افتادگی رحم در بارداری؛علائم،خطرات و احتمال ناباروری(با عکس)

شاید با دیدن عکس «افتادگی رحم در بارداری» احساس نگرانی و ترس کنید اما شناخت دقیق این وضعیت نه تنها کمی از اضطراب شما می‌کاهد بلکه به شما کمک می کند تا آگاهانه‌تر برای مدیریت آن و حفظ بارداری خود قدم بردارید.

افتادگی رحم مشکلی است که ممکن است در هر مرحله‌ای از زندگی زنان ایجاد شود، اما بارداری، به‌ویژه بارداری دوم یا چندقلویی، می‌تواند آن را تشدید کند. بسیاری از زنان در دوران بارداری، علائمی مثل احساس درد در لگن یا برآمدگی در واژن را تجربه می‌کنند، بی‌آنکه بدانند این نشانه‌ها می‌توانند مربوط به افتادگی رحم باشند.

در این مقاله عوامل ایجاد، علائم هشداردهنده، خطرات، روش‌های تشخیص و درمان افتادگی رحم در زمان بارداری را بررسی کرده و به شما کمک می‌کنیم با خیالی آسوده با تجربه همزمان افتادگی رحم و بارداری کنار بیایید.

افتادگی رحم در بارداری چیست؟

افتادگی رحم در بارداری حالتی است که در آن رحم از جایگاه طبیعی خود در لگن پایین‌تر می‌آید یا به سمت واژن متمایل می‌شود. این وضعیت معمولا به دلیل ضعف یا کشیدگی عضلات کف لگن و لیگامان‌های نگهدارنده رحم رخ می‌دهد؛ که ممکن است در اثر بارداری‌های قبلی، زایمان طبیعی سخت، افزایش سن یا سابقه افتادگی رحم در گذشته تشدید شود.

افتادگی رحم در بارداری نه‌تنها به دلیل ایجاد ناراحتی‌های جسمی، بلکه به علت تاثیر منفی آن بر کیفیت زندگی و فعالیت‌های روزمره زنان اهمیت دارد. تشخیص به‌موقع و درمان تخصصی این وضعیت، چه با ورزش‌ و چه در موارد شدید با جراحی، نقش مهمی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و حفظ عملکرد لگن و سلامت فرد دارد.

آیا افتادگی رحم مانع بارداری می‌شود؟

در حالی که افتادگی رحم به خودی خود یا مستقیما مانع بارداری نمی‌شود اما می‌تواند خطر برخی عوارض را افزایش دهد که به سقط جنین یا زایمان زودرس منجر شود. ضعف عضلات کف لگن و تغییر موقعیت رحم می‌تواند روی لانه‌گزینی صحیح، جریان خون به رحم و رشد جنین تاثیر بگذارد.

با این حال، بسیاری از زنان مبتلا به افتادگی رحم با انجام تمرینات تقویت عضلات کف لگن و رعایت توصیه‌های پزشکی توانسته‌اند بدون نیاز به جراحی، باردار شوند. در نتیجه در پاسخ سوال آیا افتادگی رحم باعث نازایی می‌شود می‌توان گفت در برخی موارد افتادگی رحم می‌تواند باعث ناباروری شود؛ در مقاله درج شده دیگر علل نازایی را بررسی کرده‌ایم.

اگر شما نیز در این شرایط قرار دارید می‌توانید با ثبت روزانه علائم خود در اپلیکیشن ایمپو روند تغییرات بدنتان را دنبال کرده و گزارش سلامت دریافت کنید. همچنین می‌توانید با ارائه این گزارش به پزشک معالج خود یا به صورت آنلاین با پزشکان متخصص و مجرب کلینیک ایمپو مشورت کنید. ایمپو مانند یک دوست و مشاور دلسوز، تاریخ‌های ضروری برای آزمایشات و چکاپ‌های دوره‌ای را به شما یادآوری کرده و براساس علائم ثبت شده، توصیه‌های علمی متناسب با شرایط شما و جنین‌تان را ارائه می‌دهد.

علت افتادگی رحم در بارداری

عضلات کف لگن می‌توانند در اثر عوامل مختلفی ضعیف شوند؛ این ضعف به مرور توانایی آن را در حفظ و نگهداری از رحم تحت تاثیر قرار داده و منجر به افتادگی رحم شود. این مشکل معمولا به‌صورت تدریجی و در نتیجه فشارهای مکرر یا عوامل زمینه‌ساز اتفاق می‌افتد. در ادامه با این عوامل آشنا می‌شویم:

• آسیب به عضلات لگن

سابقه زایمان طبیعی و کشیدگی یا آسیب به عضلات کف لگن می‌توانند منجر به ضعیف شدن عضلات و لیگامان‌های کف لگن در دوران بارداری شوند. همچنین، زایمان‌های دشوار، طولانی یا با فشار زیاد می‌توانند این آسیب را تشدید کنند.

