علت دندان درد در بارداری، پیشگیری و راهکارهای درمانی

بارداری یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل زندگی هر زن است که با تغییرات زیادی در بدن همراه می‌شود. این تغییرات نه تنها بر اندام‌های داخلی و سیستم‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارند، بلکه سلامت دهان و دندان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند.

دندان درد در بارداری، یکی از مشکلات رایجی است که بسیاری از زنان باردار آن را تجربه می‌کنند. این مشکل می‌تواند از یک حساسیت جزئی تا درد شدید و عفونت‌های لثه‌ای متغیر باشد. اما چرا زنان باردار بیشتر در معرض دندان درد قرار می‌گیرند؟

در این مقاله، به بررسی کامل علت‌های درد دندان در بارداری، زمان شروع آن، ارتباط احتمالی آن با جنسیت جنین، عوارض و خطرات ناشی از عدم درمان مشکلات دندانی در بارداری و راهکارهای پیشگیری و درمان ایمن آن خواهیم پرداخت.

اگر شما نیز در دوران بارداری با دندان درد مواجه هستید یا قصد دارید اطلاعات جامعی درباره این موضوع کسب کنید، این مقاله می‌تواند راهنمای کاملی برای شما باشد؛ پس با ما همراه شوید.

دندان درد در بارداری نشانه چیست؟

دندان درد در بارداری می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات هورمونی، التهاب لثه، پوسیدگی دندان یا عفونت دهان و دندان باشد. در این دوران، بدن تغییرات زیادی را تجربه می‌کند که ممکن است سلامت دهان و دندان را تحت تاثیر قرار دهد. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم:

1. تغییرات هورمونی

در دوران بارداری، سطح استروژن و پروژسترون در بدن به میزان زیادی افزایش می‌یابد؛ این تغییرات هورمونی باعث تورم و التهاب لثه‌ها شده و آن‌ها را حساس‌تر و مستعد خونریزی(ژنژیویت بارداری) می‌کند. همچنین، هورمون‌ها می‌توانند باعث تغییر در بافت‌های نگهدارنده دندان شوند که ممکن است منجر به لق شدن دندان‌ها یا درد در ناحیه دندان و لثه شود.

2. افزایش جریان خون و حساسیت دندان‌ها

افزایش جریان خون در بدن می‌تواند باعث حساسیت بیشتر دندان‌ها به غذاهای گرم، سرد یا شیرین شود؛ در نتیجه، ممکن است زنان باردار درد یا ناراحتی بیشتری در این ناحیه احساس کنند.

3. تهوع صبحگاهی

یکی از مشکلات شایع در اوایل بارداری، تهوع و استفراغ مکرر است. اسید معده، که در هنگام استفراغ به دهان می‌رسد، به تدریج مینای دندان را فرسوده کرده و باعث افزایش حساسیت دندان‌ها و حتی پوسیدگی آن‌ها شود. اگر حالت تهوع در بارداری شدیدی دارید، مطالعه مقاله آن به شما کمک خواهد کرد.

4. کمبود مواد مغذی و تأثیر آن بر سلامت دندان

در دوران بارداری، بدن نیاز بیشتری به کلسیم، ویتامین D و سایر مواد مغذی دارد؛ کمبود این مواد باعث ضعیف شدن مینای دندان‌ها و افزایش احتمال پوسیدگی شود. رژیم غذایی نامناسب و عدم مصرف کافی مواد مغذی ممکن است یکی از دلایل دندان درد در این دوران باشد. برای آشنایی با بهترین رژیم غذایی بارداری، مقاله آن را می‌توانید مطالعه کنید.

