اهدای تخمک چیست؟ بررسی کامل شرایط تخمک اهدایی و مراحل آن

«اهدای تخمک» یکی از روش‌های نوین کمک‌باروری است که به زوج‌هایی که به دلایل پزشکی امکان بارداری طبیعی ندارند، امید دوباره‌ای می‌بخشد. در این روش، تخمک زن اهداکننده به فرد گیرنده منتقل می‌شود تا از طریق لقاح مصنوعی، بارداری ممکن شود؛ اما اهدای تخمک چیست و چه مراحلی دارد؟

برای ورود به این فرآیند، اطلاع از شرایط تخمک اهدایی و دریافت مشاوره تخمک اهدایی از متخصصان ضروری است؛ آگاهی از پروسه اهدای تخمک می‌تواند به تصمیم‌گیری آگاهانه و کاهش دغدغه‌های ذهنی افراد کمک کند. در این مطلب از ایمپو به بررسی اینکه «اهدای تخمک چیست» می‌پردازیم و سوالات و اطلاعات لازم درباره این فرآیند را مرور می‌کنیم.

اهدای تخمک چیست؟

اهدای تخمک، یکی از روش‌های کمک‌باروری است که طی آن، تخمک یک زن اهداکننده برای کمک به بارداری زوجین نابارور استفاده می‌شود؛ این تخمک‌ها ممکن است تازه اهدا شده یا از قبل فریز تخمک شده‌اند. زمانی که تخمدان فرد گیرنده توانایی تولید تخمک سالم را ندارد، می‌توان از روش تخمک اهدایی استفاده کرد. 

در این فرایند، تخمک پس از لقاح آزمایشگاهی با اسپرم(لقاح خارج‌رحمی یا آی وی اف)، به رحم زن گیرنده منتقل می‌شود. پروسه اهدای تخمک معمولا در کلینیک‌های تخصصی با نظارت دقیق پزشکی انجام می‌گیرد.

پیش از شروع این فرایند، مراحلی تحت عنوان شرایط تخمک اهدایی باید طی شود. فرد اهداکننده باید از نظر جسمی و روانی در وضعیت مطلوب قرار گیرد؛ سن مناسب، سلامت باروری، نبود سابقه بیماری‌های ژنتیکی یا عفونی و ثبات روانی از جمله موارد ضروری در این ارزیابی است. همچنین، تخمک اهدایی نیز از نظر سلامت ژنتیکی، کیفیت و سابقه پزشکی به دقت بررسی شود تا احتمال موفقیت در لقاح افزایش یابد.

اهدای تخمک چگونه انجام می‌شود؟

پروسه اهدای تخمک، به صورت مرحله‌به‌مرحله و تحت نظر کادر مشاوره تخمک اهدایی انجام می‌شود. ابتدا فرد اهداکننده وارد مراحل آماده‌سازی می‌شود و پس از تخمک‌گیری، تخمک‌ها در آزمایشگاه با اسپرم ترکیب شده و جنین به رحم فرد گیرنده منتقل می‌شود. این مسیر شامل دو بخش مجزاست که در ادامه هر کدام را بررسی می‌کنیم:

مراحل اهدای تخمک توسط اهداکننده

در روند تخمک اهدایی، ابتدا اقدامات پزشکی و درمانی روی فرد اهداکننده انجام می‌شود تا تخمک‌هایی سالم و مناسب برای لقاح آماده شوند. مراحل زیر نحوه آماده‌سازی و برداشت تخمک را توضیح می‌دهد:

• ارزیابی اولیه

اهداکننده ابتدا از نظر جسمی، روانی و ژنتیکی مورد بررسی قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که با شرایط تخمک اهدایی مطابقت دارد؛ این ارزیابی شامل آزمایش خون، بررسی بیماری‌های مقاربتی، سونوگرافی از تخمدان‌ها، بررسی سابقه خانوادگی و جلسات مشاوره روان‌شناسی است.