• بارداری‌های متعدد یا چندقلویی

بارداری‌های پشت‌سر‌هم، مخصوصا بدون فاصله زمانی مناسب یا در موارد بارداری دوقلو یا چندقلو، فشار زیادی به بافت‌های حمایت‌کننده رحم وارد می‌کند. این فشار مداوم می‌تواند به مرور ساختارهای نگه‌دارنده رحم را ضعیف کرده و زمینه افتادگی رحم در حاملگی را فراهم کند.

• زایمان طبیعی نوزاد با وزن بالا

زایمان طبیعی نوزاد با وزن بالا فشار مکانیکی بیشتری به عضلات کف لگن وارد می‌کند که در صورت آمادگی ناکافی این عضلات، احتمال آسیب و افتادگی رحم افزایش می‌یابد. 

• اختلالات مادرزادی

برخی زنان به‌طور ژنتیکی بافت‌های همبند ضعیف‌تری دارند. در این شرایط، حتی بدون زایمان‌های متعدد هم ممکن است عضلات و لیگامان‌های لگنی به‌خوبی نتوانند رحم را نگه دارند و در دوران بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی و فشاری، افتادگی بروز پیدا کند.

• تغییرات فیزیولوژیک بارداری

در دوران بارداری، افزایش سطح هورمون‌هایی مانند پروژسترون و ریلاکسین باعث شل شدن لیگامان‌ها و عضلات بدن می‌شود. این روند برای تسهیل زایمان طبیعی ضروری است، اما می‌تواند پایداری ساختارهای نگهدارنده رحم را کاهش داده و سبب افتادگی رحم در زمان بارداری شود.

• فشار مزمن داخل شکمی

فشار زیاد به شکم به‌دلایلی مانند یبوست، سرفه‌های مداوم یا بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند عضلات کف لگن را بیش‌از‌پیش تحت فشار قرار دهد و احتمال افتادگی رحم در این دوران را بالا ببرد.

افتادگی رحم در بارداری دوم

افتادگی رحم در بارداری دوم معمولا زمانی رخ می‌دهد که عضلات و بافت‌های نگهدارنده رحم در بارداری یا زایمان قبلی تضعیف شده باشند. در این شرایط، رحم کمی به سمت پایین حرکت می‌کند و ممکن است احساس فشار در ناحیه واژن شود. اگرچه شنیدن این تشخیص ممکن است نگران‌کننده باشد اما می‌توانید به راحتی و با انجام مراقبت‌های ساده بارداری خود را با موفقیت ادامه دهید. همچنین در بیشتر موارد، اگر افتادگی خفیف باشد، خطری برای جنین ایجاد نمی‌کند.

افتادگی رحم در بارداری چگونه است؟

علائم افتادگی رحم در بارداری بر اساس شدت و علت آن، می‌تواند از فردی به فرد متفاوت باشد. علائم افتادگی رحم در اوایل بارداری خفیف‌تر بوده و قابل تشخیص هستند؛ اما در سه ‌ماهه سوم بارداری به ‌وضوح ظاهر می‌شوند که نیاز به بررسی و اطلاع پزشک متخصص دارند. مهم‌ترین علائم افتادگی رحم در بارداری عبارتند از:

• برآمدگی‌ قابل مشاهده در واژن

• احساس وجود توده یا برآمدگی در داخل واژن

• سنگینی یا فشار در ناحیه لگن

• احساس کشش، سنگینی یا آویزان بودن در واژن

• درد در ناحیه کمر یا پشت

• بی‌اختیاری ادرار یا احساس تخلیه ناقص مثانه

• احساس تخلیه ناقص روده

• درد هنگام رابطه جنسی (سکس دردناک)

• سوزش واژن یا درد واژن

نکته مهم این است که افتادگی رحم به ‌ندرت پیش از حاملگی رخ می‌دهد؛ اما اگر فرد پیش از بارداری دچار آن باشد و سپس افتادگی رحم و باردار شدن را تجربه کند، ممکن است در طول بارداری به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی موقتا بهبود یافته اما پس از زایمان علائم مجددا ظاهر شود.

