علت خارش بدن در بارداری چیست؟ راه‌های درمان دارویی و خانگی

همه ما دوران بارداری را با تغییرات گسترده‌ای می‌شناسیم که در بدن به‌وجود می‌آورد؛ از نوسانات هورمونی و افزایش وزن تا تغییرات پوستی و حتی خارش بدن که دلایل مخصوص به خود را دارد! خارش بدن در بارداری معمولا به‌خاطر خشکی و کشیده شدن پوست یا تغییرات هورمونی رخ می‌دهد و اتفاق خطرناکی نیست؛ مگر اینکه با علائمی مثل خارش در کف دست‌ها و پاها یا حالت تهوع همراه شود. اگر از تعداد دفعات و شدت خارش پوست در بارداری کلافه شده‌اید، این مقاله برای شماست. ابتدا به علت خارش بدن در بارداری می‌پردازیم و سپس به‌سراغ راهکارهای درمان این معضل می‌رویم.

علت خارش بدن در بارداری چیست؟

تغییرات هورمونی در دوران بارداری، اعصاب پوست را حساس‌تر می‌کند. حجم شکم افزایش می‌یابد و پوست بدن کشیده می‌شود. کسانی که دچار خارش بدن در بارداری دوقلو می‌شوند، این کشیدگی پوست را بیشتر حس می‌کنند. اگرچه این اتفاقات طبیعی هستند، اما به سد پوستی آسیب می‌زنند و باعث خشکی و در نتیجه خارش بدن در بارداری می‌شوند.

در بعضی موارد، علت خارش بدن در بارداری ناشی از مشکلات خاص این دوران است؛ مثل کلستاز بارداری که یک اختلال کبدی است و معمولا در اواخر بارداری (سه‌ماهه سوم) رخ می‌دهد. اگر در دست‌ها و پاها دچار خارش شدید هستید، حتما با پزشک در میان بگذارید تا احتمال کلستاز بارداری را بررسی کند.

خارش بدن در بارداری از کی شروع می‌شود و تا کی ادامه دارد؟

«خارش بدن در بارداری» اغلب از اواخر سه‌ماهه دوم بارداری یا اوایل سه‌ماهه سوم بارداری، یعنی حدود هفته ۲۷ بارداری شروع می‌شود. اگر دچار کلستاز بارداری شده باشید، خارش بدن را از حدود هفته سی‌ام بارداری یا کمی زودتر تجربه می‌کنید.

خارش پوست بدن در بارداری در اکثر مواقع تا پایان بارداری ادامه دارد و بعد از زایمان کاهش می‌یابد و از بین می‌رود. با محاسبه سن بارداری می‌توانید تشخیص دهید که آیا خارش بدن را در بازه نرمال تجربه می‌کنید یا خیر.

علت خارش بدن در اوایل بارداری

اگر خارش بدن در اوایل دوران بارداری را تجربه می‌کنید، به‌خاطر تغییرات شدید هورمونی و نوسان استروژن و پروژسترون است که پوست را حساس‌تر می‌کنند. افزایش حجم خون، رشد جنین و کشیدگی تدریجی پوست هم «علت خارش بدن در بارداری» هستند. درصورتی‌که دچار خارش مزمن همراه با بثورات پوستی شده‌اید، ممکن است به‌خاطر اگزمای بارداری باشد.

علت خارش بدن در شب در بارداری

اگر دچار خارش بدن در بارداری در شب می‌شوید، به‌خاطر تغییرات هورمونی، کاهش رطوبت و کشیدگی پوست است. اکثر ما در شب تمرکز بیشتری روی علائم جسمی داریم و از حواس‌پرتی روزانه فاصله می‌گیریم که همین می‌تواند احساس خارش را ناخوشایندتر کند. گاهی اوقات نیز علت خارش بدن در شب در بارداری ناشی از کلستاز کبدی است که به معاینه پزشک و درمان نیاز دارد.