• آماده‌سازی تخمدان

پس از تایید، دوره‌ای از تحریک تخمدان آغاز می‌شود. با تزریق داروهای هورمونی، تخمدان‌ها برای تولید چند تخمک تحریک می‌شوند؛ این مرحله معمولا بین ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشد.

• پایش پزشکی

در طول درمان، سونوگرافی و آزمایش‌های هورمونی منظم برای بررسی واکنش بدن به داروها انجام می‌شود.

• تخمک‌کشی یا پانکچر

 پس از رسیدن فولیکول‌ها به اندازه مناسب، با تزریق یک داروی نهایی(هورمون hCG یا مشابه آن)، تخمک‌ها بالغ می‌شوند. حدود ۳۶ ساعت بعد، فرایند بازیابی تخمک‌ها در یک مرکز تخصصی انجام می‌گیرد. طی این روش که تحت بی‌حسی یا بیهوشی کوتاه‌مدت انجام می‌شود، پزشک با استفاده از سوزن نازک و سونوگرافی واژینال، تخمک‌ها را از تخمدان خارج می‌کند.

• لقاح تخمک

تخمک‌های بازیابی‌شده در آزمایشگاه با اسپرم همسر گیرنده یا اسپرم اهدایی ترکیب می‌شوند. در صورت موفقیت، جنین‌های تشکیل‌شده در شرایط کنترل‌شده رشد می‌کنند. برخلاف روش آی یو آی(IUI) که در آن لقاح به طور طبیعی درون بدن انجام می‌شود، در تخمک اهدایی حتما نیاز به لقاح آزمایشگاهی(IVF) وجود دارد.

مراحل دریافت تخمک توسط گیرنده

پس از آماده‌سازی تخمک توسط اهداکننده، فرد دریافت‌کننده باید مراحل مشخصی را برای پذیرش جنین طی کند. این مراحل به صورت زیر است:

• هماهنگی با سیکل قاعدگی اهداکننده 

 فرد دریافت‌کننده نیز باید با مصرف داروهای تنظیم‌کننده هورمون، چرخه قاعدگی خود را با سیکل قاعدگی فرد اهداکننده همسان‌سازی کند؛ این هماهنگی برای دریافت جنین در زمان مناسب اهمیت زیادی دارد.

•  آماده‌سازی رحم

 داروهای هورمونی مانند استروژن و پروژسترون برای ضخیم‌کردن آندومتر(پوشش داخلی رحم) تجویز می‌شود؛ تا رحم شرایط ایده‌آالی برای پذیرش جنین فراهم کند.

•  انتقال جنین

 پس از لقاح تخمک اهدایی با اسپرم، یکی از جنین‌های تشکیل‌شده به رحم فرد گیرنده منتقل می‌شود. این انتقال معمولا در محیط کلینیکی و با تجهیزات مخصوص انجام می‌گیرد.

•  بررسی موفقیت

 پس از حدود دو هفته، آزمایش خون برای بررسی موفقیت فرایند و تایید شروع بارداری انجام می‌شود.

اهدای تخمک چه شرایطی دارد؟

برای ورود به فرآیند اهدای تخمک داشتن شرایط مشخص جسمی، روانی و ژنتیکی برای فرد اهداکننده الزامی است. رعایت این شرایط به افزایش شانس موفقیت و کاهش خطرات احتمالی در روند درمان کمک می‌کند:

• سن بین ۲۱ تا ۳۵ سال

• برخورداری از سلامت عمومی جسمی و روانی

• نداشتن سابقه بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک

• عدم سابقه عفونت‌های واگیر مانند HIV (ایدز) و هپاتیت C

• وزن و شاخص توده بدنی(BMI) متعادل، معمولا بین ۱۸ تا ۲۹

• عدم مصرف سیگار، الکل یا مواد مخدر

• نداشتن سابقه ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت کنترل‌نشده یا صرع

