علل تکرر ادرار در بارداری و اقداماتی که باید انجام داد
در این مقاله میخوانید:
تکرر ادرار یکی از نشانه‌های اولیه بارداری است. چون سطح هورمون‌های پروژسترون و گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) بالا می‌رود و باعث تولید ادرار بیشتر می‌شود. این علامت ممکن است در اوایل و اواخر بارداری خودش را نشان دهد. چون جنین و رحم رشد کردند و بر مثانه فشار می‌آورند. همچنین، ممکن است در بعضی از خانم‌ها خفیف باشد و در برخی دیگر مدام نیاز به دستشویی رفتن در طول روز و شب به وجود بیاورد.
خانم‌های بارداری که تب یا لرز دارند، یا در هنگام ادرار احساس سوزش می‌کنند، باید فورا به پزشک مراجعه کنند، زیرا ممکن است عفونت ادراری (UTI) داشته باشند. اما چه علائمی را باید جدی گرفت؟ تکرر ادار چه علائمی دارد و چطور درمان می‌شود؟ این سوالات و بسیاری سوالات دیگر را در این مقاله پاسخ داده‌ایم. پس اگر بادار هستید یا قصد بارداری دارید، حتما تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
حتما بخوانید: علائم آزاردهنده درد مثانه در بارداری و روش رفع آن
علائم تکرر ادرار در بارداری
علائم تکرر ادرار از فردی به فردی دیگه‌ای متفاوت است. اما بسیاری از خانم‌های باردار در سه ماهه اول بارداری خودشان (هفته 1 تا هفته 12)، احتمال بیشتری دارد که این حالت را تجربه کنید. همچنین، ممکن است که برخی نشت یا بی اختیاری ادرار استرسی (SUI) نیز داشته باشند. دلیلش هم، رشد جنین و فشاری است که بر مثانه، مجرای ادرار و عضلات کف لگن می‌آورد.
طبق اعلام مجله معتبر womenshealth در امریکا، نشت ادرار ممکن است در مواقع زیر رخ دهد:
- عطسه؛
- سرفه؛
- خندیدن؛
- ورزش؛
- بلند کردن چیزی؛
- پیاده‌روی؛
گاهی اوقات علائم تکرر ادرار نشان‌دهنده بیماری زمینه‌ای مانند عفونت ادراری باشد.
آیا تکرر ادرار در بارداری خطرناک است؟
اینکه در دوران بارداری بیشتر از حد معمول، ادرار داشته باشید، رایج هست. اینکه فقط تکرر ادرار داشته باشید، جای نگرانی ندارد. اما زمانی که ادرار کردن با درد همراه باشد یا اینکه علائم عفونت دستگاه ادراری (UTI) داشته باشید، باید توسط پزشک معاینه شوید.
علائم عفونت ادراری شامل موارد زیر است:
- وجود خون در ادرار؛
- بدبود یا کدر بودن ادرار؛
- احساس در در ناحیه زیر شکم؛
- داشتن تهوع؛
- احساس درد یا سوزش زمان ادرار کردن؛
- بی اختیاری ادرار؛
زمانی که بارداری هستید، احتمال بیشتری دارد که به UTI یا عفونت مجاری ادرار مبتلا شوید. طبق مطالعه مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری امریکا (CDC)، تقریباً 8٪ از خانم‌ها ی باردار به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند.
حتما باید عفونت ادراری، سریعا درمان شود تا به خودتان و جنین در حال رشدتان آسیبی وارد نشود.
حتما بخوانید: فشار خون حاملگی (فشار خون بارداری) چیست و چه علائم و روش درمانی دارد؟
تشخیص تکرر ادرار
پزشکان با بررسی علائم می‌توانند تشخیص دهند که آیا تکرر ادرار دارید یا خیر. یعنی در کار معاینه فیزیکی، یک سری سوالات از شما می‌پرسند تا بهتر بتوانند به این قضیه پی‌ببرند. سوالاتی مثل اینکه هر چند وقت یکبار به دسشتشویی می‌روید، در هر بار چقدر دستشویی می‌کنید. علاوه بر این، در مورد علائم زیر هم سوال می‌پرسند:
- در مورد بو، رنگ یا قوام ادرار؛
- میزان مصرف مایعات در روز؛
- چند وقت است که احساس تکررادرار دارید و اینکه در روز چند بار به دستشویی می‌روید.
در صورتی که پزشک، شک کند که این علائم مربوط به بارداری نیست و دلیل دیگری دارد، آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص صحیح تجویز می‌کند.
این آزمایش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزمایش ادرار؛
- سونوگرافی؛
- سیستوسکوپی؛
- آزمایش فشار مثانه؛
- آزمایش عفونت مقاربتی (STI) یا بیماری ها مقاربتی؛
علت بروز تکرر ادرار در بارداری
پس از بارداری، تخمک بارور شده، همراه با جفت در حال رشد شروع به تولید مقدار بیشتری از هورمون‌های پروژسترون و hCG می‌کند. این دو هورمون مربوط به بارداری هستند که می‌توانند منجر به تکرر ادرار شوند.
