اختلال دو قطبی چیست و چه علائمی دارد؟

بدون شک، همه انسان‌ها در طول روز ممکن است احساسات متناقضی مانند غم، شادی، استرس و هیجان بیش از اندازه را تجربه کنند. این احساسات می‌توانند در نتیجه تجربیات و اتفاقات مختلفی که رخ می‌دهند، ایجاد شوند. گاهی اوقات، این نوسانات خلقی به شکل تغییرات ناگهانی و شدید تکرار می‌شوند و بر عملکرد روزانه فرد تأثیر می‌گذارند. تغییرات در خلق‌و‌خو اغلب در قالب دوره‌های متناوبی از شادی و انرژی بیش از حد یا افت شدید خلق و افسردگی بروز می‌کنند و می‌توانند نشانه‌ای از «اختلال دو قطبی» باشند.  

«بیماری دو قطبی»، یکی از چالش‌برانگیزترین اختلالات روانی است که می‌تواند زندگی فرد را به طور جدی مختل کند و بر روابط شخصی و عملکرد او تأثیر منفی بگذارد. این اختلال، با نوسانات خلقی شدید، شامل دوره‌های شیدایی (خلق بالا و انرژی زیاد) و افسردگی (خلق پایین و بی‌انگیزگی) همراه است. فقدان آگاهی درباره ماهیت اختلال دو‌قطبی اغلب به تأخیر در شناسایی و مدیریت آن منجر می‌شود. از‌این‌رو، در این مقاله از ایمپو قصد داریم نگاهی به «بیماری دو قطبی چیست» بیندازیم و علائم، علل و راه‌های درمان آن را بررسی کنیم.

بایپولار یا اختلال دو قطبی چیست؟

اختلال دو قطبی (Bipolar Disorder) که در گذشته با نام بیماری شیدایی - افسردگی شناخته می‌شد، اختلال روانی است که با نوسانات شدید در خلق‌وخو مشخص می‌شود. این بیماری می‌تواند مزمن (مداوم و پیوسته) یا دوره‌ای (گاه‌به‌گاه و در فواصل نامنظم) باشد. همه ما در طول زندگی فراز و نشیب‌های عادی عاطفی و خلقی را تجربه می‌کنیم؛ اما در بیماری دو قطبی دامنه تغییرات خلقی به‌مراتب شدید‌تر است. این نوسانات بین دو حالت اصلی زیر رخ می‌دهند:

1. شیدایی (Mania) یا هیپومانیا (Hypomania): دوره‌هایی از انرژی زیاد، احساس سرخوشی بیش از حد، کاهش نیاز به خواب، رفتارهای پرخطر یا تصمیم‌گیری‌های ناگهانی.  

2. افسردگی (Depression): دوره‌هایی از غمگینی عمیق، بی‌انگیزگی، احساس ناامیدی، خستگی زیاد یا حتی افکار خودکشی.  

این تغییرات خلقی به طور قابل‌توجهی بر انرژی، رفتار، تمرکز، الگوهای خواب و عملکرد فرد در زندگی تأثیر می‌گذارند. اگرچه علائم ممکن است ظاهر شوند و از بین بروند، اما اختلال دوقطبی یک بیماری مادام‌العمر است و خود‌به‌خود از بین نمی‌رود. این بیماری می‌تواند عامل مهمی در خودکشی، از‌دست‌دادن شغل، کاهش توانایی‌ها و ناسازگاری خانوادگی باشد. با‌این‌حال، درمان مناسب می‌تواند به بهبود عملکرد و ارتقای کیفیت زندگی منجر شود.

با‌وجود شیوع قابل‌توجه اختلال بایپولار، هنوز آگاهی کافی در مورد این اختلال در میان عموم مردم وجود ندارد. این ناآگاهی می‌تواند به تاخیر در تشخیص و درمان منجر شود و بار روانی و اجتماعی سنگینی را بر دوش شخصیت دو قطبی و نزدیکانش بگذارد. از سوی دیگر، انگ اجتماعی و باورهای نادرست درباره این بیماری‌ اغلب مانع از آن می‌شود که افراد به دنبال دریافت کمک باشند. بنابراین، با افزایش آگاهی درباره اختلال دوقطبی، می‌توانیم گامی در جهت کاهش انگ اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا برداریم.

اپیزود‌های اختلال دو قطبی

اختلال دوقطبی دارای اپیزود‌ها و حالات مختلف است. این اپیزود‌ها به دوره‌های مشخصی از تغییرات خلقی شدید گفته می‌شود که فرد در آن‌ها حالات متفاوتی را تجربه می‌کند؛ اما حالت‌های اصلی اختلال دو قطبی چیست و با چه علائمی همراه است؟

1. شیدایی (Mania)

در اپیزود شیدایی، افراد خلق بسیار بالا و انرژی زیاد و غیرعادی را تجربه می‌کنند که در آن، سطح فعالیت فرد به‌شکل قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. دوره شیدایی معمولاً حداقل یک هفته طول می‌کشد و می‌تواند عملکرد اجتماعی و شغلی را به‌شدت مختل کند.   