5. تغییر عادات غذایی و تأثیر آن بر دندان‌ها

زنان باردار معمولا میل بیشتری به مصرف غذاهای شیرین و کربوهیدرات‌ها دارند؛ افزایش مصرف قند و مواد نشاسته‌ای همراه با کاهش سطح بزاق(به دلیل تغییرات هورمونی)، محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها و افزایش پوسیدگی دندان ایجاد می‌کند. این موضوع می‌تواند منجر به دندان درد شدید و دیگر مشکلات دهانی شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد ویار بارداری

آیا دندان درد از علائم بارداری است؟

دندان درد مستقیما از نشانه‌های اولیه بارداری محسوب نمی‌شود؛ اما برخی از زنان ممکن است در اوایل بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش حساسیت لثه‌ها، این درد را حس کنند. با مطالعه مقاله علائم اولیه بارداری با این نشانه‌ها بیشتر آشنا شوید.

دندان درد در بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟

درد دندان در بارداری معمولا از اوایل سه ماهه اول یا دوم بارداری شروع می‌شود؛ اما زمان دقیق آن در هر زن باردار متفاوت است. در این دوره، تغییرات هورمونی به اوج خود می‌رسند، نیاز جنین به کلسیم افزایش می‌یابد و مشکلات لثه بیشتر خود را نشان می‌دهند.

اگر درد دندان از همان هفته‌های اول شروع شد یا شدت گرفت، بهتر است به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.

1. سه ماهه اول(هفته‌های 1 تا 13)

در این دوران، تغییرات هورمونی(افزایش استروژن و پروژسترون) باعث التهاب و حساسیت لثه‌ها می‌شود. همچنین، در این دوران، تهوع صبحگاهی و استفراغ مکرر می‌تواند به مینای دندان آسیب زده و بر میزان حساسیت آن‌ها بیافزاید. جهت آگاهی بیشتر مقاله سه ماهه اول بارداری را مطالعه فرمایید.

2. سه ماهه دوم(هفته‌های 14 تا 27)

افزایش حجم و گردش خون بیشتر در بدن می‌تواند موجب متورم شدن لثه‌ها و دندان درد شود. در این دوران، میل بیشتر به مصرف مواد قندی، ممکن است خطر پوسیدگی را افزایش دهد. در مقاله راهنمای کامل سه ماهه دوم بارداری به بررسی جامع علائم و مراقبت‌های لازم این دوران پرداخته‌ایم. شاید هنوز برای شما سوال باشد که چه موادغذایی برای دوران بارداری مفید هستند، یا چه رژیمی سلامت مادر و جنین را تضمیم می‌کند؟ ما در اپلیکیشن ایمپو با ارائه رژیم‌های غذایی بارداری بر اساس سن بارداری و جنین، وضع سلامتی و وزن مادر، رعایت یک تغذیه سالم و مفید را برای شما راحت‌تر کرده‌ایم. کافی است اپلیکیشن ایمپو را نصب کرده تا به رژیم‌ها، فعالیت‌های مفید دوران بارداری و انواع توصیه‌های تخصصی پزشکان دسترسی داشته باشید.

یه مادر ایمپویی، یه مادر آگاهه ؛ایمپو رو نصب کن تا با توصیه‌های آگاهی بخشش در این مسیر همراهت باشه!

نصب اپلیکیشن ایمپو

3. سه ماهه سوم(هفته‌های 28 تا 40)

در برخی موارد، افزایش فشار خون و گردش خون بیشتر ممکن است به صورت غیرمستقیم در سلامت دندان‌ها و افزایش حساسیت لثه نقش داشته باشد. همچنین، خستگی و تغییر رژیم غذایی در اواخر بارداری می‌تواند وضعیت دندان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

دندان درد در ماه هشتم بارداری، نسبتا شایع است. در این مرحله، بدن همچنان تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی را تجربه می‌کند؛ به طور کلی، در سه ماهه سوم بارداری، جنین بزرگ‌تر شده و ممکن است تغییراتی در گردش خون و تعادل بدن ایجاد کند که می‌تواند روی سلامت عمومی، از جمله سلامت دندان‌ها، تأثیر بگذارد. 

دندان درد در بارداری و جنسیت جنین 

در برخی باورهای سنتی گفته می‌شود که اگر مادر در دوران بارداری بیشتر دچار مشکلات دندانی و لثه شود، ممکن است جنین دختر باشد. این باور بر این فرض استوار است که هورمون‌های دختران باعث کاهش کلسیم مادر شده و سلامت دندان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ اما این باور هیچ پایه علمی ندارد و تاکنون هیچ مطالعه پزشکی این ارتباط را تایید نکرده است.

