راهنمای کامل آزمایش خون بارداری بتا: بهترین زمان و تفسیر جواب
در این مقاله میخوانید:
آزمایش بارداری، یکی از پراسترس‌ترین و هیجان‌انگیزترین تجربیات زنان است. تجربه‌ای که می‌تواند زندگی آن‌ها را برای همیشه تغییر دهد. بعضی از ما از این آزمایش فراری هستیم و برخی دیگر به امید مشاهده نتیجه مثبت آن، با دقت برایش برنامه‌ریزی می‌کنیم. آزمایش خون بارداری یکی از روش‌های دقیق و قابل اعتماد برای تشخیص بارداری است. این روش زودتر از شروع علائم بارداری و حتی بی بی چک، بارداری را نشان می‌دهد. در این مقاله به طور کامل درباره آزمایش خون بارداری صحبت می‌کنیم و سعی می‌کنیم به سوالات شما پاسخ دهیم.
آزمایش خون بارداری چیست؟
«آزمایش خون بارداری» یا «آزمایش بتا بارداری» یک روش آسان و نسبتاً دقیق برای تشخیص بارداری و برخی اختلالات بارداری مانند حاملگی خارج از رحم و همچنین تخمین سن جنین است. تست‌های تشخیص بارداری به دو دسته تست خون بارداری و آزمایش ادرار بارداری تقسیم می‌شوند. جالب است بدانید که این روش‌ها، هر دو، به دنبال تشخیص هورمونی تحت عنوان هورمون گنادوتروپین جفتی انسان یا به اختصار hCG هستند. در صورتی که این هورمون را در خون یا ادرار شما پیدا کنند، آزمایش بارداری شما مثبت شده و خبر از بارداری شما می‌هند.
برخلاف آزمایش ادرار بارداری که به راحتی بوسیله یک کیت خانگی به نام بی بی چک و بدون نیاز به دستور پزشک انجام می‌شود، آزمایش بتا بارداری کمی پردردسرتر است و باید در آزمایشگاه و با تجویز پزشک صورت گیرد. با این حال، دردسر‌های این روش بی‌فایده نیستند، چراکه می‌تواند بارداری را کمی پس از لقاح تشخیص دهد. «تفسیر آزمایش خون بارداری» اطلاعات بسیاری را درباره مادر و بارداری به پزشک می‌دهد.
چه زمانی باید آزمایش خون بارداری را انجام دهیم؟
آزمایش خون بارداری معمولاً برای بارداری‌های پرخطر یا حین درمان ناباروری تجویز می‌شود. همچنین، زمانی که پرود عقب افتاده است؛ اما بی بی چک همچنان منفی را نشان می‌دهد، پزشک برای تشخیص دقیق‌تر از آزمایش بتا بارداری استفاده می‌کند. «جواب آزمایش خون بارداری» علاوه بر اینکه بارداری را تائید یا رد می‌کند، با اندازه‌گیری دقیق فاکتورهای خونی از جمله هورمون hCG، پیگیری وضعیت زنانی که سابقه بارداری‌های ناموفق یا سقط جنین داشته‌اند را آسان‌تر می‌کند.
علاوه بر تمام این موارد، برخی از زنان تاریخ آخرین قاعدگی خود را فراموش می‌کنند و اطلاعی از تفاوت علائم پریود و بارداری ندارند و با تجربه کوچک‌ترین نشانه مضطرب و نگران می‌شوند؛ آزمایش خون بارداری سریع‌تر از تست‌های ادرار خانگی، حاملگی را تشخیص می‌دهد و این نگرانی‌ها را برطرف می‌کند. در ادامه به برخی از سوالات شما درباره زمان آزمایش بتا بارداری پاسخ خواهیم داد.
زودترین زمان مثبت شدن آزمایش خون بارداری
همانطور که توضیح دادیم معیار سنجش حاملگی در تست خون بارداری، تشخیص هورمون hCG است. این هورمون بلافاصله پس از لانه گزینی جنین در دیواره رحم که 5 الی 10 روز پس از تخمک‌گذاری رخ می‌دهد، ترشح شده و کم‌کم سطح آن قابل سنجش می‌شود.
