بررسی تاثیر پریود بر اعصاب و خلق و خوی زنان در قاعدگی

«تغییر خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی» یکی از پدیده‌های طبیعی است که بسیاری از خانم‌ها و دختران در پریودی با آن مواجه می‌شوند. تاثیر پریود بر اعصاب و احساسات، باعث بروز نوسانات روحی و رفتاری می‌شود که می‌تواند بر کیفیت زندگی و روابط فردی تاثیرگذار باشد. شناخت بهتر این تغییرات و آگاهی از آن‌ها، به ما کمک می‌کند تا با این شرایط بهتر مواجه شده و حمایت لازم را دریافت کنیم.

در این مقاله قصد داریم به بررسی تاثیر پریود بر اعصاب، علل تغییر اخلاق خانم‌ها در زمان پریود و تغییرات خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی بپردازیم. همچنین به عواملی که باعث تشدید این تغییرات می‌شوند، پرداخته و راهکارهایی برای مدیریت بهتر این دوران ارائه خواهیم داد.

تغییرات خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی

سیکل قاعدگی، اثر عمیقی بر رفتار زنان و تغییر اخلاق خانم‌ها در زمان پریود دارد. نوسانات هورمونی به ویژه در سطح استروژن و پروژسترون، موجب تغییر عملکرد سیستم عصبی و تنظیم رفتار و احساسات می‌شود. تحقیقات علمی نشان داده‌اند که این تغییرات هورمونی می‌توانند در پردازش حسی، شناخت، وضعیت عاطفی و حتی اشتهای فرد موثر بوده و باعث تغییر احساسات و رفتارهای روزمره شوند.

بنابراین، درک دقیق تاثیر پریود بر اعصاب و آگاهی از اخلاق دخترها در پریودی کمک می‌کند تا با احساسات آن‌ها بهتر کنار بیایید و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. جزئیات بیشتر درباره اثرات مثبت و نقش حیاتی پریود در سلامت زنان را می‌توانید در مقاله فواید پریود مطالعه کنید.

 به طور کلی، سیکل قاعدگی زنان شامل چهار مرحله اصلی است؛ که هرکدام با تغییرات هورمونی خاصی همراه هستند و این تغییرات، تاثیر قابل توجهی بر خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی دارند. در ادامه، به بررسی دقیق هر مرحله و تاثیر پریود بر اعصاب در هر فاز می‌پردازیم:

• مرحله رهایی(فاز قاعدگی)

در این مرحله، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون به پایین‌ترین حد خود رسیده و باعث ایجاد تغییرات قابل توجه اخلاق دخترها در پریودی می‌شود؛ از جمله این تغییرات می‌توان به احساساتی مانند خستگی، تحریک‌پذیری، کاهش تمرکز، بی‌قراری، کاهش انرژی و حتی اضطراب اشاره کرد. در این دوران، برخی از زنان به دلیل دردهای قاعدگی و ناراحتی‌های جسمانی، حس نارضایتی و بی‌قراری بیشتری دارند که در نتیجه تغییر اخلاق خانم‌ها در زمان پریود را به همراه دارد.

• شروعی دوباره(فاز فولیکولار)

این مرحله پس از پایان خونریزی شروع می‌شود و با افزایش تدریجی سطح استروژن همراه است. استروژن بالاتر معمولا باعث بهبود خلق و خو، افزایش انرژی و احساسات مثبت در زنان می‌شود. بسیاری از زنان در این دوره احساس بهتری دارند و روحیه‌شان بالا می‌رود. این مرحله از نظر روانی برای بسیاری از زنان، بهترین بخش سیکل قاعدگی است.

• مرحله طلایی روابط(فاز تخمک‌گذاری)

تخمک‌گذاری معمولا در اواسط سیکل اتفاق می‌افتد و با افزایش ناگهانی هورمون لوتئینی(LH) همراه است. این تغییر هورمونی می‌تواند باعث تحریک‌پذیری بیشتر، افزایش حساسیت عاطفی و گاهی اضطراب شود. برخی زنان در این دوره حساس‌تر و آسیب‌پذیرتر می‌شوند و ممکن است نوسانات خلقی را تجربه کنند.

