عکس رنگی رحم چیست؛ بررسی تفسیر و عوارض آن

هیستروسالپنگوگرافی(HSG) یک روش تصویربرداری با اشعه ایکس است که با استفاده از ماده حاجب، رحم و لوله‌های فالوپ را بررسی می‌کنند؛ این آزمایش معمولا برای ارزیابی مشکلات ناباروری، سقط‌های مکرر و تشخیص ناهنجاری‌های رحمی انجام می‌شود.

با کمک عکس رنگی رحم HSG، پزشکان می‌توانند تشخیص دهند که آیا لوله‌های فالوپ باز هستند یا انسدادی وجود دارد که ممکن است مانع بارداری شود. همچنین، این روش در برخی موارد می‌تواند چسبندگی‌ها، فیبروم‌ها یا ناهنجاری‌های مادرزادی رحم را نیز شناسایی کند.

با وجود اینکه این آزمایش کمی ناراحتی ایجاد می‌کند؛ اما یکی از مهم‌ترین و سریع‌ترین روش‌های ارزیابی وضعیت سلامت باروری زنان محسوب می‌شود. در این مقاله، با عکس رنگی از رحم و کاربردهای آن بیشتر آشنا می‌شویم؛ همچنین، عوارض و خطرات و اقدامات لازم قبل از انجام آن را شرح داده و به تفسیر جواب عکس رنگی رحم می‌پردازیم.

عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی چیست؟

هیستروسالپنگوگرافی(HSG) یک روش تصویربرداری تخصصی عکس رحم است که با استفاده از اشعه ایکس و ماده حاجب برای بررسی وضعیت رحم و لوله‌های فالوپ در زنان انجام می‌شود. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا مشکلات ساختاری رحم و انسداد لوله‌های آن را تشخیص دهند.

لوله‌های فالوپ دو مجرای باریک در دو طرف رحم هستند که تخمک را از تخمدان به رحم هدایت می‌کنند. این لوله‌ها نقش حیاتی در باروری طبیعی دارند، زیرا تخمک بالغ پس از تخمک‌گذاری از طریق این لوله‌ها حرکت کرده و در صورت وجود اسپرم، لقاح در همین مسیر انجام می‌شود؛ در نتیجه، هرگونه انسداد در این لوله‌ها می‌تواند در ناباروری نقش داشته باشد.

کاربردهای عکس رنگی رحم چیست؟

هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم HSG، یکی از روش‌های مهم برای بررسی سلامت رحم و لوله‌های فالوپ است. این روش در موارد زیر کاربرد دارد:

1. بررسی علت ناباروری

تشخیص انسداد یا گرفتگی لوله‌های فالوپ که می‌تواند مانع بارداری شود. همچنین، بررسی شکل و ساختار رحم برای کشف ناهنجاری‌های مادرزادی یا اکتسابی از دیگر کاربردهای آن محسوب می‌شود.

۲. عکس رنگی رحم و اندومتریوز

از عکس رنگی رحم برای بررسی سپتوم رحمی(دیواره غیر طبیعی داخل رحم) و چسبندگی‌ رحمی که ممکن است بر قاعدگی و بارداری تأثیر بگذارند، استفاده می‌شود. به کمک این روش، فیبروم‌ رحم یا پولیپ‌های رحمی نیز که می‌توانند باعث خونریزی غیر طبیعی یا ناباروری شوند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.

عکس رنگی رحم HSG، مستقیما اندومتریوز را تشخیص نمی‌دهد؛ اما می‌تواند نشانه‌هایی از تاثیر این بیماری بر رحم و لوله‌های فالوپ را نشان دهد؛ به طور مثال، در برخی موارد، اندومتریوز می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی و بسته شدن لوله‌های فالوپ شود که در HSG دیده می‌شود.

در بعضی زنان، اندومتریوز باعث تغییر در ساختار رحم یا ایجاد زخم‌هایی می‌شود که ممکن است در عکس رنگی دیده شوند. همچنین، در مواردی که اندومتریوز چسبندگی شدید ایجاد کرده باشد، ممکن است پخش شدن ماده حاجب در رحم و لوله‌های فالوپ نامنظم یا محدود شود.