علت خارش بدن در سه ماه آخر بارداری

بعضی از خانم‌های باردار دچار خارش بدن در ماه آخر بارداری یعنی  در هفته ۳۶ بارداری یا هفته ۳۸ بارداری می‌شوند. سه ماه آخر بارداری زمانی است که کشیده شدن پوست به‌خاطر رشد جنین به حداکثر می‌رسد و تبدیل به یکی از دلایل اصلی خارش می‌شود. جریان خون در پوست افزایش می‌یابد و حساسیت آن را بیشتر می‌کند که این هم به احساس خارش بیشتر در ماه هشتم بارداری و ماه نهم بارداری می‌انجامد.

لازم به ذکر است که بیشترین ریسک ابتلا به کلستاز بارداری در سه‌ماهه سوم دیده می‌شود؛ نوعی بیماری کبدی که به‌دلیل افزایش اسیدهای صفراوی در جریان خون رخ می‌دهد و خارش شدیدی روی دست و پا و گاهی سایر نقاط بدن ایجاد می‌کند.

البته فقط حدود ۱ تا ۲ درصد از خانم‌های باردار دچار کلستاز بارداری می‌شوند و مشکل رایجی نیست.

علت کهیر و خارش بدن در بارداری

کهیر بارداری یا PUPPP نوعی اختلال پوستی است که در دوران بارداری رخ می‌دهد و به شکل بثورات قرمز و برجسته روی نقاط مختلف پوست بروز پیدا می‌کند. این عارضه بیشتر در سه‌ماهه آخر بارداری پیش می‌آید؛ یعنی زمانی که بدن شما با تغییرات هورمونی شدیدی درگیر است و بیشترین واکنش آلرژیک را به مواد غذایی، نیش حشرات، دارو و مواد شیمیایی نشان می‌دهد.

خوشبختانه کهیر و خارش پوست در بارداری روی سلامت مادر و جنین تأثیر نمی‌گذارد و باعث مشکلاتی مثل عفونت در بارداری، زایمان زودرس و مشکلات مادرزادی نمی‌شود. البته اگر کهیر در بارداری را با علائمی مثل زردی پوست، تب و ورم گلو تجربه می‌کنید، حتما با پزشک در میان بگذارید.

علت خارش یهویی بدن در بارداری

خارش ناگهانی بدن در بارداری معمولا ناشی از تغییرات هورمونی سریع، واکنش آلرژیک پوست به محرک‌ها و افزایش هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون است. این نوع خارش بی‌خطر است و در مدت کوتاهی برطرف می‌شود. در صورتی باید به پزشک مراجعه کنید که بیشتر خارش را در دست‌ها و پاها حس می‌کنید و علائمی مثل زردی و تب دارید.

آیا خارش بدن از علائم بارداری است؟

خارش بدن به‌تنهایی نشانه قطعی بارداری نیست و می‌تواند به‌خاطر مسائل دیگری مثل خشکی پوست، آلرژی و مشکلات کبدی باشد. درست است که بسیاری از خانم‌ها به‌دلیل تغییرات هورمونی، خارش بدن در اوایل بارداری را تجربه می‌کنند، اما بدون انجام تست بارداری، نمی‌توان خارش بدن را مستقیم به علائم بارداری ربط داد.

اگر می‌خواهید بیشتر از علائم باردار نبودن یا اولین علائم بارداری بدانید، پیشنهاد می‌کنیم مقالات تخصصی مربوط به آن را از دست ندهید.

آیا خارش بدن در بارداری خطرناک است؟

تجربه خارش پوست صورت و بدن در بارداری اغلب خطرناک نیست و بخشی از تغییرات طبیعی پوست و هورمون‌ها محسوب می‌شود. اگر خارش بدن در بارداری را شدید و مداوم تجربه می‌کنید و شاهد علائم زیر هستید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید:

• خارش شدید دست‌ها و پاها

• خارش تمام نقاط بدن

• کاهش وزن بی‌دلیل

• ادرار تیره

• قرمزی پوست

• تب و زردی

خارش مزمن و آزاردهنده کل بدن در دوران بارداری طبیعی نیست و از علائم احتمالی کلستاز بارداری محسوب می‌شود. اگر نگران علائم خود هستید و می‌خواهید در سریع‌ترین زمان مشاوره دریافت کنید، اپلیکیشن ایمپو این امکان را فراهم کرده است که به صورت آنلاین توسط بهترین متخصصان زنان و زایمان یا کارشناسان مامایی ویزیت شوید.