استرادیول، به عنوان هورمون جنسی اصلی در زنان، در نزدیک زمان تخمک‌گذاری به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد و با سایر هورمون‌های بدن تعامل برقرار می‌کند؛ این فرایند می‌تواند منجر به افزایش میل جنسی در زنان شود.

به گفته دکتر شوارتزبین، افزایش سطح استرادیول نه تنها در کاهش هورمون‌های استرس مانند آدرنالین و کورتیزول مؤثر است، بلکه در حفظ روحیه شاد نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. کاهش این هورمون‌های استرس‌زا می‌تواند به بهبود سلامت عمومی بدن و تسکین علائم افسردگی کمک کند.

بسیاری از زنان در این دوره افزایش میل جنسی را تجربه می‌کنند که بخشی از سازوکار طبیعی بدن برای افزایش احتمال بارداری است. با این حال، برخی زنان ممکن است در این زمان دردهای خفیفی در ناحیه تخمدان احساس کنند، به خصوص کسانی که مشکلاتی مانند کیست تخمدان دارند.

• بازگشت و آماده‌سازی(فاز لوتئال)

پس از تخمک‌گذاری، سطح پروژسترون افزایش می‌یابد تا رحم را برای بارداری احتمالی آماده کند. اگر بارداری رخ ندهد، پروژسترون کاهش می‌یابد؛ این نوسان هورمونی می‌تواند باعث تغییر در خلق و خوی زنان قبل از قاعدگی و بروز علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یا حتی اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی(PMDD) شود. در مقالات pmdd چیست و PMS چیست به بررسی کامل آن‌ها پرداخته‌ایم.

تحقیقات نشان داده است تقریبا 2 تا 10% از زنان از علائم شدید قبل از پریود رنج می‌برند. در این دوره، زنان ممکن است دچار اضطراب، غم، تحریک‌پذیری، تغییرات خلقی شدید، خستگی و حتی افسردگی پریودی شوند که نشان‌دهنده تاثیر پریود بر اعصاب است.

اپلیکیشن ایمپو زمان دقیق پریود، PMS و تخمک گذاری را برای شما پیش بینی می‌کند و در هر مرحله از سیکل قاعدگی توصیه‌های تخصصی ارائه می‌دهد. شما می‌توانید علائم خود را مانند نوسانات خلقی، در ایمپو به صورت روزانه ثبت کنید تا با توجه به آن‌ها توصیه تخصصی دریافت کنید. همچنین، در ایمپو آقایان، پارتنر شما می‌تواند مراحل سیکل قاعدگی را مشاهده کند و با کمک توصیه‌های ایمپو تغییرات خلقی شما را بهتر درک کند.

 

علت تغییرات خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی (تاثیر پریود بر مغز)

تغییرات خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی به چند علت اصلی مرتبط با تغییرات هورمونی و واکنش‌های مغزی برمی‌گردد؛ که این علل هورمونی به شرح زیر هستند:

1. نوسانات هورمون‌ها

در طول سیکل قاعدگی، سطح استروژن بالا و پایین می‌شود. کاهش ناگهانی استروژن باعث کاهش فعالیت انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین می‌شود که این ماده مسئول تنظیم خلق و خو است. کمبود سروتونین موجب بروز اضطراب، افسردگی و تحریک‌پذیری می‌شود.

به طور معمول، پروژسترون باعث آرامش و کاهش استرس می‌شود. تغییر در سطح پروژسترون در مرحله پیش از قاعدگی، باعث حساسیت بیشتر مغز شده و واکنش‌ها شدیدتر می‌شود که در نتیجه آن تحریک‌پذیری و تغییرات خلقی اتفاق می‌افتد.