شباهت علائم افتادگی رحم با برخی از علائم حاملگی مانند درد لگن در بارداری یا درد زیر شکم در بارداری ممکن است منجر به طبیعی پنداشتن این نشانه‌ها و نادیده گرفتن آن‌ها شود. به یاد داشته باشید که علائم افتادگی رحم در حاملگی معمولا در اواخر بارداری آشکار می‌شوند.

خطرات افتادگی رحم در بارداری

با وجود اینکه افتادگی رحم در بارداری نسبتا نادر است اما در صورت وقوع و درمان‌نشدن ممکن است عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. شدت عوارض افتادگی رحم در حاملگی به عوامل مختلفی از جمله شدت افتادگی بستگی دارد. برخی از خطرات افتادگی رحم در بارداری عبارتند از:

• زایمان زودرس

• دشواری در حین زایمان

• ناراحتی یا درد در ناحیه دهانه رحم

• خشکی و زخم دهانه رحم

• عفونت ادراری در بارداری

• ناتوانی در تخلیه ادرار

• عفونت در بارداری برای مادر و جنین

• خونریزی پس از زایمان

• مشکل در اجابت مزاج

• محدودیت در رشد جنین

• تشدید افتادگی رحم بعد از زایمان

در موارد پیچیده و عدم درمان، افتادگی رحم در بارداری می‌تواند منجر به سقط جنین شود. با این حال هیچ جای نگرانی ندارد؛ چرا که بیشتر عوارض شدید افتادگی رحم زمانی بروز می‌کنند که این وضعیت نادیده گرفته شده یا درمان نشده باشد. علائم افتادگی رحم معمولا قابل‌ تشخیص‌اند و به‌ندرت نادیده گرفته می‌شوند، بنابراین احتمال تشخیص و مداخله به‌موقع بسیار بالا است.

با مشاهده هر یک از نشانه‌ها، توصیه می‌شود که بدون تاخیر با پزشک متخصص مشورت کنید. همچنین اگر شرایط مراجعه حضوری را ندارید می‌توانید به صورت آنلاین با پزشکان متخصص کلینیک سلامت ایمپو مشورت کنید.

تشخیص افتادگی رحم در بارداری

پزشکان از طریق معاینه لگنی و سونوگرافی واژینال می‌توانند افتادگی رحم را تشخیص دهند. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد مانور والسالوا را انجام دهد که به بررسی بهتر میزان کامل افتادگی کمک می‌کند. همچنین ممکن است برای تایید دقیق‌تر تشخیص، انجام MRI از لگن را تجویز کنند.

درمان افتادگی رحم در بارداری

درمان افتادگی رحم در دوران بارداری به مرحله افتادگی، سن بارداری و وضعیت سلامت مادر بستگی دارد. در بیشتر موارد، درمان‌های غیر جراحی ترجیح داده می‌شوند تا از بروز عوارض برای مادر و جنین جلوگیری شود. علاوه بر این پزشک ممکن است در دوران بارداری اقدامات درمانی و مراقبتی زیر را توصیه کند:

• ورزش برای افتادگی رحم در بارداری

تقویت عضلات کف لگن با ورزش‌هایی مانند ورزش کگل، به کمک متخصص فیزیوتراپی، می‌تواند علائم افتادگی رحم را کاهش داده و حمایت بهتری از رحم و جنین فراهم کند. این ورزش‌ها به‌ ویژه به درمان افتادگی رحم در اوایل بارداری کمک می‌کنند.

• استفاده از پساری (Pessary)

پساری یک وسیله سیلیکونی یا پلاستیکی است که در واژن قرار می‌گیرد تا رحم را در موقعیت مناسب نگه دارد. این روش به‌ویژه در موارد افتادگی متوسط تا شدید موثر است و می‌تواند علائم و احتمال خطرات افتادگی رحم در بارداری را کاهش دهد. 

• عمل جراحی برای افتادگی رحم در بارداری

در صورتی که درمان‌های غیر جراحی موثر نباشند یا افتادگی شدید باشد، ممکن است جراحی تعلیق رحم یا لاپاراسکوپی توصیه شود که به کمک آن رحم را به موقعیت طبیعی خود بازمی‌گرداند.

• زایمان سزارین برای درمان افتادگی رحم در بارداری

در صورت ادامه افتادگی رحم در زمان بارداری تا موعد زایمان، پزشک ممکن است زایمان سزارین را برای جلوگیری از عوارض جدی و غیر قابل بازگشت در نظر بگیرد. درمان افتادگی رحم در بارداری باید تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان انجام شود. در صورت مشاهده علائمی مانند احساس فشار در لگن یا بیرون‌زدگی از واژن حتما به پزشک مراجعه کنید.