در نتیجه، عکس رنگی رحم در تشخیص اندومتریوز کمک‌کننده است؛ شما می‌توانید جهت آگاهی بیشتر در مورد اندومتریوز مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

۳. بررسی مشکلات پس از سقط مکرر

شناسایی ناهنجاری‌هایی که ممکن است باعث سقط‌های مکرر شوند یا بررسی آسیب‌های احتمالی رحم پس از سقط یا جراحی به کمک عکس رنگی رحم امکان‌پذیر است.

۴. بررسی نتایج جراحی‌های زنان

ارزیابی باز بودن لوله‌های فالوپ پس از جراحی‌های درمانی(مثل باز کردن انسداد یا برداشتن چسبندگی‌ها) و همچنین، بررسی وضعیت رحم پس از جراحی‌های اصلاحی مانند برداشتن فیبروم یا درمان ناهنجاری‌های مادرزادی توسط عکس رحم صورت می‌گیرد.

5. تشخیص مشکلات مربوط به لوله‌های فالوپ

به وسیله عکس رنگی رحم، انسداد، چسبندگی یا تنگی لوله‌های فالوپ که ممکن است بر بارداری تأثیر بگذارد، مشخص می‌شود. همچنین به کمک این روش، می‌توان هیدروسالپنکس(تجمع مایع در لوله‌های فالوپ) که می‌تواند مانع بارداری شود را تشخیص داد.

6. عکس رنگی رحم و بارداری

برخی مطالعات نشان داده‌اند که بعد از انجام HSG، عبور ماده حاجب از لوله‌های فالوپ(به ویژه اگر ماده حاجب روغنی باشد) می‌تواند انسدادهای جزئی را باز کند و احتمال بارداری را افزایش دهد؛ به همین دلیل برخی زنان پس از انجام HSG شانس بیشتری برای بارداری دارند.

همچنین، این آزمایش می‌تواند نقش مهمی در تشخیص علل ناباروری داشته باشد. عکس رنگی رحم، رسوبات و مخاط اضافی را از داخل لوله‌های فالوپ پاک کرده و می‌تواند مسیر حرکت تخمک و اسپرم را هموارتر کند. برخی نیز معتقدند که این آزمایش می‌تواند باعث بهبود عملکرد لوله‌های فالوپ و تحریک تخمدان‌ها شود.

اگر می‌خواهید در مورد راه‌های تقویت تخمدان بیشتر بدانید، مقاله درج شده را مطالعه کنید.

چنانچه نتیجه عکس رنگی رحم نرمال باشد، معمولا می‌توانید از چرخه قاعدگی بعدی برای بارداری اقدام کنید؛ در راهنمای جامع اقدام به بارداری تمام نکات ضروری را در این خصوص به شما ارائه کرده‌ایم. در صورتی که پس از HSG، مشکل رحمی یا انسداد لوله‌ها تشخیص داده شود، پزشک ممکن است درمان‌های تکمیلی، جراحی یا روش‌های کمک‌باروری مانند IUI یا IVF را توصیه کند. برای آشنایی با روش آی وی اف، پیشنهاد می‌کنیم مقاله آن را مطالعه کنید.

آیا عکس رنگی رحم قبل از IUI انجام می‌شود؟

آی یو آی (IUI) یا تلقیح داخل رحمی اسپرم، یکی از روش‌های کمک‌باروری است که در آن اسپرم مستقیما داخل رحم تزریق می‌شود تا احتمال بارداری افزایش یابد. عکس رنگی رحم معمولا قبل از انجام IUI انجام می‌شود تا وضعیت رحم و لوله‌های فالوپ بررسی شود.

چرا عکس رنگی رحم قبل از IUI ضروری است؟ زیرا، اگر لوله‌های فالوپ بسته باشند، اسپرم قادر به رسیدن به تخمک نخواهد بود و IUI بی‌اثر می‌شود؛ HSG نشان می‌دهد که آیا لوله‌ها باز هستند یا انسدادی وجود دارد. همچنین، مشکلاتی مانند پولیپ، فیبروم، یا چسبندگی‌های داخل رحمی می‌توانند در لانه‌گزینی جنین اختلال ایجاد کنند.