2. عملکرد نواحی خاص مغز

هورمون‌ها، فعالیت مناطقی از مغز مانند آمیگدالا(مرکز احساسات) و قشر پیش‌پیشانی(مسئول کنترل احساسات و تصمیم‌گیری) را تغییر می‌دهند. این تغییر فعالیت می‌تواند موجب افزایش واکنش‌های هیجانی و کاهش توانایی کنترل احساسات شود.

3. کاهش تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی

نوسانات هورمونی می‌تواند باعث کاهش کلی در تولید مواد شیمیایی مانند دوپامین شود که بر انگیزه و شادی تاثیرگذار است.

عوامل تشدیدکننده تغییرات خلق و خوی زنان در قاعدگی

علاوه بر تغییرات هورمونی که موجب تغییر اخلاق دخترها در پریودی می‌شوند، برخی عوامل محیطی و سبک زندگی نیز می‌توانند این تغییرات را تشدید کنند. این موارد باعث می‌شوند که بدن در برابر نوسانات هورمونی مقاومت کمتری داشته و علائم روانی و رفتاری شدیدتر ظاهر شوند. این عوامل عبارتند از:

• کمبود خواب

کیفیت و میزان خواب تاثیر قابل توجهی بر توانایی مغز در مقابله با تغییرات هورمونی دارد. بی‌خوابی یا خواب نامنظم، باعث افزایش حساسیت سیستم عصبی و کاهش مقاومت روانی می‌شود؛ که در نتیجه می‌تواند به بروز تحریک‌پذیری، اضطراب و حتی افسردگی‌های موقت در دوران قاعدگی منجر شود.

• سابقه مشکلات روانی

زنانی که پیش‌تر تجربه اختلالاتی مانند اضطراب، افسردگی یا سایر مشکلات روانی را داشته‌اند، بیشتر در معرض تغییرات شدید خلق و خوی مرتبط با قاعدگی قرار دارند. این سابقه روانی، حساسیت سیستم عصبی را افزایش داده و باعث می‌شود واکنش‌های احساسی در این دوره شدیدتر باشد.

• کم‌تحرکی

فعالیت بدنی منظم باعث افزایش ترشح هورمون‌شادی مانند اندورفین و کاهش هورمون‌های استرس‌زا می‌شود. در غیاب ورزش، سطح انرژی کاهش یافته و توانایی بدن برای مقابله با فشارهای روانی دوران قاعدگی کاهش می‌یابد؛ که این امر می‌تواند موجب تشدید نوسانات خلقی شود.

• فشارهای روانی

استرس‌های روزمره، به ویژه در محیط‌های کاری، می‌تواند شدت تغییرات هورمونی و اثرات آن بر سیستم عصبی را افزایش دهد. این افزایش فشار روانی باعث می‌شود تغییرات خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی شدیدتر شود. رابطه مستقیم میان کار و پریود نشان می‌دهد که شرایط شغلی سخت و استرس‌زا می‌تواند نوسانات خلقی را افزایش داده و علائم روانی مانند اضطراب و افسردگی را تشدید کند.

افزون بر این، استرس مزمن ممکن است روند طبیعی سیکل قاعدگی را نیز تحت تاثیر قرار داده و علائم روانی را بدتر کند. در مقاله تاثیر استرس بر پریود به بررسی کامل این موضوع پرداخته‌ایم.

• تغذیه نامناسب

کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی می‌تواند شدت علائم سندرم پیش از قاعدگی را افزایش دهد. این کمبودها اثر مستقیمی بر تعادل هورمونی و خلق و خو دارد و ممکن است باعث تشدید نوسانات روحی و روانی شود.

اپلیکیشن ایمپو برای کاهش علائم پریود و PMS به شما رژیم غذایی مخصوص پیشنهاد می‌دهد. این رژیم غذایی بر اساس قد و وزن و مرحله سیکل قاعدگی ارائه می‌شود.

• استفاده از داروهای خاص

استفاده از برخی داروهای خاص یا تغییرات ناگهانی در روند مصرف داروها تاثیر قابل توجهی بر خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی دارد. این تغییرات دارویی ممکن است موجب اختلال در تعادل هورمونی و عملکرد سیستم عصبی شود که به نوبه خود تغییر اخلاق خانم‌ها در زمان پریود را تشدید می‌کند.

