چسبندگی رحم چیست و چگونه درمان می‌شود؟

گاهی اوقات شما درگیر یک بیماری یا اختلال می‌شوید و تمام اقدامات لازم را برای درمان آن انجام می‌دهید. در این حالت، احتمالا فکر می‌کنید مشکل به‌صورت کامل حل شده، اما بروز اختلالی دیگر شما را غافلگیر می‌کند. چسبندگی رحم که آن را با نام سندرم‌‌ آشرمن نیز می‌شناسند، یکی از بیماری‌های شایع در میان خانم‌ها است و معمولا به دنبال جراحی‌هایی که در رحم انجام می‌شود (مانند کورتاژ)، بروز پیدا می‌کند.

در این عارضه، تشکیل بافت اسکار در پوشش رحم، باعث چسبندگی دیواره‌های داخلی می‌شود. از مهم‌‌ترین علائم چسبندگی رحم می‌توان به پریود نشدن، خونریزی سبک، درد شدید قاعدگی، خونریزی غیرطبیعی، سقط جنین و ناباروری اشاره کرد. درمان سریع چسبندگی رحم با روش هیستروسکوپی امکان‌پذیر است.

 چسبندگی رحم چیست؟

لایه داخلی رحم توسط بافتی به نام آندومتر پوشانده شده است؛ هنگام قاعدگی، لایه سطحی آندومتر تخریب می‌شود. از طرفی، درصورتی‌که لقاح اسپرم و تخمک انجام شود، جنین در آندومتر لانه گزینی می‌کند و پریود متوقف می‌شود.

آسیب یا عفونت آندومتر ممکن است به پوشش داخلی رحم آسیب برساند و باعث ایجاد چسبندگی‌‌ یا بافت اسکار بین دیواره‌های داخلی رحم شود. در این حالت دیواره‌های رحم، به طور غیرطبیعی به یکدیگر می‌چسبند. به این بافت اسکار یا چسبندگی، سندرم آشرمن (Asherman’s syndrome) نیز گفته می‌‌شود. چسبندگی‌های رحم، از نظر شدت و نیاز به درمان متفاوت هستند. در موارد شدید، انسداد، تخریب جزئی یا کامل حفره داخل رحم رخ می‌دهد.

اگرچه ایجاد بافت اسکار یکی از مراحل بهبود زخم و جراحات است؛ اما تشکیل خارج از کنترل این بافت در رحم می‌تواند دردسرساز شود. در واقع، بافت اسکار بسیار سخت، فاقد انعطاف‌پذیری و کشسانیِ بافت طبیعی است؛ بنابراین، چسبندگی رحم، باعث ایجاد فضای کمتری در رحم می‌شود. این وضعیت منجر به درد لگن، خونریزی غیرطبیعی و مشکلات باروری می‌شود.

علت چسبندگی رحم چیست؟ (سندرم آشرمن)

سندرم آشرمن، یک عارضه نادر است که معمولاً در اثر آسیب به بافت رحم ایجاد می‌شود؛ اما گاهی اوقات نمی‌توان علت چسبندگی رحم در بیمار را تشخیص داد. بااین‌حال، شایع‌ترین علت چسبندگی رحم، خراشیدن یا پاک‌سازی بافت درون رحم به‌وسیله جراحی کورتاژ (D&C) است. این جراحی معمولاً باهدف سقط‌جنین، خارج‌کردن بقایا جفت پس از زایمان یا جهت نمونه برداری تشخیصی از اندومتر انجام می‌شود. از دیگر علت‌های سندرم آشرمن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عوارض بارداری مانند خونریزی و دستکاری رحم به دنبال زایمان یا سقط جنین

• سل تناسلی (زمانی است که باکتری‌های سل وارد دستگاه تناسلی می‌شوند.)

• عفونت‌ دیواره رحم (اندومتریت) مانند سرویسیت و بیماری التهابی لگن (PID)

• برداشتن فیبروم رحم

• سزارین

• ابلیشن آندومتر (روشی جراحی که برای تخریب دیواره رحم با اهداف مشخص استفاده می‌شود)

• پرتودرمانی

• التهاب رحم به عللی از قبیل آندومتریوز

آیا آی یو دی (IUD) می‌تواند منجر به چسبندگی رحم شود؟

آی یو دی یکی از روش‌های جلوگیری از بارداری است. در این روش IUD توسط پزشک در داخل رحم جای‌گذاری می‌شود و برای مدت‌زمان مشخصی در آن باقی می‌ماند. اگرچه در این روش احتمال بروز عفونت و بافت اسکار وجود دارد؛ اما‌‌ معمولا ارتباطی با ایجاد چسبندگی رحم ندارد. برای آشنایی بیشتر با عوارض و مزایا این روش، می‌توانید مقاله آی یو دی چیست را مطالعه کنید.

