بارداری در سن بالا؛ همه آنچه که باید بدانید!
در این مقاله میخوانید:
«بارداری در سن بالا» را می‌توان یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های مهم برخی از زوج‌ها، عنوان کرد. در دنیای پزشکی، اصطلاح حاملگی در سن بالا، برای توصیف بارداری در افراد بالای 35 سال استفاده می‌شود. برای زنانی که به مادر شدن علاقه دارند، حاملگی یک سفر هیجان‌انگیز و اتفاق خوشایند است؛ به همین دلیل آخرین سن حاملگی یکی از دغدغه‌های مهم آن‌ها به شمار می‌آید.
خبر خوب این است که زنان بالای ۳۵ و ۴۰ سال هم می‌‌توانند باردار شوند و یک کودک سالم داشته باشند؛ اما از‌آنجایی‌که ممکن است حاملگی در این سنین به سرعت یا آسانی سنین پایین‌تر نباشد، به مراقبت‌ها و انجام برخی اقدامات درمانی نیاز است. اگر شما هم به‌عنوان یک زن دوست دارید طعم مادر شدن را بچشید و کنجکاو هستید در مورد بارداری در سن بالا اطلاعات بیشتری کسب کنید، در ادامه این مقاله از مجله سلامت ایمپو همراه ما شوید.
چالش اصلی بارداری در سن بالا چیست؟
اگرچه سن ۳۵ سالگی زیاد نیست، اما طبق نظر پزشکان، بارداری در این گروه سنی با برخی خطرات احتمالی و چالش‌ها همراه است. مهم‌ترین چالش بارداری در سن بالا، کاهش کمیت و کیفیت تخمک‌ها و دشوار بودن امکان باردار‌شدن به شکل طبیعی است. وقتی یک زن متولد می‌شود، تخمدان‌های او ۶ تا ۷ میلیون تخمک را در خود جای می‌دهند. در سن بلوغ، او ۳۰۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ تخمک دارد و این تعداد تا زمانی که ۳۷ ساله شود به ۲۵۰۰۰ کاهش مییابد. زمانی که یک زن وارد یائسگی می‌شود، تنها ۱۰۰۰ تخمک دارد و این دوران نه‌تنها بر کمیت، بلکه بر کیفیت تخمک‌ها نیز تاثیر می‌گذارد.
به همین دلیل، سقطجنین در بارداری در سن بالا یک خطر بسیار جدی است. همچنین، پس از حدود ۳۷ سالگی، اکوسیستم دستگاه تناسلی نیز تغییر می‌کند؛ درواقع، کیفیت پایین تخمک همراه با تغییر در ترکیب هورمون‌های تولید‌مثل مانند FSH، هورمون ضد مولرین (AMH) و Inhibin، باردار‌شدن را دشوارتر می‌کند. بیماری‌هایی مانند لیومیوم (توده لگنی)، بیماری التهابی لگن و آندومتریوز نیز با افزایش سن، شیوع بیشتری پیدا می‌کنند. در ادامه، پیرامون عوارض، خطرات و فواید بارداری در سنین بالا بیشتر صحبت میکنیم.
بارداری در سن بالای 40 سال
حاملگی در دهه ۴۰ زندگی غیر‌ممکن یا بسیار دشوار است. چرا که طبق آمار‌ها، به دلیل کاهش کیفیت و کمیت تخمک‌ها، احتمال حاملگی در سن ۴۰ سالگی حدود ۷%، در سن ۴۲ سالگی ۵%، در ۴۴ سالگی ۲% و در ۴۵ یا ۴۶ سالگی نیز به طور کامل متوقف می‌شود.
با این حال، اگر بالای ۴۰ سال هستید و قصد حاملگی دارید، نیازی نیست نگران باشید؛ کافی است قبل از اقدام به بارداری، با پزشک متخصص، در مورد عوارض، احتمالات و مراقبت‌های درمانی لازم مشورت کنید. مشورت با پزشک متخصص برای شناخت بدن خود، آشنایی با احتمالات و خطرات، تصمیم‌گیری هوشمندانه و داشتن حاملگی و زایمان سالم ضروری است.
