راهنمای جامع برفک واژن: از علل و علائم تا درمان قطعی و خانگی

برفک واژن یا Vaginal thrush یک عفونت شایع قارچی است که به ‌دلیل رشد بیش از حد قارچی به نام کاندیدا آلبیکانس ایجاد می‌شود. جالب است بدانید که  حدود ۷۵ درصد از زنان در طول زندگی خود حداقل یک بار به برفک واژن مبتلا می‌شوند. 

قارچ کاندیدا آلبیکانس، به‌ طور طبیعی در روده و واژن زندگی می‌کند و معمولاً بی‌ضرر است؛ اما اگر تعداد آن افزایش یابد، ممکن است منجر به عفونت و برفک واژن شود. برفک واژن با علائمی مانند سوزش، خارش و التهاب واژن خود را نشان می‌دهد. برخی افراد زمانی که با علائم عفونت قارچی واژن شدید رو به رو می‌شوند و احساس درد در قسمت پایین شکم دارند، به اشتباه برفک واژن را برفک رحم می‌نامند؛ در حالی که برفک رحم در اصطلاح درستی نیست و بیشتر به همان برفک واژن اشاره دارد؛ زیرا قارچ کاندیدا معمولاً فقط واژن و ناحیه فرج را درگیر می‌کند و به‌ندرت به رحم گسترش می‌یابد.

در این مقاله به طور کامل با برفک واژن، علائم و درمان‌های موثر و قطعی آن آشنا می‌‌شویم و به سوالات شما پاسخ می‌دهیم.

برفک واژن چیست و چه شکلی است؟

در واژن همه زنان مجموعه گسترده‌ای از میکروب‌های مختلف وجود دارد. بسیاری از این میکروب‌ها مفید و ضروری هستند و از سلامت بدن محافظت می‌کنند. برخی از این میکروب‌ها تا زمانی که تعادل میکروبی بدن حفظ شود، بی‌ضرر بوده و علامت خاصی ایجاد نمی‌کنند؛ اما در صورت تکثیر بیش از حد، می‌توانند موجب بروز عفونت شوند. قارچ کاندیدا یکی از همین میکروارگانیسم‌ها است که تکثیر بیش از حد آن در واژن منجر به عفونت شده و بیماری‌ای تحت عنوان برفک واژن ایجاد می‌کند.

در حالی که شدت و شکل برفک واژن در افراد مختلف، متفاوت است اما برفک واژن معمولاً ظاهری واضح و قابل تشخیص دارد. به این صورت که ظاهری شبیه ماست یا پنیر داشته و سفید و غلیظ است.

همانطور که در عکس بیماری برفک واژن مشاهده می‌کنید، این عفونت، معمولاً به شکل پوششی سفید رنگ و ضخیم روی دیواره‌های واژن دیده می‌شود که شبیه به تکه‌های پنیر چسبیده به پوست است.

نادیده گرفتن علائم این عفونت و عدم درمان برفک واژن می‌تواند یک علت احساس فشار در واژن باشد و منجر به گسترش آن به سایر نواحی تناسلی، ایجاد عفونت‌های مکرر، تحریک پوستی و افزایش خطر ابتلا به سایر عفونت‌های باکتریایی یا حتی مقاربتی شود.

برفک واژن نشانه چیست؟ (علت برفک واژن)

برفک واژن در واقع نوعی عفونت قارچی واژن است و زمانی رخ می‌دهد که واژن کنترل تعادل میکروبی خود را از دست داده یا سیستم ایمنی بدن شما ضعیف می‌شود. از جمله عواملی که می‌توانند منجر به برفک واژن در زنان شوند، عبارتند از:

• مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها

• استفاده مداوم قرص‌ ضد بارداری

• بارداری

• تغییرات هورمونی ناشی از پریودی یا اختلالات چرخه قاعدگی

• دیابت کنترل‌نشده و قند خون بالا

• بیماری‌ها یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مانند کورتون

• بیماری‌های پوستی در ناحیه تناسلی از جمله پسوریازیس و اگزما

• لباس زیر تنگ و غیر نخی

• مصرف زیاد قند و شیرینی

در نظر داشته باشید که اگرچه برفک واژن یکی از انواع بیماری مقاربتی نیست اما احتمال انتقال آن  به وسیله رابطه جنسی محافظت نشده و عدم استفاده از کاندوم وجود دارد.

