حرکات جنین از چند هفتگی احساس می‌شود؟بررسی انواع و علائم هشدار حرکات جنین

یکی از شگفت‌انگیزترین لحظات بارداری برای یک مادر، احساس حرکات و جنب و جوش‌های جنین کوچکش است. این حرکات نه‌تنها ارتباطی احساسی بین مادر و فرزند ایجاد می‌کنند، بلکه نشانه‌ای از سلامت و رشد طبیعی عضلات، مغز و سیستم عصبی جنین نیز هستند.

بسیاری از مادران به‌ویژه در بارداری اول نمی‌دانند «تکان خوردن جنین» دقیقا چه زمانی آغاز می‌شوند و چگونه هستند. آگاهی از زمان شروع «حرکت جنین»، شکل و نوع آن‌ها در هفته‌های مختلف بارداری، می‌تواند به مادران در درک بهتر وضعیت سلامت جنین و تشخیص نشانه‌های هشداردهنده کمک کند.

در این مقاله به بررسی «حرکات جنین» در مراحل مختلف بارداری، تفاوت‌های طبیعی آن‌ها و حرکات خطرناک می‌پردازیم و به سوالات رایج شما پاسخ خواهیم داد.

حرکات جنین از چند هفتگی احساس می‌شود و چگونه است؟

اولین حرکات جنین، که با اصطلاح کوئیکنینگ یا Quickening شناخته می‌شوند، را معمولا بین هفته‌های شانزدهم تا بیست و پنجم بارداری احساس می‌کنید. با این حال، اگر اولین بارداری خود را تجربه می‌کنید، ممکن است تا حدود هفته‌های ۲۵ تا ۳۰ متوجه حرکات جنین نشوید؛ در حالی که برخی زنان در بارداری دوم، حتی ممکن است از هفته ۱۳ به بعد حرکات جنین خود را احساس کنند.

در ابتدای بارداری، احساس حرکات جنین شباهت بسیاری به گاز معده و حرکات روده دارند. تجربه احساس حرکت جنین در شکم مادر برای هر فرد متفاوت است؛ با این حال، بسیاری از زنان باردار تکان خوردن جنین را به شکل لرزشی ملایم، شبیه به پروانه‌هایی که هنگام اضطراب در شکم حس می‌شوند، تفسیر می‌کنند.

گاهی نیز حرکات جنین در بارداری ممکن است شبیه به تکان ناگهانی، ضربه خفیف، احساس گرسنگی، ترکیدن یک حباب یا حتی حس بالا و پایین شدن در ترن هوایی باشند. 

یکی از عواملی که بر نوع و زمان احساس حرکت جنین تاثیر می‌گذارد نحوه قرارگیری جنین در شکم مادر است. برای مثال، زمانی که جفت در سمت راست رحم قرار گرفته است، دست و پاهای او در سمت چپ شکم شما قرار دارند پس حرکات جنین بیشتر در سمت چپ شکم احساس می‌شوند. همچنین در وضعیت‌هایی مانند دراز کشیدن به پهلوی چپ یا بعد از خوردن غذا، حرکات جنین ممکن است واضح‌تر و بیشتر در سمت چپ حس شوند.

انواع حرکات جنین در هفته‌های مختلف بارداری چگونه است و در کدام قسمت شکم حس می‌شود؟

حرکات جنین عبارتند از حرکات عضلانی و واکنشی جنین کوچک شما که از تکان‌های سبک تا لگدها و سکسکه‌های منظم را شامل می‌شوند. این حرکات نقش مهمی در رشد اسکلتی، عضلانی، تمرین تنفس و تکامل کلی جنین ایفا می‌کنند. حرکات جنین در بارداری به مرحله بارداری و میزان رشد و تکامل جنین بستگی دارند. در ادامه به انواع حرکت جنین در رحم مادر می‌پردازیم:

1. حرکات جنین در ماه اول بارداری

در ماه اول بارداری(هفته ۱ تا ۴)، جنین هنوز به طور کامل تشکیل نشده است. در هفته‌های ابتدایی، تخمک بارور شده در حال تقسیم و حرکت به سمت رحم است و سپس در دیواره رحم لانه‌گزینی می‌کند. در این مرحله، هیچ حرکتی از جنین احساس یا حتی در سونوگرافی دیده نمی‌شود، چون جنین بسیار ریز و در حد چند سلول است.

2. حرکات جنین در دو ماهگی

ماه دوم بارداری از هفته پنجم بارداری تا هفته هشتم بارداری را شامل می‌شود. در این دوره جنین هنوز بسیار کوچک است و مادر هیچ حرکتی را احساس نمی‌کند؛ اما حرکات ابتدایی و غیر ارادی جنین آغاز می‌شود. این حرکات بیشتر شامل انقباض‌های ابتدایی عضلات و تکان‌های بسیار جزئی بدن، سر یا اندام‌ها هستند که در سونوگرافی‌های دقیق ممکن است دیده شوند.

• حرکات جنین در هفته پنجم بارداری

در هفته پنجم بارداری، قلب جنین، که اکنون اندازه یک دانه خشخاش است، شروع به تپیدن کرده اما مادر حرکتی احساس نمی‌کند.