بارداری پس از 35 سالگی
اگرچه ۳۵ سالگی، سن بالایی نیست، اما باردار شدن بعد از این سن می‌تواند با عوارضی از جمله زایمان زودرس، نقایص مادرزادی و حاملگی چندقلویی همراه باشد؛ چراکه پس از ۳۵ سالگی فقط حدود ۲۵ هزار تخمک در بدن زنان باقی می‌ماند و قدرت باروری آن‌ها کاهش مییابد. از‌آنجایی‌که احتمال تولد نوزادی با نقص مادرزادی در این سن بیشتر است، اگر بالای 35 سال هستید و علائم بارداری دارید، حتما پروسه حاملگی خود را تحت‌نظر یک پزشک متخصص طی کنید. لازم به ذکر است که علائم بارداری در سن بالا، مشابه نشانه‌های رایج حاملگی است؛ در مقاله ریزترین علائم بارداری در ماه اول، تمامی نشانه‌ها را بررسی کرده‌ایم.
آخرین سن بارداری زنان
از‌آن‌جایی که در پزشکی بارداری در سن ۳۵ سالگی، بارداری در سن بالا به حساب می‌آید؛ می‌توان گفت اواسط دهه بیست زندگی تا اواسط دهه سی زندگی، بهترین زمان باروری برای زنان است. قدرت باروری زنان پس از ۴۲ سالگی بسیار کاهش پیدا می‌کند و در ۴۵ سالگی به قدری کاهش مییابد که احتمال حاملگی طبیعی وجود ندارد. بنابراین، آخرین سن بارداری در زنان را می‌توان ۴۵ سالگی عنوان کرد. البته، در سنین بالاتر نیز امکان حاملگی با تخمک اهدایی و لقاح آزمایشگاهی (IVF) ممکن است.
خطرات بارداری در سن بالا
بارداری در سن بالا با خطراتی برای مادر و جنین همراه است. در ادامه، به چند خطر بارداری در سن بالا اشاره میکنیم:
- پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری)
- دیابت بارداری
- سقطجنین
- مرده‌زایی
- بروز برخی مشکلات زایمان و نیاز به انجام سزارین
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- اختلالات و ناهنجاری‌های کروموزومی در نوزاد (مانند سندرم داون)
- افزایش خطر فیبروم رحم (تومور خوش‌خیم عضله رحم) و اندومتریوز
- نقایص مادرزادی
- زایمان زودرس و نارس بودن نوزاد
- بارداری چندقلو (به دلیل تغییرات در هورمون‌ها و برخی از درمان‌های باروری)
عوارض بارداری در سن بالا
علاوه بر خطراتی که بارداری در سن بالا برای جنین و مادر دارد، این وضعیت بعد از زایمان نیز ممکن است با برخی عوارض برای مادر به همراه باشد. عوارض بارداری در سن بالا عبارت‌اند از:
- ابتلا به فشار‌خون مزمن (طولانی‌مدت)
- خونریزی شدید پس از زایمان
- تجمع مایع در ریه‌ها (ادم ریوی)
- نارسایی کلیه
- درد شکم و قفسه سینه
- خستگی مفرط
- تپش قلب
- اضافه وزن
- تحلیل رفتن قدرت عضلانی
فواید بارداری در سنین بالا
در سال‌های اخیر، تعداد زنانی که مادر شدن را به سال‌های بعد موکول می‌کنند، به طور چشمگیری افزایش یافته است. اگرچه ممکن است از جنبه پزشکی این موضوع مشکل‌ساز و خطرناک محسوب شود، اما از جنبه‌های تربیتی و اجتماعی فواید بارداری در سنین بالا چشمگیر است. بارداری در سن بالا، با پختگی و رشد اجتماعی و اقتصادی مادر و پدر همراه است.
