درد لگن در بارداری چگونه است و چرا رخ می‌دهد؟

درد لگن در بارداری از عوارض معمولی و رایج بارداری است که اکثر مواقع جای نگرانی ندارد. پس اگر دردی مبهم یا تیز و مشابه دردی پریودی را در سمت چپ یا راست لگن خود احساس می‌کنید، باید بگوییم که شما تنها نیستید. تغییرات هورمونی، رشد جنین، جابه‌جایی اندام‌ها و حتی یبوست، همگی می‌توانند باعث احساس درد در ناحیه لگن شوند؛ اما همانند هر ناراحتی دیگری در زمان بارداری، درد لگن شدید نیز ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشند. با وجود اینکه این درد معمولاً امری طبیعی است اما تجربه درد لگن شدید، غیرقابل تحمل و همراه با علائمی مانند تب یا خون‌ریزی در اوایل بارداری یا نزدیک به پایان آن نیاز به بررسی پزشک متخصص دارد. 

در این مقاله، به تمام آنچه باید درباره دلایل لگن‌درد در بارداری، زمان شروع و روش‌های تسکین و درمان آن بدانید می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم به سوالات شما در این باره پاسخ دهیم.

لگن درد در بارداری نشانه چیست؟

درد لگنی در بارداری معمولاً امری طبیعی و بی‌خطر است. فراموش نکنید که در زمان بارداری بدن شما تحت تاثیر تغییرات بسیاری قرار می‌گیرد، به طوری که رباط‌ها کشیده می‌شوند، سطح هورمون‌ها تغییر می‌کند و اندام‌های داخلی بدن برای ایجاد فضا بیشتر برای رشد رحم جابه‌جا می‌شوند. تمام این عوامل می‌توانند سبب علائمی مانند درد لگن یا درد مثانه در بارداری شوند. علاوه بر آن، دلایل زیاد دیگری برای بروز درد لگن در بارداری وجود دارد که در ادامه به شایع‌ترین آن‌ها، از دلایل بی‌خطر تا وضعیت‌های جدی‌تر، می‌پردازیم:

1. درد لگن در بارداری در ماه‌های اول

درد لگن در اوایل بارداری در اثر تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی مختلفی رخ می‌دهد که بدن را برای یک بارداری سالم و موفق آماده می‌کنند. برخی از دلایل درد لگن در بارداری در ماه‌های اول عبارتند از:

• ناپایداری سمفیز پوبیس (SPD)

در دوران بارداری، مفصلی که در جلوی لگن قرار دارد، به نام سمفیز پوبیس، ممکن است ناپایدار شود و موجب درد در استخوان لگن گردد. این درد می‌تواند از اوایل بارداری شروع شود و در ماه‌های آخر شدت بگیرد. بر اساس تحقیقات و مشاهدات متخصصان، این ناپایداری و درد با حرکات ساده مانند راه رفتن یا برخاستن از صندلی تشدید می‌شود.

• درد تطبیقی رحم (Accommodation Pain)

برخی از زنان باردار در ماه سوم بارداری دردهایی شبیه به درد پریودی را تجربه می‌کنند. این درد‌ها معمولاً ناشی از کشیدگی رحم برای جا دادن به جنین در حال رشد است که در صورت نداشتن خونریزی جای نگرانی ندارد و بیشتر در بارداری‌های دوم و بعد از آن دیده می‌شود.

• درد رباط گرد (Round Ligament Pain)

در سه ‌ماهه دوم بارداری، ممکن است دردی تیز، تیرکشنده یا مبهم در یک‌ طرف لگن خود احساس کنید. این درد زمانی رخ می‌دهد که رباطی که رحم را به کشاله ران متصل می‌کند کشیده ‌شود. این نوع درد لگن حاملگی نیز با حرکت و جا‌به‌جایی‌های ساده مانند راه رفتن یا بلند شدن از صندلی شدیدتر می‌شود اما دراز کشیدن به پهلو و استراحت می‌تواند کمی آن را تسکین دهد.

