سرطان دهانه رحم چیست و چه علائمی دارد؟

سرطان دهانه رحم از آن دسته بیماری‌های شایع زنانه است که ابتدا خاموش و بی‌صدا رخ می‌دهد و سپس نشانه‌های هشداردهنده آن نمایان می‌شوند. این نوع سرطان به‌دلیل عفونت مداوم با انواع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. با انجام تست پاپ اسمیر و تزریق واکسن HPV، می‌توان علائم سرطان دهانه رحم را سریع‌تر تشخیص داد و درمان کرد. در این مقاله قصد داریم علائم سرطان دهانه رحم را بیشتر بشناسیم و سپس روش‌های پیشگیری و درمان این بیماری را بررسی کنیم.

سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم (Cervical Cancer) نوعی بیماری سرطان است که سلول‌های دهانه رحم یعنی پایین‌ترین بخش رحم که به واژن متصل می‌شود را درگیر می‌کند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در پوشش دهانه رحم به‌صورت کنترل‌نشده رشد می‌کنند.

عامل اصلی این بیماری، ویروس پاپیلومای انسانی یا همان HPV و به‌ویژه انواع پرخطر آن مثل HPV-16 و HPV-18 هستند. سرطان دهانه رحم معمولا به‌صورت تدریجی و از تغییرات پیش‌سرطانی مثل زخم دهانه رحم آغاز می‌شود؛ تغییراتی که اگر به‌موقع مشخص و درمان نشوند، به سلول‌های سرطانی تبدیل خواهند شد.

علت سرطان دهانه رحم چیست؟

«سرطان دهانه رحم» در اغلب موارد ناشی از عفونت رحم طولانی‌مدت با ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV است. این ویروس با ورود به سلول‌های دهانه رحم باعث رشد غیرعادی و کنترل‌نشده سلول‌ها می‌شود؛ هرچه سیستم ایمنی بدن ضعیف‌تر باشد، احتمال تبدیل عفونت اچ پی وی به سرطان افزایش می‌یابد.

مصرف طولانی (بیشتر از ۵ سال) قرص‌ ضد بارداری، استفاده از داروهای سقط جنین و سابقه ابتلا به بیماری‌های مقاربتی مثل کلامیدیا، ایدز، سوزاک و سفلیس از دیگر عواملی هستند که احتمال ایجاد این بیماری را افزایش می‌دهند.

علائم سرطان دهانه رحم در زنان چیست؟

عاملی که تشخیص سرطان دهانه رحم را دشوار می‌کند، واضح نبودن نشانه‌ها و علائم اولیه است؛ مگر اینکه تست پاپ اسمیر را به‌صورت دوره‌ای (هر سه سال) انجام دهید و واکسن HPV را تزریق کنید.

در ادامه، با علائم سرطان دهانه رحم در زنان آشنا می‌شویم.

علائم اولیه سرطان دهانه رحم چیست؟

یکی از مهم‌ترین علائم اولیه سرطان دهانه رحم، خون‌ریزی غیر معمول واژن است. همچنین اگر این علائم را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک متخصص انکولوژی (سرطان‌شناسی) در میان بگذارید:

• خون‌ریزی یا لکه‌بینی بعد از رابطه جنسی

• خون‌ریزی یا لکه‌بینی بین دوره‌های پریود

• خون‌ریزی یا لکه‌بینی بعد از یائسگی

• احساس درد در ناحیه کمر و لگن

• احساس درد در حین رابطه جنسی(سکس دردناک)

پیشنهاد می‌کنیم پیش از مراجعه به انکولوژیست، علائم را به‌صورت روزانه در اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید تا گزارش جامعی از وضعیت سلامت خود برای ارائه به متخصص داشته باشید. امکان مشاوره آنلاین با متخصصان در کلینیک ایمپو فراهم است و می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان، با پزشک ارتباط برقرار کنید.