علائم برفک واژن چیست؟

علائم برفک واژن نسبت به شدت و میزان گسترش عفونت، متفاوت است. با این حال، علائم معمول برفک واژن عبارتند از:

• خارش واژن

یکی از شایع‌ترین علائم برفک واژن، احساس خارش در چین‌های پوستی خارج از واژن یا داخل خود واژن است. این علامت در عفونت باکتریایی واژن نیز دیده می‌شود، با این تفاوت که  احساس ناراحتی یا خارش در عفونت برفک واژن شدید‌تر است. برای مشاهده درمان خارش واژن خانگی بر روی لینک درج شده کلیک کنید.

• سوزش واژن

احساس سوزش یا التهاب در ناحیه تناسلی (فرج) یکی دیگر از علائم برفک واژن است که معمولاً زمان ادرار یا برقراری رابطه جنسی تشدید می‌شود.

در نظر داشته باشید که اگر فقط احساس سوزش در ناحیه واژن وجود داشته باشد بدون خارش، احتمال علل دیگری نیز ممکن است در میان باشد. به همین دلیل مراجعه به پزشک، پیش از اقدام به درمان خانگی برفک واژن الزامی است. در مقاله علت سوزش واژن به طور کامل به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.

• ترشحات غیر طبیعی واژن

برفک واژن معمولاً با ترشحات سفید و غلیظ پنیری شکل همراه است. ترشحات ناشی از برفک واژن معمولاً بدون بو هستند، ممکن است گاهی آبکی یا کمی رقیق‌تر باشند و می‌توانند باعث احساس خیسی، ناراحتی یا تحریک پوست اطراف واژن نیز شوند.

شناخت ترشحات طبیعی و غیر طبیعی واژن، برای تمام زنان و دختران الزامی است. شما می‌توانید اطلاعات کامل درباره این ترشحات را در مقاله انواع ترشحات واژن با عکس مطالعه کنید.

در برخی موارد، برفک واژن می‌تواند شدیدتر شده و گسترش یابد. در این شرایط علائم مشخصی دیگری نیز ظاهر می‌شوند که عبارتند از:

• قرمزی در اطراف واژن و ناحیه تناسلی که مکن است به لب‌های بزرگ واژن و ناحیه بین واژن و مقعد نیز گسترش یابد.

• ترک‌خوردگی یا تورم در پوست اطراف واژن.

• خراشیدگی ناشی از خاراندن شدید پوست ناحیه تناسلی.

مشاهده دانه‌ یا جوش واژن که یکی از علائم نادر برفک واژن است و می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات دیگر از جمله زگیل تناسلی هم باشد. شما می‌توانید تمامی علائم خود را به صورت روزانه در اپلیکیشن ایمپو ثبت و نشانه‌های پرتکرار خود را بخش گزارش سلامت ایمپو مشاهده کنید. این گزارش به تشخیص علت عفونت واژن به شما کمک می‌کند. همچنین، با توجه به علائمی که دارید ایمپو به شما توصیه تخصصی ارائه می‌دهد.

درمان دارویی برفک واژن

داروها یک روش درمان قطعی برفک واژن هستند. این داروها شامل قرص‌ها و پمادهای موضعی هستند که حتماً باید توسط پزشک و پس از معاینات لازم تجویز شوند. به همین سبب اقدام به درمان برفک واژینال بدون مراجعه به پزشک به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

• پماد برای درمان برفک واژن

پمادها و شیاف‌هایی که برای درمان برفک واژینال استفاده می‌شوند معمولاً حاوی ضدقارچ‌هایی مانند کلوتریمازول، اکونازول، میکونازول یا فنتیکونازول هستند. پمادهای ضد قارچ علاوه بر درمان عفونت قارچی، به بهبود سریع‌تر علائمی مانند خارش و التهاب واژن نیز کمک می‌کنند.

در برخی مواقع یک دوز بالا و یک بار مصرف از این پماد یا شیاف‌ها اغلب برای درمان یک دوره برفک واژینال کافی است اما در موارد دیگر ممکن است دوزهای کوچک روزانه به مدت چند روز تجویز شود. در ضمن، برای کاهش خارش و التهاب اطراف واژن، می‌توانید پماد را روی پوست ناحیه تناسلی نیز استفاده کنید.

• داروهای خوراکی درمان برفک واژن

فلوکونازول و ایتراکونازول هستند. داروهای خوراکی درمان قطعی برفک واژن شامل فلوکونازول و ایتراکونازول هستند. فلوکونازول (Fluconazole) معمولاً برای عفونت‌های خفیف تا متوسط برفک واژن و به صورت یک دوز 150 میلی‌گرمی به تجویز می‌شود. 