2. هیپومانیا (Hypomania)

هیپومانیا (شیدایی خفیف) حالت خلقی است که با انرژی زیاد، خلق‌وخوی بالا و فعالیت بیش از حد مشخص می‌شود. برخی افراد دوره‌های هیپومانیا را تجربه می‌کنند که شبیه دوره‌های شیدایی است، اما شدت آن به حدی نیست که مشکل قابل‌توجهی در عملکرد اجتماعی و شغلی ایجاد کند یا نیاز به بستری‌شدن داشته باشد. در واقع هیپومانیا به معنای شیدایی خفیف است و حداقل ۴ روز متوالی طول می‌کشد. 

3. افسردگی (Depression)

در دوره‌های افسردگی، فرد احساس غم، بی‌تفاوتی یا ناامیدی می‌کند و سطح فعالیت او بسیار پایین می‌آید. این دوره معمولاً حداقل دو هفته طول می‌کشد و علاقه و توانایی فرد برای انجام کار‌های ساده روزمره را کاهش می‌دهد. 

4. حالات مختلط

در این دوره، علائم مانیا و افسردگی در یک بازه زمانی به طور همزمان رخ می‌دهند و یک تا دو هفته یا بیشتر طول می‌کشند. در طول اپیزود مختلط، فرد احساسات و افکار منفی را همراه با افسردگی دارد، اما در‌عین‌حال آشفتگی، بی‌قراری و انرژی بالا را نیز تجربه می‌کند. بیمارانی که دوره‌های مختلط را تجربه کرده‌اند، اغلب آن را به‌عنوان بدترین بخش بیماری دو قطبی توصیف می‌کنند.

بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد اختلال شخصیت نمایشی

علت بیماری دو قطبی چیست؟

هنوز علت دقیق و مشخصی برای اختلال دو قطبی کشف نشده است، اما محققان معتقدند که عوامل زیر در بروز این اختلال نقش دارند:

• ژنتیک

 اختلال دوقطبی به‌عنوان یکی از ارثی‌ترین بیماری‌های روانی شناخته می‌شود؛ به‌طوری‌که بیش از دو سوم افراد مبتلا به این اختلال، حداقل یک خویشاوند بیولوژیکی (مانند والدین یا خواهر و برادر) دارند که به این بیماری مبتلا است. با‌این‌حال، صرفاً داشتن یک خویشاوند بیولوژیکی مبتلا به اختلال دوقطبی به این معنا نیست که شما نیز به آن مبتلا خواهید شد.

• تغییرات بیولوژیکی در مغز

 محققان تفاوت‌هایی در ساختار یا عملکرد مغز افراد مبتلا به اختلال دوقطبی مشاهده کرده‌اند. این تغییرات شامل اندازه یا فعال‌سازی غیرعادی برخی نواحی مغز (مانند آمیگدالا یا قشر پیش‌پیشانی) است که در تنظیم خلق‌وخو نقش دارند. عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی‌نفرین نیز می‌تواند در ایجاد این اختلال دخیل باشد. 

• عوامل محیطی مانند تروما و استرس

 تروما و یک رویداد استرس‌زا مانند مرگ یکی از عزیزان، ابتلا به یک بیماری جدی، سوء‌استفاده جسمی یا عاطفی، طلاق یا مشکلات مالی می‌توانند منجر به آغاز یک دوره مانیا یا افسردگی شوند.

• نظریه چند‌عاملی

 اختلال دوقطبی می‌تواند نتیجه تعامل پیچیده‌ای بین ژنتیک و عوامل محیطی باشد. به‌عبارت‌دیگر، فردی با پیش‌زمینه ژنتیکی مستعد ممکن است در مواجهه با استرس به این بیماری مبتلا شود، اما فرد دیگری با همان زمینه ژنتیکی در محیطی آرام‌تر مبتلا نشود.

 

انواع اختلال دو قطبی چیست؟

انواع مختلفی از اختلالات دوقطبی وجود دارد که هر کدام تأثیر متفاوتی بر افراد می‌گذارند. در ادامه، انواع اختلال دو قطبی را معرفی می‌کنیم:

دو قطبی نوع اول (Bipolar I)

فرد مبتلا به دوقطبی نوع اول، حداقل یک دوره مانیا یا خلق‌وخوی بالا را به مدت یک هفته یا بیشتر تجربه می‌کند. همچنین، معمولاً حداقل دو هفته افسردگی نیز در این نوع بایپولار رخ می‌دهد.