برخی مطالعات نشان داده‌اند که پس از انجام عکس رنگی از رحم، احتمال بارداری به دلیل شستشوی لوله‌های فالوپ کمی افزایش می‌یابد؛ در نتیجه، انجام این آزمایش قبل از IUI بسیار تاثیرگذار است.

 

دلیل باردار نشدن بعد از عکس رنگی رحم چیست؟

عکس رنگی رحم می‌تواند برخی از مشکلات رحم و لوله‌های فالوپ را آشکار کند، که ممکن است دلیل ناباروری باشد؛ با این حال، در برخی موارد ممکن است حتی پس از انجام HSG و رفع مشکلات تشخیص داده شده، بارداری اتفاق نیفتد.

یکی از دلایل آن، مشکل در تخمک‌گذاری است؛ اگر تخمک‌گذاری به درستی انجام نشود، حتی اگر لوله‌ها باز شوند، بارداری ممکن نیست. گاهی اوقات مشکلات در کیفیت تخمک‌ها یا اسپرم می‌تواند باعث ناباروری شوند. مشکلات هورمونی نیز می‌تواند تاثیر زیادی بر بارداری داشته باشد؛ زیرا، اختلالات هورمونی باعث عدم تخمک‌گذاری یا مشکلات در دیواره رحم شود.

همچنین، ممکن است به دلیل پیوستگی لوله‌ها یا آسیب‌هایی مانند زخم‌ها یا التهاباتی که وجود دارد، بر انتقال تخمک و اسپرم تاثیر منفی داشته باشد. در مواردی، مشکلات دیگری در رحم مانند فیبروئیدها، پولیپ‌ها یا التهاب‌ها مانع از بارداری می‌شوند.

سن، یکی از عوامل مهم در ناباروری است؛ با افزایش سن، کیفیت تخمک‌ها و توانایی باردار شدن کاهش می‌یابد. اگر به طور خاصی نگران باردار نشدن پس از HSG هستید، می‌توانید از پزشک زنان مشورت بگیرید علل دقیق‌تر آن‌را شناسایی کرده و درمان مناسب انجام شود.

 در اپلیکیشن ایمپو شما می‌توانید به صورت آنلاین با مجرب‌ترین پزشکان متخصص زنان در ارتباط باشید و سوالات خود را بپرسید.

 

آیا تخمک‌گذاری بعد از عکس رنگی رحم اتفاق می‌افتد؟

عکس رنگی رحم تاثیر مستقیم بر روند تخمک‌گذاری ندارد؛ اما می‌تواند شرایط باروری را بهبود ببخشد. اگر HSG باعث باز شدن انسداد جزئی لوله‌های فالوپ شود، ممکن است تخمک راحت‌تر به رحم برسد. برخی زنان بعد از انجام عکس رنگی از رحم، به دلیل بهبود مسیر عبور تخمک و اسپرم، شانس بارداری بالاتری دارند.

در برخی موارد، پزشک بعد از HSG، داروهای تحریک تخمک‌گذاری را برای افزایش احتمال بارداری تجویز می‌کند. اگر سیکل قاعدگی شما منظم باشد، تخمک‌گذاری حدود ۱۰ تا ۱۸ روز پس از انجام HSG پیش‌بینی می‌شود. شما می‌توانید برای تعیین دقیق‌تر زمان آن، از کیت‌ تخمک‌گذاری استفاده کنید.

در اپلیکیشن ایمپو، بهترین زمان استفاده از کیت تخمک گذاری به شما یادآوری می‌شود. همچنین، کافیست تا عکس کیت خود را در ایمپو بارگذاری کنید تا تفسیر کامل، اقدامات بعدی و توصیه‌های تخصصی برای شما نمایش داده شود.

اقدامات قبل از عکس رنگی رحم چیست؟

قبل از انجام عکس رنگی رحم HSG، باید چند اقدام و آماده‌سازی انجام دهید تا این پروسه به طور مؤثر و بی‌خطر انجام شود. در اینجا برخی از اقدامات مهم قبل از انجام این آزمایش را بررسی می‌کنیم:

1. مشاوره با پزشک

حتما قبل از انجام آزمایش با پزشک خود مشورت کنید و هرگونه سوال یا نگرانی که دارید را مطرح کنید. اگر سابقه حساسیت به ید یا مواد رنگی دارید، باید به پزشک اطلاع دهید. همچنین اگر بیماری‌هایی مانند عفونت‌ واژن یا مشکلات قلبی، کلیوی یا کبدی دارید، پزشک را مطلع کنید.