در مقاله‌های علائم بارداری دختر و علائم بارداری پسر به بررسی کامل این باورهای سنتی پرداخته‌ایم.

دندان درد در بارداری خطرناک است؟

بله! دندان درد در بارداری می‌تواند خطر داشته باشد، به خصوص اگر به دلیل عفونت، پوسیدگی شدید یا بیماری‌های لثه رخ دهد. مشکلات دندان‌ها در دوران بارداری نه تنها بر سلامت مادر تاثیر می‌گذارند، بلکه ممکن است برای جنین نیز خطراتی ایجاد کنند.

از جمله خطرات دندان درد درمان‌نشده در بارداری می‌توان موارد زیر را نام برد:

1. عفونت دندان و لثه

پوسیدگی‌های عمیق یا عفونت‌های لثه(پریودنتیت) ممکن است باعث ورود باکتری‌ها به جریان خون شوند که این موضوع، خطر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش می‌دهد.

2. افزایش التهاب بدن

بیماری‌های لثه باعث تولید مواد التهابی در بدن می‌شوند که ممکن است بارداری را تحت تاثیر قرار دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که بیماری‌های لثه با افزایش احتمال زایمان زودرس مرتبط هستند.

3. مشکلات تغذیه‌ای

اگر درد دندان شدید باشد، ممکن است مادر نتواند به درستی غذا بخورد که این موضوع می‌تواند منجر به کمبود مواد مغذی ضروری مانند کلسیم، ویتامین دی و پروتئین برای رشد جنین شود.

4. تشدید تهوع و استفراغ بارداری

درد دندان ممکن است باعث تحریک بیشتر تهوع شود، به خصوص اگر مسواک زدن برای مادر مشکل باشد. این حالت می‌تواند خطر فرسایش مینای دندان و پوسیدگی را افزایش دهد.

پیشنهاد می‌کنیم، پیش از اقدام به بارداری با انجام آزمایشات قبل بارداری سلامت بدن خود را بررسی کرده تا از بروز هرگونه خطر احتمالی در این دوران جلوگیری کنید.

درمان سریع دندان درد در بارداری چیست؟

اگر به دنبال درمان دندان درد در بارداری هستید، که به سادگی تسکین پیدا نمی‌کند، بهتر است هرچه سریع‌تر به یک دندانپزشک مراجعه کنید. پس از ویزیت، دندانپزشک علت درد دندان را تشخیص داده و متناسب با شرایط شما دارو و راه حل درمانی مناسب را ارائه می‌دهد.

به طور کلی بهتر است قبل از هر اقدامی با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید. در مواردی ممکن است با کشیدن دندان در بارداری درد شما تسکین یابد؛ چنانچه دسترسی به دندانپزشک ندارید می‌توانید از راهکارهای ایمن و طبیعی کمک بگیرید:

درمان خانگی دندان درد در بارداری

در دوران بارداری، برای درمان دندان درد باید از روش‌های ایمن و طبیعی استفاده کرد که به جنین آسیب نرسانند. در ادامه، چند روش خانگی موثر برای درمان دندان درد در بارداری را بررسی می‌کنیم؛ اما به خاطر داشته باشید از مصرف داروهای گیاهی بدون مشورت با پزشک پرهیز کنید:

•   آب نمک گرم

یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید و دهان خود را چند بار در روز با آن شستشو دهید؛ این کار به موجب کاهش التهاب و از بین بردن باکتری‌ها می‌شود.

• کمپرس سرد

یک کیسه یخ را داخل پارچه بپیچید و روی ناحیه دردناک(از بیرون صورت) به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرار دهید تا التهاب کاهش یافته و به بی‌حس شدن درد کمک کند.