• مراقبت‌های بهداشتی و پیشگیری از عفونت

رعایت بهداشت ناحیه تناسلی نه تنها می‌تواند از بروز عفونت‌ها و سایر عوارض جلوگیری کند، بلکه یکی از روش‌های موثر در مدیریت افتادگی رحم در دوران بارداری نیز محسوب می‌شود.

آیا بعد از عمل افتادگی رحم می‌توان باردار شد؟

بارداری پس از جراحی افتادگی رحم معمولا امکان‌پذیر است، به‌ویژه اگر جراحی انجام‌شده رحم را حفظ کرده باشد. با این حال، مطالعات نشان داده‌اند که بارداری پس از این عمل جراحی ممکن است چالش‌هایی مانند زایمان زودرس یا سقط جنین را به همراه داشته باشد. همچنین ممکن است علائم افتادگی رحم پس از بارداری دوباره ظاهر شوند و گاهی نیاز به درمان مجدد باشد.

به همین دلیل، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که در صورت امکان، پس از اتمام فرزند آوری اقدام به جراحی افتادگی رحم شود. 

پیشگیری از افتادگی رحم در بارداری

اگرچه هیچ راه قطعی برای پیشگیری کامل از افتادگی رحم در بارداری وجود ندارد اما رعایت برخی نکات و ایجاد تغییرات اساسی در سبک زندگی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این مشکل کمک کند. برخی از راه‌های پیشگیری از افتادگی رحم در زمان بارداری عبارتند از:

• حفظ وزن در محدوده سالم

اضافه‌وزن فشار بیشتری به عضلات کف لگن وارد کرده و آن‌ها را ضعیف می‌کند. پس اگر با چاقی یا اضافه وزن روبه‌رو هستید حتما وزن خود را مدیریت کنید. به یاد داشته باشید که مدیریت وزن در زمان بارداری امری بسیار حساس است و باید زیر نظر متخصص تغذیه انجام شود.

• رعایت رژیم غذایی

در رژیم غذایی خود فیبر و مایعات کافی بگنجانید؛ این تغییرات به پیشگیری از یبوست و زور زدن هنگام دفع کمک می‌کند. همچنین می‌توانید در اپلیکیشن ایمپو با ثبت نشانه‌های خود در دوران بارداری، علاوه بر توصیه‌های علمی، رژیم غذایی مخصوص بارداری را دریافت کنید و از سلامت خود و جنین‌تان محافظت کنید.

• پرهیز از فعالیت‌های سنگین

از بلند کردن اجسام سنگین در زمان بارداری خودداری کنید. این کار می‌تواند باعث تضعیف عضلات نگهدارنده رحم شود.

• ترک سیگار

مصرف سیگار می‌تواند منجر به افتادگی و تضعیف عضلات بافت همبند در لگن شود و خطر افتادگی رحم را افزایش می‌دهد.

•  فعالیت‌های ورزشی

حرکاتی مانند تمرینات کگل به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کنند و علاوه بر پیشگیری از افتادگی رحم در حاملگی، به آمادگی برای زایمان نیز کمک می‌کنند. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله ورزش در بارداری را مطالعه کنید.

کلام آخر

افتادگی رحم در بارداری، به‌ویژه اگر بدون درمان رها شود، می‌تواند چالش‌های جدی برای مادر و جنین ایجاد کند. با این حال، تشخیص به‌موقع، توجه به علائم و پیروی از توصیه‌های پزشکی، کلید کنترل این وضعیت است. همان‌طور که در عکس افتادگی رحم در بارداری می‌بینیم، حتی تغییرات فیزیولوژیکی طبیعی نیز می‌توانند بر موقعیت رحم تاثیر بگذارند. 

با رعایت نکاتی مثل تقویت عضلات کف لگن، پرهیز از فعالیت‌های سنگین و مراجعه منظم به پزشک، بسیاری از زنان توانسته‌اند این دوران را با موفقیت و بدون عارضه پشت سر بگذارند. بهترین ابزار برای حفظ سلامت مادر و جنین آگاهی است؛ اپلیکیشن ایمپو با با ارائه به روزترین و تخصصی‌ترین مقالات و ابزارهای کاربردی مانند کلینیک آنلاین، رژیم‌های غذایی شخصی‌سازی‌شده و نکات و راهکارهای حرفه‌ای مانند یک چراغ راه‌ مسیر بارداری را برای شما روشن‌تر می‌کند.

منابع

Mom junction/ moment of truth/ shree ivf clinic/ pnsingapore.com/ My cleveland clinic