برخی داروها می‌توانند با افزایش انقباض عضله اسفنکتر مثانه، مانع از برگشت مایع منی به مثانه شوند. پزشک ممکن است داروهایی مانند ایمی‌پرامین (Imipramine)، آنتی‌هیستامین‌هایی همچون سودوافدرین(Pseudoephedrine) و کلرفنیرامین(Chlorpheniramine) را توصیه کند؛ در مواردی نیز میدودرین(Midodrine) که معمولا برای درمان فشار خون پایین کاربرد دارد، تجویز می‌شود.

به طور معمول، این داروها برای بیمارانی موثرند که علت انزال معکوس آنها عصبی یا دارویی است؛ اما اگر انزال معکوس ناشی از آسیب شدید عصبی، جراحی لگنی یا قطع عصب‌های خاص تشخیص داده شود، اغلب به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهد.

به یاد داشته باشید که، داروهایی مانند ایمی‌پرامین یا سودوافدرین ممکن است باعث افزایش فشار خون و تپش قلب شود، افرادی که سابقه بیماری‌های قلبی یا فشار خون بالا دارند، باید با احتیاط بیشتری این داروها را مصرف کنند. به همین  دلیل به پزشک خود اطلاع دهید تا فشار خون و ضربان قلب شما را به‌دقت بررسی و پایش کند.

2. درمان خانگی انزال معکوس

درمان انزال معکوس در خانه به تنهایی ممکن نیست و باید به عنوان درمان تکمیلی در کنار درمان‌های پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. با این حال رعایت نکات و راهکار‌های ساده و خانگی می‌توانند به بهبود علائم و عوارض این وضعیت کمک کنند. برخی از راهکارهای خانگی برای درمان انزال معکوس عبارتند از:

• مدیریت استرس

تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا یا مدیتیشن می‌توانند به بهبود سلامت و علائم انزال معکوس کمک کنند.

• رعایت رژیم غذایی

برخی مواد غذایی مانند هویج، هندوانه، موز، آووکادو، گردو، مارچوبه، شکلات تلخ و زنجبیل با عسل اگرچه به طور مستقیم سبب درمان انزال معکوس نمی‌شوند اما به بهبود خون‌رسانی و عملکرد عصب – عضله کمک می‌کنند.

• تغییر سبک زندگی

پرهیز از الکل و مواد مخدر و ترک سیگار از جمله تغییرات مهمی هستند که می‌توانند به این وضعیت کمک کنند.

• تمرینات کگل

برخی افراد معتقدند که تمرینات کگل که موجب تقویت عضلات کف لگن می‌شوند، می‌توانند به بهبود انزال کمک کنند. تمرینات کگل برای بهبود بی‌اختیاری ادرار و مدفوع نیز موثرند و همچنین ممکن است سبب افزایش کنترل روی زمان انزال و بهبود زودانزالی یا دیرانزالی شود.

نکته مهم اینجاست که تمرینات کگل نمی‌توانند باعث خروج مایع منی از طریق مجرای ادراری شوند و قدرتی برای اجبار به انزال طبیعی ندارند.

3. درمان انزال معکوس در طب سنتی

درمان انزال معکوس در طب سنتی بر پایه اصول و روش‌هایی است که به تعادل مزاج و تقویت قوای بدن می‌پردازند. طب سنتی بر این باور است که انزال معکوس ممکن است ناشی از ضعف عمومی بدن باشد. بنابراین، تقویت قوای بدنی از طریق رژیم غذایی مناسب، مصرف گیاهان دارویی مقوی و انجام ورزش‌های مناسب، یکی از اهداف اصلی درمان است.

برخی از گیاهان دارویی که در طب سنتی برای تقویت قوای جنسی و درمان انزال معکوس توصیه می‌شوند عبارتند از:

• آشواگاندا

• جینسینگ

• شیرین بیان

• عسل

علاوه بر موارد بالا، برخی از درمان‌های موضعی مانند ماساژ با روغن‌های گیاهی ممکن است در بهبود انزال معکوس یا اصطلاحا برگشت اسپرم به بیضه موثر واقع شوند.