• میخک یا روغن میخک

چند قطره روغن میخک را روی پنبه بریزید و روی دندان دردناک قرار دهید یا یک تکه میخک را بجوید؛ میخک دارای خاصیت ضدالتهابی و بی‌حس‌کنندگی طبیعی است.

• چای کیسه‌ای بابونه یا نعناع

یک چای کیسه‌ای بابونه یا نعناع را مرطوب کرده و روی ناحیه دردناک قرار دهید. بابونه خاصیت ضدالتهابی دارد و در کاهش درد موثر است.

• سیر له شده

یک حبه سیر را له کرده و کمی نمک به آن اضافه کنید، سپس روی دندان دردناک قرار دهید. سیر به دلیل خاصیت آنتی‌باکتریالی می‌تواند عفونت را کم کند.

• پیاز خام

یک تکه پیاز خام را بجوید یا روی دندان دردناک قرار دهید. پیاز دارای خواص ضدباکتریایی است و می‌تواند درد را کاهش دهد.

• ژل آلوئه‌ورا

کمی ژل آلوئه‌ورا را روی لثه و دندان بمالید تا التهاب کم شود.

• جوش شیرین

یک مقدار کمی جوش شیرین را با آب مخلوط کرده و با آن دهان خود را شستشو دهید. این محلول می‌تواند التهاب را کم کرده و به کاهش درد کمک کند.

• اجتناب از مصرف غذاهای محرک

از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های بسیار داغ، سرد، شیرین و اسیدی خودداری کنید، زیرا می‌توانند درد را افزایش دهند.

برای دندان درد در بارداری چه دارویی بخوریم؟

در حاملگی، مصرف دارو باید با احتیاط انجام شود تا به جنین آسیبی نرسد؛ از این رو، برای درمان دندان درد در بارداری برخی از داروها ایمن در نظر گرفته می‌شوند، اما همیشه قبل از مصرف، با پزشک مشورت کنید. از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مسکن‌های ایمن

استامینوفن(پاراستامول)، ایمن‌ترین گزینه برای کاهش درد در تمام مراحل بارداری است. استامینوفن کدئین‌دار(در صورت نیاز و با تجویز پزشک) فقط در صورت شدت درد و برای مدت کوتاه مصرف شود.

• داروهایی ممنوع

داروهای ممنوع برای درمان دندان درد در بارداری به شرح زیر است:

1. ایبوپروفن و ناپروکسن: ممکن است باعث مشکلات قلبی در جنین شوند.

2. آسپرین: خطر خونریزی را افزایش می‌دهد.

3. ژلوفن(ایبوپروفن مایع): در سه ماهه سوم بارداری ممنوع است.

4. کورتون‌ها و داروهای ضدالتهابی قوی: فقط با تجویز پزشک و در شرایط خاص مصرف شوند.

• آنتی بیوتیک برای دندان درد در بارداری

مصرف آنتی‌بیوتیک نیز باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. برخی آنتی‌بیوتیک‌ها برای مادر و جنین بی‌خطر هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است عوارض جانبی داشته باشند.

آنتی‌بیوتیک‌های ایمن برای دندان درد در بارداری به صورت زیر هستند:

1.  آموکسی‌سیلین(Amoxicillin)، معمولا در تمام مراحل بارداری استفاده می‌شود.

2. آزیترومایسین(Azithromycin)، یک گزینه مناسب در صورت حساسیت به پنی‌سیلین به شمار می‌رود.

3. کلیندامایسین(Clindamycin) برای عفونت‌های شدیدتر و در صورت حساسیت به آموکسی‌سیلین تجویز می‌شود.

آنتی‌بیوتیک‌های غیر مجاز برای دندان درد در بارداری شامل موارد زیر است:

1. تتراسایکلین(Tetracycline)، ممکن است باعث تغییر رنگ دندان‌های جنین شود.

2.   داکسی‌سایکلین (Doxycycline)، خطر آسیب به رشد استخوان جنین را دارد.

3.   سیپروفلوکساسین و لووفلوکساسین می‌توانند روی رشد مفاصل جنین تاثیر بگذارند.