• تغییر ناگهانی در سبک زندگی

هرگونه تغییر ناگهانی در سبک زندگی یا روال روزمره، مانند تغییر در الگوی خواب، تغذیه یا فعالیت‌های روزمره، می‌تواند نوسانات هورمونی و در نتیجه خلق و خوی زنان در دوران قاعدگی را تحت تاثیر قرار دهد. این شرایط می‌توانند باعث تغییر اخلاق دخترها در پریودی شده و افزایش تحریک‌پذیری یا اضطراب شوند. حفظ ثبات در سبک زندگی، به خصوص در زمان‌های حساس چرخه قاعدگی، به بهبود تعادل روانی و کاهش اثرات منفی پریود بر اعصاب کمک می‌کند.

تاثیر پریود نشدن بر اعصاب و روان

پریود نشدن یا آمنوره، که به عدم وقوع سیکل قاعدگی گفته می‌شود، می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر سلامت روان و سیستم عصبی زنان بگذارد. هورمون‌های جنسی مانند استروژن و پروژسترون نقش مهمی در تنظیم عملکرد سیستم عصبی مرکزی و تولید ناقل‌های عصبی مانند سروتونین دارند. در صورت پریود نشدن، کاهش یا عدم نوسان طبیعی این هورمون‌ها می‌تواند منجر به اختلال در تعادل شیمیایی مغز شود که باعث بروز اضطراب، افسردگی و نوسانات خلقی می‌شود.

همچنین، مطالعات نشان می‌دهند که کمبود استروژن می‌تواند موجب کاهش کارایی شناختی، مشکلات حافظه و تمرکز شود. بنابراین، پریود نشدن ممکن است به اختلالاتی در تمرکز، حافظه و سرعت واکنش منجر شود. پریود نشدن نه تنها یک مشکل جسمی است، بلکه تاثیرات عمیقی بر اعصاب و روان دارد که نیازمند توجه پزشکی و روانی دقیق است. پیگیری درمان مناسب و مشاوره تخصصی می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.

مدیریت و کاهش تغییرات خلق و خوی زنان در قاعدگی

تغییرات خلق و خو در دوران قاعدگی می‌تواند به شدت روی کیفیت زندگی زنان تاثیر بگذارد؛ اما با اتخاذ روش‌های مناسب، می‌توان این نوسانات را به طور موثری کنترل کرد. رعایت نکات زیر به بهبود سلامت روان و جسم زنان کمک می‌کند:

1. مدیریت احساسات

استرس یکی از عوامل اصلی تشدید تغییرات خلقی به خصوص در محیط‌های پرتلاش و پرتنش است. مدیریت هوشمندانه فشارهای کاری و حفظ تعادل میان وظایف شغلی و دوران قاعدگی نقش بسزایی در کاهش شدت این علائم دارد. فراهم کردن فضای کاری حمایتی و کاهش استرس روانی می‌تواند به بهبود حال روحی و کاهش نوسانات خلقی زنان کمک کند.

2. فعالیت بدنی منظم

تمرینات ورزشی مانند یوگا، پیاده‌روی یا شنا به ترشح هورمون‌های اندورفین و سروتونین کمک کرده و استرس را کاهش می‌دهند. فعالیت بدنی منظم نه تنها باعث بهبود خلق و خو می‌شود بلکه می‌تواند نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی را نیز تسکین دهد. ایمپو به شما حرکات ورزشی مناسب پریود و PMS را پیشنهاد می‌دهد.

3. تغذیه سالم

رژیم غذایی متعادل که شامل مواد مغذی مانند ویتامین B6، منیزیم، امگا-۳ و آنتی‌اکسیدان‌ها باشد، به تنظیم هورمون‌ها و حفظ تعادل روانی کمک می‌کند. اجتناب از مصرف زیاد کافئین و شکر نیز می‌تواند نوسانات خلقی را کاهش دهد.