در حالی که ایتراکونازول (Itraconazole) بیشتر برای درمان برفک واژن شدید و عفونت‌های مقاوم‌تر استفاده می‌شود. این دارو معمولاً به صورت یک دوز 100 میلی‌گرمی روزانه و به مدت 3 روز تجویز می‌شود.

درمان خانگی برفک واژن

موثرترین درمان سریع برفک واژن همواره داروهای ضد قارچ تجویز شده توسط پزشک است؛ با این حال، درمان خانگی برفک واژن به عنوان یک روش تکمیلی برای کاهش علائم این عفونت نیز می‌تواند کمک کننده باشد. در ادامه با موثرترین راه‌های درمان خانگی برفک دهانه واژن (برفک واژن) آشنا خواهیم شد:

• مصرف پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها باکتری‎های مفیدی هستند که به بازگرداندن تعادل باکتری‌ها و قارچ‌ها در سراسر بدن کمک می‌کنند. مکمل‌های خوراکی و لبنیات غنی شده با پروبیوتیک‌ها یکی از بهترین و نوین‌ترین روش‌ها برای درمان خانگی سفیدک واژن هستند.

• انتخاب لباس راحت و مناسب

لباس‌های زیر نخی، گشاد و تنفس‌پذیر از رطوبت، تجمع میکروب‌ها و ایجاد اصطکاک در ناحیه تناسلی و واژن جلوگیری کرد و مانع رشد و گسترش برفک واژن می‌شوند.

• استفاده از روان‌کننده‌های بر پایه آب

لوبریکانت‌های بر پایه آب نسبت به روان‌کننده‌های پایه روغن کمتر باعث اختلال در تعادل محیط واژن می‌شوند و از تحریک قارچ‌ها و تشدید برفک واژن جلوگیری می‌کنند.

• مصرف ویتامین C

ویتامین C علاوه بر درمان خشکی واژن فوری در خانه و تقویت سیستم ایمنی، خواص ضد میکروبی دارد. در واقع، افزایش مصرف ویتامین C چه از طریق مکمل‌های غذایی، چه از طریق منابع غذایی آن، به غلبه بر عفونت‌های قارچی از جمله برفک واژن کمک می‌کند. 

• مصرف ویتامین E

طبق گفته پزشکان، مصرف ویتامین E به کاهش التهاب ناشی از قارچ کاندیدا در واژن کمک کرده و در شرایطی مانند نازک شدن دیواره واژن ناشی از کاهش استروژن نیز مفید است. ویتامین E به صورت شیاف‌های واژینال و روغن برای کاهش خارش، سوزش و التهاب واژن با تجویز پزشک توصیه می‌شود.

درمان برفک واژن در طب سنتی

در طب سنتی روش‌های مختلفی برای درمان خانگی برفک واژن وجود دارند که همزمان رعایت بهداشت فردی، خشک نگه داشتن ناحیه واژن، تغذیه مناسب و دارو درمانی می‌توانند به کاهش علائم برفک واژن و درمان آن کمک کنند. برخی از موثرترین روش‌های طب سنتی برای درمان قطعی برفک واژن عبارتند از:

• درمان برفک واژن روغن نارگیل

بر اساس تحقیقات، روغن نارگیل طبیعی دارای خواص ضد قارچی بوده و می‌تواند به درمان برفک واژن در خانه کمک کند. برای استفاده از روغن نارگیل در درمان برفک تناسلی زنان کافی است آن را مستقیماً روی ناحیه مورد نظر استفاده کنید.

• درمان برفک واژن با روغن درخت چای

مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از روغن درخت چای همراه با مکمل‌های پروبیوتیک‌ و شیاف‌های ضد قارچ واژینال می‌تواند به درمان عفونت‌های واژن کمک کند. 

فراموش نکنید که روغن درخت چای یک ماده طبیعی بسیار قوی بوده و حتماً باید آن را با یک روغن حامل مانند جوجوبا یا نارگیل رقیق کنید.

• درمان برفک واژن با سرکه سیب

نشستن در ترکیبی از نیم فنجان سرکه سیب و آب ولرم به مدت 20 دقیقه می‌تواند به از بین بردن قارچ‌های عامل برفک واژینال کمک کند. این روش به عنوان یک روش کمکی برای درمان خارش واژن خانگی و بهبود التهاب پوست اطراف واژن نیز استفاده می‌شود اما نمی‌تواند جایگزین درمان‌های دارویی ضد قارچ یا داروهای دیگر شود.