• توانایی ارائه سوابق پزشکی دقیق فردی و خانوادگی

• عدم مصرف داروهایی که ممکن است روی باروری تاثیر بگذارند

• آمادگی برای شرکت در جلسات مشاوره و ارزیابی روان‌شناسی

• داشتن چرخه قاعدگی منظم و تخمدان‌های فعال

• نداشتن سابقه ناباروری یا اختلالات باروری شناخته‌شده

چه کسانی باید از تخمک اهدایی استفاده کنند؟

زنانی که به دلایل پزشکی توانایی تولید تخمک سالم ندارند، می‌توانند از روش تخمک اهدایی بهره بگیرند؛ این روش زمانی توصیه می‌شود که دیگر روش‌های کمک‌باروری موثر واقع نشده یا شانس موفقیت بسیار پایین است.

زنانی که وارد سنین بالای باروری شده‌اند(معمولا بالای ۴۰ سال) و ذخیره تخمدانی آن‌ها کاهش یافته، گزینه‌های اصلی استفاده از تخمک اهدایی هستند. اگر قصد بارداری در سن بالا را دارید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مربوطه را مطالعه کنید. این روش به ویژه برای زوج‌هایی که با مشکل ناباروری ناشی از کاهش کیفیت تخمک مواجه هستند، کاربرد دارد. همچنین در موارد نارسایی زودرس تخمدان، یعنی زمانی که عملکرد تخمدان‌ها قبل از سن ۴۰ سالگی متوقف می‌شود، این روش به‌عنوان یکی از گزینه‌های مطمئن مطرح است.

زنانی که اختلالات ژنتیکی دارند و نمی‌خواهند این بیماری‌ها به نسل بعد منتقل شود، نیز می‌توانند با دریافت تخمک از فرد دیگر، شانس داشتن فرزند سالم را افزایش دهند. در برخی موارد، افرادی که چندین بار لقاح مصنوعی ناموفق داشته‌اند یا تحت درمان‌های سرطان قرار گرفته‌اند و تخمدان‌هایشان آسیب دیده است، از جمله کاندیداهای استفاده از تخمک اهدایی هستند.

در صورتی که تمایل دارید زمان دقیق تخمک‌گذاری خود را بدانید و شانس باروری را افزایش دهید، می‌توانید از ابزار پیش‌بینی زمان تخمک‌گذاری ایمپو استفاده کنید. ایمپو، بر اساس چرخه قاعدگی شما، زمان تخمک‌گذاری را پیش‌بینی کرده و به شما در برنامه‌ریزی برای اقدام به بارداری کمک می‌کند.

اهدای تخمک چه عوارضی دارد؟

هرچند اهدا کردن تخمک به‌طور کلی روشی ایمن و کم‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اما مانند هر روش درمانی دیگر، ممکن است با عوارضی همراه شود. برای زنانی که از این طریق اقدام به بارداری می‌کنند، آگاهی از این عوارض احتمالی و نحوه مدیریت آن‌ها اهمیت زیادی دارد. بسیاری از این عوارض موقتی و قابل کنترل هستند و پس از چند روز به‌طور کامل برطرف می‌شوند. در ادامه، مهم‌ترین عوارض احتمالی این فرآیند را بررسی می‌کنیم:

1. واکنش بدن به تزریق هورمون

برای تحریک تخمک‌گذاری، هورمون‌هایی به اهداکننده تزریق می‌شود که ممکن است موجب عوارضی مانند درد سینه‌ها، تغییرات خلقی، تهوع، اضطراب و احتباس مایعات شوند. در بیشتر موارد، این علائم خفیف هستند و با پایان دوره درمان به‌تدریج از بین می‌روند.

2. سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان(OHSS)

در برخی افراد، تخمدان‌ها نسبت به داروهای تحریک تخمک‌گذاری واکنش شدید نشان می‌دهند. این حالت می‌تواند باعث درد شکمی، تورم، کم‌آبی بدن و حتی مشکلات کلیوی شود. هرچند نادر است، اما نیازمند مراقبت فوری پزشکی است.