علائم هشداردهنده سرطان دهانه رحم

علائم هشداردهنده سرطان دهانه رحم در مراحلی نمایان می‌شود که بیماری تا حد زیادی پیشرفت کرده است. در این مرحله، اکثر بیماران نشانه‌های زیر را تجربه می‌کنند:

• خون‌ریزی و ترشحات واژن غیرطبیعی

• کاهش وزن و بی‌اشتهایی

• خستگی و ضعف مداوم

• تغییر در عادات گوارش و روده مثل یبوست یا اسهال

• مشکل در دفع ادرار

• درد مزمن کمر و لگن

• درد شدید زیر شکم

• متورم شدن پاها

• نارسایی کلیه‌ها

• درد استخوان

• زردی و خارش پوست

علائم سرطان دهانه رحم پیشرفته

سرطان پیشرفته دهانه رحم نه‌تنها ناحیه زیر شکم و رحم، بلکه به اندام‌های مجاور مثل واژن، مثانه، رکتوم (انتهای روده بزرگ) گسترش می‌یابد. حتی ممکن است سایر قسمت‌های بدن مثل ریه‌ها، کبد و استخوان‌ها را هم درگیر کند.

درد شدید استخوان‌ها و ماهیچه‌ها، تورم و نارسایی کلیه‌ها، لخته شدن خون و فیستول واژن (اتصال غیرعادی میان دو قسمت از بدن) از جمله علائمی هستند که خبر از پیشرفت بسیار زیاد بیماری می‌دهند.

علائم سرطان دهانه رحم در زنان یائسه

علائم سرطان دهانه رحم در زنانی که وارد دوره پساقاعدگی (یائسگی) شده‌اند، چندان متفاوت از سایر گروه‌ها نیست. البته احتمال بیشتری وجود دارد که در این گروه سنی، علت خون‌ریزی رحم طولانی سرطان دهانه رحم باشد.

علائم زیر اغلب برای این دسته از زنان اتفاق می‌افتد:

• ترشح و خون‌ریزی غیرطبیعی واژینال

• رحم بزرگ‌شده

• درد هنگام رابطه جنسی

• کاهش وزن ناخواسته

• درد لگن و کمر

• دفع دردناک و دشوار ادرار

• ضعف و درد زیر شکم و پاها

علائم سرطان دهانه رحم در دختران

سرطان دهانه رحم به‌ندرت در دوران نوجوانی و جوانی یعنی قبل از ۴۰ سالگی رخ می‌دهد و معمولا زنان میانسال و سالمند را درگیر می‌کند. هرچند بهتر است اگر دختران نوجوان و جوان این علائم را مشاهده می‌کنند، با پزشک متخصص در میان بگذارند:

• خون‌ریزی و ترشحات غیرعادی واژینال

• مشکلات گوارشی

• تکرر ادرار

• احساس وجود توده

• درد لگن و کمر

• نفخ شدید

• شکم بسیار سفت و متورم

• کاهش وزن بی‌دلیل

علائم سرطان دهانه رحم زگیل تناسلی

زگیل تناسلی به‌طور مستقیم از «علائم سرطان دهانه رحم» نیست، اما انواع پرخطر ویروس HPV که این عارضه را ایجاد می‌کنند، می‌توانند به این بیماری نیز ختم شوند. اگر فردی به انواع پرخطر HPV مبتلا شود، احتمال دارد هم با زگیل تناسلی و هم تغییرات پیش‌سرطانی در دهانه رحم درگیر شود. بی‌توجهی به این اتفاق، پیشرفت این نوع سرطان را به‌دنبال خواهد داشت.

آیا سرطان دهانه رحم کشنده است؟

درصورتی‌که تشخیص و درمان سرطان دهانه رحم به‌موقع اتفاق نیفتد، متأسفانه این بیماری می‌تواند به مشکلات جدی و مرگ منجر شود. همان‌طور که گفتیم، تشخیص زودهنگام بیماری مهم‌ترین عامل کمک‌کننده است و هرچه سریع‌تر رخ دهد، پیشرفت آن با سرعت بیشتری کنترل می‌شود.

این بیماری زمانی خطرناک‌تر می‌شود که به سایر اعضای بدن مثل کبد، کلیه و ریه‌ها گسترش یابد. وقوع چنین اتفاقی باعث دشوارتر شدن روند درمان و بهبود بیمار خواهد شد.