• یبوست

یبوست یکی از علائم شایع در بارداری است، به طوری که تقریباً 40% زنان باردار دچار یبوست می‌شوند. تغییرات هورمونی و کاهش حرکت روده‌ها می‌توانند منجر به یبوست و نفخ معده شوند که از عوارض آن‌ها درد و ناراحتی در ناحیه لگن می‌باشد.​

برای کاهش علوارض و درد ناشی از یبوست، مصرف مایعات، غذاهای پرفیبر مانند میوه و سبزیجات تازه و فعالیت بدنی توصیه می‌شود؛ اما در صورت ادامه‌دار شدن این مشکل و درد لگن ناشی از آن حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید.

• عفونت ادراری (UTI)

علائمی مانند تکرر ادرار در بارداری، سوزش هنگام ادرار یا مشاهده خون در ادرار ممکن است خبر از عفونت ادرار در بارداری داشته باشد که علاوه بر علائم و عوارض بالا، برخی از زنان در زمان ابتلا به عفونت ادراری، دچار درد در ناحیه شکم و درد لگن نیز می‌شوند.

 عدم درمان عفونت ادرار در بارداری می‌تواند منجر به عفونت کلیه و افزایش خطر زایمان زودرس شود. به همین دلیل، پزشکان در هر ویزیت بارداری، آزمایش ادرار را تجویز می‌کنند تا سریع‌تر به درمان آن بپردازند.

• سقط جنین

سه‌ ماهه اول بارداری از حساس‌ترین مراحل رشد و شکل‌گیری جنین است که در صورت بروز دردهای شکمی شدید، خون‌ریزی یا درد لگن در این زمان، همواره باید احتمال سقط جنین را در نظر گرفت. 

2. درد لگن در بارداری ماه‌های آخر

در اواخر بارداری، عواملی مانند فشار ناشی از رشد جنین و تغییرات ساختاری بدن می‌توانند سبب درد لگن شوند که در ادامه به دلایل رایج این درد در بارداری می‌پردازیم:

• فشار وزن جنین

با پایین آمدن جنین در سه ماهه سوم بارداری ممکن است در ناحیه‌ی لگن احساس فشار، به ویژه در هنگام حرکت و پیاده‌روی ایجاد شود که کاملاً طبیعی بوده و هیچ جای نگرانی ندارد. برای کاهش این درد تنها کافیست به پهلو دراز بکشید و کمی‌ استراحت کنید.

• انقباضات براکستون - هیکس

انقباضات براکستون هیکس نوعی انقباضات غیرواقعی رحم هستند که معمولاً از سه ‌ماهه دوم یا سوم بارداری شروع می‌شوند و در واقع انقباضات تمرینی رحم جهت آمادگی برای زایمان می‌باشند. این وضعیت معمولاً بدون درد بوده اما احساسی شبیه به فشار یا سفتی در ناحیه لگن ایجاد می‌کند. جالب است بدانید که کم‌آبی می‌تواند این حالت را تشدید کند. در صورتی که انقباضات براکستون هیکس ادامه‌دار، شدید یا بیش از چهار بار در ساعت تکرار شوند، احتمال شروع زایمان مطرح است و باید به پزشک متخصص مراجعه شود. در صورت نیاز می‌توانید تنها با یک کلیک، به صورت آنلاین با پزشک متخصص زنان اپلیکیشن ایمپو مشورت کنید.

• دیستازیس رکتی (Diastasis Recti)

عضلات شکم از استخوان جناغ تا استخوان پوبیس امتداد داشته و تحت تأثیر تغییرات هورمونی کشیده می‌شوند. عارضه دیاستاز رکتی زمانی رخ می‌دهد که عضلات شکمی از هم جدا شوند. اگرچه این جداشدگی بیشتر پس از زایمان رخ می‌دهد؛ اما گاهی ممکن است در حین بارداری رخ دهد و احساسی مشابه به درد لگنی ناشی از ناپایداری سمفیز پوبیس ایجاد کند. اگر دیاستاز رکتی بعد از زایمان به‌ خودی ‌خود بهبود نیابد، پزشک می‌تواند تمریناتی را برای کاهش این عارضه تجویز کند اما در موارد شدید و آزاردهنده‌تر، جراحی توصیه می‌شود.