دو قطبی نوع دوم (Bipolar II)

در اختلال دوقطبی نوع دوم، فرد حداقل یک دوره افسردگی شدید و حداقل یک دوره هیپومانیا (شکل خفیف‌تر مانیا) را تجربه می‌کند، اما شیدایی رخ نمی‌دهد.

نیاز دارید با کسی درباره مشکلات روحی خود صحبت کنید؟ می‌توانید با متخصصان و روان‌شناسان ایمپو در فضای امن و قابل اعتماد به‌صورت آنلاین مشورت کنید و از این خدمات در جهت شناخت بهتر خود و توسعه فردی استفاده کنید.

تا حال روحیت خوب نباشه، حال جسمت هم خوب نیست؛ با ایمپو بیشتر مراقب حال روحت باش.

نصب اپلیکیشن ایمپو

 

علائم اختلال دو قطبی چیست؟ 

فرد مبتلا به اختلال دو قطبی، بسته به نوع آن (نوع اول و دوم) و دوره‌ای که در آن قرار دارد، علائم مختلفی را تجربه می‌کند. در ادامه، به علائم رایج دو نوع این اختلال می‌پردازیم.

علائم دو قطبی نوع یک

دوقطبی نوع یک با تجربه یک دوره کامل مانیا (شیدایی) و دوره‌های افسردگی شدید همراه است. دوره مانیا هسته اصلی تشخیص دوقطبی نوع یک است  که علائم آن شامل موارد زیر می‌شود:

• خلق‌وخوی بیش از حد بالا یا تحریک‌پذیر

• احساس سرخوشی زیاد

• خوش‌بینی غیرواقعی 

• عصبانیت و پرخاشگری

• افزایش انرژی و فعالیت

• احساس نیاز به انجام کارهای زیاد و متفاوت

• کاهش نیاز به خواب 

• صحبت‌کردن بیش از حد

• اعتماد‌به‌نفس زیاد 

• رفتارهای پرخطر(مانند برقراری روابط متعدد)

• حواس‌پرتی و پرش افکار

• تصمیم‌گیری‌های ناگهانی

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع یک، دوره‌های افسردگی شدید را نیز تجربه می‌کنند. علائم دوره افسردگی نوع یک شامل موارد زیر است:

• غمگینی مداوم

• احساس ناامیدی

• احساس بی‌ارزشی یا گناه

• کمبود انرژی

• خستگی شدید حتی برای انجام کارهای ساده

• از‌دست‌دادن علاقه 

• مشکلات خواب (پرخوابی یا بی‌خوابی)

• تغییر در اشتها

• دشواری در تمرکز و تصمیم‌گیری 

• افکار خودکشی

علائم دو قطبی نوع دو

اختلال دو‌قطبی نوع دو نیز با تجربه حداقل یک دوره هیپومانیا و یک دوره افسردگی شدید همراه است. علائم دوقطبی نوع دو خفیف‌تر از نوع یک هستند. در ادامه نشانه‌ های دو قطبی نوع دو یا اختلال دو قطبی خفیف آورده شده است:

هیپومانیا حالت خفیف‌تری از مانیا است که به‌اندازه مانیا زندگی فرد را مختل نمی‌کند. علائم آن شامل موارد زیر است:

• خلق‌وخوی بالا

• احساس شادی و سرزندگی 

• اعتماد‌به‌نفس غیر‌عادی

• افزایش انرژی

• کاهش نیاز به خواب(مثلاً سرحال بودن با ۴-۵ ساعت خواب)

• افزایش خلاقیت یا ایده‌پردازی

• صحبت‌کردن بیش از حد معمول

• رفتارهای پرخطر خفیف(مانند ولخرجی و خریدهای غیر‌ضروری که به‌اندازه شیدایی مخرب نیستند.)

دوره‌های افسردگی در دوقطبی نوع دو معمولاً شدیدتر و طولانی‌تر از دوره‌های هیپومانیا هستند و حداقل دو هفته طول می‌کشند. افسردگی در دوقطبی نوع دو اغلب بخش غالب بیماری است و می‌تواند باعث شود فرد بیشتر به‌خاطر افسردگی به دنبال درمان باشد. علائم این دوره در نوع دو، مشابه دوره افسردگی در نوع یک است.

بیماری دوقطبی و ازدواج

یکی از نگرانی‌ها در مورد افراد مبتلا به اختلال دو‌قطبی این است که آیا این افراد توانایی برقراری رابطه عاطفی و ازدواج را دارند؟ یا اصلاً چالش‌های ازدواج با فرد مبتلا به اختلال دو قطبی چیست؟ افراد دو‌قطبی ممکن است در انجام وظایف خود در رابطه عاطفی با چالش‌هایی مواجه شوند.