2. زمان‌بندی مناسب

این آزمایش معمولا در روزهای خاصی از سیکل قاعدگی بین روزهای ۷ تا ۱۰ از شروع پریود انجام می‌شود؛ که به طور معمول، در این زمان رحم و لوله‌ها کمتر احتمال به عفونت دارند. به خاطر داشته باشید، از انجام آزمایش در دوران قاعدگی خودداری کنید. در تقویم قاعدگی ایمپو، تاریخ شروع و اتمام پریود، تخمک گذاری و pms برای شما نمایش داده می‌شود و بر اساس سیکل قاعدگی خود می‌توانید برای انجام عکس رنگی رحم برنامه ریزی کنید.

با ثبت نشانه‌های روزانه

توصیه‌هایی متناسب با حال و احوال روزانه‌ات دریافت کن

نصب اپلیکیشن ایمپو

3. آمادگی بدن

در روز آزمایش باید مثانه خود را پر نگه دارید؛ این به پزشک کمک می‌کند تا تصاویر واضح‌تری از رحم و لوله‌ها بدست آورد. بهتر است از مسکن‌های توصیه شده از سوی پزشک برای کاهش دردهای احتمالی که معمولا موقت هستند، استفاده کنید.

4. رعایت شرایط بهداشتی

قبل از آزمایش، ممکن است پزشک از شما بخواهد که ناحیه تناسلی خود را تمیز کنید؛ اگر سابقه عفونت‌های رحم یا دستگاه تناسلی دارید، باید این موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا در صورت نیاز درمان مناسب انجام شود.

5. پیش‌بینی نتایج و پیامدها

عکس رنگی رحم، آزمایش غیر تهاجمی محسوب می‌شود؛ اما ممکن است در برخی موارد باعث ناراحتی جزئی و گرفتگی شکم شود. پزشک به شما در مورد عوارض احتمالی، از جمله خونریزی یا عفونت، توضیح خواهد داد. همچنین ممکن است بعد از انجام آزمایش، پزشک شما دستورالعمل‌هایی برای مراقبت‌های بعدی بدهد.

6. ارائه آزمایش‌های قبلی

در صورت نیاز، پزشک ممکن است بخواهد آزمایش‌هایی همچون سونوگرافی یا آزمایشات خون انجام دهید تا شرایط شما قبل از HSG به‌طور دقیق‌تر بررسی شود؛ با رعایت این اقدامات، می‌توانید از یک تجربه راحت‌تر و موفق‌تر برای انجام عکس رنگی رحم بهره‌مند شوید.

عکس رنگی رحم چگونه انجام می‌شود؟

عکس از رحم، یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی و سریع است که در روزهای ۵ تا ۱۰ سیکل قاعدگی، معمولا در کمتر از ۳۰ دقیقه انجام می‌شود. در این روش، بیمار روی تخت رادیولوژی قرار می‌گیرد و پزشک یک اسپکولوم(وسیله ای برای باز کردن دهانه رحم)را برای باز کردن واژن وارد می‌کند.

سپس یک کاتتر(لوله پلاستیکی نازک) وارد دهانه رحم کرده و از طریق آن ماده حاجب به داخل رحم تزریق می‌شود. با استفاده از اشعه ایکس(فلوروسکوپی) پزشک حرکت ماده حاجب را در رحم و لوله‌های فالوپ بررسی می‌کند.

در صورتی که لوله‌ها باز باشند، ماده حاجب وارد حفره شکمی شده و در غیر این صورت انسداد نشان داده می‌شود. پس از اتمام کار، کاتتر خارج شده و بیمار می‌تواند فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرد.

عکس رنگی رحم با بیهوشی چگونه است؟

هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رحم، معمولا بدون بیهوشی انجام می‌شود، زیرا یک روش سریع و کم‌تهاجمی است؛ اما در برخی موارد خاص، ممکن است پزشک بیهوشی عمومی یا آرام‌بخشی تجویز کند. از جمله:

•  بیمارانی که آستانه تحمل درد پایینی دارند.