• افتادگی جنین

با نزدیک شدن به زمان زایمان، سر جنین به سمت لگن حرکت کرده و پایین می‌آید که می‌تواند سبب افزایش فشار و درد در ناحیه لگن شود.​

• ولوودینیا

به طور خلاصه، ولوودینیا یک اختلال مزمن همراه با درد در قسمت خارجی دستگاه تناسلی زنان است که می‌تواند به صورت سوزش، گزگز یا تحریک ظاهر شود و غلب علت مشخصی مانند عفونت یا آسیب فیزیکی ندارد. 

برخی از زنان در سه ‌ماهه دوم و سوم بارداری نیز دچار درد ولوودینیا در ناحیه تناسلی خود می‌شوند که این موضوع می‌تواند به دلیل افزایش جریان خون، تغییرات هورمونی و فشار وزن جنین بر ناحیه لگن باشد. در مقابل، برخی دیگر ممکن است در دوران بارداری شاهد کاهش یا بهبود علائم خود باشند. اگرچه ولوودینیا معمولاً تأثیری بر روند بارداری و سلامت جنین ندارد، اما کنترل و مدیریت آن برای راحتی و آرامش مادر باردار بسیار پراهمیت است.

درد لگن در بارداری از کی شروع می‌‎شود؟

درد لگن حاملگی می‌تواند در هر زمانی از دوره 9 ماهه بارداری رخ دهد. با این حال این درد معمولا بین هفته‌ چهاردهم بارداری تا هفته سی‌ام بارداری شروع شده و حتی ممکن است پس از تولد نوزاد نیز ادامه پیدا کند. 

درد لگن در بارداری چگونه و کدام قسمت است؟

درد لگن در بارداری می‌تواند به اشکال مختلف و در قسمت‌های گوناگون لگن و زیر شکم احساس شود. درک نوع و محل دقیق این درد می‌تواند به شما و پزشکتان کمک کند تا دلیل آن را بهتر متوجه شوید و برای بهبود آن اقدام کنید.

1. درد سمت چپ لگن در بارداری

درد لگن سمت چپ در بارداری می‌تواند دلایل مختلفی مانند یبوست، درد رباط لگنی، عفونت ادرار یا حتی بارداری خارج از رحم داشته باشد که نوع و احساس درد مربوط به هر کدام از این عوامل می‌تواند کمی متفاوت باشد. با این حال درد لگن سمت چپ در بارداری معمولاً به شکل زیر ظاهر می‌شود: 

• درد یا گرفتگی مشابه دردهای پریودی

• احساس فشار در ناحیه لگن

• درد در ناحیه شرمگاهی

• درد در قسمت پایین کمر

• دردی که به ران‌ها کشیده می‌شود

• احساس تق‌تق یا صدای کلیک در لگن

• درد هنگام ادرار کردن

2. درد سمت راست لگن در بارداری

دلایل متنوعی برای احساس درد از ناحیه ناف تا پایین سمت راست شکم در زمان حاملگی وجود دارد که اکثر آن‌ها خطری جدی به همراه ندارند؛ اما اگر درد شما شدید باشد، بهبود پیدا نکند یا با علائم دیگری مانند خونریزی همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. درد در سمت راست نیز بسته به علت آن متفاوت است. برخی از ویژگی‌های رایج درد لگن سمت راست در بارداری عبارتند از:

• درد تیرکشنده یا تیز که ممکن است به‌صورت ناگهانی و هنگام حرکت یا تغییر وضعیت بدن عود کند.​

• درد مبهم یا فشار 

• درد منتشرشونده که ممکن است از ناحیه لگن سمت راست به سایر قسمت‌ها مانند ران، کمر پایین یا کشاله ران انتشار یابد.​

• احساس تق‌تق یا ساییدگی

به یاد داشته باشید که در صورت تجربه علائمی مانند تب، خون‌ریزی و غش کردن، درد شدید و ادامه دار و کاهش حرکات جنین باید سریعاً به پزشک متخصص خود مراجعه کنید؛ این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از مشکلات جدی‌تر باشند که نیاز به ارزیابی و درمان فوری دارند.