به زبان ساده‌تر آزمایش خون بارداری با تشخیص کمترین میزان هورمون hCG، 7 الی 12 روز پس از لقاح، حتی گاهی پیش از عقب افتادن قاعدگی، بارداری را تشخیص می‌دهد. بنابراین، کافی است زمان لقاح و آخرین پریودتان را در تقویم اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید و زمان آزمایش بارداری خود را برای 7 الی 12 روز پس از لقاح تنظیم کنید. اپلیکیشن ایمپو برای شما تاریخ پریود، pms و دوره تخمک گذاری را پیش بینی می‌کند. آگاهی از زمان تخمک گذاری، اهمیت زیادی در اقدام یا پیشگیری از بارداری دارد؛ زیرا در این دوران، احتمال باردرای افزایش می‌یابد.
آزمایش خون بارداری را چند روز بعد از تاخیر پریود باید انجام دهیم؟
تست خون بارداری یک الی دو روز قبل از تأخیر پریود، یعنی حدود 5 تا 10 روز پس از لقاح، حاملگی را نشان می‌دهد. این درحالیست که تست‌های ادرار بارداری تا یک هفته بعد از عقب افتادن قاعدگی، احتمال خطا دارند و ممکن است جواب منفی کاذب را نشان دهند. در صورتی که با وجود جواب منفی تست‌های بارداری، علائم بارداری مانند تهوع و خستگی یا درد سینه را تجربه می‌کنید، بهتر است چند روز بعد، دوباره، آزمایش را تکرار کنید و برای تفسیر آزمایش بتا و بررسی علائم خود به پزشک زنان و زایمان مراجعه کنید.
شرایط آزمایش خون بارداری
آزمایش بتا بارداری به طور کلی آزمایشی ساده و معمولی است و برای انجام آن موارد منع خاصی وجود ندارد و در صورت نیاز برای تمام زنان تجویز می‌شود. با این وجود برخی نکات را پیش از انجام آزمایش باید در نظر بگیریم:
- ناشتا بودن
نیازی به ناشتا بودن پیش از آزمایش خون بارداری نیست؛ اما اگر از بی بی چک استفاده می‌کنید، توصیه می‌شود آن را صبح و پیش از نوشیدن مایعات انجام دهید.
- مصرف دارو
برخی از داروها مانند داروهای مربوط به ناباروری که بر سطح هورمون hCG تأثیرگذار هستند، می‌توانند نتیجه و جواب آزمایش بارداری را تحت تأثیر قرار دهند. برای جلوگیری از خطا در تفسیر آزمایش خون بارداری، پیش از انجام آزمایش حتماً داروهای مصرفی خود را به پزشکتان اطلاع دهید.
- سابقه سقط جنین و بارداری ناموفق
سقط جنین یا بارداری ناموفقی که به تازگی رخ داده باشد، به دلیل عدم تعادل هورمون hCG، می‌تواند جواب آزمایش خون بارداری را تحت تأثیر قرار دهد. حتماً پیش از اقدام مجدد به بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
- بیماری
بیماری‌هایی از جمله کیست تخمدان، حاملگی خارج از رحم و برخی از سرطان‌ها با اثر بر میزان هورمون hCG سبب خطا در تفسیر آزمایش خون بارداری می‌شوند.
نحوه خواندن جواب آزمایش بارداری
اکثر آزمایشهای خون بارداری حداقل mIU/ml 5 هورمون hCG را تشخیص می‌دهند؛ اما اکنون آزمایشهای فوق حساسی نیز وجود دارند که وجود 1 یا 2 mIU/ml را نیز تشخیص می‌دهند. در نظر داشته باشید تفسیر تمام آزمایش‌ها از جمله آزمایش خون بارداری باید توسط پزشک معالج شما انجام شود؛ پس سر خود به بررسی و تفسیر آزمایش خود نپردازید.
اکثر آزمایشگاه ها از مقادیر مرجع زیر استفاده می کنند:
- hCG کمتر از mIU/ml 5 : نتیجه آزمایش بارداری منفی است.
