با نوروفیدبک چه اختلالات درمان می‌شود؟
در این مقاله میخوانید:
شما یا اطرافیانتون ممکنه درگیر یکسری از اختلالات روحی و ذهنی مانند: وسواس، اضطراب، افسردگی، اختلال خواب و… باشین.
شاید اولین راهی که برای برطرف کردن این دست مشکلات به ذهنتون برسه مراجعه به روان‌درمانگر، روان‌پزشک یا مصرف طولانی مدت دارو باشه تا بلکه این اختلالات کمرنگ تر بشه در حالی که خیلی از افراد هستند که هیچ تمایلی به مصرف دارو ندارن.
تکنولوژی در این مورد هم به کمک ما اومده تا بتونیم بدون مصرف دارو با استفاده از دستگاه نوروفیدبک برخی اختلالات روحی و روانی رو درمان کنیم.
ما در این مقاله به معرفی یکی از جدیدترین و کم عارضه ترین روش هایی که با کمک اون میشه بدون مصرف دارو این اختلالات ذهنی رو بهبود داد خواهیم پرداخت. پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشین تا همه چیز در مورد نوروفیدبک (نوروتراپی) رو بدونین.
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک به معنی آموزش مستقیم عملکرد مغزه. در این روش با کمک کاربرد دستگاه نورو، مغز یاد می‌گیره که کارآمدتر عمل کنه. پزشک لحظه به لحظه عملکرد مغز رو می‌بینه و به مراجعه‌کننده نشون میده و برای تغییر فعالیت مغز به الگوهای مناسب‌تر پاداش میده.
اجازه بدید با کمک یک مثال موضوع رو شفاف‌تر کنیم:
ممکنه براتون پیش اومده باشه که نزدیکانتون یا دوستانتون به شما گفته باشن که مدتیه احساس بی‌قراری میکنن، در کارهاشون تمرکز کافی ندارن یا اینکه بیش از حد نگران هستن و اضطراب دارن.
شما هم نهایتا به گفتن کلمه “آروم باش” یا “سعی کن به چیزی فکرنکنی تا بتونی بیشتر روی کارهات تمرکز کنی” اکتفا کردین.
ولی گفتن این جملات به تنهایی کافی نیست و تاثیر چندانی هم نداره. در عوض با کمک این روش درمانی نوین، این امکان به وجود اومده که ما بتونیم به زبان خود مغز با مغزمون صحبت کنیم.
نوروفیدبک یه روش درمانی جدیده که مغز رو تشویق می‌کنه تا الگوهای فعالیت سالم‌تری ایجاد کنه. هدف از این رویکرد درمانی تغییر طرز فکر و احساسات شما نیست، بلکه تغییر مغز شما برای عملکرد بهتره. به زبون ساده میشه گفت این روش تلاش می‌کنه تا مشکل رو از ریشه حل کنه.
تا به امروز مطالعات زیادی در مورد درمان نوروفیدبک و اثر بخشی اون در درمان بسیاری از بیماری‌ها انجام شده. نوروفیدبک هم مانند روش‌های درمانی، مزایا و معایب خاص خودش رو داره. بااین وجود نوروفیدبک به عنوان یه درمان مکمل و جایگزین برای بسیاری از اختلالات مغزی شناخته شده.
با نوروتراپی چه اختلال‌هایی بهبود می‌یابند؟
نوروفيدبک می‌تونه مکملی برای درمان‌های شناختی رفتاری (CBT) و درمان‌های دارویی محسوب بشه. از جمله اختلال‌هایی که نوروتراپی در درمان اون‌ها نقش موثری داره، می‌تونیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افسردگی؛
- بیش فعالی بزرگسالان و کودکان
- میگرن؛
- استرس؛
- اضطراب اجتماعی؛
- کنترل خشم؛
- جلوگیری از وسوسه در سوء مصرف مواد؛
- اختلال در یادگیری؛
- مشکلات خواب؛
- افزایش تمرکز و حافظه؛
- وسواس فکری وعملی؛
- دردهای مزمن؛
- و…
نوروبیوفيدبک نوعی ابزار جدید و نوین برای بهبود اختلالات روان‍پزشکیه که از اون برای اندازه‌گیری و ارزیابی فعالیت‌های عصبی مربوط به مغز استفاده میشه.
