افتادگی رحم: عوارض، علل، انواع، علائم و درمان

افتادگی رحم به حالتی گفته می‌شود که رحم از محل اصلی خودش در لگن جابه‌جا شود و به سمت پایین حرکت کند. این افتادگی به علت سست شدن عضلات و لیگامان‌های داخل لگن رخ می‌دهد. افتادگی رحم یا پرولاپس رحم یکی از مشکلات شایع در زنان است که به دلایل مختلفی از جمله ضعف عضلات لگن و زایمان‌های متعدد رخ می‌دهد و می‌تواند تأثیرات منفی بسیاری بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد و در برخی موارد ممکن است  به درمان‌های پزشکی یا جراحی احتیاج داشته باشد. شناخت انواع افتادگی رحم، علائم آن، و روش‌های پیشگیری و درمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله با مشاهده عکس افتادگی رحم و بررسی تمام ویژگی‌ها و نشانه‌های افتادگی رحم آن شما را با این عارضه آشنا خواهیم کرد.

افتادگی رحم چیست و چه انواعی دارد؟

افتادگی رحم یا پرولاپس رحم وضعیتی است که در آن عضلات و بافت‌های حمایتی لگن ضعیف شده و نمی‌توانند حمایت کافی را برای رحم فراهم کنند؛ در نتیجه رحم از موقعیت طبیعی خود در لگن پایین می‌آید و به سمت واژن حرکت می‌کند. افتادگی رحم در دوران پساقاعدگی (یائسگی) و زنانی که زایمان‌های متعددی را پشت سر گذاشته‌اند رایج‌تر است.

 اگرچه افتادگی رحم می‌تواند در اثر عواملی مانند فشار مداوم بر ناحیه لگن ناشی یبوست مزمن یا سرفه‌های طولانی‌مدت نیز رخ دهد. افتادگی رحم به دو نوع اصلی ناقص و کامل تقسیم می‌شود که تفاوت آن‌ها در میزان جابجایی رحم از موقعیت طبیعی خود است. در ادامه این دو نوع را توضیح داده‌ایم:

افتادگی رحم ناقص

در افتادگی ناقص، رحم به سمت پایین حرکت کرده، اما همچنان داخل کانال واژن باقی می‌ماند و از دهانه واژن بیرون نمی‌‌زند. این وضعیت می‌تواند سبب احساس فشار، برآمدگی در واژن، یا مشکلاتی مانند ناراحتی هنگام ایستادن طولانی یا رابطه جنسی شود.

افتادگی رحم کامل

افتادگی کامل زمانی رخ می‌دهد که رحم به حدی پایین می‌آید که از دهانه واژن خارج می‌شود. در این حالت، تمام یا بیشتر رحم از واژن بیرون زده و به‌وضوح قابل مشاهده است. این وضعیت اغلب با ناراحتی شدید، دشواری در راه رفتن یا ایستادن و ادرار کردن همراه است.

علاوه بر آن، بسته به میزان جابه‌جایی رحم و اینکه عضلات لگن چقدر ضعیف شده‌اند، افتادگی رحم می‌تواند طیفی از خفیف تا شدید را در بر گیرد و همانطور که در عکس افتادگی رحم مشاهده می‌کنید، می‌تواند چهار مرحله داشته باشد که مراحل آن عبارتند از:

• مرحله اول: رحم به قسمت بالایی واژن نزول می‌کند.
• مرحله دوم: رحم به قسمت پایینی واژن می‌رسد.
• مرحله سوم: رحم از دهانه واژن بیرون می‌زند.
• مرحله چهارم: کل رحم از واژن خارج می‌شود.

این تقسیم‌بندی‌ها به پزشک معالج کمک می‌کنند تا شدت افتادگی را ارزیابی کرده و بهترین روش درمانی را انتخاب کنند.

آیا افتادگی رحم خطرناک است؟

افتادگی رحم می‌تواند فعالیت‌های روزمره را مختل کند و سبب ناراحتی فرد شود. در موارد بسیار خفیف، ممکن است نیازی به درمان نباشد؛ اما در موارد شدید، ممکن است مشکلاتی مانند دشواری در ادرار کردن یا داشتن حرکات روده طبیعی ایجاد شود. در این صورت، پزشک درمان‌های تهاجمی‌تری را توصیه کند. در هر صورت برای بررسی شدت و میزان خطرناک بودن افتادگی رحم مراجعه به پزشک متخصص ضروری است.