• درمان برفک واژن با سیر

سیر یکی از خوراکی‌های مفید با ترکیبات طبیعی ضد قارچ است که می‌تواند به درمان خانگی سفیدک واژن نیز کمک کند. با وجود آن که بسیاری از افراد سیر خرد شده یا کامل در داخل واژن برای درمان برفک واژن را توصیه می‌کنند اما افزودن آن به رژیم غذایی بهترین و ایمن‌ترین روش برای استفاده از خواص ضد قارچی آن می‌باشد.

علاوه بر آن برای از بین بردن بوی بد واژن سریع می‌توانید روزانه یک حبه سیر را با یک لیوان آب میل کنید. 

• درمان برفک واژن با عسل

با توجه به اینکه عسل دارای خواص ضد قارچی، ضد باکتریایی و ضد التهابی است در طب سنتی از آن برای درمان برفک واژن و کاهش رشد قارچ کاندیدا استفاده می‌شود. 

برای استفاده از عسل در راستای درمان خانگی برفک واژن، کافی است مقدار کمی عسل طبیعی را مستقیماً بر روی ناحیه مورد نظر یا اطراف آن، همانطور که در عکس بیماری برفک واژن، مشاهده می‌کنید بمالید و بعد از 15 الی 20 دقیقه آن را با آب ولرم شستشو دهید. این روش را می‌توانید چند بار در هفته تکرار کنید.

علاوه بر آن، مصرف روزانه ۱–۲ قاشق غذاخوری عسل طبیعی همراه با وعده‌های غذایی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش رشد قارچ‌ها در سراسر بدن کمک کند.

• درمان برفک واژن با جوش شیرین

یکی از روش‌های کمتر شناخته شده طب سنتی برای درمان خانگی برفک واژن، استفاده از جوش شیرین است. خواص قلیایی جوش شیرین می‌تواند به تعادل pH واژن کمک کرده و شرایط لازم را برای رشد باکتری‌های مفید فراهم کند. علاوه بر آن، جوش شیرین با خاصیت ضدالتهابی خود ممکن است در بهبود التهاب و خارش واژن نیز موثر باشد.

روش استفاده از جوش شیرین برای درمان برفک واژن مانند سرکه سیب است؛ به این صورت که باید در یک تشت تا ۵ قاشق غذاخوری جوش شیرین را در ۲ لیتر آب گرم حل کنید. سپس به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در این محلول بنشینید.  در نظر داشته باشید که استفاده بیش از حد جوش شیرین در این محلول می‌تواند سبب خشکی و تحریک بیشتر واژن و ناحیه تناسلی شما شود.

برای اطلاعات بیشتر توصیه می‌کنیم مقاله درمان عفونت واژن در خانه را مطالعه کنید. لازم به ذکر است که هیچ یک از روش‌های درمان سنتی مورد تایید متخصصان ایمپو نیست؛ بنابراین حتما قبل از امتحان این روش‌ها با پزشک خود مشورت کنید.در کلینیک آنلاین اپلیکیشن ایمپو می‌توانید با متخصصین زنان و پزشکان حرفه‌ای مشورت کنید و بدون اتلاف وقت به درمان قطعی خود بپردازید.

درمان برفک واژن در دختران

برفک واژن در دخترانی رابطه جنسی نداشته‌اند معمولاً ناشی از استفاده شورت‌های تنگ و غیر نخی و عدم رعایت نکات مراقبتی از ناحیه تناسلی است. در این افراد نیز استفاده از پمادهای موضعی ضد قارچ مانند کرم‌های حاوی کلوتریمازول، میکونازول یا فنتیکونازول توصیه می‌شود. با این تفاوت که کافی است کرم را بر روی فرج و اطراف واژن خود استعمال کنند و نیازی به شیاف داخلی و استفاده از پماد در داخل واژن نیست. در دختران جوان رعایت دقیق دوز و مدت درمان طبق توصیه پزشک برای پیشگیری از تشدید این عفونت اهمیت بالایی دارد.

علاوه بر آن، درمان‌های خانگی مانند استفاده از لباس زیر نخی و گشاد، خشک نگه داشتن ناحیه واژن و رعایت بهداشت فردی برای درمان برفک واژن در دختران بسیار پر اهمیت است. 

برفک واژن در بارداری

ابتلا به برفک واژن در دوران بارداری امری بسیار رایج است که معمولاً در اثر تغییرات هورمونی و بر هم خوردن تعادل PH واژن رخ می‌دهد. درمان برفک واژن در بارداری بسیار پر اهمیت و الزامی است. چراکه عدم درمان آن می‌تواند باعث علائم شدید، افزایش احتمال عفونت‌های ادراری و حتی انتقال عفونت به نوزاد هنگام زایمان طبیعی شود.