 این چالش‌ها می‌توانند برای فرد مبتلا و همسرش مشکلاتی ایجاد کنند و بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر بگذارند. رفتار‌های آسیب‌زننده‌ای مانند رفتار‌های کنترلی، تصمیمات هیجانی یا رفتار‌های پر‌خطری مانند خیانت، از جمله مشکلات ازدواج با یک شخصیت دو قطبی هستند. 

در ازدواج با فرد مبتلا به اختلال دوقطبی، درک وضعیت همسر، شناخت و بحث در مورد نیازهای هر دو طرف و ایجاد مرزهایی برای مراقبت از یکدیگر می‌تواند به مدیریت این اختلال کمک کند. اما چگونه می‌توان از همسر مبتلا به اختلال دوقطبی حمایت کرد؟

• آگاهی خود را در مورد اختلال افزایش دهید.

• بدانید که همسر شما از این اختلال جدا است.

• فعالانه گوش دهید و صادقانه ارتباط برقرار کنید.

• همسر خود را به آغاز درمان و ادامه دادن به آن تشویق کنید.

• از همسر خود در پروسه درمان حمایت کنید.

• سلامت روان خود را نیز فراموش نکنید و به آن اهمیت دهید. 

 

علائم دو قطبی در جوانان و نوجوانان

نشانه‌های اختلال دو قطبی معمولاً اواخر دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شوند. نوجوان مبتلا به بیماری دوقطبی اغلب نوسانات خلقی شدیدی را تجربه می‌کند که فراتر از بالا و پایین‌های معمولی روزمره هستند. علائم دو قطبی در جوانان و نوجوانان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

علائم در دوره افسردگی در جوانان و نوجوانان:

• احساس غمگینی مداوم

• احساس ناامیدی، درماندگی و گناه

• عزت‌نفس پایین

• احساس ناکافی بودن

• از‌دست‌دادن علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه‌اش

• بی‌خوابی یا خواب زیاد

• تغییر در اشتها و وزن

• مشکل در تمرکز یا تصمیم‌گیری

• افکار یا اقدام به خودکشی

• شکایات مکرر جسمانی (سردرد، دل‌درد یا خستگی مفرط)

• فرار از خانه یا تهدید به فرار

• پرخاشگری

علائم در دوره مانیا:

• عزت‌نفس بیش از حد بالا

• کاهش نیاز به استراحت و خواب

• حواس‌پرتی و پرش افکار

• تحریک‌پذیری شدید

• انجام فعالیت‌های پرخطر (رانندگی بی‌پروا یا مصرف الکل و مواد مخدر)

• داشتن علایق بسیار کوتاه‌مدت

• صحبت‌کردن خیلی سریع 

• احساس سرخوشی و خودبزرگ‌بینی

• افزایش میل جنسی

• دیدن یا شنیدن چیزهایی که وجود ندارند (توهم) 

• باور به چیزهایی که حقیقت ندارند (هذیان)

حتما بخوانید: هر آنچه که باید درمورد روش‌های درمان افسردگی بدانید!

 

‌علائم اختلال دو قطبی در کودکان

اختلال دو قطبی در کودکان با بزرگسالان متفاوت است. بزرگسالان اغلب دوره‌های واضح شیدایی یا افسردگی را تجربه می‌کنند که یک هفته یا بیشتر طول می‌کشد؛ اما در کودکان، حالات مختلط (ترکیبی از مانیا و افسردگی) و چرخه سریع (نوسانات خلقی سریع) بسیار شایع‌تر هستند. این ویژگی‌ها می‌توانند تشخیص اختلال دوقطبی را در این گروه‌های سنی دشوار کنند. علائم بیماری ‌دوقطبی در کودکان شامل موارد زیر است:

• بیش از حد شاد، امیدوار و هیجان‌زده هستند. 

• فعالیت بسیار زیادی دارند.

• به طور مکرر عصبانیت یا کج‌خلقی نشان می‌دهند.

• نسبت به همسالان خود رفتار‌های عجیب و نامتناسب دارند.

• سرکش هستند و از قوانین پیروی نمی‌کنند.

• روزها با خواب کم یا بدون خواب سپری می‌کنند و احساس خستگی ندارند.

• به طور غیر‌معمول بی‌صبر و بی‌قرار هستند.

• خیلی سریع صحبت می‌کنند و به دیگران اجازه صحبت نمی‌دهند.

• حواس‌پرتی و مشکل تمرکز دارند.

• فکر می‌کنند مهارت‌ها و توانایی‌های غیرواقعی دارند.