یک مطالعه روی مادران بالای ۴۰ سال، افزایش سلامت و رشد کودکان تا ۵ سالگی را نشان داده است. در این مطالعه، فرزندان با والدین بزرگتر، آسیب‌پذیری کمتر و رشد اجتماعی و زبانی بهتری داشتند. علاوه‌بر‌این، این تحقیق نشان داد که والدین بزرگتر تمایل به صبر و حوصله بیشتری دارند، به فرزندان خود توجه بیشتری می‌کنند و از ثبات عاطفی و مالی بیشتری نیز برخوردار هستند. افرادی که در سن بالا باردار می‌شوند، اغلب تحصیلات بهتر و درآمد بیشتری دارند، بنابراین ممکن است منابع حمایتی بیشتری نسبت به والدین جوان‌تر داشته باشند.
مراقبت‌های قبل از بارداری در سن بالا
انجام برخی کارها قبل و در طول بارداری می‌تواند موجب افزایش شانس بارداری در سن بالا شود و به شما کمک کند حاملگی سالم‌تری را تجربه کنید. در ادامه به اقدامات مهم بعد و قبل از بارداری در سن بالا اشاره میکنیم:
1. انجام معاینات تکمیلی پیش از بارداری
انجام معاینات پزشکی به شما کمک می کند پیش از بارداری از سلامت خود مطمئن شوید. در طول معاینه، با پزشک خود در مورد سلامت کلی، سبک زندگی، نگرانی‌های خود در مورد توانایی باردار شدن، سابقه سلامت خانوادگی، واکسیناسیون‌های مورد نیاز و داروهایی که مصرف می‌کنید صحبت کنید.
2. انجام غربالگری cffDNA
غربالگری یک آزمایش غیرتهاجمی بر روی نمونه خون زنان باردار است که شرایط خاصی مانند سندرم داون را در جنین بررسی می‌کند. این غربالگری همچنین می‌تواند شرایطی مانند تریزومی ۱۳ و تریزومی ۱۸ را نیز شناسایی کند.
3. انجام چکاپ‌های لازم برای بررسی سایر بیماری‌ها
برای تشخیص ابتلا به بیماری‌های دیگری مانند دیابت، فشار‌خون بالا، اضافه‌وزن و حتی افسردگی نیز پیش از اقدام به بارداری در سن بالا، حتماً معاینات لازم را انجام دهید.
4. مصرف مکمل‌ها
هر روز یک مولتی‌ویتامین با ۴۰۰ میکروگرم اسیدفولیک مصرف کنید. اسیدفولیک ویتامینی است که هر سلول در بدن شما برای رشد و تکامل سالم به آن نیاز دارد. مصرف اسیدفولیک قبل و در اوایل حاملگی می‌تواند به پیشگیری از نقص‌های مادرزادی در مغز و ستون فقرات جنین کمک کند.
5. رسیدن به وزن سالم
اگر اضافه‌وزن یا کمبود وزن دارید، احتمال بروز مشکلات سلامتی در این دوران بیشتر است. برای رسیدن به وزن مناسب قبل از بارداری، غذاهای سالم بخورید و هر روز فعالیت‌های ورزشی انجام دهید.
6. داشتن سبک زندگی سالم
برای داشتن سبک زندگی سالم، سیگار نکشید، الکل ننوشید، از مصرف بیش از اندازه داروها اجتناب کنید و حتما فعالیت کافی داشته باشید. فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی می‌تواند به حفظ قدرت شما برای زایمان کمک کند.
7. کاهش استرس و اضطراب
از محیط و انجام کار‌های استرس‌زا دوری کنید؛ چرا که استرس و اضطراب می‌تواند تاثیرات منفی زیادی در دوران بارداری در سن بالا ایجاد کند.
8. انجام منظم معاینات و مراقبت‌های دوران بارداری
حتماً تمام معاینات و اقدامات مراقبتی که از سوی پزشک پیشنهاد می‌شود را به طور منظم و دقیق انجام دهید. انجام مراقبت‌های دوران حاملگی به طور منظم، به پزشک این امکان را می‌دهد که وضعیت شما و جنین در‌حال‌رشد را دقیق بررسی کند.