3. ایجاد کیست‌های تخمدانی

تغییرات هورمونی ناشی از درمان ممکن است به تشکیل کیست تخمدان منجر شود. اغلب این کیست‌ها بی‌خطر هستند و خودبه‌خود یا با درمان دارویی برطرف می‌شوند، اما در موارد نادر احتمال نیاز به جراحی وجود دارد.

4. اختلال در سیکل قاعدگی

یکی از عوارض شایع اهدا کردن تخمک، نامنظم شدن چرخه قاعدگی در فرایند اهدای تخمک است. این پریود نامنظم معمولا موقتی است و پس از چند ماه، بدن به وضعیت طبیعی خود بازمی‌گردد.

5. گرگرفتگی و علائم مشابه

برخی از اهداکنندگان ممکن است احساس گرگرفتگی، تعریق شبانه، ضربان قلب بالا یا نوسانات خلقی را تجربه کنند. این علائم معمولا ناشی از نوسانات هورمونی موقتی هستند و به مرور کاهش می‌یابند.

6. خطرات احتمالی بلندمدت

در مواردی نادر، مصرف مکرر داروهای هورمونی برای تحریک تخمک‌گذاری ممکن است خطر ابتلا به برخی از سرطان‌های دستگاه تناسلی مانند سرطان تخمدان، سرطان رحم یا گردن رحم را افزایش دهد. به همین دلیل، انجام بیش از پنج نوبت اهدای تخمک توصیه نمی‌شود و ضروری است که این فرایند تحت نظارت پزشک متخصص صورت گیرد.

اهدای تخمک از نظر شرعی

مراجع تقلید دیدگاه‌های متفاوتی درباره اهدای تخمک دارند. به‌طور کلی، اگر این فرایند با رعایت شرایط شرعی مانند پرهیز از امور حرام یا انجام ازدواج موقت انجام گیرد، در مواردی ممکن است بدون اشکال تلقی شود. با این حال، نسبت فرزند به شخص گیرنده جنین از دیدگاه فقهی جایگاهی پیچیده دارد و گاه محل اشکال قرار می‌گیرد. همچنین برخی مراجع، انجام این کار را بدون عقد شرعی جایز نمی‌دانند. به همین دلیل، پیش از هر اقدامی لازم است نظر مرجع تقلید خود را جویا شوید.

تخمک اهدایی از نظر ژنتیک

فرزندی که از طریق تخمک اهدایی متولد می‌شود، از نظر ژنتیکی با اهداکننده تخمک ارتباط مستقیم دارد. این بدان معناست که صفات و ویژگی‌های ژنتیکی مانند رنگ چشم، رنگ مو، گروه خونی و استعداد ابتلا به برخی بیماری‌ها از اهداکننده به فرزند منتقل می‌شود. بنابراین، برای گیرندگان مهم است که از سلامت ژنتیکی اهداکننده اطمینان حاصل کنند تا ریسک انتقال بیماری‌های ارثی به حداقل برسد.

بانک تخمک اهدایی

بانک تخمک اهدایی مجموعه‌ای است که تخمک‌های سالم و تایید شده از اهداکنندگان ذخیره می‌کند. این تخمک‌ها به زوج‌های نابارور یا افرادی که به دلایل پزشکی یا سن بالا قادر به استفاده از تخمک خود نیستند، ارائه می‌شود. هدف اصلی بانک، افزایش شانس باروری و کمک به تشکیل خانواده‌های سالم است.

فروش تخمک اهدایی

فروش تخمک اهدایی در ایران تحت نظارت دقیق پزشکی و قوانین خاص انجام می‌گیرد. این روش معمولا با رعایت ضوابط شرعی، اخلاقی و پزشکی برای کمک به زوج‌های نابارور انجام می‌شود و باید در مراکز معتبر و با مجوزهای قانونی صورت گیرد.

همچنین، توافقات حقوقی بین اهداکننده و دریافت‌کننده تخمک جهت حفظ حقوق هر دو طرف رعایت می‌شود. بنابراین، انجام این فرآیند خارج از چارچوب‌های قانونی و پزشکی مجاز نیست و پیگیری از مراجع ذی‌صلاح و پزشکان متخصص ضرورت دارد.