• کارهای پرخطر یا بدون فکر انجام می‌دهند. 

علائم اختلال دوقطبی می‌تواند عملکرد کودک را مدرسه یا ارتباط با دوستان و اعضای خانواده دچار مشکل کند. برخی از کودکان و نوجوانان مبتلا به این بیماری ممکن است سعی کنند به خود آسیب برسانند یا حتی اقدام به خودکشی کنند. از‌این‌رو، آگاهی از علائم و تشخیص و درمان به‌موقع، اهمیت بسیار زیادی در محافظت از کودکان مبتلا دارد. 

تفاوت علائم بیماری در زنان و مردان

اختلال دو قطبی در زنان و مردان می‌تواند به شکل‌های متفاوتی بروز کند. این تفاوت‌ها تحت‌تأثیر عوامل بیولوژیکی (مانند هورمون‌ها)، اجتماعی و الگوهای رفتاری هستند. در ادامه به تفاوت علائم بیماری دو‌قطبی در زنان و مردان می‌پردازیم.

اختلال دو قطبی در مردان

اختلال دو قطبی در مردان معمولاً با دوره‌های مانیا شروع می‌شود. مردان بیشتر علائم خلق‌وخوی بالا، انرژی زیاد و رفتارهای پرخطر را نشان می‌دهند. علائم دو‌قطبی در مردان اغلب در سنین پایین‌تر (در اواخر نوجوانی یا اوایل جوانی) ظاهر می‌شوند. به دلیل رفتار‌های پر‌خطر در دوران مانیا، این اختلال در مردان اغلب با سوءمصرف مواد مخدر یا الکل همراه است. 

اختلال دو قطبی در زنان

اختلال دو قطبی در زنان اغلب با دوره‌های افسردگی شدید ظاهر می‌شود و غمگینی، ناامیدی و کاهش انرژی شایع‌تر است. در زنان شروع بیماری معمولاً دیرتر است و ممکن است در اواخر جوانی یا حتی بعد از آن اتفاق بیفتد. بیماری‌های جسمانی و روانی مانند تیروئید، اختلالات پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی و  اضطراب نیز به‌عنوان بیماری‌های همراه مشاهده می‌شوند. همچنین زنان ممکن است علائم دوقطبی را تحت‌تأثیر تغییرات هورمونی (قاعدگی، بارداری، زایمان یا یائسگی) نیز تجربه کنند. 

خطرات و عوارض دو قطبی

اختلال دو‌قطبی می‌تواند با برخی عوارض همراه باشد. افراد مبتلا به این بیماری در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر هستند که بر سلامت جسمی و روانی آنها تأثیر می‌گذارد. اختلال دوقطبی بر خلق‌و‌خو، انرژی و توانایی فرد برای تمرکز تأثیر می‌گذارد و می‌تواند به دوره‌های غیرقابل‌پیش‌بینی شیدایی و افسردگی منجر شود؛ اما دیگر عوارض بیماری دو قطبی چیست؟

• سوءمصرف مواد و الکل

• اضطراب

• سردرد‌های میگرنی

• چاقی و سندرم متابولیک

• مشکلات قلبی

• دیابت

• فشار‌خون بالا

• اختلالات روانی و رشد عصبی

• اختلالات خوردن (بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی)

• اختلال وسواس اجباری (OCD)

• اختلال طیف اوتیسم (ASD)

• اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD بزرگسالان)

• افکار یا اقدام به خودکشی

• کاهش عزت‌‌نفس

• مشکلات خواب (بی‌خوابی یا خواب بیش از حد)

• مشکلات اجتماعی (انزوای اجتماعی و مشکل در برقراری ارتباط)

تشخیص اختلال دو قطبی (از کجا بفهمم اختلال قطبی دارم؟)

حتماً پس از خواندن این مقاله تا به اینجا، برایتان سوال شده است که روش‌های تشخیص دو قطبی بودن چیست و از کجا میشه فهمید دو قطبی هستیم؟ برای تشخیص اختلال دوقطبی، اولین و مهم‌ترین قدم، مراجعه به روان‌پزشک یا روانشناس بالینی است. 

متخصصان در ابتدا به معاینه جسمی و بررسی تاریخچه پزشکی کامل مراجعه‌کننده (علائم، تاریخچه زندگی‌، تجربیات و تاریخچه خانوادگی) می‌پردازند. سپس از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM)، برای تشخیص اختلال دوقطبی استفاده می‌کنند. طبق این راهنما، برای تشخیص اختلال دو‌ قطبی باید مولفه‌های زیر وجود داشته باشند: 

• برای تشخیص دوقطبی نوع یک، باید حداقل یک دوره مانیا (حداقل ۷ روز) وجود داشته باشد و فرد حداقل ۳ مورد از علائم شیدایی را نشان دهد.