تقویت تخمک در سن بالا
کیفیت تخمک عامل اصلی و موثر بر شانس بارداری در زنان است. بنابراین، دانستن اینکه چگونه می‌توان تخمک‌ها را تقویت کرد می‌تواند شانس باروری را در هر سنی افزایش دهد. مقدار تخمک‌های زنان برای مادام‌العمر تنظیم شده است؛ اما با افزایش سن از مقدار آن‌ها کاسته می‌شود و کیفیت تخمک به طور طبیعی کاهش مییابد. بااین‌حال می‌توان از طریق رژیم غذایی، تغییر سبک زندگی، استفاده از مکمل‌ها و برخی مراقبت‌ها، کیفیت تخمک‌ها را بهبود بخشید و تأثیرات سن و عوامل خارجی را کاهش داد.
دریافت آنتی‌اکسیدان کم از مواد غذایی، اضافه‌وزن، مصرف زیاد قند و مصرف چربی‌های اشباع و غذاهای فراوری شده، می‌تواند کیفیت تخمک‌ها را کاهش دهد. یک رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی غلات، میوه، سبزی‌ها، حبوبات، آجیل، دانه‌ها و ماهی، سرشار از مواد مغذی آنتی‌اکسیدانی است و می‌تواند باعث بهبود کیفیت تخمک‌ها شود.
علاوه‌برآن، مصرف مکمل‌های مولتی‌ویتامین حاوی ۴۰۰ میکروگرم اسیدفولیک نیز به بهبود کیفیت تخمک کمک می‌کند. همچنین سبک زندگی سالم نیز می‌تواند نقش مؤثری در بهبود کیفیت تخمک‌ها داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، کاهش استرس، کاهش وزن، سیگارنکشیدن و پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر، همه تغییرات مثبتی هستند که می‌توانید ایجاد کنید. متخصص تغذیه می‌تواند به شما مشاوره‌های تخصصی‌تری در این زمینه ارائه دهد.
بیشتر بخوانید: علائم بارداری از روی چهره
افزایش شانس بارداری در سن بالا
اگر بالای ۳۵ یا ۴۰ سال هستید و قصد حاملگی دارید، می‌توانید با انجام برخی اقدامات شانس خود را افزایش دهید. برای افزایش شانس بارداری در سن بالا، حداقل هر ۲ تا ۳ روز که در چرخه باروری قرار دارید، رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید. چرا که در روزهای نزدیک به زمان تخمک‌گذاری، بیشترین شانس باروری را دارید. اگر سیکل قاعدگی منظمی دارید، احتمالاً ۲ هفته قبل از شروع قاعدگی بعدی، زمان تخمک‌گذاری شما است.
با استفاده از برنامه‌های محاسبه پریود، چک‌کردن ترشحات دهانه رحم، دمای بدن و کیت تخمک‌گذاری، می‌توانید زمان تخمک‌گذاری خود را ردیابی کنید. اپلیکیشن ایمپو برای شما تاریخ دقیق تخمک گذاری را پیش بینی می‌کند؛ تنها کافیست ایمپو را نصب و به چند سوال ساده درمورد پریود خود پاسخ دهید. اگر قصد اقدام به بارداری دارید یا در در این دوران هستید، ایمپو با توصیه‌های خود مراقبتی تخصصی و بهترین متخصصان زنان، زایمان و نازایی در کنارشماست.