• حرکات جنین در هفته ششم بارداری

در هفته ششم بارداری، جنین اندازه یک عدس است. اولین فعالیت‌های عضلانی بسیار خفیف مانند انقباض‌های نامنظم آغاز می‌شوند؛ اما این حرکات با چشم غیرمسلح یا سونوگرافی قابل تشخیص نیستند.

• حرکات جنین در هفته هفتم بارداری

در هفته هفتم بارداری، جنین بسیار کوچک است و اندازه‌ای حدود یک نخود دارد. پس دور از ذهن نیست که حرکات و انقباض‌های عضلانی این کوچولوی در حال تکمیل را نمی‌توان احساس کرد.

• حرکات جنین در هفته هشتم بارداری

در هفته هشتم بارداری، جنین به اندازه یک فندق 10 گرمی است. در این هفته با وجود اینکه شما حرکات او را متوجه نمی‌شوید اما می‌توانید آن‌ها را در سونوگرافی مشاهده کنید.

3. حرکات جنین در ماه سوم بارداری

در پایان سه ماهه اول بارداری، که هفته‌های نهم تا سیزدهم بارداری را در بر دارد، جنین شروع به انجام حرکاتی مشابه تنفس می‌کند و مایع آمنیوتیک را قورت می‌دهد. البته این حرکات در ماه سوم بارداری کاملا غیرارادی هستند و هنوز به اندازه‌ای قوی نیستند که مادر بتواند آن‌ها را احساس کند.

• حرکت جنین در هفته 9 بارداری

در هفته نهم بارداری، جنین کمی بزرگتر شده و حالا به اندازه یک زیتون است. در این هفته عضلات جنین رشد کرده و مفاصل قادر به خم شدن هستند. اکنون حرکات او به صورت پرش‌های کوچک ظاهر می‌شوند. 

• حرکت جنین در هفته 10 بارداری

در هفته دهم بارداری، جنین شروع به انجام حرکات غیرارادی می‌کند که شامل کشش بدن، خمیازه کشیدن و حرکت‌های ابتدایی دست‌ها و پاها است. اگرچه جنین در هفته دهم حرکت می کند اما این حرکات به دلیل اندازه کوچک جنین و ضخامت دیواره رحم، همچنین برای مادر قابل‌احساس نیست.

• حرکت جنین در هفته 11 بارداری

در هفته یازدهم بارداری، فرزند شما به اندازه یک لیمو ترش است و بدون آنکه شما متوجه شوید به حرکات کششی و پیچ‌وتاب خوردن‌های خود ادامه می‌دهد. 

• حرکت جنین در هفته 12 بارداری

در هفته دوازدهم بارداری، اندام‌های اصلی بدن جنین به سرعت در حال شکل‌گیری هستند و حالا او به اندازه یک کیوی است. در این هفته جنین شما در حال انجام حرکتی از جمله، تکان‌دادن بازوها و پاها و حتی تمرین تنفس با کشیدن و بازدم مایع آمنیوتیک انجام می‌دهد.

• حرکت جنین در هفته 13 بارداری

برخی از زنان در هفته سیزدهم بارداری حرکات جنین خود را احساس می‌کنند در صورتی که ممکن است شما هنوز این مورد را تجربه نکنید؛ اما در سونوگرافی بازوها و پاهای جنین به طور فعال در حال حرکت هستند. جنین کوچک سیزده ماهه شما اکنون به اندازه یک گل لاله است و حتی ممکن است او را در حال مکیدن انگشت شستش ببینید.

4. حرکات جنین در ماه چهارم بارداری

ماه چهارم بارداری شامل هفته‌های چهاردهم تا هفته هفدهم بارداری است. بسیاری از زنان باردار اولین حرکات جنین خود را در هفته‌های پایانی این ماه تجربه می‌کنند که به آن‌ها لرزش یا همان quickening نیز گفته می‌شود. زمان شروع اولین حرکات جنین در شکم مادر می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

• حرکات جنین در هفته 14 بارداری

در هفته چهاردهم بارداری، فرزند شما به اندازه یک چوب دارچین با طول 14.7 سانتی متر است. اگر چه این موجود شگفت انگیز هنوز بسیار کوچک است اما می‌توان حرکات متنوع او را در پایین شکم حس کرد. حرکاتی مانند دراز کردن دست‌ها به سمت دهان، چرخاندن سر و حتی حرکت‌های آرام دست به سمت جنین دیگر در صورت بارداری دوقلو یا چندقلویی از جمله این موارد هستند.

• حرکت جنین در هفته 15 بارداری

در هفته پانزدهم بارداری، می‌توانید تکان خوردن انگشتان دست و پای فرزندتان را در سونوگرافی مشاهده کنید. اگرچه ممکن است همچنان این حرکات را احساس نکنید، مخصوصا اگر در حال تجربه اولین بارداری‌ خود هستید.