• ژل مسکن دندان درد در بارداری

در حاملگی، استفاده از ژل‌های مسکن دندان باید با احتیاط انجام شود. برخی از ژل‌های بی‌حسی موضعی حاوی مواد بی‌خطر هستند، اما برخی دیگر ممکن است برای جنین مضر باشند.

ژل‌های مجاز برای دندان درد در بارداری شامل:

1. ژل لیدوکائین۲٪(Lidocaine Gel): استفاده از ژل یا اسپری لیدوکائین برای دندان درد در بارداری با احتیاط و تحت نظر پزشک و با دوز پایین مجاز است؛ اما مصرف بیش‌ از حد آن ممکن است فشار خون را تغییر داده و برای جنین خطرناک باشد.

2.  ژل بنزوکائین(Benzocaine Gel)، برخی منابع آن را بی‌خطر می‌دانند، اما مصرف زیاد توصیه نمی‌شود.

ژل‌هایی که باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنید:

1. ژل‌های حاوی سالیسیلات(مشابه آسپرین) ممکن است باعث بروز عوارض شود.

2.  ژل‌هایی با درصد بالای لیدوکائین یا اپی‌نفرین در دوز بالا می‌تواند برای جنین مضر باشد.

آیا دندانپزشکی در بارداری ایمن است؟

بله، مراجعه به دندانپزشک در بارداری کاملا ضروری و بی‌خطر است، به شرطی که مراقبت‌های لازم رعایت شود. در حقیقت، عدم درمان مشکلات دهان و دندان می‌تواند خطرات بیشتری برای مادر و جنین ایجاد کند. درمان‌های دندانپزشکی مانند معاینه و جرم‌گیری در هر سه ماهه بارداری بی‌خطر است.

در صورت نیاز به عصب‌کشی دندان در بارداری، سه ماهه دوم بهترین زمان برای انجام آن است. اطلاعات بیشتر درباره دندان پزشکی در بارداری را در مقاله مربوطه مطالعه فرمایید.

در برنامه بارداری ایمپو، به صورت هفتگی، تمامی ویزیت‌های دوره‌ای، آزمایش‌های مهم و تاریخ‌های ضروری برای مراجعه به پزشک به شما یادآوری می‌شود تا بتوانید از سلامت جنین خود مراقبت کنید. همچنین، می‌توانید نشانه‌های خود را به صورت روزانه در ایمپو ثبت کنید، تا با توجه به آن‌ها برای شما توصیه‌های تخصصی و رژیم غذایی نمایش داده شود.

با توصیه‌های ایمپو بهت یادآوری می‌کنیم تا سلامت خودت و نوزادت رو اولویت قرار بدی.

نصب اپلیکیشن ایمپو

راهکارهای پیشگیری از دندان درد در بارداری

به منظور کاهش خطر دندان درد و حفظ سلامت دهان و دندان در دوران بارداری، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

1. مسواک زدن منظم حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید

2. استفاده از نخ دندان برای جلوگیری و حذف پلاک‌های بین دندانی

3. مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی سلامت دندان‌ها و لثه‌ها

4. مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم، ویتامین D و فسفر

5. پرهیز از مصرف زیاد قند و نوشیدنی‌های شیرین برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها

6. شستشوی دهان با آب یا دهان‌شویه‌های مناسب بعد از استفراغ

سخن آخر

دندان درد در دوران بارداری مشکلی رایج است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، کمبود کلسیم، التهاب لثه و رژیم غذایی ایجاد شود. این درد ممکن است بی‌خطر باش، اما در برخی موارد اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیندازد. رعایت بهداشت دهان و دندان، داشتن رژیم غذایی مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک می‌تواند از بروز مشکلات جدی جلوگیری کند.

اپلیکیشن ایمپو، با یادآوری آزمایشات ضروری، مراقبت‌های لازم، توصیه‌های تخصصی و کلینیک آنلاین در طول دوران بارداری مانند یک دوست و مشاور هوشمند و آگاه مراقب حال شماست. 

منابع

• Pmc.ncbi
• clevelandclinic.org
• verywellhealth.com