علائم چسبندگی رحم چیست؟

شایع‌ترین علائم چسبندگی رحم خونریزی سبک یا پریود نشدن است. همچنین ممکن است در زمان پریود، احساس درد کنید، اما خونریزی نداشته باشید. این مسئله می‌تواند نشانه این باشد که شما در دوران پریود هستید، اما به دلیل انسداد دهانه رحم، خون نمی‌تواند از رحم خارج شود.‌‌ از دیگر علائم چسبندگی رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در ناحیه لگن یا گرفتگی‌های بسیار شدید در دوران قاعدگی
•  سقط جنین مکرر
•  ناباروری
• خونریزی رحم غیرطبیعی 

لازم به ذکر است که گاهی فرد هیچ یک از علائم چسبندگی رحم را تجربه نمی‌کند و حتی پریود‌های منظمی دارد. علاوه‌برآن برخی از شرایط از قبیل تنبلی تخمدان (PCOS)، بیماری التهابی لگن، کاهش وزن شدید، یائسگی، ورزش بیش از حد و آندومتریوز نیز می‌توانند نشانه‌های مشابه علائم چسبندگی رحم ایجاد کنند.

در صورتی که هر یک از این علائم را دارید و نگران شرایط خود هستید، می‌توانید در سریع‌‌ترین زمان با بهترین متخصصان زنان و زایمان اپلیکیشن ایمپو، به‌صورت آنلاین، مشورت کنید. همچنین در بخش اشتراک تجربه ایمپو، می‌توانید با دیگر کاربران تبادل نظر کنید و از افرادی که شرایط مشابه شما را داشته‌اند، کمک بگیرید.

علائم چسبندگی رحم بعد از سزارین

سزارین در برخی موارد ممکن است منجر به ایجاد بافت اسکار شود. در واقع اگر هنگام زایمان مبتلا به عفونت هستید، در قسمت بخیه‌ها‌‌ ممکن است بافت اسکار و درنتیجه چسبندگی رحم ایجاد شود؛ در غیر این صورت، احتمال اینکه سزارین منجر به سندرم آشرمن شود، بسیار نادر است. از علائم چسبندگی رحم بعد از سزارین می‌توان به خونریزی غیرطبیعی و درد لگن اشاره کرد.

لازم به ذکر است که سزارین و سایر جراحی‌های داخلی ممکن است منجر به چسبندگی اعضا داخل حفره شکمی به یکدیگر شود؛ این عارضه با سندرم اشرمن متفاوت است. در واقع سزارین می تواند باعث چسبندگی روده یا مثانه به رحم شود. همچنین، یکی از سوالات رایج خانم‌ها درمورد چسبندگی رحم در بارداری سوم است. در این مورد باید بدانید که در بارداری های دوم یا سوم، ممکن است چسبندگی جفت در محل بخیه سزارین قبلی رخ دهد؛ این عارضه نیز با سندرم آشرمن تفاوت دارد. چسبندگی جفت می‌تواند منجر به خونریزی شدید پس از زایمان یا در موارد شدید باعث جراحی برداشتن رحم هنگام زایمان شود.

آیا چسبندگی رحم باعث ناباروری می‌شود؟

وجود مقدار زیادی بافت اسکار در داخل رحم، می‌تواند منجر به ناباروری شود. به‌عبارت‌دیگر احتمال بارداری با وجود چسبندگی رحم کاهش می‌یابد. در صورتی که پس از 12 ماه تلاش، باردار نشده‌اید، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت ناباروری مشخص شود. اگر بالا 35 سال هستید، پس از 6 ماه اقدام، باید به دنبال تشخیص علت و درمان ناباروری بروید. دلایل مختلفی می‌تواند باردار شدن را دچار مشکل کند که در مقاله علل ناباروری به طور کامل آن‌های‌‌ بررسی کرده‌ایم.