• حرکات جنین در هفته 16 بارداری

در هفته شانزدهم بارداری، جنین تقریبا به اندازه یک آووکادو رسیده است. در این زمان، عضلات جنین قوی‌تر می‌شوند و او می‌تواند حرکاتی مانند غلت زدن، لگد زدن، مکیدن انگشت، یا خم کردن دست و پا را انجام دهد. برخی مادران ممکن است حس قلقلک یا پر زدن پروانه‌وار در ناحیه پایین شکم(زیر ناف، کمی متمایل به دو طرف) را تجربه کنند.

• حرکات جنین در هفته هفدهم بارداری

در هفته هفدهم بارداری ممکن است بالاخره اولین حرکات فرزندتان را تجربه کنید. اگرچه هنوز نمی‌توانید متوجه نوع حرکات او شوید اما به‌زودی ممکن است هر لگد، مشت، سکسکه و پشتک زدنش را اغلب سمت راست یا چپ شکم حس کنید. این حرکات اولیه معمولا ظریف هستند و به‌راحتی می‌توان آن‌ها را با نفخ اشتباه گرفت.

5. حرکات جنین در ماه پنجم بارداری

در میانه سه ماهه دوم بارداری، ضربه‌های ملایمی ظاهر می‌شوند که با رشد جنین و قوی‌تر شدن عضلات او، این حرکات واضح‌تر و مکررتر می‌شوند. در هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ ماه پنجم بارداری حرکات جنین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• لگد زدن و مشت زدن

• چرخیدن یا غلت زدن

• کش و قوس دادن بدن

• سکسکه 

• حرکت جنین در هفته 18 بارداری

در هفته هجدهم بارداری، کوچولوی شما به اندازه یک شیرینی کروسان می‌شود و هر روز ویژگی‌های جدیدی پیدا می‌کند. حرکات اولیه معمولا در پایین شکم احساس می‌شوند؛ اما زمان و شدت حرکات او می‌تواند متناسب با عواملی مانند خصوصیات بدن مادر، محل قرارگیری جفت و اینکه بارداری اول است یا نه، متفاوت ظاهر شوند.

• حرکات جنین در هفته 19 بارداری

در هفته نوزدهم بارداری جنین شما به اندازه یک گل آفتابگردان 273 گرمی است که چرخه خواب منظمی دارد و طبق آن حدود 18 ساعت در روز را می‌خوابد. بنابراین ممکن است حرکت‌های او را در زمان‌های مشخصی در مرکز شکم یا گاهی اطراف ناف بیشتر احساس کنید.

• حرکات جنین در هفته 20 بارداری

در هفته بیستم بارداری جنین به اندازه یک موز است و در بخش میانی شکم مادر قرار می‌گیرد. در این زمان معمولا حرکات او بیشتر و منظم‌تر احساس می‌شوند. این حرکات می‌توانند در زمان‌های خاصی از روز مانند بعد از خوردن غذا یا زمانی که مادر در حال استراحت است، بیشتر احساس شوند.

• حرکت جنین در هفته 21 بارداری

در هفته بیست و یکم بارداری، اندام‌های داخلی مانند ریه‌ها در حال هستند. جنین شما فعال تر شده و ممکن است بیش از پیش لگدها و چرخش‌های او را اطراف ناف احساس کنید.

• حرکات جنین در هفته ۲۲ بارداری

در هفته بیست و دوم بارداری جنین به اندازه کافی رشد کرده و کم‌کم  عضلات و استخوان‌هایش قوی‌تر می‌شوند؛ بنابراین مادران باردار به وضوح حرکاتی مانند لگد زدن، چرخیدن و تکان خوردن جنین را در اطراف ناف حس می‌کنند.

6. حرکات جنین در ماه ششم بارداری

هفته‌های بیست و سوم تا بیست و هفتم حاملگی در ماه ششم بارداری قرار دارند. در ماه ششم حرکت جنین به‌صورت واضح و منظم‌تری در شکم مادر حس می‌شود. 

• حرکت جنین در هفته 23 بارداری

جنین شما در هفته بیست و سوم بارداری به اندازه یک انبه درشت می‌شود. کوچولوی شما در این هفته عضلات جنین قوی‌تر شده و با نیروی بیشتری حرکت می‌کند. 

• حرکت جنین در هفته ۲۴ بارداری

در هفته بیست و چهارم بارداری، حرکات جنین قوی‌تر، واضح‌تر و قابل تشخیص‌تر هستند. لگدها، غلت‌ها و تکان‌ها به‌شدت بیشتری در بخش میانی و بالاتر از شکم احساس می‌شوند و حتی با گذاشتن دست روی شکم قابل لمس‌اند. 

• حرکت جنین در هفته 25 بارداری

در هفته بیست و پنجم بارداری، جنین شما روز به روز به یک نوزاد شبیه‌تر می‌شود و اندازه‌ای حدود یک گریپ‌فروت خواهد داشت. در این هفته جنین با شنیدن صدای‌های عزیزانش حرکت کرده و لگد می‌زند. همچنین تکان‌های منظم و ریتم‌دار در این دوره نشان‌دهنده سکسکه‌ جنین هستند.