آیا درد لگن در بارداری خطرناک است؟

با وجود اینکه درد استخوان لگن در بارداری آزاردهنده و دشوار است، اما معمولاً وضعیتی رایج و بی‌خطر تفسیر می‌شود. این درد به شما نشان می‌دهد که بدنتان برای رشد و جای‌گیری راحت فرزندتان در حال تغییر و سازگاری است. با این حال، درد لگن زن حامله  در شرایطی ممکن است هشداری برای اتفاقات یا بیماری‌های دیگر باشد که در این صورت درمان و بررسی‌های پزشکی باید هرچه سریع‌تر شروع شوند. پس توصیه می‌کنیم، در صورتی که هر کدام از علائم زیر را همراه با درد لگن حاملگی تجربه کردید فوراً با پزشک متخصص تماس بگیرید:

• لگن دردی که بدون تحرک نیز رخ می‌دهد.

• تب

• خون‌ریزی واژینال

• کاهش وزن ناخواسته

• عدم کنترل ادرار یا مدفوع

• بی‌حسی یا احساس ضعف شدید در پاها

• ناتوانی در فعالیت و جابه‌جایی

• احساس درد زمان پیاده شدن از ماشین یا چرخیدن در تخت خواب

• درد شدید هنگام بالا پایین رفتن از پله‌ها

درد لگن در بارداری موقع خواب

یکی از چالش‌های بارداری خواب کافی و باکیفیت است. به طوری که عوامل بسیاری مانند تکرر ادرار، تنفس سخت و البته لگن درد خواب را برای مادر دشوار کرده و گاهی سبب نگرانی او می‌شوند. لگن درد حاملگی در زمان خواب و استراحت اغلب به دلیل نوسانات هورمونی، افزایش وزن، جابجایی مفاصل لگن برای آمادگی بدن برای زایمان و ترشح هورمون‌هایی مانند رِلاکسین به‌ وجود می‌آید. شرایطی مانند اختلال در مفصل سمفیز پوبیس (SPD) می‌توانند این درد را تشدید کنند و پیدا کردن وضعیت خواب راحت را دشوار سازند. 

برای کاهش درد لگن در بارداری در هنگام خواب کافیست نحوه خواب خود را تغییر دهید تا فشار کم‌تری به رحم و عضلات نگه‌دارنده آن وارد شود. در صورتی که با درد لگن  در زمان استراحت و خواب رو به رو هستنید، سعی نکات زیر را به یاد داشته باشید و تا حد امکان از آن‌ها استفاده کنید:

• از بالش بارداری استفاده کنید

بالش بارداری برای حمایت از بدن در دوران بارداری طراحی شده و می‌تواند با پشتیبانی از شکم و لگن، به کاهش درد لگن کمک کند. این بالش‌ها به خوابیدن به پهلو، که بهترین وضعیت خواب در بارداری است، کمک می‌کنند.

• زانوها را از هم جدا نگه دارید

دور نگه داشتن زانوها از هم می‌تواند به کاهش درد لگن کمک کند. برای ایجاد این موقعیت می‌توانید از یک بالش یا حوله لوله‌شده بین زانوهایتان استفاده کنید. این وضعیت فشار روی ناحیه لگن را کاهش داده و باعث تسکین درد می‌شود.

• گرمادرمانی را امتحان کنید

گرما درمانی روشی مؤثر برای کاهش درد لگن در دوران بارداری است. برای این کار می‌توانید از پد گرم‌کن یا حوله گرم بر روی ناحیه لگن خود پیش از خواب استفاده کنید. اگرمادرمانی به شل شدن عضلات و کاهش درد کمک می‌کند.

• قبل از خواب حمام گرم بگیرید

حمام آب گرم پیش از خواب نیز می‌تواند درد لگن را کاهش دهد. چراکه آب گرم سبب آرام شدن عضلات و تسکین‌ درد می‌شود.