علاوه‌بر‌این، داشتن یک سبک زندگی سالم به افزایش شانس شما برای داشتن یک بارداری سالم کمک می‌کند. داشتن رژیم غذایی سالم و مقوی، وزن متناسب، فعالیت بدنی منظم، اجتناب از مصرف الکل و ترک سیگار از جمله لازمه‌های داشتن سبک زندگی سالم هستند. همچنین، با مراجعه مداوم به پزشک جهت انجام معایناتی نظیر بررسی وزن، چک کردن فشار‌خون، انجام آزمایشات و تشخیص بیماری‌های احتمالی، بررسی مکمل‌ها و دارو‌های مورد‌نیاز و انجام غربالگری‌های ژنتیکی، می‌توانید شانس خود برای بارداری در سن بالا و داشتن جنینی سالم را افزایش دهید.
بهترین روش بارداری در سن بالا
با‌توجه‌به اینکه بارداری در سن بالا احتمال دارد با برخی خطرات و عوارض همراه باشد و در برخی موارد نیز غیر‌ممکن است، روش‌های کمک‌کننده‌ای وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای داشتن یک حاملگی موفق و تولد نوزادی سالم بهره‌مند شد. روش‌های کمک‌باروری (ART) در سنین بالا، مجموعه‌ای از راهکار‌ها از جمله دارودرمانی و برخی تکنیک‌های آزمایشگاهی را شامل می‌شود. این راهکار‌ها عبارت‌اند از:
- فریز کردن تخمک
این راهکار محبوب‌ترین و بهترین روش بارداری در سن بالا برای زنانی است که فعلاً قصد حاملگی ندارند. با این روش، می‌توان تخمک‌های باکیفیت دوران جوانی را برای مدت‌زمان طولانی حفظ کرد و در زمان مورد‌نظر، برای لقاح مورد استفاده قرار داد. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه بهتر است مقاله فریز تخمک را مطالعه کنید.
- لقاح آزمایشگاهی (IVF)
در روش IVF، لقاح تخمک و اسپرم در محیط آزمایشگاه انجام می‌گردد و سپس سلول تخم به رحم خانم انتقال داده می‌شود. برای آشنایی با این روش، بهتر است مقاله آی وی اف را مطالعه کنید.
- تخمک اهدایی
دریافت تخمک اهدایی اگرچه شیوه چندان رایجی نیست، اما روش خوبی جهت کسب تخمک‌های باکیفیت و بارداری سریع در سن بالا است. در این روش، لقاح تخمک اهدایی با اسپرم مرد در آزمایشگاه انجام می‌شود و در نهایت نیز سلول تخم در رحم قرار می‌گیرد.
سخن پایانی
هر خانم با تعداد مشخصی تخمک متولد می‌شود. هر بار که تخمک‌گذاری انجام می‌شود، یک تخمک آزاد می‌شود؛ بنابراین با افزایش سن، تعداد تخمک‌ها کمتر و کمتر می‌شود. کاهش تعداد و کیفیت تخمک‌ها، بارداری در سن بالا را سخت‌تر می‌کند و ممکن است جنین مشکلاتی مانند نقص و اختلالات مادرزادی داشته باشد. البته این به معنای غیر‌ممکن بودن حاملگی در سنین بالا نیست و می‌توان با انجام برخی اقدامات پزشکی و همچنین داشتن سبک زندگی سالم، شانس بارداری سالم در سن بالا را افزایش داد.
در این مقاله از مجله سلامت ایمپو، تلاش کردیم تا به طور جامع به موضوع بارداری در سن بالا بپردازیم. شما می‌توانید تمامی سوالات خود در این زمینه را از بهترین متخصصان زنان، زایمان و نازایی ایمپو بپرسید و در سریع‌ترین زمان ممکن نگرانی‌های خود را رفع کنید.
منابع
در بارداری در سن بالا، چقدر احتمال سقطجنین وجود دارد؟
اگر بین ۳۵ تا ۴۰ سال سن دارید، احتمال سقطجنین شما ۲۰ تا ۳۰ درصد است. هنگامی که به ۴۰ رسیدید، این احتمال افزایش مییابد.
بارداری در سن بالا چه فوایدی دارد؟
پختگی، رشد اجتماعی و اقتصادی والدین و ثبات عاطفی و مالی بیشتر، از فواید بارداری در سنین بالا هستند.