• حرکات جنین در هفته ۲۶ بارداری

در هفته 26 بارداری، سیستم عصبی جنین تکامل بیشتری پیدا کرده است و حرکات او در رحم به‌مرور هماهنگ‌تر و منظم‌تر می‌شوند. جنین در این هفته به اندازه یک شلغم می‌شود و هم‌زمان با بزرگ‌تر و قوی‌تر شدن جنین، قدرت حرکات او نیز افزایش میابد و سبب احساس درد می‌شوند.

• حرکات جنین در هفته ۲۷ بارداری

در هفته 27 بارداری، جنین بامزه شما به اندازه یک طالبی است، می‌تواند پلک بزند و به محرک‌های اطرافش واکنش نشان دهد. در این هفته، حرکات جنین نسبت به گذشته قوی‌تر می‌شوند. این حرکات متناسب با وضعیت جنین گاهی در سمت راست یا چپ شکم حس می‌شود.

7. حرکات جنین در ماه هفتم بارداری

ماه هفتم بارداری شامل هفته‌های ۲۸ تا ۳۱ است و جنین در این دوره به‌شدت فعال و پرتحرک می‌شود. در این ماه می‌توانید لگد زدن، کشش اندام‌ها و حتی حرکات ظریف انگشتان را احساس کنید. در این زمان ممکن است حرکات چهره شبیه گریه را تمرین کند و گاهی هم دچار سکسکه‌های ریتم‌دار شود که همه این‌ها نشانه‌های طبیعی از رشد سالم او هستند.

• حرکت جنین در هفته 28 بارداری

در هفته 28 بارداری، ممکن است متوجه شوید که جنین شما موقعیت خود را تغییر می‌دهد؛ مثلاً از حالت سر پایین به پا پایین یا حتی به پهلو می‌چرخد. در این مرحله از بارداری، حرکات جنین در شکم شما قوی‌تر و محسوس‌تر می‌شوند.

• حرکات جنین در هفته 29 بارداری

در هفته بیست و نهم بارداری، جنین حسابی رشد کرده و به اندازه یک نیلوفر آبی می‌شود. این کوچولوی پرجنب و جوش با عضلاتی قوی‌تر و سیستم عصبی هماهنگ‌تر، به راحتی لگد می‌زند، می‌چرخد، کش می‌آید و حتی به صدا و نور واکنش نشان می‌دهد. این حرکات در قسمت بالای ناف یا زیر دنده‌ها حس شده و حتی با دست روی شکم قابل لمس‌ هستند.

• حرکت جنین در هفته 30 بارداری

در هفته سی‌ام بارداری، سرعت رشد جنین کاهش پیدا می‌کند اما به اندازه‌ای رشد کرده است که فضای رحم شما برایش ناکافی باشد. با وجود فضای ناکافی، حرکات جنین به هیچ عنوان متوقف نمی‌شود و به طور منظم در حال حرکت خواهد بود. جنین سی هفته‌ای شبیه به یک ستاره دریایی است که می‌تواند پاها و جفت خود را در دست بگیرد و چنگ بزند.

• حرکت جنین در هفته 31 بارداری

در هفته 31 بارداری، حرکات جنین همچنان منظم، پرقدرت و متنوع هستند. در این هفته بیشتر حرکات به صورت فشار، چرخش، کش‌وقوس و لگدهای مشخص احساس می‌شوند و ممکن است حتی با تغییر موقعیت مادر، جنین هم واکنش نشان دهد.

8. حرکات جنین در ماه هشتم بارداری

ماه هشتم بارداری هفته‌های سی و دوم تا سی و پنجم را در بر می‌گیرد. در این ماه جنین نسبت به صداهای اطراف خود حساس می‌شود و به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. علاوه بر آن لگدها، غلت‌ها و تکان‌های آرنج یا زانوهای جنین معمولا در نواحی مختلف شکم، به‌ویژه پهلوها یا زیر دنده‌ها حس می‌شوند.

• حرکت جنین در هفته 32 بارداری

در هفته 32 بارداری، حرکات جنین قوی، واضح و متنوع هستند. او از فضای کوچک خود برای غلتیدن و تغییر موقعیت استفاده می‌کند. بنابراین ممکن است حرکاتی مثل چرخش، لگد و کشش را در نواحی مختلف شکم خود احساس کنید.

• حرکت جنین در هفته 33 بارداری

در هفته 33 بارداری، جنین شروع به گرفتن سر خود به سمت پایین می‌کند. حرکت‌های او بیشتر به صورت فشارهای سنگین‌تر مانند فشار سر یا باسن به لگن یا دنده‌ها احساس می‌شود.

• حرکت جنین در هفته 34 بارداری

در هفته 34 بارداری، جنین به اندازه یک گل‌کلم است و بیشتر وقت خود را در حالت خواب سپری می‌کند، اما زمانی که بیدار است، حرکاتش با قدرت و ریتم منظم احساس می‌شوند. جنین در این مرحله اغلب در موقعیت ثابت قرار گرفته و حرکاتی مانند کشیدن دست یا پا، چرخش شانه یا تکان‌های آرنج در یک نقطه خاص از شکم، تکرار می‌شود.