شناخت امواج مغز انسان
4 موج اصلی در مغز ما وجود داره:
- امواج دلتا که در شکل‌گیری خواب عمیق موثر هستند؛
- امواج تتا که در زمان پیش از خواب (خواب آلودگی) بیشتر شاهد اون‌ها خواهیم بود؛
- امواج آلفا که در زمان آرامش بیشتر در مغز مشاهده می‌شن؛
- امواج بتا که در طول فعالیت‌های روزمره، تفکر و … ایجاد می‌شن؛
میزان هریک از این امواج در بخش‌های مختلف مغز، حالات و عملکرد ما رو ترتیب میده؛ مثلا ممکنه بالا بودن میزان امواج بتا منجر به اختلالات روانی همچون اضطراب یا وسواس بشه.
در جریان جلسات درمانی با نوروفیدبک تلاش میشه تا مغز بتونه کم و زیاد شدن این امواج رو با روش یادگیری با کمک پاداش کنترل کنه.
در ادامه به بررسی دقیق‌تر رویکرد درمانی نوروفیدبک خواهیم پرداخت.
شیوه درمان با نوروفیدبک چگونه است؟
قبل از شروع جلسه درمان ابتدا بیمار مراحل ارزیابی اولیه رو انجام میده و نتیجه ارزیابی بسته به وضعیت بیمار تعیین میشه؛ به عنوان مثال: هدف از درمان کم کردن میزان اضطراب و استرسه.
بعد از ارزیابی اولیه و ثبت نتیجه امواج مغزی، پزشک الکترودها رو روی سر بیمار میگذاره و پس از تنظیم اون‌ها ممکنه برای بیمار با شروع آموزش نوروفیدبک، فیلم بذاره تا تماشا کنه، یه بازی ویدیویی انجام بده یا به موسیقی گوش بده.
وقتی که پزشک در ارزیابی اولیه تشخیص بده که فعالیت امواج مغزی بیمار به هدف درمان رسیده مغز با بازخورد مثبت پاداش می‌گیره.
به عنوان مثال بیمارانی که مبتلا به اضطراب هستن، زمانی که مغزشون امواج آلفای آهسته‌تر و کمتر از امواج بتا تولید می‌کنه با یه صفحه فیلم بزرگ‌تر، امتیاز بالاتر در بازی، ویدیو یا بازخورد صوتی دریافت میکنن.
ثبت فعالیت الکتریکی مغز به نظارت بر امواج مغزی بیمار و دادن بازخورد مثبت در صورت رسیدن به هدف درمان ادامه میده. در جلسات درمان فرصتی به مغز داده میشه تا خودشو اصلاح کنه و پاداش بگیره.
روند یادگیری مغز در نوروفیدبک ممکنه به صورت نیمه هشیار، هشیار یا با تقویت ویژگی انعطاف‌پذیری در مسیرهای عصبی مغز باشه.
عوارض نوروفیدبک
مانند هر روش درمانی نوروفیدبک هم ممکنه عوارضی رو به همراه داشته باشه. بعضی از افراد ممکنه با نوروفیدبک ناسازگار باشن. البته احتمال بروز عوارض جانبی زیر نظر پزشک با تجربه کاهش پیدا می‌کنه. اکثر بیماران عوارض جانبی رو تجربه نمی‌کنن.
با این حال واکنش‌های نادری ممکنه مشاهده بشه که شامل موارد زیر هستند:
- اضطراب یا افسردگی؛
- سردرد یا سرگیجه؛
- اختلال شناختی؛
- خواب آلودگی؛
- تنش عضلانی؛
- اضطراب اجتماعی؛
- انرژی کم یا خستگی؛
عوارض جانبی که رخ میده معمولاً کوتاه مدت هستن و در عرض 24 تا 48 ساعت برطرف میشه. برای بیماران مبتلا به ADHD (اختلال کم‌توجهی-بیش فعالی بزرگسالان) این عارضه جانبی تنها در حدود 1 تا 3% از بیماران رو درگیر می‌کنه.