•  افرادی که دچار اضطراب شدید نسبت به این آزمایش هستند.

• در صورتی که بیمار تجربه درد شدید در معاینات زنان داشته باشد.

• اگر پزشک قصد داشته باشد همزمان با HSG یک مداخله درمانی(مانند باز کردن لوله‌های فالوپ) انجام دهد.

نحوه انجام HSG با بیهوشی به این صورت است که بیمار در اتاق عمل یا مرکز تصویربرداری تحت نظر متخصص بیهوشی قرار می‌گیرد. سپس، بیهوشی عمومی یا آرام‌بخش تزریقی اعمال می‌شود، که باعث خواب‌آلودگی یا بیهوشی کامل می‌شود.

پزشک آزمایش HSG را همانند روش معمول انجام می‌دهد، اما بیمار هیچ دردی احساس نمی‌کند؛ پس از اتمام آزمایش، بیمار تا چند ساعت تحت نظر می‌ماند و سپس مرخص می‌شود.

لازم به ذکر است که انجام عکس رنگی رحم با بیهوشی ممکن است خطرات ناشی از بیهوشی عمومی مانند واکنش آلرژیک یا افت فشار خون را به همراه داشته باشد. علاوه بر این، هزینه بالاتری نسبت به HSG معمولی داشته و نیاز به بستری موقت و زمان ریکاوری پس از انجام آزمایش دارد.

عکس رنگی رحم با بی‌حسی چگونه است؟

در برخی موارد پزشک ممکن است از بی‌حسی موضعی برای کاهش درد و ناراحتی بیمار استفاده کند. به این صورت که بیمار روی تخت رادیولوژی در حالت معاینه زنان قرار می‌گیرد. در صورت نیاز، پزشک از بی‌حسی موضعی در دهانه رحم(سرویکس) استفاده می‌کند.

سپس، پزشک عکس رحم را همانند روش معمول انجام می‌دهد؛ بعد از اتمام آزمایش، بیمار ممکن است احساس گرفتگی خفیف یا لکه‌بینی داشته باشد. در این صورت، پزشک توصیه‌های لازم را برای مراقبت‌های بعدی ارائه می‌دهد.

این روش، نیاز به بیهوشی عمومی ندارد و ریکاوری آن سریع‌تر بوده و مناسب برای بیمارانی است که آستانه تحمل درد پایین دارند.

عکس رنگی رحم چند روز بعد از پریود انجام می‌شود؟

آزمایش هیستروسالپنگوگرافی معمولا در روزهای ۵ تا ۱۰ چرخه قاعدگی انجام می‌شود؛ این بازه زمانی به دلایل زیر انتخاب می‌شود:

1. عدم بارداری

در این روزها احتمال باردار بودن زن تقریبا صفر است، بنابراین انجام آزمایش خطری برای بارداری احتمالی ایجاد نمی‌کند.

2. وضوح بیشتر تصاویر

در این زمان، رحم هنوز ضخامت زیادی پیدا نکرده است و تصویربرداری با دقت بیشتری انجام می‌شود.

3. کاهش احتمال عفونت

پس از پایان خونریزی قاعدگی، رحم در شرایطی است که احتمال عفونت کمتر خواهد بود.

چنانچه آزمایش، قبل از روز ۵ قاعدگی انجام شود، ممکن است خونریزی هنوز ادامه داشته باشد که وضوح تصویر را کاهش می‌دهد. بعد از روز ۱۰ قاعدگی نیز احتمال بارداری وجود دارد و ضخامت دیواره رحم بیشتر شده و بررسی دقیق‌تر را دشوار می‌کند.

آیا عکس رنگی رحم درد دارد؟

عکس رنگی رحم، ممکن است با کمی درد یا ناراحتی همراه باشد؛ اما میزان درد در هر فرد متفاوت است. برخی از افراد فقط چند دقیقه حین انجام آزمایش، احساس فشار یا گرفتگی خفیف دارند، در حالی که برای برخی دیگر، این آزمایش می‌تواند دردناک‌تر باشد.