• حرکت جنین در هفته 35 بارداری

در هفته 35 بارداری، جنین به اندازه یک دسته کرفس شده و به اوج رشد خود رسیده است. در این هفته حرکات جنین بیشتر به شکل فشارها و کشش‌های آرام و موضعی احساس می‌شود. لگدهای تیز او کمتر شده‌اند اما ممکن است حرکت مداوم یک اندام مانند پا یا زانو را زیر پوست خود احساس کنید. اگرچه نوع حرکات جنین در این زمان تغییر می‌کند اما تعداد آن‌ها نباید کاهش یابد و پیگیری منظم الگوی حرکتی او همچنان ضروری است.

در صورتی که تغییری در حرکات احساس کردید بهتر است سریعا به پزشک خود اطلاع دهید؛ اگر شرایط مراجعه حضوری را ندارید می‌توانید به صورت آنلاین با بهترین پزشکان متخصص زنان در کلینیک سلامت ایمپو مشورت کنید.

9. حرکات جنین در ماه نهم بارداری

در ماه نهم بارداری، حرکات جنین به دلیل بزرگ‌تر شدن اندازه او و فضای محدود داخل رحم کمتر احساس می‌شود اما همچنان قابل احساس بوده و با الگوی حرکتی پیشین او همخوانی دارد. در این دوره از بارداری، موقعیت جنین تغییر می‌کند؛ به همین دلیل حرکات جنین در قسمت پایین شکم رخ می‌دهند. 

• حرکت جنین در هفته ۳۶ بارداری

در هفته 36 بارداری، حرکات جنین متفاوت‌تر از قبل احساس می‌شوند. به‌جای لگدهای مکرر و قوی، ممکن است بیشتر حرکاتی مانند کشش یا غلتیدن را احساس کنید. در این هفته ممکن است احساس فشار بیشتری در ناحیه پایین شکم تجربه کنید که خبر از پایین آمدن سر جنین به‌سمت لگن می‌دهد.

• حرکت جنین در هفته ۳۷ بارداری

در هفته 37 بارداری، حرکات کششی، فشارهای آهسته دست یا پاهای کوچک جنین به دیواره رحم ممکن است سبب ناراحتی یا حتی حس تیر کشیدن در شکم شما شود.

• حرکت جنین در هفته ۳۸ بارداری

در هفته 38 بارداری، جنین به اندازه یک خربزه است و کمتر حرکت می‌کند. با این حال، حرکات او قوی و قابل احساس در زیر شکم و اطراف لگن هستند.

• حرکت جنین در هفته ۳۹ بارداری

در هفته 39 بارداری، جنین به اندازه کامل نوزاد رسیده و وحسابی سنگین شده است. در این هفته بیشتر حرکات جنین در شکم مادر به صورت فشارهای آهسته، چرخش سر و کشش‌های عضلانی دیده می‌شود.

• حرکات جنین در هفته ۴۰ بارداری

در هفته چهلم بارداری، شمارش معکوس برای زایمان آغاز می‌شود و جنین شبیه به یک هندوانه خوشمزه است. با وجود کاهش حرکات در این هفته، باید توجه داشت که کاهش شدید یا قطع کامل آن‌ها طبیعی نیست؛ در این روزهای پایانی نیز جنین باید روزانه چندین حرکت واضح داشته باشد و به مثانه شما نیز فشار وارد کند.

حرکات جنین عرضی چگونه است؟

جنین با حرکات و چرخش‌های خود در طول بارداری موقعیت‌های مختلفی را امتحان می‌کند و در اکثر موارد در هفته‌های پایانی و نزدیک به زایمان، در موقعیت سر به پایین قرار می‌گیرد. با این حال، در برخی از موارد جنین به درستی نمی‌چرخد و به صورت عرضی در رحم جای می‌گیرد.

 در موقعیت عرضی، معمولا گزینه زایمان طبیعی رد شده و پزشک زنان و زایمان زایمان سزارین را توصیه می‌کند. تکان خوردن جنین در موقعیت عرضی، شکل و محل خاصی دارد. در این حالت، نسبت به اینکه پاهای جنین در کدام سمت شکم هستند، ضربات را در سمت راست یا چپ شکم شدیدتر احساس می‌کنید. علاوه بر آن، ممکن است فشار و سنگینی بیشتری را در قسمتی از شکم احساس کنید که سر یا پشت جنین به آن تکیه داده است. 

در صورتی که حرکت جنین در رحم مادر بیشتر در دو طرف شکم و کمتر در زیر ناف احساس شود، ممکن است جنین به درستی نچرخیده و در موقعیت عرضی باقی بماند.