مهمه که بیماران عوارض جانبی رو به پزشک خود گزارش بدن تا اون‌ها بتونن درمان رو اصلاح کنن. تا زمانی که شما با یه پزشک متخصص کار می‌کنین نباید هیچ گونه علائم یا عواقب طولانی مدت داشته باشین.
مدت زمان و طول درمان نوروفیدبک
تغییرات در مغز معمولا به آرامی و در طول زمان اتفاق میفته به همین دلیل، برای دست‌یابی به تغییرات طولانی‌مدت در علائم و عملکرد مغز، جلسات زیادی مورد نیازه.
مثل یک برنامه‌ی ورزشی و یا هر درمان دیگه، بهتره تمرینات نوروفیدبک رو در یه برنامه منظم معمولاً ۲ تا ۳ بار در هفته به صورت یک روز در میون انجام بدین. معمولا مدت زمان جلسات بین ۳۰ تا ۴۵ دقیقه است.
حداقل تعداد جلسات نوروتراپی 10 جلسه است و دوره کاملی که برگشت ناپذیره 30 جلسه هست که ممکنه در بعضی از مواقع طول تعداد جلسات طبق نظر پزشک کمتر یا بیشتر بشه.
ذکر این نکته ضروریه که در هر زمانی که دوره درمانی نوروفيدبک ناقص بشه و به اتمام نرسه سبب عود نشانه‌ها و علائم میشه.
این روش درمانی نوعی یادگیری هست که مغز تحت اون خودش رو به بهترین شکل ممکن تنظیم می‌کنه. برای داشتن یه درمان کامل علاوه بر رعایت کردن ترتیب جلسات، همکاری خانواده و رعایت تمامی دستورات و راهنمایی‌های درمانگر ضروریه.
دقت کنین که تغییرات حاصل از نوروفيدبک در چند جلسه اول قابل رویت نیست چون هر نوعی فرآیند یادگیری نیاز به زمان داره.
پاسخ به سوالات متداول
ما در این بخش به سوالات پرتکرار و مهمی که ممکنه براتون پیش بیاد، پاسخ میدیم. در صورتی که سوال شما در بین این سوالات متداول نبود، می‌تونید از طریق اپلیکیشن ایمپو به صورت مستقیم با روان‌شناسان و روان‌پزشکان تیم ما ارتباط برقرار کنید و سوالات خودتون رو مطرح کنید. همکاران ما در سریع‌ترین زمان ممکن پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.
بهترین سن برای نوروفیدبک تراپی
استفاده از روش درمانی نوروفیدبک برای کودکان بالای ۵ سال و افراد زیر ۷۰ سال کارایی داشته و مناسبه. نوروفیدبک تراپی در مورد کودکانی که اختلال در یادگیری، بیش‌فعالی یا عدم توجه و تمرکز دارن (مخصوصا در سنین دبستان) می‌تونه بیشترین باز خورد رو داشته باشه.
نتیجه درمانی حاصل از نوروفیدبک بعد از چه مدت نمایان می شود؟
پیشرفت اولیه در طی ۷ جلسه اول قابل مشاهده است و موج بعدی پیشرفت در جلسه ۱۰ مشخص میشه. فرد معمولا چون در جریان درمان تدریجی قرار می‌گیره، احساس می‌کنه که روند درمان کند پیش میره؛ در صورتی که نقشه مغزی و بررسی‌ها نتایج خوبی رو نشون میده. در طول درمان‌های بیشتر از ۲۰ جلسه، اطرافیان فرد تغییرات رو به وضوح مشاهده می‌کنند.
چه کسانی میتوانند از نوروفیدبک استفاده کنند؟
روش درمانی نوروفیدبک در افراد سالم سبب بهبود عملکرد، کاهش استرس و افزایش سطح توجه میشه. اکثر ورزشکاران، نخبگان، نوازندگان و مجریان از این روش استفاده میکنن تا مهارت های خودشون رو در زمینه‌های موردنظر ارتقا بدن.