به همین دلیل است که بر ثبت علائم روزانه‌تان در اپلیکیشن ایمپو تأکید می‌کنیم. زمانی که این کار را انجام می‌دهید، نشانه‌های پرتکرار را در گزارش سلامت ایمپو مشاهده می‌کنید و اگر نشانه غیرطبیعی و مشکوکی وجود داشته باشد، سریع‌تر برای تشخیص و شروع احتمالی روند درمان به پزشک متخصص مراجعه می‌کنید. همچنین، ایمپو به شما یادآوری می‌کند که از انجام تست پاپ اسمیر در زمان مناسب غافل نشوید.

تشخیص سرطان دهانه رحم

تشخیص این بیماری مشابه فیبروم رحم با استفاده از سونوگرافی واژینال انجام می‌شود. در این سونوگرافی، میله‌ای کوچک داخل واژن قرار می‌گیرد تا پزشک بتواند تصویر واضحی از رحم به‌دست آورد.

راه دیگر، غربالگری از طریق تست پاپ اسمیر برای بررسی سلول‌های غیرطبیعی و تست HPV برای شناسایی ویروس پرخطر است. اگر پزشک نتایج مشکوکی مشاهده کند، می‌تواند به‌سراغ معاینه کولپوسکوپی برود؛ روشی که با استفاده از یک دستگاه بزرگ‌نمایی به نام کولپوسکوپ، دهانه رحم و واژن را از نزدیک بررسی می‌کند تا ناهنجاری‌ها و علائم سرطان رحم را تشخیص دهد.

انجام این معاینات به تشخیص نوع و شدت بیماری کمک می‌کند. درصورتی‌که زودهنگام و در مراحل ابتدایی باشد، شانس موفقیت درمان و نجات جان بیمار را افزایش می‌دهد.

انواع سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم در زنان به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

• کارسینوم سلول سنگ‌فرشی (Squamous Cell Carcinoma)

 حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد ابتلا به این بیماری را دربرمی‌گیرد. ابتدا از سلول‌های سطحی دهانه رحم شروع می‌شود و در محل اتصال رحم خارجی به ناحیه داخل رحم رخ می‌دهد.

• آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma)

 این نوع سرطان از سلول‌های غده‌ای داخل کانال دهانه رحم نشأت می‌گیرد. اگرچه شیوع کمتری دارد، اما در سال‌های اخیر تا حدی افزایش یافته است.

• کارسینومای آدنوسکواموز (Adenosquamous Carcinoma)

 با نام کارسینومای مخلوط هم شناخته می‌شود و ویژگی‌های هر دو نوع قبلی را دارد.

انواع دیگری از این بیماری نیز مانند ملانوم، لنفوم و سارکوم شناسایی شده‌اند که بسیار نادر هستند و اغلب سایر بخش‌های بدن را درگیر می‌کنند.

مراحل سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم در ۴ مرحله رخ می‌دهد:

1. مرحله اول

مرحله اول معمولا بدون هیچ علامتی اتفاق می‌افتد و فقط ممکن است با نشانه‌های مبهمی مثل خون‌ریزی واژینال بین دوره‌های پریودی و درد لگن همراه باشد. سلول‌های سرطانی از سطح دهانه رحم رشد می‌کنند و به بافت‌های عمیق می‌رسند. البته هنوز به غدد لنفاوی مجاور و سایر اندام‌های بدن راه نیافته‌اند.

2. مرحله دوم

در مرحله دوم، سلول‌های سرطانی در رحم و دهانه رحم پخش شده‌اند و رشد کرده‌اند، ولی هنوز به دیواره‌های لگن، غدد لنفاوی مجاور و سایر اندام‌های بدن نرسیده‌اند. بافت اطراف رحم درگیر و علائم سرطان دهانه رحم آشکار می‌شود.

نشانه‌های دقیق‌تری مثل خون‌ریزی بعد از رابطه جنسی و یائسگی، لکه‌بینی بین دوره‌های پریودی، ترشحات خونی و غیرعادی واژن و درد شدید لگن رخ می‌دهند. این مرحله با ترکیبی از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی شانس زیادی برای بهبودی دارد و البته گاهی به عمل جراحی نیاز است.

