راهنمای کامل سونوگرافی واژینال و بهترین زمان انجام آن

خانم‌ها اغلب، نگران این هستند که سونوگرافی ترانس واژینال چگونه انجام می‌شود، آیا باید مثانه پر باشد یا خالی، آیا انجام آن در دوران بارداری بی‌خطر است و چه تفاوتی با سونوگرافی شکمی دارد؟

بهتر است بدانید که در هر دو نوع سونوگرافی واژینال و شکمی از امواج اولتراسوند (امواج صوتی) ‌‌‌ استفاده می‌شود که برای خانم‌‌های باردار بی‌خطر است. در سونو واژینال مبدل دستگاه وارد واژن می‌شود، اما در سونو معمولی روی شکم قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که سونوگرافی واژینال هیچ‌گونه عوارض و دردی ندارد.

این نوع سونو در هر زمانی از چرخه قاعدگی و حتی در پریود قابل‌انجام است؛ بااین‌حال پزشک باتوجه‌به علت سونو و مرحله سیکل قاعدگی بهترین زمان برای سونوگرافی واژینال را تعیین می‌کند.

سونوگرافی واژینال چیست؟

در سونوگرافی، با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری از اندام‌های داخلی بدن ایجاد می‌شود. این روش به پزشک در تشخیص ناهنجاری‌‌‌ها کمک می‌کند. سونوگرافی ترانس واژینال یا اندواژینال، نوعی سونوگرافی لگنی است که در آن اندام تناسلی خانم‌‌‌ها شامل رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، دهانه رحم و واژن بررسی می‌شود.

در واقع "ترانس واژینال" به معنی "از طریق واژن" است. در سونوگرافی معمولی شکم یا لگن، مبدل اولتراسوند در ناحیه بیرونی، روی لگن قرار می‌گیرد؛ در حالی که در سونو واژینال، پروب اولتراسوند حدود 5 تا 7 سانتی‌متر وارد واژن می‌شود.

تفاوت سونوگرافی معمولی با سونوگرافی واژینال چیست؟

در سونوگرافی واژینال، مبدل یا دستگاهی که تصاویر حفره لگن را ضبط می‌کند، داخل واژن می‌شود. این فرآیند با سونوگرافی سنتی شکم متفاوت است؛ زیرا در سونوگرافی معمولی، مبدل روی شکم قرار می‌گیرد. علاوه‌برآن سونوگرافی ترانس واژینال نسبت به سونوگرافی شکمی، تصاویر دقیق‌تری از اندام‌ها و بافت نرم حفره لگن ایجاد می‌کند. درصورتی‌که نتوانید سونوگرافی واژینال انجام دهید، گزینه بعدی، سونو معمولی است. 

سونوگرافی واژینال برای چیست؟

پزشک برای تشخیص بیماری‌هایی که باعث درد لگن و خونریزی غیرطبیعی رحم می‌شود، احتمال دارد سونو واژینال تجویز کند. سونوگرافی واژینال، در دوران بارداری نیز ممکن است نیاز شود. به‌طورکلی، این روش در موارد زیر انجام می‌شود:

• خونریزی واژینال بدون دلیل

• درد لگنی

• ناباروری

• پولیپ رحم

• عفونت لگن

• سرطان

• کیست یا فیبروم رحم

• بررسی ای یو دی (IUD)

پزشک در دوران حاملگی، مخصوصا در سه ماهه اول بارداری برای بررسی موارد زیر نیز ممکن است سونو واژینال تجویز کند:

•   تشخیص بارداری

• حاملگی خارج از رحم

• کنترل ضربان قلب جنین

• بررسی دهانه رحم برای چک‌کردن عواملی که می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند سقط جنین یا زایمان زودرس شود.

• بررسی ناهنجاری‌های جفت

• تشخیص جفت سرراهی

• تشخیص علت خونریزی غیرطبیعی در بارداری

بهترین زمان برای سونوگرافی واژینال چیست؟

به‌طورکلی، سونوگرافی واژینال را می‌توان در هر مرحله‌ای از سیکل قاعدگی و در دوران بارداری انجام داد. بااین‌حال در ادامه بهترین زمان برای سونوگرافی واژینال در بارداری و حالت معمولی را بررسی می‌کنیم:

• بهترین زمان برای سونوگرافی واژینال در بارداری

سونوگرافی واژینال معمولا در سه ماهه اول بارداری تجویز می‌شود؛ زیرا در مراحل اولیه بارداری دقت سونو واژینال از نوع شکمی بیشتر است. اگر در دوران بارداری عوارضی مانند درد یا خونریزی دارید، ممکن است به این نوع سونو برای تشخیص علت، تجویز شود.