آیا چسبندگی رحم در بارداری خطرناک است؟ (عوارض بارداری با چسبندگی رحم)

احتمال سقط جنین مکرر در خانم‌هایی که چسبندگی رحم دارند، افزایش می‌یابد. در واقع، باردارشدن در زمانی که مبتلا به سندرم آشرمن هستید، امکان‌پذیر است؛ اما چسبندگی دیواره‌های رحم، فضایی برای لانه گزینی و رشد جنین نمی‌گذارد. در این شرایط، احتمال سقط جنین یا مرده‌زایی بیشتر می‌شود. سایر علائم چسبندگی رحم در بارداری عبارت‌اند از:

• جفت اکرتا

در این عارضه، جفت بیش از حد به دیواره رحم نفوذ می‌کند و منجر به بارداری پرخطر می‌شود. پس از زایمان، تمام یا بخشی از جفت، به دیواره رحم چسبیده باقی می‌ماند و باعث خونریزی بیش از حد می‌شود.

• جفت سرراهی

در این حالت، جفت دهانه رحم را مسدود می‌کند و می‌تواند باعث خونریزی شدید در دوران بارداری و زایمان شود. همچنین، این عارضه خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.

به‌طورکلی، چسبندگی رحم در بارداری خطرناک است و شما را در معرض سقط‌های  مکرر قرار می‌دهد؛ اما تهدیدی برای زندگی و سلامت مادر محسوب نمی‌شود. در صورت ابتلا به سندرم آشرمن، حتماً به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا بارداری شما را تحت‌نظر داشته باشد و عوارض آن به حداقل برسد. لازم به ذکر است که درمان چسبندگی رحم با جراحی، شانس باردارشدن و حاملگی موفق را افزایش می‌دهد.

روش تشخیص چسبندگی رحم چیست؟

اگر هریک از علائم چسبندگی رحم را دارید، باید برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید. پزشک با استفاده از روش‌های  زیر سندرم آشرمن را تشخیص می‌دهد:

• هیستروسالپنگوگرام یا‌‌ HSG

• سونوگرافی لگن

• سونوگرافی سالین

• هیستروسکوپی

• سونوگرافی واژینال

تمامی این روش‌های‌‌ بعد از بررسی سوابق پزشکی، معاینات فیزیکی و آزمایشات لازم همچون آزمایش خون انجام می‌شود.

درمان سریع چسبندگی رحم چیست؟

اگر هیچ یک از علائم چسبندگی رحم را ندارید و نمی‌خواهید باردار شوید، ممکن است اصلاً نیازی به درمان نداشته باشید. بااین‌حال حتما با پزشک متخصص زنان در مورد گزینه‌های  درمان خود و پیامدهای عدم درمان صحبت کنید.

به‌طورکلی، درمان قطعی چسبندگی رحم، شامل تخریب بافت اسکار و جلوگیری از ایجاد دوباره آن است. برای برداشتن بافت اسکار، متخصص زنان ممکن است از روش هیستروسکوپی استفاده کند. در این روش سرپایی، پزشک از هیستروسکوپ برای مشاهده پوشش داخلی رحم و تخریب بافت اسکار موجود استفاده می‌کند.

اگر بافت نازک باشد، پزشک از خود هیستروسکوپ برای جداکردن آن استفاده می‌کند؛ اما درصورتی‌که به طور قابل‌توجهی متراکم‌ و ضخیم باشد،‌‌ با استفاده از قیچی جراحی، جدا می‌شود. پس از خارج‌کردن بافت اسکار، پزشک با استفاده از روش‌های زیر از ایجاد مجدد چسبندگی رحم، جلوگیری می‌کند:

•  هورمون‌درمانی

پس از جراحی برای افزایش کیفیت پوشش رحم استروژن خوراکی تجویز می‌شود. در واقع، ‌‌ مصرف استروژن در یک دوره 30 روزه، به رحم کمک می‌کند تا آندومتر سالم، مجدد رشد کند.

•   آی یو دی

 آی یو دی نیز به رشد مجدد بافت طبیعی رحم کمک می‌کند.

•   آنتی‌بیوتیک

پزشک به‌منظور جلوگیری از عفونت و التهاب پس از انجام هیستروسکوپی، برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.

• تکرار هیستروسکوپی

برای اطمینان از برداشته‌شدن بافت اسکار به طور کامل، پزشک بعد از گذشت یک یا دو هفته، ممکن است هیستروسکوپی دوم و سوم را انجام ‌دهد.

اکثر خانم‌های‌‌ پس از درمان چسبندگی رحم با هیستروسکوپی، دوباره پریود منظم و طبیعی دارند و می‌توانند بارداری موفق داشته باشند. فراموش نکنید که قبل از اقدام به بارداری به رحم خود زمان دهید، تا بهبود یابد.