از جمله دلایل احساس درد در عکس رنگی رحم HSG می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تزریق ماده حاجب

ورود ماده حاجب به رحم و لوله‌های فالوپ ممکن است باعث ایجاد گرفتگی(کرامپ) مشابه درد قاعدگی شود.

2. انسداد لوله‌های فالوپ

اگر لوله‌های فالوپ مسدود باشند، فشار ناشی از ماده حاجب می‌تواند درد بیشتری ایجاد کند.

3. حساسیت دهانه رحم

برخی از زنان به دلیل حساسیت بیشتر دهانه رحم، هنگام ورود کاتتر احساس ناراحتی دارند.

جهت کاهش درد می‌توانید حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از آزمایش، با مشورت پزشک از داروهایی مانند ایبوپروفن برای کاهش درد استفاده کنید. همچنین در برخی مراکز، پزشک از بی‌حسی موضعی در دهانه رحم استفاده می‌کند. شما نیز می‌توانید با استفاده از تکنیک‌های تنفس و آرام ماندن به کاهش گرفتگی و درد کمک کنید.

آیا رابطه بعد از عکس رنگی رحم ممکن است؟

بعد از انجام عکس رنگی رحم HSG، بهتر است مدتی از رابطه جنسی خودداری کنید تا از بروز عفونت رحمی، حساسیت و تحریک رحم و عوارض احتمالی جلوگیری شود. پزشکان معمولا متناسب با شرایط فرد، بین 24 تا 72 ساعت(1 تا 3 روز) پرهیز از رابطه را توصیه می‌کنند.

تفسیر جواب عکس رنگی رحم

تفسیر نتیجه عکس رنگی رحم به موارد مختلفی بستگی دارد و پزشک متخصص زنان یا رادیولوژیست می‌تواند با بررسی تصاویر، وضعیت رحم و لوله‌های فالوپ را ارزیابی کند. نتایج این آزمایش به دو دسته نرمال و غیر نرمال تقسیم می‌شوند که در ادامه بررسی می‌کنیم:

نتیجه عکس رنگی رحم نرمال چگونه است؟

اگر در عکس رنگی رحم مشخص شود که رحم شکل طبیعی دارد و لوله‌های فالوپ باز هستند، این به معنای آن است که از نظر ساختاری مشکلی برای بارداری وجود ندارد؛ همچنین، ماده حاجب(رنگ) به راحتی در داخل رحم و لوله‌های فالوپ جریان پیدا کرده و به حفره شکمی ریخته است.

در نتیجه، احتمال بارداری بالاتر است و نیازی به درمان خاصی وجود ندارد. در عکس رنگی رحم نرمال می‌توانید اصطلاحات زیر را ببینید:

1. Normal Uterine Cavity

به این معنا است که رحم شکل و اندازه طبیعی و بدون ناهنجاری دارد.

2. Patent Tubes & Free Spillage

این اصطلاح یعنی لوله‌های فالوپ باز هستند و ماده حاجب به صورت طبیعی عبور می‌کند.

3. Spillage Positive – Free Peritoneal Spillage

عبور رنگ از لوله‌های فالوپ و خروج به داخل حفره شکمی نرمال است.

4. Anteverted Uterus

وضعیت قرارگیری رحم به سمت جلو خم شده و نرمال است.

نتیجه عکس رنگی رحم ناسالم چگونه است؟

اگر در گزارش پزشکی آزمایش عکس رنگی رحم اصطلاحات زیر نوشته شده، نشان‌دهنده وجود مشکلات رحمی است:

1. رحم با شکل غیر طبیعی - Uterine Anomalies

اگر رحم دارای ناهنجاری‌های ساختاری باشد ممکن است باعث سقط جنین مکرر یا مشکلات باروری شود. از جمله مشکلات رحمی می‌توان موارد زیر را نام برد:

•  رحم دوشاخ - Bicornuate Uterus

• سپتوم‌دار دارای دیواره میانی غیر طبیعی - Septate Uterus

•   رحم قوسی‌شکل - Arcuate Uterus

2. بررسی پرشدگی رحم - Filling Defect

نقص در پرشدگی رحم ممکن است نشان‌دهنده موارد زیر باشد:

• فیبروم یا میوم رحمی - Fibroid

• پولیپ داخل رحم - Endometrial Polyp

• چسبندگی داخل رحم - Asherman’s Syndrome 

3. انسداد لوله‌های فالوپ - Fallopian Tubes

لوله‌های فالوپ نیز می‌تواند به دلایل زیر دارای انسداد باشند:

• انسداد در ابتدای لوله نزدیک به رحم - Proximal Tubal Blockage

• انسداد در انتهای لوله نزدیک به تخمدان - Distal Tubal Blockage

• تورم و تجمع مایع در لوله فالوپ - Hydrosalpinx

4. ریزش ماده حاجب - Spillage

عدم عبور رنگ به داخل شکم، نشان‌دهنده انسداد لوله‌ها است که با اصطلاح Spillage Negative در جواب آزمایش عکس رنگی رحم ناسالم دیده می‌شود.

5. وضعیت قرارگیری رحم - Uterine Position

در رحم رتروورس(Retroverted Uterus)، رحم به جای خم شدن به جلو، به سمت عقب متمایل است. این وضعیت به تنهایی معمولا مشکلی برای بارداری ایجاد نمی‌کند؛ اما در برخی موارد ممکن است با اندومتریوز و چسبندگی لگنی همراه باشد.

به طور معمول، در گزارش عکس رنگی از رحم این اصطلاحات ذکر می‌شوند و با بررسی آن‌ها می‌توان تشخیص داد که رحم و لوله‌های فالوپ در وضعیت سالم هستند یا نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند.

عوارض و خطرات عکس رنگی رحم چیست؟

آزمایش عکس رنگی رحم معمولا ایمن است، اما مانند هر روش پزشکی، ممکن است عوارض و خطراتی به همراه داشته باشد. این عوارض نادر هستند؛ اما آگاهی از آن‌ها به شما کمک می‌کند تا در صورت بروز هرگونه مشکل، سریعا با پزشک مشورت کنید.

عوارض شایع و طبیعی عکس رحم

این موارد معمولا موقت و خفیف بوده و بعد از چند ساعت یا حداکثر یک روز برطرف می‌شوند:

1. درد و گرفتگی شکم

به دلیل ورود ماده حاجب و کشیدگی رحم، ممکن است احساس درد یا گرفتگی(مشابه درد قاعدگی) داشته باشید؛ که معمولا با مسکن‌های معمولی مانند ایبوپروفن قابل کنترل است.

2. لکه‌بینی یا خونریزی کم

این شرایط به دلیل ورود کاتتر به دهانه رحم ایجاد شده و طی 1-2 روز برطرف می‌شود.

3. حالت تهوع یا سرگیجه

برخی افراد به دلیل استرس یا واکنش بدن به ماده حاجب دچار تهوع یا احساس ضعف می‌شوند.

عوارض نادر اما مهم در عکس رنگی از رحم

در موارد نادر و کمتر شایع ممکن است عوارض زیر رخ دهد:

1. عفونت رحم یا لوله‌های فالوپ

ممکن است به دلیل ورود باکتری به رحم، عفونت لگنی(PID) ایجاد شود که علائم آن تب، درد لگنی شدید، ترشحات واژن غیرطبیعی است. معمولا با آنتی‌بیوتیک کنترل می‌شود اما در موارد نادر ممکن است عفونت شدید باعث آسیب به لوله‌های فالوپ شود.

2. واکنش آلرژیک به ماده حاجب

در موارد نادر، بدن به ید موجود در ماده حاجب واکنش نشان داده و علائمی مانند خارش، کهیر، تنگی نفس، تورم در صورت یا گلو رخ می‌دهد. اگر سابقه حساسیت به ید یا مواد حاجب دارید، حتما قبل از آزمایش به پزشک اطلاع دهید.

3. انسداد یا پارگی لوله‌های فالوپ

در موارد بسیار نادر، اگر لوله‌های فالوپ به شدت آسیب‌دیده یا چسبنده باشند، ممکن است فشار ماده حاجب باعث پارگی لوله‌ها شود.

4. افت فشار خون(Vasovagal Reaction)

برخی افراد به دلیل استرس، درد یا واکنش بدنی ناگهانی دچار افت فشار خون، سرگیجه و حتی غش می‌شوند.