•   برای دوقطبی نوع دوم، حداقل یک دوره هیپومانیا (۴ روز یا بیشتر) و یک دوره افسردگی شدید و حداقل ۳ یا ۴ نشانه از مانیا لازم است. برای دوره افسردگی اساسی نیز حداقل باید ۵ مورد از علائم به مدت حداقل ۲ هفته وجود داشته باشند.

• طبق DSM-5، علائم نباید ناشی از مصرف مواد (داروها یا مواد مخدر) یا بیماری جسمی (پرکاری تیروئید) باشند.

• این اختلال باید با اختلالات دیگر مانند افسردگی، اسکیزوفرنی یا اختلال شخصیت مرزی افتراق داده شود.

تست اختلال دو قطبی رایگان 

اگرچه تشخیص قطعی اختلال دو قطبی باید توسط روان‌پزشک یا روان‌شناس انجام شود؛ اما ابزارهایی مانند پرسشنامه‌ وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای تشخیص دو‌قطبی استفاده کرد. پرسشنامه غربالگری اختلال خلقی (MDQ - Mood Disorder Questionnaire)، یک ابزار غربالگری چند سؤالی است که به شناسایی علائم شیدایی یا هیپومانیا کمک می‌کند. برای پاسخ‌دادن به سؤالات، رفتار‌های خود را تصور کنید و میزان مشابهت هر یک از سؤالات را با انتخاب گزینه مد‌نظر مشخص کنید. 

درمان بیماری دوقطبی چیست؟ 

پس از آشنایی با علائم، علل و نحوه تشخیص اختلال دو‌قطبی، نوبت آن رسیده است که بدانیم روش‌های درمان اختلال bipolar چیست؟ اگرچه اختلال دوقطبی قابل‌درمان نیست، اما ترکیب دارو‌درمانی و روان‌درمانی می‌تواند به مدیریت علائم آن کمک کند. در ادامه، این دو روش درمانی را شرح می‌دهیم.

1. دارو‌درمانی

مصرف دارو می‌تواند به مدیریت علائم اختلال دوقطبی کمک زیادی کند. به یاد داشته باشید، دارو‌های دو‌قطبی فقط باید از سوی متخصص روان‌پزشک تجویز شوند و تجویز توسط روانشناس یا مصرف خودسرانه آن‌ها به‌هیچ‌وجه جایز نیست. داروهایی که معمولاً برای درمان اختلال دوقطبی تجویز می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• دارو‌های تثبیت‌کننده خلق

این دارو‌ها از حالت‌های بیماری دو قطبی پیشگیری و جلوگیری می‌کنند. برای مثال می‌توان به کاربامازپین، دیوالپروکس سدیم و لاموتریژین اشاره کرد. لیتیوم نیز رایج‌ترین داروی تثبیت‌کننده خلق است که برای درمان این اختلال تجویز می‌شود.

• داروهای ضد‌ روان‌پریشی

 دارو‌هایی مانند الانزاپین، ریسپریدون و هالوپریدول از دارو‌های ضد‌روانپریشی هستند که برای درمان اختلال دو‌قطبی تجویز می‌شوند. لوراسیدون نیز داروی جدید دو‌قطبی است که برای کنترل نوسانات خلقی این اختلال بسیار موثر است.   

• داروهای ضدافسردگی

 فلوکستین، سیتالوپرام، اس‌سیتالوپرام و بوپروپیون نیز از دارو‌های ضد‌افسردگی که برای درمان دو‌قطبی تجویز می‌شوند، به شمار می‌آیند.

به یاد داشته باشید که داروهای اختلال دوقطبی باید به طور مداوم و طبق تجویز روان‌پزشک مصرف شوند. در صورت بروز هرگونه عوارض داروی دو قطبی، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. چرا که ممکن است لازم باشد دوز داروی مصرفی شما تغییر کند یا داروی دیگری جایگزین شود.

2. روان‌درمانی

روان‌درمانی نیز بخش مهم و مؤثری از برنامه درمانی برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی است. دو روش‌ روان‌درمانی مختلف برای اختلال دوقطبی وجود دارد که به شرح زیر است:

• درمان بین‌فردی و ریتم اجتماعی (IPSRT)

IPSRT یک درمان مؤثر برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی، از جمله اختلال دوقطبی، است. این روش بر تکنیک‌هایی برای بهبود پایبندی به دارو (مصرف منظم دارو)، مدیریت رویدادهای استرس‌زای زندگی و کاهش اختلالات در ریتم‌های اجتماعی تأکید دارد. IPSRT مهارت‌هایی را به شما آموزش می‌دهد که از شما در برابر بروز دوره‌های مانیا یا افسردگی در آینده محافظت می‌کند.