داروهای موثر و حتی بدون نیاز به نسخه‌ای برای درمان برفک واژن در بارداری وجود دارند که به صورت کرم، پماد یا شیاف واژینال عرضه شده‌اند. از جمله این داروها می‌توان به کلوتریمازول و میکونازول اشاره کرد.

این داروهای موضعی در تمام دوران بارداری ایمن هستند و سبب بروز نقص جنین یا سایر مشکلات بارداری نمی‌شوند. برای درمان سریع برفک واژن در بارداری و دستیابی به بهترین نتیجه، حتماً با پزشک متخصص خود مشورت کنید. 

برای آشنایی  بیشتر با ترشحات طبیعی و غیرطبیعی واژینال در بارداری، بر روی  عکس ترشحات بارداری در هفته اول کلیک کنید.

برفک واژن در کودکان و نوزاد دختر

برفک واژن در کودکان و نوزادان دختر معمولاً ناشی از ضعف سیستم ایمنی، استفاده از یک پوشک‌ برای مدت طولانی و مصرف آنتی بیوتیک‌‌ها است. عفونت برفک واژن در کودکان و نوزادان نیز سبب قرمزی، التهاب و گاهی ترشحات سفید و غلیظ در اطراف واژن شده و کودک یا نوزاد را بی‌قرار و کلافه می‌کند.

درمان برفک واژن در نوزادان و کودکان باید تحت نظر پزشک متخصص باشد. پزشکان معمولاً از کرم‌ها یا پمادهای ضد قارچ ملایم مانند نیستاتین یا کلوتریمازول برای درمان این گروه استفاده کرده و رعایت نکات بهداشتی زیر را گوشزد می‌کنند:

• رعایت بهداشت و شستشوی درست ناحیه تناسلی

• تعویض مرتب پوشک

• خشک نگه داشتن ناحیه تناسلی

• پرهیز از استفاده از صابون‌ها یا دستمال‌های معطر و تحریک‌کننده

در صورتی که کودک یا نوزاد به طور مکرر به عفونت‌های قارچی و برفک واژن دچار می‌شود، بررسی بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و ضعف سیستم ایمنی ضروری است.

آیا برفک واژن خطرناک است؟

خیر، برفک واژن معمولاً یک عفونت خفیف و بی‌خطر است که به بافت واژن و رحم شما آسیبی نمی‌رساند. همچنین ابتلا به این عفونت در دوران بارداری، برای جنین خطری به همراه ندارد. با این حال، عدم درمان برفک واژن می‌تواند باعث التهاب شدید، زخم یا ترک در پوست ناحیه تناسلی شود و رابطه جنسی را نیز دردناک کند. 

کلام آخر

برفک واژن یکی از شایع‌ترین عفونت‌های قارچی در زنان است که معمولاً به‌ دلیل رشد بیش از حد قارچی تحت عنوان کاندیدا ایجاد می‌شود. اگرچه این عفونت، اکثراً خفیف و بی‌خطر است اما می‌تواند موجب التهاب، خارش شدید و سوزش واژن شود. در حال حاضر درمان برفک واژن امری ساده و مؤثر است و به کمک داروهای ضدقارچ موضعی و خوراکی، رعایت نکات بهداشت و استفاده از درمان‌های خانگی می‌توان برفک واژن را کنترل و نابود کرد.
در دوران بارداری و در دختران جوان، انتخاب روش درمان باید با دقت و ظرافت بیشتری انجام شود. همانند سایر عفونت‌ها، در مورد برفک واژن نیز همواره توصیه می‌شود که پیش از مصرف هر نوع دارو یا شروع درمان خانگی و سنتی با پزشک متخصص مشورت شود تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری گردد. تشخیص و درمان به‌موقع، کلید پیشگیری از عفونت‌های مکرر و حفظ سلامت واژن است.

اپلیکیشن ایمپو نیز به عنوان بزرگ‌ترین اپلیکیشن سلامت زنان، کلینیک آنلاین دائم و فعالی را برای دسترسی راحت‌تر و سریع‌تر به پزشکان و متخصصین فراهم کرده است تا هر زمان که با علائمی مانند علائم برفک واژن رو به رو شدید، سریعا‌ به پزشک مربوطه متصل شده و درمان خود را آغاز کنید.

منابع

Healthline/ WebMD/ My clevelandclinic/ nidirect/ patient.info/ Better health Medpark Hospital/ Mayo clinic