در چه شرایطی عکس رنگی رحم توصیه نمی‌شود؟

آزمایش عکس رنگی رحم، در برخی شرایط می‌تواند خطرناک باشد یا نتیجه دقیق را ارائه ندهد. در این موارد، پزشک ممکن است روش‌های جایگزین مانند سونوگرافی واژینال یا لاپاراسکوپی را توصیه کند. این شرایط عبارتند از:

1. بارداری یا احتمال آن

انجام HSG در دوران بارداری ممنوع است زیرا ماده حاجب و اشعه ایکس می‌توانند به جنین آسیب برسانند؛ بنابراین، اگر سیکل قاعدگی نامنظم دارید و احتمال بارداری وجود دارد، ابتدا باید تست بارداری انجام دهید.

2. عفونت لگنی

در صورت ابتلا به عفونت‌های لگنی(PID) آزمایش عکس رنگی از رحم می‌تواند عفونت را بدتر کند.

3. خونریزی غیر طبیعی یا شدید

اگر فرد دچار خونریزی شدید رحمی باشد، ممکن است نتیجه آزمایش دقیق نباشد؛ بهتر است HSG بعد از پایان قاعدگی و قبل از تخمک‌گذاری(روز 7 تا 12 سیکل قاعدگی) انجام شود.

4. انسداد شدید دهانه رحم

در برخی زنان، انسداد شدید دهانه رحم(Cervical Stenosis) وجود دارد و پزشک نمی‌تواند کاتتر را وارد کند؛ که ممکن است باعث درد شدید یا آسیب به دهانه رحم شود.

5. بیماری‌های التهابی رحم و تخمدان

اگر فرد دچار التهاب در رحم(آندومتریت) یا لوله‌های فالوپ(سالپنژیت) باشد، انجام HSG ممکن است باعث گسترش عفونت و تشدید بیماری شود.

6. سابقه جراحی اخیر رحم یا لگن

در صورتی که به تازگی جراحی رحمی مانند هیستروسکوپی، لاپاراسکوپی یا جراحی فیبروم انجام داده باشید، باید مدتی صبر کنید تا از بروز چسبندگی یا عفونت جلوگیری شود.

سخن آخر

عکس رنگی رحم، به عنوان یک روش تصویربرداری پزشکی مهم و کارآمد، برای ارزیابی مشکلات ناباروری و بیماری‌های رحمی از جمله انسداد لوله‌های فالوپ، چسبندگی‌های رحمی و ناهنجاری‌های ساختاری به کار می‌رود. این روش، اطلاعات حیاتی در مورد وضعیت رحم و لوله‌های فالوپ را فراهم می‌آورد که می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و برنامه‌ریزی بهتر برای درمان‌های بعدی کمک کند.

با این حال، مانند هر روش پزشکی، HSG نیز ممکن است همراه با عوارض و خطرات احتمالی باشد که در بیشتر موارد خفیف و موقتی هستند. از این رو، رعایت نکات پیش از آزمایش و مراقبت‌های پس از آن برای کاهش خطرات ضروری است.

در نهایت، مشاوره با پزشک متخصص پیش از انجام این آزمایش برای اطمینان از مناسب بودن آن بر اساس شرایط فردی، بسیار حائز اهمیت است. این مشاوره به شما کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری بهتری در مورد انتخاب روش‌های درمانی بعدی در صورت نیاز داشته باشید. با اپلیکیشن ایمپو می‌توانید روزهای بهتری را در دوران پی ام اس و قاعدگی تجربه کنید. ایمپو مثل یک دوست، مشاور و همراه شماست تا تجربیات ارزشمندی برای شما بسازد. اطلاع از چرخه قاعدگی، تخمک‌گذاری، روزهای حساس پی ام اس به شما کمک می‌کند تا با شناخت بهتر خود بتوانید گامی موثر در توسعه فردی و جسمی خود بردارید.

 

قدم اول برای مراقبت از خودت، شناخت درست بدنته، ایمپو رو نصب کن تا تو این مسیر همراهت باشه.

نصب اپلیکیشن ایمپو

منابع

• Clevelandclinic

• Mayoclinic

• Healthline

• Webmd

• ncbi