خارش بدن در بارداری و جنسیت جنین

با وجود باورهای رایج، هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد خارش بدن در بارداری با تعیین جنسیت جنین مرتبط است.

مطالعات پزشکی نشان می‌دهند که خارش در بارداری به تغییرات هورمونی و کشیدگی یا دهیدراته شدن پوست مربوط می‌شود یا می‌تواند نشانه احتمالی کلستاز در بارداری باشد. بنابراین این اتفاق هیچ ارتباطی با علائم صددرصد جنین دختر یا علائم صددرصد جنین پسر ندارد.

درمان خارش بدن در بارداری در خانه

توصیه می‌کنیم از راهکارهای خانگی زیر برای درمان خارش بدن در بارداری استفاده کنید:

• صابون‌ها و شوینده‌های قوی و معطر را کنار بگذارید.

• از مرطوب‌کننده‌های ملایم و بدون عطر استفاده کنید.

• با آب خنک یا ولرم دوش بگیرید.

• لباس‌های سبک، نخی و گشاد بپوشید تا امکان تنفس پوست وجود داشته باشد.

• آب کافی بنوشید تا پوست دهیدراته و خشک نشود.

• از لوسیون‌ها و کرم‌هایی استفاده کنید که حاوی آلوئه‌ورا، روغن زیتون یا روغن نارگیل هستند.

اگر خارش شدید و ادامه‌دار بود و با این راهکارها برطرف نشد، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا درمان دارویی مناسب را برایتان در نظر بگیرد.

درمان خارش شکم در ماه آخر بارداری

خارش شکم بیشتر در روزهای آخر بارداری و سه‌ماهه پایانی رخ می‌دهد و به‌دلیل کشیدگی بیش از حد پوست شکم است. برای درمان خارش شکم در ماه آخر بارداری، می‌توانید به‌سراغ راهکارهای زیر بروید:

• از مرطوب‌کننده‌های بدون عطر یا روغن‌های طبیعی مثل روغن زیتون یا نارگیل استفاده کنید.

• با آب خنک یا ولرم دوش بگیرید و از حمام با آب داغ بپرهیزید.

• کمپرس یخ روی شکم بگذارید.

• لباس‌های آزاد و جنس نخ یا الیاف طبیعی بپوشید تا پوست کمتر تحریک شود.

• آب فراوان و مایعات سالم بنوشید.

در حال گذراندن ماه آخر بارداری هستید و به مشورت با پزشک نیاز دارید؟ اگر ترجیح می‌دهید از یک بستر امن و معتبر برای ویزیت آنلاین با متخصص زنان استفاده کنید، می‌توانید روی کمک کلینیک آنلاین ایمپو حساب کنید. فرقی نمی‌کند چه روز و ساعتی نیاز به مشورت با پزشک دارید؛ وارد بخش کلینیک در اپلیکیشن ایمپو شوید و مشکل را مطرح کنید. پزشک متخصص زنان پس از چند دقیقه پاسخ‌گوی شما خواهد بود. همچنین، در بخش تالار گفتگو ایمپو، می‌توانید با دیگر مادران که تجربه مشابهی دارند مشورت کنید و سوالات خود را بپرسید.

پماد برای خارش در بارداری

برای درمان خارش بدن در بارداری می‌توانید از پمادهای موضعی ملایم و کم‌خطر استفاده کنید؛ یعنی پمادهایی که صرفا جذب پوست می‌شوند و به لایه‌های عمیق نفوذ نمی‌کنند تا مشکلی برای سلامت مادر و جنین نداشته باشند. در ادامه، سه مورد از این پمادها را معرفی می‌کنیم.