علت افتادگی رحم چیست؟

همانطور که گفتیم افتادگی رحم ناشی از ضعیف شدن بافت و عضلات حمایت‌کننده رحم است؛ اما علل ضعیف شدن این عضلات عبارتند از:

• زایمان‌ طبیعی متعدد
• افت استروژن پس از یائسگی (پساقاعدگی)
• یبوست
• سرفه‌های شدید مزمن
• بلند کردن بارهای سنگین

علاوه بر عوامل ذکر شده چاقی و اضافه وزن، سیگار، زایمان در سنین بالا و سابقه افتادگی رحم در خانواده می‌توانند احتمال ابتلا به افتادگی رحم را افزایش دهند.

علائم افتادگی رحم چیست؟

علائم افتادگی رحم (پرولاپس رحم) می‌تواند بسته به شدت افتادگی و وضعیت فرد متفاوت باشد. در ادامه به برخی از شایع‌ترین علائم افتادگی رحم اشاره می‌شود:

• احساس سنگینی، پر بودن یا فشار در ناحیه لگن
• درد در ناحیه لگن، شکم یا کمر
• عدم لذت و رابطه جنسی دردناک
• بیرون زدن بافت رحم از دهانه واژن
• یبوست
• مشکلات ادراری، از جمله نشت ادرار (بی‌اختیاری ادرار)، نیاز به ادرار کردن مکرر (تکرر ادرار)، احساس فوریت ناگهانی برای ادرار کردن (فوریت ادرار) و احساس تخلیه ناکامل مثانه
• دشواری در حرکات روده یا احساس فشار هنگام دفع
• احساس کشیدگی یا ناراحتی هنگام ایستادن طولانی‌مدت

شما می‎توانید تمامی علائم خود را به صورت روزانه در اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید و بعد از گذشت 3 دوره، نشانه‌های پرتکرار خود را در بخش گزارش سلامت مشاهده کنید. گزارش سلامت همچنین به تشخیص پریود نامنظم و تنبلی تخمدان نیز کمک می‌کند. شما می‌توانید این گزارش را به پزشک خود به صورت pdf ارائه دهید.

قدم اول برای مراقبت از خودت، شناخت درست بدنته، ایمپو رو نصب کن تا تو این مسیر همراهت باشه.

نصب اپلیکیشن ایمپو

افتادگی رحم چه عوارضی دارد؟

همانطور که پیش‌تر توضیح دادیم، افتادگی رحم ناشی ضعیف شدن عضلات لگن است. در واقع زمانی رخ می‌دهد که بافت‌های همبند و عضلات لگن توانایی حمایت و نگهداری از رحم را ندارد؛ پس دور از ذهن نیست که شل شدن این عضلات سبب افتادگی مثانه و افتادگی خلفی واژن شود. علاوه بر این اختلالات، دیگر عوارض افتادگی رحم عبارتند از:

• برآمدگی بافت از واژن
• بی‌اختیاری یا نشت ادرار
• عفونت ادراری
• درد کمر
• لکه‌بینی
• ترشحات واژن

افتادگی رحم در دختر مجرد

اگرچه شیوع افتادگی رحم در دوران پساقاعدگی و زنانی که چند زایمان طبیعی را تجربه کرده‌اند، بیشتر است اما با توجه به علت افتادگی رحم باید گفت که افزایش سن، سرفه‌های مزمن، بلند کردن بار سنگین و سابقه خانوادگی می‌تواند منجر به ضعف عضلات لگن و ابتلا به پرولاپس رحم در دختران مجرد نیز شود.

افتادگی رحم بعد از زایمان

انواع مختلفی از افتادگی‌ها مانند افتادگی رحم، افتادگی مثانه (سیستوسل)، افتادگی واژن و افتادگی رکتوم پس از زایمان رخ می‌دهند. بارداری و زایمان سبب ضعیف شدن عضلات کف لگن و نرم شدن رباط‌ها می‌شود؛ اگر عضلات کف لگن در دوران بارداری و پس از آن تقویت نشوند، احتمال افتادگی به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

علاوه بر آن فرایند زایمان طبیعی نیز در تضعیف کف لگن نقش دارد. زایمان‌های طولانی و مدت زمان طولانی‌تر فشار آوردن در طول زایمان طبیعی، فشار زیادی به عضلات لگن وارد می‌کنند که می‌توانند منجر به ضعف و در نتیجه افتادگی اندام‌های داخلی لگن از جمله رحم شوند.