• درمان شناختی-رفتاری (CBT)

CBT یک نوع درمان ساختاریافته و هدفمند در روانشناسی است که در آن، درمانگر کمک می‌کند تا افکار و احساسات خود را دقیق‌تر بررسی کنید. در طول این درمان خواهید فهمید که افکارتان چگونه بر اعمالتان تأثیر می‌گذارند و چه نقشی در سلامت روان و زندگی شما ایفا می‌کنند. با کمک CBT می‌توانید افکار و رفتارهای منفی را کنار بگذارید و الگوهای فکری و عادات سالم‌تری را جایگزین آن‌ها کنید.

اختلال دوقطبی یک بیماری مادام‌العمر است؛ از‌این‌رو درمان نیز باید به طور مداوم ادامه داشته باشد. گاهی پیدا‌کردن یک برنامه درمانی جامع که بهترین نتیجه را داشته باشد، ممکن است چندین ماه تا چند سال طول بکشد. همچنین، از‌آن‌جایی‌که دوره‌های مانیا و افسردگی معمولاً با گذشت زمان بازمی‌گردند؛ تداوم درمان و ناامید نشدن، موضوع مهمی است.

نحوه برخورد با بیماران دو قطبی

رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی و تغییرات شدید خلقی ممکن است هم برای فرد مبتلا و هم برای افرادی که در زندگی او هستند، دشوار باشد. از‌این‌رو، اگر اعضای خانواده یا یکی از عزیزانتان به اختلال دوقطبی مبتلا است، مهم است که بدانید رفتار شما چگونه می‌تواند تاثیر مثبت بر آن‌ها داشته باشد. زندگی با اختلال دوقطبی آسان نیست؛ اما حمایت شما می‌تواند تفاوت مثبتی در زندگی فرد مبتلا به این بیماری ایجاد کند. در ادامه به باید‌ها و نباید‌های برخورد با بیماران مبتلا به اختلال بایپولار چیست؟ می‌پردازیم.

• آگاهی خود را بیشتر کنید!

هرچه بیشتر درباره اختلال دوقطبی بدانید، بهتر می‌توانید به افراد مبتلا کمک کنید. برای مثال، درک علائم دوره‌های مانیا و افسردگی می‌تواند به شما کمک کند تا در زمان تغییرات شدید خلقی، واکنش درستی نشان دهید.

• فعالانه گوش دهید. 

گاهی اوقات فقط یک شنونده خوب‌بودن، یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای فرد مبتلا به اختلال دوقطبی انجام دهید. به‌ویژه زمانی که او می‌خواهد درباره چالش‌هایی که با آن‌ها روبه‌روست با شما صحبت کند. پذیرش و درک شما می‌تواند به فرد کمک کند تا با شرایط خود احساس راحتی بیشتری داشته باشد.

• به درمان تشویق کنید!

بدون سرزنش و یادآوری رفتار‌های فرد در دوره‌های مانیا و افسردگی، او را به مراجعه به روان‌پزشک و روان‌شناس و دریافت درمان تشویق کنید. 

• در پروسه درمان از آن‌ها حمایت کنید.

درمان افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شامل مراجعات متعدد به روان‌پزشک و روانشناس و شرکت در جلسات درمانی است. اگرچه لازم نیست حتماً در این جلسات حضور داشته باشید، اما می‌توانید با همراهی فرد و منتظر ماندن تا پایان جلسات، به او یادآوری کنید که تنها نیست.

• آرامش خود را حفظ کنید!

در دوره‌های مانیا که فرد تحریک‌پذیر‌تر می‌شود یا افسردگی که فرد منزوی و غمگین است، آرامش خود را حفظ کرده و از واکنش تند و بحث با او خودداری کنید.

• هشیار باشید!

اختلال دوقطبی غیرقابل‌پیش‌بینی است و افراد مبتلا ممکن است در طول دوره‌های مانیا یا افسردگی، دست به رفتار‌های پرخطری مانند اقدام به خودکشی بزنند. هشیاری و توجه شما کمک می‌کند تا در صورت بروز افکار خودکشی در دوره افسردگی یا نیاز به کمک در دوره مانیا، از وقوع اتفاقات تلخ جلوگیری کنید.  

• از متخصصین کمک بگیرید.