قیمت تخمک اهدایی در سال ۱۴۰۴

هزینه تخمک اهدایی در سال ۱۴۰۴ بسته به مراکز ناباروری و شرایط اهداکننده متفاوت است. طبق اطلاعات موجود، این هزینه معمولا بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۳ بوده و ممکن است در سال ۱۴۰۴ با افزایش همراه شود.

تخمک اهدایی رایگان

تخمک اهدایی رایگان معمولا در مواردی ارائه می‌شود که اهداکننده به‌صورت داوطلبانه و بدون دریافت هزینه اقدام کند، اما چنین مواردی نادر است. برخی مراکز ممکن است طرح‌های حمایتی برای کاهش هزینه‌ها ارائه کنند.

تخمک اهدایی بدون واسطه

تخمک اهدایی بدون واسطه به معنای ارتباط مستقیم اهداکننده و گیرنده است که می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد. این روش نیاز به بررسی‌های پزشکی و قانونی دقیق دارد تا از سلامت اهداکننده و رعایت ضوابط شرعی اطمینان حاصل شود.

مشاوره تخمک اهدایی

دریافت مشاوره پیش از شروع فرآیند اهدای تخمک نقش مهمی در درک بهتر مراحل، آمادگی ذهنی و تصمیم‌گیری آگاهانه دارد. برای مثال، شناخت سیکل تخمک‌گذاری حتی با استفاده از کیت تخمک‌‌گذاری خانگی می‌تواند به درک بهتر این فرایند کمک کند. بسیاری از زنان با داشتن اطلاعات کافی، با آرامش بیشتری این مسیر را طی می‌کنند.

اگر به دنبال پاسخ به سوالات تخصصی خود هستید، می‌توانید از کلینیک آنلاین ایمپو استفاده کنید. در این بخش، پزشکان متخصص زنان و زایمان و کارشناسان مامایی به صورت مستقیم به سوالات شما پاسخ می‌دهند. همچنین در بخش اشتراک تجربه ایمپو، می‌توانید تجربه‌های واقعی زنانی را بخوانید که با تخمک اهدایی باردار شده‌اند و با آن‌ها تبادل نظر کنید. این دو ابزار مشاوره، در کنار یکدیگر، هم راهنمای علمی و هم پشتیبانی عاطفی را در اختیار شما قرار می‌دهند.

سخن پایانی

اهدای تخمک، راهکاری امیدبخش در فرایند کمک‌باروری است که به زوج‌هایی که با چالش ناباروری مواجه هستند، کمک می‌کند تا رویای فرزندآوری را محقق سازند. این فرآیند پیچیده شامل مراحل دقیق پزشکی مانند ارزیابی‌های اولیه جسمی، روانی و ژنتیکی، مداخلات دارویی، تحریک تخمدان، لقاح آزمایشگاهی و انتقال جنین است.

استفاده از تخمک اهدایی، معمولا برای زنانی با نارسایی زودرس تخمدان، سن بالا، اختلالات ژنتیکی، سابقه درمان سرطان یا سابقه چندین بار IVF ناموفق توصیه می‌شود. با وجود موفقیت بالای این روش، آگاهی از عوارض موقت یا نادر، ملاحظات شرعی، ویژگی‌های ژنتیکی منتقل‌شونده و تبعات عاطفی، بخش مهمی از تصمیم‌گیری آگاهانه در این مسیر است.

اگر شما نیز در پی کسب اطلاعات بیشتر درباره فرایند اهدای تخمک هستید و نیاز به راهنمایی تخصصی دارید، می‌توانید به صورت آنلاین با پزشکان متخصص و مجرب ما در اپلیکیشن ایمپو مشورت کنید. همچنین با مطالعه مقالات جامع و کاربردی در وب‌سایت ایمپو، می‌توانید با زوایای مختلف این روش کمک‌باروری آشنا شوید و پاسخ سوالات خود را بیابید.