3. مرحله سوم

مرحله سوم زمانی اتفاق می‌افتد که سرطان به قسمت تحتانی واژن و دیواره‌های لگن رسیده باشد. امکان دارد سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی هم سرایت کرده باشند، ولی اندام‌های دورتر هنوز آلوده به سرطان نشده‌اند.

علائم پیشرفت کرده‌اند و مشکل در دفع ادرار و مدفوع، کاهش وزن، تورم پا و کمردرد هم به نشانه‌ها اضافه شده‌اند. لازم است روش‌های درمانی تخصصی‌تری مثل عمل جراحی، شیمی‌درمانی، تارگت‌تراپی و رادیوتراپی داخلی و خارجی استفاده شود.

4. مرحله چهارم

مرحله چهارم سرطان دهانه رحم، سایر اندام‌های بدن مثل استخوان‌ها، ریه‌ها، مثانه و راست‌روده را هم درگیر می‌کند. سلول‌های سرطانی به خارج از لگن و غدد لنفاوی سرایت کرده‌اند و بیماری بسیار تهاجمی شده است.

نشانه‌هایی مثل خستگی و ضعف مداوم، سرگیجه، فیستول واژن، درد یا شکستگی استخوان، تنگی نفس و دفع بزاق خونی در این مرحله از بیماری بروز پیدا می‌کنند. مرحله چهارم سرطان دهانه رحم در بسیاری از موارد قابل درمان نیست، اما موارد استثناء هم وجود داشته‌اند و جای امیدواری هست.

سرطان دهانه رحم بدخیم

سرطان دهانه رحم بدخیم یعنی زمانی که سلول‌های سرطانی در دهانه رحم رشد کرده‌اند و توانایی تهاجم به بافت‌های اطراف و گسترش به سایر نقاط بدن را دارند. این نوع سرطان می‌تواند به بافت لگن، غدد لنفاوی و سایر اعضای بدن منتقل شود.

امکان درمان و شانس بهبودی در این نوع سرطان به عوامل مختلفی مثل نوع و مرحله بیماری بستگی دارد. تشخیص و درمان زودهنگام، نمونه‌برداری و بررسی شدت بیماری در این مرحله بسیار حیاتی می‌شود تا بیشترین شانس بهبودی را برای بیمار فراهم کند.

بهترین درمان سرطان دهانه رحم چیست؟

درمان موثر سرطان دهانه رحم بسته به مرحله و شدت بیماری متفاوت است، اما متخصصان انکولوژی معمولا ترکیب تعدادی از روش‌های زیر را پیش می‌برند:

• عمل جراحی برای برداشتن رحم و غدد لنفاوی اطراف آن

• پرتودرمانی و شیمی‌درمانی برای نابودی سلول‌های سرطانی

• رادیوتراپی برای تقویت اثربخشی درمان

• درمان‌های هدفمند و تجویز دارو

• ایمونوتراپی و تقویت سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سلول‌های سرطانی

سرطان دهانه رحم و رابطه زناشویی

ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان دهانه رحم کاملا بر زندگی زناشویی و کیفیت رابطه جنسی تاثیر می‌گذارد. خشکی واژن، ضعف بدنی بیمار و اضطراب و افسردگی ناشی از بیماری باعث دشواری در رابطه جنسی می‌شود و دخول را دردناک می‌کند؛ به‌ویژه برای کسانی که پرتودرمانی داشته‌اند.

کاهش میل جنسی در بسیاری از زنان مبتلا دیده می‌شود که به‌خاطر تغییرات هورمونی و خستگی مزمنی است که تجربه می‌کنند. پیشنهاد می‌کنیم در چنین شرایطی از یک متخصص سلامت جنسی یا زوج‌درمانگر کمک بگیرید تا کیفیت ارتباط زناشویی را بهبود دهید.