•  بهترین زمان برای سونوگرافی واژینال در وضعیت معمولی (غیر از بارداری)

سونو واژینال در هر مرحله‌ای از سیکل قاعدگی قابل‌انجام است؛ بااین‌حال باتوجه‌به علت سونو و شرایط، پزشک ممکن است توصیه کند که در یک‌زمان خاص از سیکل قاعدگی، سونو واژینال را انجام دهید. به طور مثال، اگر سونوگرافی برای تعیین علت خونریزی غیرطبیعی انجام می‌شود، ترجیح این است که سونوگرافی را بعد از پریود انجام دهید؛ زیرا پس از قاعدگی، پوشش داخلی رحم نازک می‌شود و مشکلات مربوط به آن بهتر قابل‌مشاهده است.

به‌عبارت‌دیگر قبل از پریود، پوشش رحم ضخیم است و در سونوگرافی کاملاً سالم به نظر می‌رسد. درنتیجه، برخی از علل خونریزی غیرطبیعی مانند پولیپ‌های کوچک، دیده نمی‌شوند و ممکن است به ارزیابی مجدد، دقیقا بعد از تمام‌شدن پریود نیاز شود.

اگر سونوگرافی به دلایل دیگری مانند درد لگنی، پریودهای نامنظم، فیبروم، توده لگنی، پریود نشدن یا کیست تخمدان تجویز شود، می‌توانید آن را در هر زمانی از چرخه قاعدگی، حتی زمانی که خونریزی دارید، انجام دهید.

همچنین، در بررسی‌‌های مربوط به ناباروری، معمولا سونوگرافی ترانس واژینال در اواسط سیکل قاعدگی انجام می‌شود. به طور مثال، در روش لقاح آزمایشگاهی، برای نظارت بر رشد فولیکول‌‌‌ها در طول القای تخمک گذاری، سونوگرافی ترانس واژینال انجام می‌شود. در این شرایط پزشک بهترین زمان برای سونوگرافی واژینال برای تخمک گذاری را مشخص می‌کند.

برای اطلاعات بیشتر درمورد لقاح آزمایشگاهی یا IVF می‌توانید مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

آیا‌‌‌ سونوگرافی واژینال را می‌توان در زمان قاعدگی انجام داد؟

بله! سونوگرافی ترانس واژینال را می‌توان در زمان پریود و هر مرحله‌ای از سیکل قاعدگی انجام داد؛ بااین‌حال پس از پایان پریود ممکن است خودتان احساس راحتی بیشتری داشته باشید.

درصورتی‌که سونوگرافی به دلایلی مانند قطع یا پریود نامنظم، فیبروم، ناباروری، توده لگنی و کیست تخمدان انجام شود، می‌توانید آن را در هر زمانی از چرخه قاعدگی، حتی زمانی که خونریزی دارید، انجام دهید. در صورت داشتن خونریزی شدید و غیرطبیعی، بهتر است تا پایان پریود صبر کنید.

چند روز بعد از پریود می‌توان سونوگرافی واژینال انجام داد؟

همان‌طور که بررسی کردیم، سونوگرافی واژینال را می‌توان در هر مرحله از سیکل قاعدگی انجام داد. بااین‌حال اگر پریود منظمی دارید، می‌توان گفت که بهترین زمان برای سونوگرافی واژینال بین روزهای 5 تا 11 سیکل قاعدگی است. برای محاسبه سیکل قاعدگی، باید از اولین روز پریود، شمارش را انجام دهید.

همچنین، هنگامی که به پزشک زنان مراجعه می‌کنید، یکی از اولین سوالاتی که از شما می‌پرسد تاریخ شروع آخرین پریودی، طول دوره و نظم پریود است. برای پاسخ به این سوالات کافیست اپلیکیشن ایمپو را نصب کنید تا برای شما مشخص کند در چه وضعیتی از چرخه قاعدگی هستید، چند روز از پریودتان گذشته یا چند روز به پریود و تخمک گذاری‌ باقی مانده است. علاوه‌برآن، در بخش گزارش گیری اپلیکیشن ایمپو به‌‌‌ اطلاعات دقیق دوره‌‌های پریود خود در بازه‌‌های زمانی 3، 6 و 12 ماهه دسترسی دارید و می‌توانید آن را به پزشک ارائه دهید.

دیگه PMS و پریود سخت نیست، وقتی که ایمپو رو کنارت داری.