انزال معکوس یک وضعیت و اختلال پزشکی است که به تشخیص دقیق و درمان تخصصی توسط پزشک احتیاج دارد؛ در نتیجه، پیش از اقدام به درمان‌های طب سنتی یا خوددرمانی حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.

عوارض برگشت اسپرم چیست؟(مضرات انزال معکوس)

انزال معکوس، که ممکن است به اشتباه برگشت اسپرم به بیضه شناخته شود، به طور کلی به سلامت و زندگی روزمره فرد آسیبی نمی‌رساند و نوعی اختلال نعوظ شناخته نمی‌شود. با این حال با توجه به خارج نشدن مایع منی و برگشت اسپرم ممکن است عوارضی را به همراه بیاورد. برخی از عوارض برگشت اسپرم عبارتند از:

• ناباروری

• استرس و اضطراب ناشی از عدم تخلیه مایع منی

• کاهش لذت جنسی

• اختلالات زناشویی و عاطفی

با وجود اینکه انزال معکوس سبب اختلال در باروری می‌شود اما نمی‌توان آن را یکی از علل شایع ناباروری دانست؛ چرا که تنها 0.3 تا 2 درصد از مشکلات ناباروری، نتیجه برگشت اسپرم به بیضه است. علاوه بر آن، انزال معکوس به این معنی نیست که اسپرم شما کیفیت یا توانایی باروری را ندارد بلکه اسپرم شما به خودی خود سالم است و تنها توانایی خروج را ندارد.

انزال معکوس تا چه زمانی ادامه دارد؟

 مدت زمان انزال معکوس به علت آن بستگی دارد. در صورتی که دارویی باعث انزال رتروگراد شود، باید پس از تغییر دارو توسط پزشک در مدت کوتاهی از بین برود؛ اما اگر علت آن یک بیماری شدید مانند آسیب عصبی باشد، انزال رتروگراد ممکن است طولانی مدت یا حتی دائمی شود.

اختلالات جنسی مانند انزال معکوس از جمله موضوعاتی هستند از صحبت درباره آن‌ها همچنان مرسوم نیست. به همین دلیل بسیاری از مردان برای جلوگیری از قضاوت‌ها و احساس شرم این مسئله را بیان نمی‌کنند. اپلیکیشن ایمپو با توجه به ضرورت این مسائل و اهمیت درمان آن‌ها، بستری را برای شما فراهم کرده تا در آرامش با پزشکان متخصص مشورت کرده و هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید.

کلام آخر

انزال معکوس یکی از اختلالات عجیب و نادر در مردان است که در نتیجه آن اسپرم‌ها و مایع منی به جای خروج از آلت تناسلی به سمت مثانه رفته و با ادرار ترکیب می‌شوند. با وجود اینکه این وضعیت تاثیری بسیاری بر لذت جنسی و نعوظ فرد ندارد؛ اما می‌تواند توانایی باروری او را تحت تاثیر قرار دهد و سبب عوارض روانی و عاطفی در او و همسرش شود.

بسیاری از افراد گمان می‌کنند که انزال معکوس به معنای برگشت اسپرم به بیضه است اما در واقع اسپرم‌ها راهی برای بازگشت به بیضه ندارند و بر خلاف تصور به سمت مثانه می‌روند. درمان انزال رتروگراد به علت اصلی آن بستگی دارد و ممکن است به کمک دارو درمانی بهبود یابد؛ اما در اکثر موارد مردان مبتلا به این اختلال برای بارداری نیاز به روش‌های باروری آزمایشگاهی دارند. 

اگر با علائم انزال معکوس روبه‌رو هستید یا درباره باروری خود نگرانی دارید، مشاوره با پزشک متخصص می‌تواند اولین گام موثر برای تشخیص و درمان محسوب شود. متخصصان و سکس‌تراپیست‌های ایمپو در این مسیر همراه شما هستند.

منابع

Harvard.edu/ My Cleveland clinic/ Mayo Clinic/ Lybrate/ NCBI