• یوگای بارداری انجام دهید

یوگای بارداری روشی ایمن و مؤثر برای کاهش درد استخوان لگن در بارداری است. یوگا باعث افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش تنش عضلانی می‌شود و دوره بارداری را برای شما آسان‌تر می‌کند. به یاد داشته باشید که انجام حرکات کششی و یوگا بارداری باید تحت نظر مربی و متخصص این ورزش انجام شود به همین دلیل حتماً پیش از اقدام به هر نوع حرکتی با یک متخصص صحبت کنید.

•  طب سوزنی  را امتحان کنید

طب سوزنی یکی از روش‌های طب سنتی چینی است که با وارد کردن سوزن‌های نازک به نقاط خاصی از بدن انجام می‌شود. این روش می‌تواند با تحریک ترشح اندورفین، که مسکن طبیعی بدن است، به کاهش درد لگن در بارداری کمک کند.

در نهایت لازم به ذکر است که اگر درد لگن شما شدید و غیرقابل تحمل است، حتماً با پزشک مشورت کنید. پزشک علت اصلی درد را شناسایی کرده و روش‌های درمانی مناسب را پیشنهاد می‌دهد تا در کوتاه‌ترین زمان به روتین خواب خود بازگردید و کمترین عوارض را متحمل شوید.

درد لگن در بارداری دوقلویی

به طور معمول درد لگن در بارداری دوقلویی شایع‌تر و شدیدتر از بارداری تک‌قلویی است؛ چراکه در بارداری دوقلویی، رحم بزرگ‌تر شده و وزن بیشتری را تحمل می‌کند، که منجر به افزایش فشار بر عضلات و رباط‌های لگن می‌شود. این فشار می‌تواند باعث کشیدگی و ضعف در این ساختارها گردد. علاوه بر آن همانند بارداری تک قلویی، تغییرات هورمونی مانند افزایش هورمون رلاکسین باعث شل شدن رباط‌های لگنی می‌شود، که ممکن است به بی‌ثباتی مفاصل و درد لگن منجر شود. 

بارداری دوقلویی به خودی خود تجربه‌ای حساس و پراسترس است که عوارضی مانند درد لگن شدید می‌تواند آن را حتی دشوارتر هم کند، با توجه به این شرایط توصیه می‌کنیم راه‌های تسکین این درد را، که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، جدی بگیرید و در صورت نیاز با یک فیزیوتراپ درباره علائم خود صحبت کنید.

در ضمن کافیست در بخش کلینیک آنلاین و تالار گفتگوی اپلیکیشن ایمپو علائم و نگرانی‌های خود را مطرح کنید و با متخصصین حوزه زنان و مادران بارداری که در این تجربه با شما هم‌مسیر هستند مشورت کنید. فراموش نکنید که افراد متخصص بهترین راهنمای شما در مسیر پرپیچ و خم بارداری هستند.

درمان درد لگن در بارداری

درمان درد لگن در بارداری، بسته به شرایط شما، می‌تواند به صورت ترکیبی از روش‌های خانگی، ورزشی، مکمل و در صورت لزوم دارویی باشد. از آنجا که بارداری شرایط خاصی دارد، همه درمان‌ها باید با مشورت پزشک انجام شوند. در ادامه با برخی روش‌های مؤثر برای کاهش و درمان درد لگن در بارداری آشنا خواهیم شد:

• فیزیوتراپیست متخصص بارداری می‌تواند حرکات خاصی برای تقویت عضلات مرکزی، کف لگن و کاهش درد لگن حاملگی به شما آموزش دهد و با زیر نظر داشتن حرکاتتان از آسیب به شما و جنین جلوگیری کنند. بیوفیدبک، کشش ملایم و تمرینات پایدارسازی لگن از جمله روش‌های مؤثر فیزیوتراپی هستند.