حرکات غیر عادی و خطرناک جنین در بارداری

توجه به الگوی تکان خوردن جنین در رحم در طول بارداری و مقایسه حرکات جنین در دوره‌های مختلف حاملگی بسیار ضروری است. برخی از تغییرات و حرکات غیرعادی جنین در بارداری عبارتند از:

• کاهش تکرار حرکات جنین

• کاهش شدت حرکات جنین به طور ادامه‌دار

• عدم تحرک جنین

• حرکات بیش‌ازحد، ناگهانی یا غیرمعمول

حرکات عادی و طبیعی جنین چگونه است؟

حرکات عادی و طبیعی جنین معمولا از حدود هفته 16 تا 20 بارداری شروع می‌شود و مادر اولین احساسات را به صورت تکان‌های ملایم، بال‌بال زدن یا ضربه‌های نرم حس می‌کند. با پیشرفت بارداری و ورود به نیمه دوم، این حرکات واضح‌تر و قوی‌تر شده و شامل لگد زدن، چرخش، کشیدن و حتی سکسکه جنین می‌شود. در سه‌ماهه سوم، حرکات جنین به الگوی منظمی می‌رسد و تکان خوردن جنین را به‌ویژه پس از غذا خوردن یا زمان استراحت بیشتر احساس می‌کند.

گاهی ممکن است حرکت جنین در قسمت پایین شکم و در ناحیه واژن احساس شوند. این پدیده، امری طبیعی است که معمولا در سه ماهه سوم بارداری و سر یا پاهای جنین در این ناحیه رخ می‌دهد.

چرا بعضی از روزها حرکات جنین کم می‌شود؟

در بسیاری از موارد، کاهش حرکات جنین در شکم مادر نشان‌دهنده بیماری یا اختلالات جدی یا نگران‌کننده‌ای نیست و جای نگرانی ندارد. برای مثال، با رشد و بزرگ‌تر شدن جنین در هفته‌های پایانی سه ماهه سوم بارداری، جنین فضای کمتری برای حرکت دارد و نوع حرکات او نیز تغییر می‌کند. به همین دلیل بیشتر حرکات جنین در این دوره به صورت چرخش یا فشارهای داخلی حس می‌شوند.

در صورتی که هنگام شمارش حرکات جنین متوجه شوید که جنین مانند همیشه فعال نیست یا حرکات کمتری دارد، در چنین شرایطی باید این موضوع جدی‌تر بررسی شود؛ چون گاهی کاهش حرکات نشانه یک مشکل زمینه‌ای است. برخی از دلایل احتمالی کاهش حرکات جنین عبارت‌اند از:

• مشکل در بند ناف

 گاهی بند ناف به دور گردن جنین می‌پیچد یا دچار گره یا فشار می‌شود و این موضوع می‌تواند حرکت جنین را محدود کند.

• کاهش سرعت رشد جنین

رشد ناکافی و کند جنین با تاثیر بر توان عضلانی جنین، بر شدت حرکات او تاثیر گذاشته و حرکات جنین را کاهش می‌دهد.

• نارسایی جفت

در صورتی که جفت نتواند مواد غذایی و اکسیژن کافی به جنین برساند، فعالیت او کاهش می‌یابد.

• آسیب مغزی

در برخی موارد نادر، کاهش حرکت نشان‌دهنده آسیب در مغز جنین است که پس از تولد هم ممکن است مشکل‌ساز شود.

• ناهنجاری مادرزادی

برخی نقایص مادرزادی، به‌ویژه در ساختار قلب یا دستگاه عصبی، ممکن است باعث کاهش حرکات شوند.

• افت قند خون 

اگر سطح قند خون جنین بیش از حد پایین بیاید، انرژی کافی برای حرکت نخواهد داشت و در موارد شدید ممکن است جان او را تهدید کند.

• کاهش مایع آمنیوتیک

وقتی مایع اطراف جنین خیلی کم می‌شود، حرکت کردن برای او سخت‌تر خواهد بود.

حرکات زیاد جنین نشانه چیست؟

در برخی هفته‌های بارداری، بخصوص هفته‌های ۲۵ تا ۳۱، جنین همچنان فضای کافی برای حرکت در رحم مادرش را دارد و به همین دلیل ممکن است جنب و جوش و شیطنت بیشتری دارد. این حرکات معمولا طبیعی و نشانه سلامت جنین هستند. در هفته‌های 35 و 36 بارداری حرکت جنین در شکم مادر می‌تواند به اوج خود برسد. با این حال، با گذشت این دوره میزان و شدت حرکات جنین ثابت مانده ولی نحوه احساس آن تغییر می‌کند.

در واقع، در هفته 38 بارداری معمولا حرکت‌های قوی‌تر اما کمتری را نسبت به گذشته احساس می‌کنید. چرا که جنین بزرگ شده و با کمبود فضا روبه رو می‌شود. در این زمان حرکت جنین اغلب در قسمت پایین شکم بود و احتمالا در جهت قرارگیری در لگن شروع به چرخیدن کند.

گاهی حرکات زیاد، ناگهانی یا تکرار شونده جنین نشانه‌ای از مشکلی در بند ناف مانند پیچیدن بند ناف به دور گردن یا بخشی از بدن جنین است. در این شرایط، جنین با حرکات خود تلاش می‌کند از وضعیتی که برایش ناراحت‌کننده است، رها شود. این نوع حرکات معمولا با تغییر در الگوی حرکتی همراه هستند. در چنین شرایطی حتما باید به پزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت جنین و سلامت او بررسی شود.