نصب اپلیکیشن ایمپو

آمادگی قبل از سونوگرافی واژینال

سونوگرافی واژینال اغلب به آمادگی خاصی نیاز ندارد. برای انجام این نوع سونوگرافی، باید ابتدا در اتاق معاینه لباس‌‌های خود را از کمر به پایین در بیاورید و روپوش بپوشید. باتوجه‌به دستور پزشک و علت سونو واژینال، نیاز است که مثانه شما خالی یا تا حدی پر باشد. مثانه پر اجازه می‌دهد که تصویر واضح‌تری از اندام‌های لگنی مشاهده شود.

اگر پزشک تشخیص داد که برای سونو مثانه پر باشد، حدود یک ساعت قبل از مراجعه، تقریبا یک لیتر آب‌‌‌ یا هر نوشیدنی دیگری که میل دارید، بنوشید. اگر‌‌‌ پریود هستید و از تامپون استفاده می‌کنید، قبل از سونو آن را خارج کنید.‌‌‌

لازم به ذکر است که داشتن مو در ناحیه تناسلی مانع از انجام سونوگرافی واژینال نمی‌شود؛ بااین‌حال شیوکردن می‌تواند به‌راحتی کار کمک کند.

سونوگرافی واژینال چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام سونو واژینال، باید روی میز معاینه به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. درصورتی‌که رکاب وجود داشت، پاها را روی آن قرار دهید. دکتر، پروب سونوگرافی را با کاندوم و ژل روان‌کننده می‌پوشاند و سپس آن را وارد واژن می‌کند. اگر به لاتکس حساسیت دارید، باید از روکش بدون لاتکس استفاده شود.

زمانی که پزشک، میله سونو را وارد می‌کند، شاید کمی احساس فشار داشته باشید. این احساس شبیه به فشاری است که در طی آزمایش پاپ اسمیر (هنگام ورود اسپکولوم به واژن) حس می‌کنید.

زمانی که مبدل سونوگرافی داخل واژن است، امواج صوتی منعکس شده از اندام‌های داخلی، تصاویری از داخل لگن را روی مانیتور ایجاد می‌کند. سپس پزشک، به‌آرامی میله را داخل بدن می‌چرخاند؛ این کار باعث ایجاد تصویر کاملی از اندام‌های داخلی می‌شود.

سونوگرافی ترانس واژینال چقدر طول می‌کشد؟

سونوگرافی ترانس واژینال معمولا حدود 5 تا 15 دقیقه طول می‌کشد. مدت‌زمان سونو واژینال باتوجه‌به پیچیدگی معاینه و اطلاعاتی که پزشک درخواست کرده، متفاوت است و می‌تواند تا حدود 1 ساعت نیز طول بکشد.

آیا سونوگرافی واژینال درد دارد؟

خیر! سونوگرافی واژینال درد ندارد. مبدل یا میله سونو واژینال به‌گونه‌ای طراحی شده است که به شکل واژن خم می‌شود و تا حد امکان باریک است؛ ازاین‌رو افراد معمولا احساس ناراحتی نمی‌کند. همچنین، پزشک برای تسهیل ورود پروب از ژل روان‌کننده‌ استفاده می‌کند. بااین‌حال شاید زمانی که مبدل وارد واژن می‌شود، کمی احساس ناراحتی یا فشار کنید. درصورتی‌که هرگونه‌‌‌ فشار یا درد داشتید، حتما به پزشک اطلاع دهید.

سونوگرافی واژینال برای دختر مجرد

ازآنجایی‌که پروب یا میله سونوگرافی، باید در واژن قرار داده شود، معمولا پزشک آن را به دلیل هایمن (پرده بکارت) برای دختران مجرد توصیه نمی‌کند. در این حالت، سایر انواع تصویربرداری اولتراسوند مانند سونوگرافی شکمی یا سونوگرافی ترانس رکتال، جایگزین‌های مناسبی برای سونوگرافی واژینال برای دختر باکره است.

عوارض سونوگرافی داخلی چیست؟

سونوگرافی واژینال هیچ‌گونه عوارضی ندارد. همچنین، انجام سونوگرافی ترانس واژینال در بارداری، هم برای مادر و هم برای جنین، بی‌خطر است؛ زیرا در این تکنیک تصویربرداری، از اشعه استفاده نمی‌شود. هنگامی که میله، داخل واژن است، ممکن است کمی احساس فشار و ناراحتی کنید که پس از خارج‌کردن میله، بر طرف می‌شود. همچنین، به دلیل استفاده از ژل روان‌کننده، ممکن است‌‌‌ ترشحات جزئی از واژن داشته باشید که تا 24 ساعت بعد رفع می‌گردد.