4. خواب کافی

خواب با کیفیت و منظم، پایه اساسی برای حفظ تعادل هورمونی و سلامت روانی زنان در دوران قاعدگی است. بهینه‌سازی زمان و میزان خواب می‌تواند توان سیستم عصبی را برای مقابله با نوسانات هورمونی افزایش دهد و از بروز تحریک‌پذیری و اضطراب جلوگیری کند. توصیه می‌شود زنان با رعایت برنامه منظم خواب و ایجاد محیط مناسب خواب، به بهبود کیفیت زندگی و کاهش نوسانات خلقی در دوره پریودی کمک کنند.

5. حمایت اجتماعی و همدلی

حضور فعال زنان در اجتماع و داشتن شبکه حمایتی قوی از دوستان و خانواده می‌تواند به کاهش استرس و افزایش حس امنیت کمک کند. همچنین، حمایت همسران و آشنایان باعث کاهش تنش‌های روانی و بهبود حال روحی زنان می‌شود. در مقاله وظیفه مردان در پریود به بررسی نقش موثر آقایان در دوران قاعدگی پرداخته‌ایم. علاوه بر این موارد، ایجاد فضایی از همدلی و درک متقابل در خانواده و محل کار می‌تواند تفاوت قابل توجهی ایجاد کند تا از تاثیر پریود بر اعصاب بانوان بکاهد.

6. استفاده از روش‌های آرام‌سازی

تمرینات تنفسی، مدیتیشن و تمرینات ذهن‌آگاهی به کنترل اضطراب و تحریک‌پذیری کمک کرده و تعادل مغزی را تقویت می‌کنند. شما می‌توانید با نصب ایمپو و ثبت علائم خود به صورت روزانه، تمرینات مختلف یوگا و توصیه‌های علمی و شخصی‌سازی شده خود را دریافت کنید.

7. دریافت درمان‌های تخصصی

اگر نوسانات خلقی شما شدید بوده و کیفیت زندگی‌تان را تحت تاثیر قرار داده است، مشاوره با روان‌شناس یا روان‌پزشک و استفاده از درمان‌های دارویی یا روان‌درمانی تخصصی توصیه می‌شود. در ایمپو، بستری را فراهم کرده‌ایم که بتوانید به راحتی و به صورت آنلاین با متخصصین زنان ارتباط برقرار کنید و از مشاوره تخصصی بهره‌مند شوید. ایمپو، به شما کمک می‌کند تا دغدغه‌های مربوط به سلامت جسمی و روانی خود را سریع‌تر و راحت‌تر پیگیری کنید و درمان مناسب را دریافت نمایید.

سخن آخر

چرخه قاعدگی، با نوسانات هورمونی پیچیده خود، نه تنها بر جسم بلکه به طور قابل توجهی بر خلق و خوی و سلامت روان زنان تاثیر می‌گذارد. همچنین، عوامل محیطی و سبک زندگی مانند مدیریت استرس، خواب کافی، تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم، نقش کلیدی در کاهش شدت نوسانات خلقی دارند و می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی در این دوره حساس کمک کنند.

در مواردی که علائم شدیدتر و ناتوان‌کننده می‌شوند، مراجعه به متخصصان روان‌شناسی و پزشکی اهمیت ویژه‌ای دارد تا درمان‌های تخصصی و موثر انجام شود. علاوه بر این، حمایت اجتماعی و همدلی خانواده و اطرافیان نیز بخش مهمی از فرایند بهبود است. اگر می‌خواهید کنترل بیشتری بر سلامت روان و جسم خود در طول چرخه قاعدگی داشته باشید، می‌توانید با نصب اپلیکیشن ایمپو، روزانه علائم خود را ثبت کنید؛ تا توصیه‌های علمی شخصی‌سازی‌شده و تمرینات آرام‌سازی متناسب با وضعیت خود را دریافت کنید.

منابع

ncbi/ lcmchealth / mdpi / basakbaksu