- hCG بین mIU/ml 25 تا 5 : زمانی که سطح هورمون hCG در این محدوده است نتیجه آزمایش غیرقطعی می‌باشد. به این معنی که در حال حاضر بارداری قطعی نیست، و اگر بارداری‌ای در کار باشد هنوز برای تشخیص آن زود است و سطح هورمون hGC به حدی نرسیده که به آن تکیه کنیم. در این صورت توصیه می‌شود که آزمایش پس از سه دو روز مجدداً تکرار شود.
- hCG بالاتر از mIU/ml 25 : نتیجه مثبت و نشان دهنده شروع بارداری است. پزشک به کمک این عدد می‌تواند هفته بارداری مادر را تعیین کند.
نکته قابل توجه در تفسیر آزمایش خون بارداری توجه به مقادیر مرجع آزمایشگاه است. هر آزمایشگاه بسته روش شیمیایی مورد استفاده می‌تواند محدوده‌های مرجع متفاوتی داشته باشد و مقدار hCG برای مثبت شدن آزمایش نیز کمتر یا بیشتر خواهد شد. به طور معمول 7 الی 14 روز پس از رابطه جنسی و اقدام به بارداری مقادیر هورمون hCG به سطوح قابل اندازه‌گیری می‌رسد.
تشخیص هفته بارداری به کمک آزمایش خون بارداری و هورمون hCG
در بارداری، سطح hCG در سه ماهه اول به سرعت افزایش می‌یابد و سپس به مرور کاهش می‌یابد. محدوده مورد انتظار hCG در زنان باردار بر اساس مدت زمان حاملگی است. جدول زیر محدوده هورمون hCG در هفته‌های مختلف بارداری را نشان می‌دهد:
احتمال بارداری با آزمایش خون منفی
جواب منفی کاذب در آزمایش بتا بارداری به این معناست که جواب آزمایش خون بارداری شما به اشتباه منفی شده در حالی که در واقع شما باردار هستید، اما چرا این پدیده اتفاق می‌افتد؟
برخی زنان به دلیل استرس و اضطراب زیاد پس از رابطه جنسی سریعاً برای آزمایش بارداری اقدام می‌کنند. یکی از دلایل منفی کاذب، اقدام زودهنگام برای آزمایش خون بارداری است؛ زمانی که hCG کافی در خون برای تشخیص بارداری وجود ندارد.
احتمال منفی کاذب با گذشت زمان و جلو رفتن بارداری کاهش می‌یابد و زمانی که 9 الی 14 روز از حاملگی گذشته باشد، احتمال این اتفاق بسیار کم است.
مثبت شدن کاذب آزمایش بارداری
آزمایش خون بارداری در جستجوی کمترین میزان هورمون hCG است و زمانی که با این هورمون برخورد کند، جواب آزمایش بتا بارداری شما مثبت می‌شود؛ اما نکته‌ای که این آزمایش در نظر نمی‌گیرد علت ترشح این هورمون یا تشخیص یک ماده شیمیایی مشابه آن در خون شما است. به این معنی که اگر یک ماده یا آنتی بادی با ساختاری مشابه هورمون hCG در بدن شما ساخته شود، آزمایش خون بارداری و یا حتی آزمایش ادرار بارداری شما مثبت می‌شود، بدون آنکه باردار باشید.
در صورتی که با وجود علائم پریود یا بدون اقدام به بارداری، جواب تست بارداریتان مثبت شده، برای بررسی شرایط خود به پزشک مراجعه کنید. در نظر داشته باشد که سونوگرافی از هفته ششم، بارداری را نشان می‌دهد؛ پس گزینه‌های دیگر برای سنجش بارداری را نیز در نظر بگیرید.
علت آزمایش خون بارداری منفی و پریود نشدن چیست؟
دلایل متفاوتی برای منفی شدن آزمایش خون بارداری و عقب افتادن پریود وجود دارد. برای مثال استرس و اضطراب زیاد و طولانی مدت، انجام آزمایش بارداری سریع و زودهنگام و بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) با برهم زدن تعادل هورمون‌ها می‌توانند سبب پریود نشدن و منفی شدن آزمایش خون بارداری شوند. در چنین شرایطی پیشنهاد می‌کنیم پس از یک هفته مجدداً آزمایش بارداری را تکرار کنید و درصورتی جواب آزمایشتان منفی شد، به متخصص زنان و زایمان خود مراجعه کنید.