پماد کالامین برای خارش شکم در بارداری

پماد کالامین حاوی روی و آهن است و برای درمان سوزش، التهاب و خارش بدن در بارداری استفاده می‌شود. این پماد خاصیت خنک‌کنندگی دارد و مصرف موضعی آن در دوران بارداری مشکلی به‌وجود نمی‌آورد.

پماد هیدروکورتیزون برای خارش در بارداری

پماد هیدروکورتیزون ۱٪ نوعی استروئید موضعی با نفوذ کم است که می‌تواند التهاب و خارش پوست را تسکین دهد. این پماد جزو داروهای بدون نسخه و ایمن برای بارداری محسوب می‌شود؛ هرچند بهتر است کوتاه‌مدت و زیرنظر پزشک استفاده کنید.

پماد کلوتریمازول برای خارش در بارداری

پماد کلوتریمازول ۱٪ یک داروی ضد قارچ است و برای درمان انواع عفونت‌های قارچی پوست و واژن استفاده می‌شود. این پماد زمانی تجویز می‌شود که دچار خارش همراه با عفونت قارچی شده باشید.

کلوتریمازول می‌تواند رشد قارچ‌ها را مهار کند و خارش، قرمزی و التهاب پوست را تسکین دهد. اگر به‌دنبال درمان خارش لبه‌های بیرونی واژن در بارداری هستید، می‌توانید از این پماد با مشورت پزشک استفاده کنید.

برای اطلاعات بیشتر در مورد داروهای مجاز یا ممنوعه دوران بارداری می‌توانید مقاله لیست داروهای ممنوع در بارداری را مطالعه کنید.

برای خارش بدن در بارداری چه بخوریم؟ 

با رعایت نکات تغذیه‌ای زیر، می‌توانید خارش پوست در بارداری را تا حد زیادی کاهش دهید:

• در طی روز بین ۸ تا ۱۲ لیوان آب بنوشید.

• مواد غذایی حاوی پروبیوتیک مثل ماست، کفیر و دوغ سنتی مصرف کنید.

• ماهی‌های چرب مثل سالمون و قزل‌آلا برای کاهش التهاب و خشکی پوست مفیدند.

• مواد غذایی حاوی ویتامین C و E مثل آووکادو، اسفناج، کلم‌پیچ و فلفل دلمه‌ای قرمز یا سبز را در برنامه غذایی‌تان قرار دهید.

درمان گیاهی خارش بدن در بارداری

در کنار درمان خانگی خارش پوست بدن در بارداری، می‌توانید از راهکارهای گیاهی نیز برای تسکین خارش بدن در بارداری استفاده کنید؛ ژل‌ها و روغن‌هایی که اثر آرام‌بخش و خنک‌کننده دارند و رطوبت پوست را تأمین می‌کنند.

ژل آلوئه‌ورا، روغن نارگیل، روغن زیتون و ترکیب جو دوسر با آب ولرم از جمله محصولات گیاهی هستند که یک لایه محافظتی روی پوست ایجاد می‌کنند و موجب تسکین خارش در بارداری می‌شوند.

سخن پایانی

گفتیم که خارش بدن در بارداری به‌خاطر تغییرات هورمونی، کشیدگی و خشکی پوست رخ می‌دهد و معمولا بی‌خطر است. پیشنهاد می‌کنیم ابتدا راه‌های درمانی مؤثر مثل مرطوب‌کننده‌ها، پمادهای ملایم و دوش آب خنک را امتحان کنید. اگر خارش شدید و مداوم بود یا با علائمی مثل تب و زردی ادامه پیدا کرد، حتما با پزشک متخصص در میان بگذارید.

یک راه آسان‌تر و سریع‌تر  برای مشاوره با پزشک برایتان سراغ داریم! اگر شرایط مراجعه حضوری به پزشک را ندارید، می‌توانید از کلینیک سلامت ایمپو کمک بگیرید که امکان ویزیت آنلاین را با متخصص زنان برایتان فراهم می‌کند. بدون نیاز به رفت‌وآمد، در بستری امن با پزشک متخصص در ارتباط باشید و راهکارهای لازم را دریافت کنید.

منابع

Healthline / Mayo Clinic / Stat Pearls / Tommy's