نوروفیدبک تراپی از جهتی برای درمان مشکلات خاصی مثل وزوز گوش، دندون قروچه، شب ادراری، سکته مغزی و … کاربرد داره.
معمولا محدودیت خاصی برای کاربرد این روش وجود نداره مگر اینکه که پزشک با مطالعه سوابق پزشکی شما، شما رو از انجام این روش درمانی منع کنه.
میشه گفت بدترین اتفاق ممکن در روند درمان نوروفیدبک عدم نتیجه‌بخشی اونه نه بیشتر!
آیا نوروفیدبک می تواند باعث تشنج شود؟
خیر نیازی به نگرانی در این مورد نیست؛ چون یه مداخله غیرمستقیمه و باعث تشنج نمیشه. تحریک مغز از طریق افزایش مهارت‌های ذهنی انجام میشه و عوارضی به همراه نداره.
آیا این روش درمانی صد درصد نتیجه می دهد؟
در حیطه پزشکی هیچ وقت ۱۰۰ % وجود نداره و هیچ تضمینی برای درمان قطعی داده نمیشه؛ ولی تجربه نشون داده که در اختلالاتی که از اون‌ها حرف زدیم، حال بیماران حدود ۶۰ تا ۷۰% بهبود پیدا کرده.
آیا بیوفیدبک همان نوروفیدبک است؟
نوروفیدبک نوع تخصصی‌تر از بیوفیدبکه. بیوفیدبک به یه تکنیک آموزشی اشاره داره که فرد یاد می‌گیره تا عملکردهای خاص بدن مانند ضربان قلب و فشار خون رو تنظیم کنه. نوروفیدبک رو به عنوان نوروتراپی، نوروبیوفیدبک و بیوفیدبک EEG هم می‌شناسند.
آیا نتایج جلسات نوروفیدبک ماندگار هستند؟
بله. به همون روشی که شما مهارت جدیدی مانند رانندگی با ماشین رو یاد گرفتین، بیماران نیز درمانشون رو تموم میکنن و معمولاً نیازی به درمان مجدد ندارن. با این حال، بعضی از افراد ترجیح میدن که به صورت دوره‌ای به عنوان یه «تنظیم» جلسات درمانی خودشون رو ادامه بدن.
آیا نوروتراپی شخصیت من را تغییر می دهد؟
خیر. جلسات آموزشی نوروفیدبک برای کمک به ارتباطات مغزی طراحی شده تا به طور موثرتر ارتباط برقرار شه و متعادل بمونه. این درمان می‌تونه شما رو آروم‌تر و انعطاف‌پذیرتر کنه و قرار نیست سرگرمی‌ها، علایق یا شخصیت شما را تغییر بده.
هزینه روش درمانی نوروفیدبک چقدره؟
هزینه درمان به این روش به عوامل مختلفی مثل تعداد جلسات درمانی، سطح تخصص درمانگر، نوع دستگاه مورد استفاده در درمان و.. بستگی داره. با این حال این روش درمانی جزو درمان‌های بسیار گرون‌قیمت طبقه‌بندی نمیشه و در دسترس بیشتر افراد جامعه است.
سخن نهایی
- نوروفیدبک روشی جدید برای پژوهش در حیطه فعالیت‌های مغز و امیدی برای کنترل مشکلات روانی وارتقای عملکرد مغزه. با کمک این روش سعی میشه مغز جهت عملکرد در بهترین روش ممکن طبق سیستم پاداش‌دهی آموزش داده بشه.
- هم اکنون مطالعات بالینی و پژوهش‌های مرتبط زیادی در این مورد در جریانه. نتایج مطالعات بالینی برای نوروفیدبک تاکنون متناقض یا غیر متقاعد کننده بوده؛ بنابراین نیازه تا از جنبه‌های مختلف، مطالعات دقیق‌تر و گسترده‌تر در این مورد انجام بشه.
- ممکنه تا چند سال دیگه نوروفیدبک به عنوان نسل جدیدی از درمان‌های ذهن و عملکرد، جایگاه اول رو در بین روش‌های درمانی پیدا کنه.
لطفا اگه شما هم تجربه‌ای در این مورد دارین توی بخش نظرات برامون بنویسید.