بیشتر بخوانید: مقایسه مزایا و معایب زایمان طبیعی و سزارین

افتادگی رحم و بارداری مجدد

افتادگی رحم که زمانی رخ می‌دهد که رحم به دلیل ضعف عضلات کف لگن به کانال واژن نزول می‌کند، می‌تواند چالش‌هایی برای باروری و بارداری ایجاد کند. با این حال، با تشخیص به‌موقع و گزینه‌های درمانی مانند ورزش کگل یا جراحی، می‌توان قدرت و حمایت کف لگن را بازگرداند. زنانی که دچار افتادگی رحم هستند و مراقبت مناسب را دریافت می‌کنند، می‌توانند بارداری سالم و موفقی داشته باشند، هرچند ممکن است نیاز بیشتری به نظارت دقیق‌ پزشک در طول بارداری برای اطمینان از سلامت مادر و جنین داشته باشند. به طور خلاصه، بارداری پس از افتادگی رحم با حمایت و مراقبت‌های حرفه‌ای و پزشکی می‌تواند امکان‌پذیر باشد. برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌کنیم مقاله افتادگی رحم در بارداری را مطالعه کنید.

تفاوت افتادگی رحم و مثانه

پرولاپس رحم و افتادگی مثانه (سیستوسل) هر دو از مشکلات شایع در زنان هستند که به دلیل ضعف در بافت‌ها و عضلات کف لگن ایجاد می‌شوند. مهم‌ترین تفاوت این دو اختلال، اندامی است که تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در افتادگی رحم، رحم از جای خود پایین آمده و به داخل یا خارج کانال واژن نزول می‌کند، در حالی که در افتادگی مثانه، مثانه به سمت پایین حرکت می‌کند و سبب برآمدگی مثانه به داخل واژن می‌شود.

افتادگی رحم معمولاً با علائمی مانند احساس فشار و سنگینی در ناحیه لگن، کمردرد و درد هنگام رابطه جنسی مشخص می‌شود. در حالی که افتادگی مثانه بیشتر با علائم ادراری مانند نشت ادرار، تخلیه ناقص مثانه و برآمدگی در واژن که هنگام ایستادن یا فعالیت بدتر می‌شود، مشخص می‌شود. تشخیص این دو وضعیت از طریق معاینه لگنی انجام می‌شود و درمان هر کدام به شدت آن‌ها بستگی دارد. برای اطلاعات بیشتر در مورد افتادگی مثانه، بهتر است مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

تشخیص افتادگی رحم در منزل

تشخیص افتادگی رحم باید توسط پزشک متخصص و معاینات پزشکی انجام شود، با این حال تجربه هر کدام از علائم زیر می‌تواند زنگ خطری برای ابتلا به پرولاپس رحم باشد و باید به پزشک اطلاع داده شوند:

• احساس گیر کردن شیئی در داخل واژن یا احساس خارج شدن چیزی از واژن
• درد هنگام ادرار یا اجابت مزاج
• کمردرد یا لگن‌درد مزمن

درمان افتادگی رحم

روش‌های درمانی متنوعی برای مدیریت و بهبود این وضعیت وجود دارد که به شدت و آزاردهندگی آن بستگی داشته و تصمیم روش درمان باید پس از معاینات و تشخیص متخصص گرفته ‌شود. در ادامه به معرفی روش‌های درمان قطعی افتادگی می‌پردازیم:

1. درمان افتادگی رحم با ورزش

تمرینات کگل یکی از ساده‌ترین و موثرترین روش‌های غیرجراحی برای تقویت عضلات کف لگن است. این تمرینات شامل منقبض و رها کردن مکرر عضلات کف لگن می‌باشد که می‌تواند به بهبود علائم خفیف افتادگی رحم کمک کند. این روش به ویژه برای زنان در مراحل ابتدایی بیماری یا پس از زایمان بسیار مفید است. در مقاله ورزش کگل روش انجام این تمرین را به طور کامل توضیح داده‌ایم.

2. پساری واژن (Vaginal pessary)

پِساری یک دستگاه سیلیکونی یا پلاستیکی با اندازه‌های متفاوت است که داخل واژن قرار می‌گیرد و به حمایت از رحم و سایر اندام‌های لگنی کمک می‌کند. این وسیله برای زنانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند جراحی کنند، گزینه‌ مناسبی است.

3. درمان افتادگی رحم با طب سنتی

در طب سنتی، درمان افتادگی رحم به روش‌های مختلفی از جمله استفاده از گیاهان دارویی و اصلاح شیوه زندگی توصیه می‌شود. یکی از روش‌های مورد توجه در طب سنتی، استفاده از ترکیب‌های گیاهی و تغییرات در تغذیه و سبک زندگی است که به تقویت عضلات و بافت‌های نگهدارنده رحم کمک می‌کند.