• مصرف داروهای مسکن ولی ایمن مناسب بارداری مانند استامینوفن می‌توانند لگن درد حاملگی را تسکین دهند. نکته قابل توجه انتخاب مسکن‌های درست می‌باشد که بهتر است درباره نوع قرص مورد نیاز خود با پزشک متخصص مشورت کنید.

• استفاده از کمربند‌های حمایتی لگن یا گن‌های مخصوص بارداری به پایداری مفاصل لگن کمک کرده و از حرکت‌های بیش از حد جلوگیری می‌کنند.

• استفاده از بالش بارداری به شکل C زمان خواب می‌تواند زانوها را از هم جدا کند و سبب کاهش فشار بر مفاصل لگن و ستون فقرات زن باردار شود.

• شنا یا ورزش در آب باعث کاهش فشار بر مفاصل می‌شود. جالب است بدانید که استخر مکان مناسبی برای ورزش بدون آسیب به لگن است.

• ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، تمرینات کششی ملایم و حرکات خاص یوگای بارداری منجر به تقویت عضلات لگن و کاهش درد لگن زن حامله می‌شوند.

• مکمل‌های ویتامین D، ویتامین E و منیزیم ممکن است به کاهش درد مزمن لگن کمک کنند. با این حال، پیش از مصرف هرگونه مکمل بدون نسخه، مشورت با پزشک ضروری است.

• هنگام نشستن، از ضربدری قرار دادن پاها خودداری کنید. هنگام بلند شدن یا سوار و پیاده شدن از خودرو نیز زانوهای خود را کنار هم نگه دارید.

درمان‌های خانگی لگن درد در بارداری

راهکارهای خانگی بهبود و لگن درد شدید در بارداری عبارتند از:

• استراحت کنید

• روی نواحی دردناک، کمپرس گرم یا سرد قرار دهید.

• سعی کنید به پهلوی چپ خود دراز بکشید.

• هنگام عود کردن درد لگن حمام با آب گرم را امتحان کنید.

• روزانه چند حرکت کششی ملایم لگن و کمر انجام دهید و قدرت ورزش در بارداری را دست کم نگیرید.

• نشستن و آرام تکان خوردن روی توپ مخصوص بارداری (توپ پیلاتس) می‌تواند به درد لگن زن باردار کمک کند.

• بار سنگین بلند نکنید.

• در صورت ابتلا به اضافه وزن بیش از حد یا اختلالاتی مانند پره‌اکلمپسی حتماً با متخصص تغذیه درباره دریافت رژیم بارداری مشورت کنید.

کلام آخر

درد لگن در بارداری، اغلب یک بخش طبیعی از تغییرات بدن برای رشد و نمو جنین است و با رعایت توصیه‌هایی مانند استفاده از بالش بارداری، استراحت کافی، تغذیه مناسب و حرکات کششی، می‌توان آن را کاهش داد.
با این حال، نباید فراموش کرد که برخی از دردهای لگنی می‌توانند نشانه‌ای از عفونت، سقط جنین یا دیگر اختلالات مهم و قابل توجه باشند که نیاز به بررسی فوری و تخصصی دارند. در صورتی که درد شما شدید، مداوم، همراه با خونریزی یا سایر علائم نگران‌کننده باشد، مشورت با پزشک ضروری می‌باشد و نباید آن را نادیده گرفت.
به یا داشته باشید که بدن شما در حال آماده‌سازی برای یک اتفاق بزرگ و شگفت‌انگیر است؛ پس با آگاهی و آرامش، مراقب سلامت خود و جنین کوچکتان باشید. ایمپو می‌تواند به عنوان یک همراه آگاه، مراقب این روزهای شیرین و پرچالش شما باشد. فقط کافیست اپلیکیشن ایمپو را نصب کرده و با وارد کردن اطلاعات بارداری خود از توصیه‌ها، مراقبت‌ها و کلینیک متخصصین و امکانات دیگر ایمپو استفاده کنید.

منابع

• Wellnessvoice.com
• Parents.com
• Babycenter.com
• Pregnancy Birth Baby
• Tommys.org
• NHS
• Patient.info
• Medicinenet.com
• Vitality Tulsa
• DrHammod.co