حرکات زیاد جنین قبل از زایمان می‌تواند به دیواره رحم فشار وارد کنند و سبب انقباضات خفیف رحمی شوند. انقباضات بدون درد و منظم معمولا انقباضات براکستون هیکس بوده و جای نگرانی ندارند؛ اما اگر حرکت زیاد جنین همراه با درد شدید یا انقباضات باشد، احتمال پارگی کیسه آب یا زایمان زودرس وجود دارد. 

حرکت زیاد جنین معمولا نشانه سلامت، رشد مناسب عضلات و سیستم عصبی است و بسیاری از جنین‌ها در بازه‌هایی از روز فعال‌تر هستند. برخی مطالعات تلاش کرده‌اند که ارتباطی بین الگوهای حرکتی جنین و سطح انرژی یا خلق‌وخوی او در آینده پیدا کنند. با وجود نتایج متفاوت در این مطالعات باید گفت که یافته‌ها قطعی نیستند و نباید حرکات جنین را به اختلالات روانی مانند بیش‌فعالی مرتبط دانست.

حرکت زیاد جنین در شب

بیشترین حرکات جنین معمولا در ساعات شب، به‌ویژه بین ۹ شب تا ۱ بامداد، اتفاق می‌افتد؛ زمانی که مادر در حال آرام شدن و آماده شدن برای خواب است. این افزایش فعالیت تا حدی به تغییرات سطح قند خون مادر ارتباط دارد. علاوه بر آن، در این ساعات جنین توانایی واکنش به محرک‌های بیرونی مانند صدا و لمس را دارد و حتی ممکن است در پاسخ به نزدیکی مادر به همسرش در تخت، لگدی به پشت او بزند.

آیا هر روز باید حرکت جنین را حس کرد؟

حرکت جنین معمولا از نیمه دوم بارداری به بعد به طور منظم حس می‌شود و بهتر است مادر هر روز به الگوی حرکات او توجه کند. حس کردن حرکات روزانه جنین نشانه‌ای از سلامت و رشد طبیعی اوست و هرگونه تغییر ناگهانی در این الگو باید سریعا به پزشک متخصص اطلاع داده شود. 

شما می‌توانید علائم خود را در اپلیکیشن ایمپو ثبت کرده و به کمک تقویم بارداری متناسب با هر هفته توصیه‌های علمی و شخصی‌سازی شده دریافت کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا تغییرات و نشانه‌های مهم را پیگیری کنید و زودتر به تشخیص و درمان مشکلات احتمالی بپردازید.

شمارش تعداد حرکات جنین در بارداری

با شکل‌گیری حرکات جنین برخی پزشکان توصیه می‌کنند که در بارداری‌های پرخطر، تمام لگدها، ضربه‌ها و تکان خوردن جنین شمرده شوند. شمارش حرکات جنین شما را از سلامت و رشد مناسب فرزندتان مطمئن می‌کند. 

دو نوبت در روز را برای شمارش حرکات جنین، اختصاص دهید و زمانی را انتخاب کنید که جنین بیشترین فعالیت را دارد. در موقعیتی راحت بنشینید یا به پهلوی چپ خود دراز بکشید تا گردش خون جنین بهتر شود. 

ساعت خود را نگاه کنید و هر ضربه و حرکت جنین را ثبت کنید. زمانی که به ۱۰ حرکت رسیدید، شمارش را متوقف کرده و مدت زمانی را که طول کشید تا این ۱۰ حرکت را احساس کنید، بنویسید. معمولا حس کردن ۱۰ حرکت در مدت یک تا دو ساعت طبیعی در نظر گرفته می‌شود؛ اما گاهی ممکن است کمی بیشتر یا کم‌تر هم طول بکشد که طبیعی است.

کاهش تعداد حرکات جنین در شمارش‌های خانگی همیشه قابل اعتماد نیستند. در صورتی که احساس کردید جنین کمتر از معمول تکان می‌خورد حتما به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین در صورت نیاز می‌توانید از پزشک زنان کلینیک آنلاین ایمپو مشاوره تخصصی دریافت کنید.

حرکت جنین در پایین شکم و جنسیت

در حالی که بسیاری از باورها و فرهنگ‌های قدیمی بر این باور هستند که به کمک بررسی حرکات جنین می‌توان جنسیت او را متوجه شد؛ مطالعات‌ گسترده‌ نشان داده‌اند که هیچ تفاوت قابل‌توجهی در نحوه یا الگوی حرکات جنین دختر و پسر وجود ندارد.

در واقع، محل احساس حرکت بستگی به موقعیت جنین در رحم دارد؛ برای مثال زمانی که سر و گردن جنین در سمت راست شکم قرار دارد، مادر حرکات بیشتری را در سمت چپ احساس می‌کند و بالعکس. 

حرکت جنین پسر

در بسیاری از موارد، مادران درباره تفاوت حرکات جنین پسر و دختر کنجکاو هستند. گرچه از نظر علمی تفاوت واضحی در الگوی حرکتی بر اساس جنسیت تایید نشده، برخی باورهای سنتی ویژگی‌هایی را به حرکت جنین پسر نسبت می‌دهند.