یکی از ترکیبات مؤثر در این زمینه، استفاده از تخم شنبلیله و انجیر خشک است. مصرف این دو گیاه به تقویت عضلات لگن و بهبود وضعیت رحم کمک می‌کند. یکی از راه‌های استفاده از این گیاهان برای درمان افتادگی رحم، مصرف ترکیب آن‌ها و حمام گیاهی است. برای تهیه آن کافیست تخم شنبلیله و انجیر خشک را با هم مخلوط کنید و ترکیب آن‎‌ها را به مدت 20 دقیقه در آب فراوان بجوشانید و پس از سرد شدن آن را در یک تشت بزرگ ریخته و حدود 30 دقیقه در این مایع بنشینید. علاوه بر این روش، جوشانده گیاهانی مانند پوست بلوط، پوست انار، گلنار فارسی، آویشن در عرق آویشن یا بومادران  و نشستن در تشتی از ترکیب آن‌ها نیز می‌تواند موثر باشد.

به یاد داشته باشید که طب سنتی نمی‌تواند جایگزین درمان قطعی افتادگی رحم و روش‌های درمانی تخصصی آن شود و استفاده از هر روش درمانی گیاهی باید با مشورت پزشک متخصص صورت گیرد.

4. جراحی افتادگی رحم

در صورتی که روش‌های درمانی خانگی و غیرتهاجمی سبب بهبود و درمان افتادگی رحم نشوند، پزشک متخصص عمل جراحی را توصیه می‌کند. روش‌های جراحی برای درمان پرولاپس رحم عبارتند از:

• هیسترکتومی

هیسترکتومی یا برداشتن رحم می‌تواند از طریق واژن یا شکم انجام شود و معمولاً برای زنانی که دیگر قصد بارداری ندارند، مناسب است. هیسترکتومی یک عمل جراحی سنگین است و نیاز به مراقبت‌های پس از جراحی دارد.

• جراحی ترمیمی بدون هیسترکتومی

زمانی که روش‌های غیرجراحی موثر نباشند، جراحی ترمیمی انجام می‌شود. در این روش، رحم به موقعیت طبیعی خود بازگردانده می‌شود. این عمل با استفاده از تکنیک‌هایی مانند معلق کردن رحم (Uterine Suspension) از طریق اتصال مجدد رباط‌های لگنی به رحم انجام می‌شود. این عمل جراحی می‌تواند از طریق واژن یا شکم انجام شود.

پیشگیری از افتادگی رحم

راه‌های متفاوتی برای کاهش خطر ابتلا و پیشگیری از افتادگی رحم وجود دارد. برخی از این راه‌ها عبارتند از:

• حفظ وزن سالم و انجام ورزش‌های منظم
• انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن
• ترک سیگار
• استفاده از تکنیک‌های صحیح هنگام بلند کردن اجسام سنگین
• جلوگیری از یبوست و مصرف مواد غذایی ملین
• مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، ویتامین E و D که به تقویت عضلات و بافت‌های رحم کمک می‌کنند. همچنین استفاده از غذاهای غنی از فیبر مانند سبزیجات و میوه‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد روده‌ها و کاهش فشار بر رحم کمک کند.

کلام آخر

افتادگی رحم یک مشکل شایع در میان زنان است که می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. با رعایت سبک زندگی سالم، انجام تمرینات تقویتی و مراجعه به پزشک متخصص، می‌توان از شدت آن کم کرد و در موارد شدیدتر از روش‌های درمانی تهاجمی‌تر مانند جراحی استفاده کرد. در صورت تجربه هر کدام از نشانه‌های افتادگی رحم یا زایمان طبیعی می‌توانید با پزشکان متخصص ایمپو مشورت کنید  و بدون نگرانی از راه‌های درمانی مناسب خود آگاه شوید. همچنین، در بخش اشتراک تجربه ایمپو می‌توانید با دیگر کاربران که در شرایط مشابه شما هستند تبادل نظر کنید و سوالات خود را بپرسید.

یک زن آگاه به صدای بدنش گوش میده، ایمپو صدای بدن تو

نصب اپلیکیشن ایمپو

منابع

• NHS
• My cleveland clinic
• womens pelivic surgery
• shreeivfclinic
• Mayo Clinic
• WebMD
• Doctorserita