علت دیر مثبت شدن آزمایش خون بارداری چیست؟
همانطور که گفتیم معیار تشخیص بارداری در آزمایش خون هورمون hCG است. این هورمون برای افزایش در بدن مادر به زمان احتیاج دارد؛ در واقع هرچه بارداری بیشتر پیش می‌رود سطح این هورمون افزایش یافته و احتمال مثبت شدن آزمایش بارداری بیشتر می‌شود. این بدان معنی است که اگر خیلی زود آزمایش را انجام دهید، نتیجه منفی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: سونوگرافی آنومالی در بارداری
آزمایش بتا و هورمون hCG در مردان
اگرچه هورمون hCG به طور معمول مربوط به زنان و بارداری است؛ اما این هورمون در برخی شرایط خاص مانند وجود توده در بیضه‌ها در مردان نیز ترشح می‌شود. اگر توده‌ای را در یکی از بیضه‌ها تشخیص داده شود یا پزشک مشکوک به سرطان بیضه باشد، می‌توان از این آزمایش برای بررسی وجود hCG استفاده کرد. اگر hCG در خون مرد وجود داشته باشد، آزمایشات بیشتری برای تعیین علت و پیگیری سرطان بیضه مورد نیاز است.
کلام آخر
انتخاب دقیق‌ترین روش تشخیص بارداری همیشه دشوار بوده است. این آزمایش بر اساس شرایط و ویژگی‌های فرد، سابقه بارداری‌های او و مدت زمانی که از لقاح و تخمک‌گذاری گذشته است، باید انتخاب شود. آزمایش خون بارداری یا آزمایش بتا بارداری معمولاً پیش از شروع علائم بارداری و تنها یک الی دو روز پس ار تأخیر پریود، بارداری را تشخیص می‌دهد و احتمال خطای بسیار پایینی دارد. این ویژگی خوبی برای افرادی است که با شروع علائمی مانند درد سینه‌ها و خستگی به بارداری خود شک می‌کنند، چراکه تفاوت علائم پریود و بارداری در ابتدا بسیار ناچیز است، و آزمایش خون بارداری این نگرانی را زودتر از بی‌بی چک‌ها برطرف می‌کند.
نباید فراموش کنید که با گذر زمان دقت این آزمایش نیز بیشتر و بیشتر می‌شود. اگر قصد اقدام یا پیشگیری از بارداری دارید، آگاهی از زمان تخمک گذاری اهمیت بسیار بالایی دارد. اپلیکیشن ایمپو برای شما تاریخ پریود و دوره تخمک گذاری را پیش بینی می‌کند. همچنین، در بخش کلینیک ایمپو، می توانید تمام سوالات خود را از بهترین متخصصان زنان و ماما به صورت آنلاین بپرسید و در کوتاه ترین زمان، نگرانی‌های خود را رفع کنید.
منابع
آیا آزمایش خون بارداری درهفته اول احتمال خطای بالایی دارد؟
بله، انجام آزمایش خون بارداری در هفته اول بارداری احتمال خطای بالایی دارد. دلیل اصلی این موضوع این است که در هفته‌های اولیه بارداری، سطح هورمون hCG (هورمون بارداری) در بدن هنوز به اندازه کافی افزایش نیافته است تا بتوان آن را به طور دقیق در آزمایش تشخیص داد. بهتر است تا چند روز پس از تأخیر قاعدگی صبر کنید و سپس این آزمایش را انجام دهید.
بهترین زمان آزمایش خون بارداری چه موقع است؟
زودترین زمانی که تست خون باردرای را میتوانید انجام دهید، یک الی دو روز پس از تاخیر در پریود است؛ اگر خیلی زود آزمایش را انجام دهید، احتمال جواب منفی کاذب وجود دارد.