حرکت جنین پسر در هفته 16 

اولین حرکات جنین پسر از هفته 16 بارداری به بعد شروع می‌شوند اما در ابتدای بارداری این حرکات بسیار ضعیف بوده و نمی توانید آن‌ها را احساس کنید. برخی افراد بر این باور هستند که حرکت جنین فقط در یک طرف و در سمت چپ شکم احساس می‌شود. علاوه بر آن، برخی از مادران توصیف می‌کنند که حرکت جنین پسر در اوایل بارداری شبیه ماهی است؛ یعنی حرکاتی لغزنده و سریع که درون شکم می‌چرخد یا می‌لغزد.

با وجود تمام این اعتقادات باید گفت که محل احساس حرکت جنین ارتباطی با جنسیت آن نداشته و بیشتر به وضعیت قرارگیری جنین در رحم بستگی دارد. علاوه بر آن، حرکات مشابه ماهی در هفته‌های ابتدایی کاملا طبیعی بوده و به جنسیت جنین وابسته نیست.

یکی از باورهای بی‌اساس دیگر درباره حرکات جنین پسر آن است که لگد زدن جنین پسر قوی‌تر از جنین دختر است و با ضربه‌های شدیدتری اعلام حضور می‌کند؛ اما حقیقت آن است که این مسئله بیشتر به تجربه بارداری‌های قبلی، ضخامت دیواره شکم، موقعیت جفت و حساسیت مادر بستگی دارد. جنسیت جنین شدت و قدرت ضربه‌ها و لگدهای او را تعیین نمی‌کند.

حرکات جنین پسر در هفته نوزدهم بارداری

حرکات جنین پسر در هفته 19 بارداری واضح‌تر می‌شود و ممکن است لگدهای ملایم، غلتیدن‌ها و کشش‌هایی را در شکم خود احساس کنید. این حرکات اغلب شبیه بال زدن، ضربه‌های سبک یا احساس حباب‌های نرم است. با رشد عضلات جنین پسر، لگدهای او قوی‌تر و منظم‌تر می‌شوند که نشان‌دهنده رشد سالم و فعالیت مناسب او در رحم است.

حرکات جنین پسر در هفته 24 بارداری

با ورود به هفته ۲۴، حرکات جنین پسر پرقدرت‌تر می‌شود و اغلب می‌توان آن‌ها را از روی شکم نیز مشاهده کرد. بسیاری از مادران در این زمان افزایش انرژی جنین را حس می‌کنند و گاهی می‌گویند حرکاتش شبیه لگدزدن‌های سریع و فعال است.

حرکات جنین پسر در هفته 27 بارداری

در هفته ۲۷ بارداری و بعد از آن، فضای رحم کمتر شده و شدت حرکات بیشتر قابل درک است. حرکت جنین ممکن است در ناحیه بالای شکم، پهلوها یا حتی لگن احساس شود.

حرکات جنین دختر

حرکت جنین دختر معمولا بین هفته‌های ۱۶ تا ۲۵ بارداری احساس می‌شود. بر اساس باورهای سنتی اگر حرکت جنین فقط در یک طرف شکم و بیشتر در سمت راست یا بالای شکم احساس شود، نشانه‌ای از جنین دختر است. در حالی که، این موضوع از نظر پزشکی پایه علمی ندارد.

اگر مشتاقید جنسیت فرزندتان را زودتر حدس بزنید، می‌توانید مقاله علائم بارداری پسر و علائم بارداری دختر را در اپلیکیشن ایمپو مطالعه کنید.علاوه بر این ایمپو، در هر مرحله از بارداری، اطلاعات کاربردی و نکات مهم را در اختیار شما قرار می‌دهد تا با آگاهی و آرامش بیشتری این مسیر را طی کنید.

کلام آخر

حرکات جنین نه‌تنها نشانه‌ای از سلامت و رشد مناسب او هستند، بلکه به مادر این امکان را می‌دهند تا از وضعیت عمومی فرزند خود آگاه شود و در صورت بروز نشانه‌های غیرعادی مانند کاهش یا افزایش شدید حرکات، سریعا اقدامات لازم را انجام دهد. شناخت الگوهای حرکتی طبیعی، آشنایی با تفاوت‌های حرکتی در هفته‌های مختلف و درک اینکه این حرکات با جنسیت جنین ارتباط مستقیمی ندارند، به کاهش نگرانی‌ها و افزایش آرامش ذهنی مادر کمک می‌کند.

در نهایت، پیگیری منظم حرکات جنین و مشورت با پزشک در صورت مشاهده هرگونه تغییر، مهم‌ترین گام در مراقبت‌های دوران بارداری و حفظ سلامت مادر و نوزاد است. اپلیکیشن ایمپو با ارائه خدماتی مانند کلینیک آنلاین، تقویم بارداری و تالار به اشتراک‌گذاری تجربیات در مسیر بارداری همراه و مشاور شما خواهد بود و به شما کمک می‌کند تا 9 ماه پیش رو را با آرامش بیشتری سپری کنید.

منابع

Parents.com/ Healthline(4 months)/what to expect/  Medical News Today/ Healthline/ UT med/ Baby Center/ pregnancybirthbaby./ NHS/ WebMD/ Tommy's