آیا سونوگرافی واژینال را می‌توان در دوران بارداری انجام داد؟

در بارداری کمتر از 8 هفته، ممکن است برای ایجاد تصاویر واضح‌تر، سونوگرافی واژینال نیاز شود. بهترین زمان انجام سونوگرافی واژینال برای تایید بارداری، 6 هفتگی است. برای انجام این نوع سونوگرافی در بارداری باید مثانه باید خالی باشد تا رحم پایین‌تر از لگن و نزدیک‌تر به پروب قرار گیرد. همانطور که بررسی کردیم این نوع سونوگرافی کاملا بی خطر است، مشکلی برای جنین ایجاد نمی‌کند و باعث خونریزی نمی‌شود. درواقع، سونو واژینال بهترین راه برای بررسی جنین و دیواره رحم است.

در سونوگرافی شکمی باید مثانه پر باشد تا رحم در لگن بالاتر قرار گیرد؛ در این صورت امواج اولتراسوند از مثانه عبور می‌کند و رحم و جنین واضح‌تر نشان داده می‌شود. در بارداری‌‌های بالای 8 هفته، اغلب سونوگرافی معمولی انجام می‌شود.

 انجام سونو واژینال در بارداری فقط در شرایطی که سونو شکم بی‌نتیجه باشد، ضروری است. خانم‌هایی که تجربه انجام هر دو نوع سونوگرافی را دارند، اغلب می‌گویند که سونو واژینال بسیار راحت‌تر است، چرا که به مثانه پر فشاری وارد نمی‌شود!

سونو هیستروگرافی چیست؟

گاهی اوقات در طول معاینه اولتراسوند، مشخص می‌شود که برای بررسی بیشتر وضعیت رحم، به سونوگرافی انفوزیون سالین (SIS) یا سونو هیستروگرافی نیاز است. SIS نوع خاصی از سونوگرافی ترانس واژینال است که با واردکردن آب‌نمک استریل به داخل رحم انجام می‌شود. در این روش امکان ارزیابی دقیق‌تر رحم نسبت به سونوگرافی معمولی‌‌‌ فراهم می‌شود؛ زیرا محلول نمک، حفره رحم را کمی گشاد می‌کند و پوشش داخلی رحم بهتر مشخص می‌شود. در واقع این روش‌‌‌ برای ارزیابی دقیق آندومتر جهت تشخیص مواردی مانند پولیپ مناسب‌تر است. لازم به ذکر است که اگرچه انجام سونوگرافی ترانس واژینال برای خانم‌های باردار یا مبتلا به عفونت منعی ندارد، اما SIS را نمی‌توانند انجام دهند.

چه کسانی نباید سونوگرافی ترانس واژینال انجام دهند؟

سونو واژینال در موارد زیر نباید انجام شود:

•  انسداد واژن
• جراحی اخیر واژن
•  عدم رضایت بیمار

درصورتی‌که بیمار رضایت نداشته باشد، نباید سونو واژینال برای دختر مجرد انجام شود. 

تفسیر جواب سونوگرافی واژینال

اگر پزشک سونوگرافی را انجام دهد، احتمالا در همان روز نتیجه را به شما می‌گویید. تفسیر سونوگرافی واژینال باید حتما توسط پزشک متخصص انجام شود، او با توجه نتیجه، ممکن است آزمایش‌‌های بیشتری درخواست کند.

سخن آخر

گاهی برای بررسی دقیق‌تر رحم و داخل شکم، نیاز است که سونوگرافی واژینال انجام شود. در سونو واژینال مبدل دستگاه، برای ثبت تصاویر واضح‌تر از رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌‌‌ها و دهانه رحم،‌‌‌ وارد واژن می‌شود. سونو واژینال نسبت به سونوگرافی معمولی، نتایج دقیق‌تری ایجاد می‌کند و برای تشخیص کیست، فیبروم، پولیپ، عفونت لگن، حاملگی خارج از رحم و... معمولا انجام می‌شود. همچنین، در 8 هفته اول بارداری نیز سونو واژینال ممکن است نیاز شود.

سونوگرافی واژینال در هر زمانی از چرخه و حتی در پریود قابل‌انجام است؛ بااین‌حال پزشک بهترین زمان برای انجام سونو واژینال را باتوجه‌به مرحله سیکل قاعدگی و علت سونو مشخص می‌کند. برای آگاهی از مرحله چرخه قاعدگی، می‌توانید از اپلیکیشن ایمپو استفاده کنید. تنها کافیست به چند سوال ساده پاسخ دهید تا ایمپو برای شما تاریخ پریود، تخمک گذاری و pms را مشخص کند.

روزای PMS و پریود، وقتی درد داری و کلافه ‌ای، ایمپو مراقبته و می‌تونی روش حساب کنی!

نصب اپلیکیشن ایمپو

منابع

healthline

Cleveland Clinic

IUS