اگر در حال زندگی با یک شخصیت دوقطبی هستید و احساس می‌کنید شرایط او بد‌تر شده است، فوراً به روان‌پزشک یا روانشناس او اطلاع دهید. در‌صورت مواجه با رفتار‌های خشونت‌آمیز و خطرناک یا تهدید به آسیب‌رساندن به خود یا دیگران، سریع با اورژانس تماس بگیرید

عوامل تشدیدکننده اختلال دو قطبی چیست؟

عوامل تشدیدکننده مختلفی وجود دارند که می‌توانند دوره‌های مانیا، هیپومانیا یا افسردگی را در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی فعال یا تشدید کنند. در ادامه به مهم‌ترین این عوامل اشاره شده است:

• استرس و اضطراب (رویدادهای استرس‌زای زندگی مانند مرگ یکی از عزیزان، طلاق، مشکلات مالی یا از‌دست‌دادن شغل) 

• کمبود خواب (بی‌خوابی یا بیدار‌ماندن تا دیروقت) 

• خواب بیش از حد یا تغییرات ناگهانی در برنامه خواب 

• سوءمصرف مواد مخدر یا الکل 

• ترک ناگهانی مواد مخدر یا الکل

• تغییرات هورمونی (تغییرات هورمونی مرتبط با قاعدگی، بارداری، زایمان یا یائسگی در زنان)

• مشکلات تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری تیروئید) 

• عدم پایبندی به درمان (قطع ناگهانی داروها یا عدم مصرف منظم آن‌ها)

• مصرف برخی داروهای خاص (مانند مصرف داروهای ضدافسردگی به‌تنهایی و بدون تثبیت‌کننده خلق و کورتیکواستروئیدها)

 

تفاوت اختلال دو شخصیتی و بیماری دوقطبی چیست؟

اختلال هویت تجزیه‌ای که به نام‌های اختلال شخصیت چندگانه یا اختلال دو‌شخصیتی شناخته می‌شد، به وجود دو یا چند هویت یا شخصیت متمایز در یک فرد اشاره دارد. در این اختلال، شخصیت‌های متعدد فرد به طور متناوب کنترل رفتار و افکار او را در دست می‌گیرند. 

این اختلال معمولاً نتیجه تروما یا آسیب در دوران کودکی است و مکانیسم دفاعی ذهن برای کنار‌آمدن با آن محسوب می‌شود. برای مثال، فردی ممکن است یک لحظه مثل یک کودک ۵‌ساله صحبت کند و لحظه بعد مثل یک بزرگسال رفتار کند؛ بدون اینکه یادش بیاید وقتی هویت دیگری غالب بوده چه کرده است.

اختلال دو قطبی یک اختلال خلقی است که با نوسانات شدید خلق (شیدایی و افسردگی) مشخص می‌شود، اما هویت فرد در آن ثابت باقی می‌ماند. این اختلال اغلب ریشه زیستی دارد و لزوماً به تروما وابسته نیست. در دو قطبی هویت تغییر نمی‌کند و فرد معمولاً وقایع را به خاطر می‌آورد، مگر اینکه در دوره شدید روان‌پریشی باشد. برای مثال، فردی ممکن است یک هفته پر از انرژی باشد، پروژه‌های بزرگ شروع کند و نخوابد، و هفته بعد در رختخواب بماند و احساس بی‌ارزشی داشته باشد.

سخن پایانی

اختلال دو قطبی، یک اختلال روانی مزمن است که با نوسانات خلقی شدید (شیدایی، هیپومانیا و افسردگی) همراه است. این اختلال می‌تواند به طور قابل‌توجهی بر انرژی، رفتار، الگوهای خواب و توانایی‌های فرد در زندگی روزمره تأثیر بگذارد. بیماری دو قطبی اختلالی پیچیده و مزمن، اما قابل‌مدیریت است. با آگاهی از نشانه‌ها، تشخیص به‌موقع و درمان مناسب، افراد مبتلا می‌توانند زندگی‌ متعادل و معناداری داشته باشند. 

اگر احساس می‌کنید علائمی مانند نوسانات شدید خلقی، دوره‌های شیدایی یا افسردگی عمیق را تجربه می‌کنید که زندگی روزمره‌تان را تحت‌تأثیر قرار داده است، می‌توانید با روان‌پزشکان و روانشناسان پلتفرم ایمپو در ارتباط باشید. متخصصان روان ایمپو با ارائه مشاوره‌های آنلاین، تشخیص دقیق و برنامه‌های درمانی متناسب، شما را در مسیر مدیریت اختلال دوقطبی و بهبود کیفیت زندگی‌تان همراهی می‌کنند.

سلامت جسمت به روانت گره خورده، وقتشه ایمپو رو نصب کنی تا با شناخت خودت، جسم و روان سالم تری داشته باشی.

نصب اپلیکیشن ایمپو

منابع

• healthline.com
• medicalnewstoday.com
• my.clevelandclinic.org
• chadd.org
• ibpf.org
• nationwidechildrens.org
• webmd.com
• mcleanhospital.org