پیشنهاد می‌کنیم زمانی که درگیر چنین بحرانی هستید، روی لذت‌های غیرجنسی مثل نوازش و ماساژ تمرکز کنید. مهم است که احساس نزدیکی و محبت را بین خود حفظ کنید و آزادانه از احساساتتان حرف بزنید. انجام چنین کارهایی بسیار بیشتر از برقراری رابطه جنسی به ایجاد حس صمیمیت و دریافت حمایت کمک می‌کند.

سرطان دهانه رحم به‌خودی‌خود واگیردار نیست، اما ویروس HPV که عامل اصلی این بیماری است، از طریق رابطه جنسی به طرف مقابل منتقل می‌شود. توصیه می‌کنیم در این باره با پزشک متخصص صحبت کنید و مطمئن شوید که در مرحله فعلی بیماری، برقراری رابطه جنسی مشکلی ایجاد نمی‌کند.

چه افرادی بیشتر در معرض سرطان دهانه رحم هستند؟

زنانی که شرایط زیر را دارند، بیشتر در معرض سرطان دهانه رحم هستند:

• ابتلا به انواع پرخطر ویروس HPV

• شروع زود هنگام فعالیت جنسی، به‌ویژه قبل از ۱۸ سالگی

• داشتن شرکای جنسی متعدد

• سیگار کشیدن و استعمال دخانیات

• ضعف سیستم ایمنی

• سابقه خانوادگی سرطان تخمدان و دهانه رحم

• استفاده طولانی‌مدت از قرص‌های ضدبارداری

• استفاده از قرص‌های سقط جنین

• مصرف داروهای هورمونی در دوران بارداری

• ابتلا به چاقی، دیابت و فشار خون بالا

• ابتلا به مشکلات هورمونی

درصورتی‌که هرکدام از این شرایط را دارید، غربالگری منظم و انجام آزمایش پاپ اسمیر را جدی بگیرید و از تزریق واکسن HPV غافل نشوید. همچنین اگر با مشکلاتی مثل التهاب دهانه رحم درگیر هستید، حتما به پزشک مراجعه کنید؛ چون این عارضه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهد.

سن ابتلا به سرطان دهانه رحم

سن شایع ابتلا به سرطان دهانه رحم معمولا بین ۳۵ تا ۶۹ سالگی است، اما در سنین بالاتر و پایین‌تر هم احتمال درگیری با این بیماری وجود دارد. بیشترین میزان شیوع این بیماری در بین زنان ۵۰ تا ۶۰ ساله است. به همین خاطر است که تأکید می‌کنیم انجام معاینات منظم، پاپ اسمیر و آزمایش HPV را به‌خصوص بعد از ۳۰ سالگی جدی بگیرید.

پیشگیری از سرطان دهانه رحم 

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم، اقدامات زیر را به بخش جداناپذیری از سبک زندگی‌تان تبدیل کنید تا ریسک بیماری را تا حد امکان پایین بیاورید:

• انجام دوره‌ای آزمایش پاپ اسمیر ( هر سه سال)

• تزریق واکسن HPV

• معاینه منظم و غربالگری ویروس HPV

• رعایت بهداشت جنسی

• پرهیز از استعمال دخانیات

• سبک زندگی سالم

• رابطه جنسی ایمن و استفاده از کاندوم

سخن پایانی

در این مقاله گفتیم که سرطان دهانه رحم یکی از بیماری‌های شایع در بین زنان که به‌خاطر عفونت طولانی‌مدت با انواعی از ویروس HPV ایجاد می‌شود. همچنین، مهم‌ترین علائم سرطان دهانه رحم را بررسی کردیم که مواردی از جمله خون‌ریزی و لکه‌بینی غیرطبیعی، احساس درد در حین رابطه جنسی و درد لگن و کمر هستند.

فراموش نکنید که تشخیص سریع بیماری و شروع به‌موقع درمان، مهم‌ترین برگ برنده در شکست سرطان دهانه رحم است. کاری که می‌توانید با ثبت روزانه علائم به‌راحتی با کمک اپلیکیشن ایمپو انجام دهید. کلینیک ایمپو امکان مشورت با پزشک متخصص زنان را نیز برایتان فراهم کرده است تا دسترسی شما به متخصصان از همیشه آسان‌تر باشد.

منابع

Cancer Research / Health / National Cancer Institute