علاوه براین، این هورمون‌های بارداری، جریان خون را در ناحیه لگن و کلیه‌ها افزایش می‌دهد که بتوانند عملکرد بهتری در طول بارداری داشته باشند. اما جنبه منفی آن، بروز علائمی مثل حالت تهوع و نیاز مکرر به ادرار کردن است. به عبارت دیگر، در دوران بارداری میزان خون‌رسانی بدن زیاد می‌شود تا بتواند از جنین حمایت کند. تقریباً 20 تا 25 درصد خون بدن توسط کلیه‌ها فیلتر می‌شود و به شکل ادرار یا ضایعات از بدن خارج می‌شود. هرچه بدن خانم باردار، خون بیشتری تولیدکند، میزان مایعات اضافی که باید از بدن دفع شود نیز بیشتر می‌شود.
علاوه بر این، همانطور که کودک شما رشد می‌کند، فشار بیشتری بر مثانه شما وارد می‌کند و به آن فضای کمتری برای ذخیره ادرار می‌دهد. این امر در اواخر سه ماهه سوم بیشتر آشکار خواهد شد، زیرا سر کودک شما به سمت لگن حرکت می‌کند و فشار بیشتری بر مثانه شما وارد می‌کند.
همچنین، افزایش مقدار هورمون‌های بارداری باعث نرم شدن ماهیچه‌ها و رباط‌های کف لگن می‌شود که تا بدنرا برای رشد کودک و تولد او آماده کند.اما همین تغییر، منجر به نشت ادرار می‌شود.
همچنین تجمع مایع در پا و مچ پا، به ویژه در سه ماهه سوم، طبیعی است. مایع اضافی در طول روز در پایین‌ترین قسمت‌های بدن جمع می‌شود، به خصوص اگر هوا گرم است یا برای مدت طولانی روی پاهای خود بوده‌اید.
زمان شروع تکرر ادرار در بارداری
به طور کلی، میزان تکرر ادرار در زنان متفاوت است. برخی در تمام دوران بارداری خود از آن ناراحت هستند، در حالی که برخی دیگر به سختی متوجه آن می‌شوند. به طور کلی تا ماه نهم بارداری، یعنی تا زمانی که زایمان کنید، طول می‌کشد. سپس، کم‌کم به سطح طبیعی خود بازگشته و کلا محو می‌شود.
سه ماهه اول
تکرر ادرار یکی از شایع‌ترین علائم اولیه بارداری است که در حدود هفته چهارم در سه ماهه اول بارداری شروع می‌شود.
در اوایل بارداری، تغییرات هورمونی عامل بیشتر شدن تعداد دفعات دستشویی رفتن می‌شود.
سه ماهه دوم
تکرر ادرار در ماه چهارم بارداری یا در سه ماهه دوم بارداری به دلیل رشد کودک و پیشرفت بارداری اتفاق می‌افتد. در این دوران، سطح هورمون hCG کاهش پیدا می‌کند و مدت کوتاهی، تکرر ادرار ناپدید می‌شود.
سه ماهه سوم
در سه ماهه سوم بارداری، تکرر ادرار برمی‌گردد. چون کودک در حال رشد است و فشار بیشتری بر مثانه شما وارد می‌کند. بنابراین، در طول شب هم نیاز به دستشویی رفتن خواهید داشت. حتی ممکن است بی اختیاری ادرار داشته باشید و در تخلیه کامل مثانه دچار مشکل شوید.
در اواخر بارداری، ممکن است در مواقع زیر، نشت ادرار را ممکن است تجربه کنید:
- سرفه کردن؛
- عطسه کردن؛
- بلند کردن اشیا؛
چون این موارد به کف لگن فشار می‌آورند. در بسیاری از افراد، کف لگن در دوران بارداری ضعیف می‌شود. در ادامه توضیح دادیم که چطور می‌توانید این عضلات را تقویت کنید.
درمان تکرر ادرار در بارداری
ورزش یا تمرین کف لگن که به آن کگل می‌گویند، می‌تواند به بهبود علائم آن کمک کند. این تمرین باعث می‌شود که لگن و مجرای ادرار قوی شوند و بتوانند از مثانه حمایت کنند. حتی اگر مشکل بی اختیاری ادرار هم داشته باشید، با این تمرین می‌توانید دوباره کنترل ادرار خود را بدست آورید.
انجام تمرینات کگل در دوران بارداری و بعد از زایمان هیچ خطری ندارد.
روش انجام ورزش کگل
روند انجام تمرین کگل به صورت زیر است:
- ابتدا مثانه را خالی کنید به طوری که هیچ ادارای در آن باقی نماند.
- شکم، سینه، ران‌ها و باسن را در حالت ریلکس و شل قرار دهید.
- عضلات کف لگن را سفت کنید و ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید.
- سپس، عضلات را رها کرده و در همین حالت به مدت 5 تا 10 ثانیه باقی بمانید.
- همین حرکات را 10 بار تکرار کنید.
طبق توصیه انجمن ملی خودداری (NAFC) امریکا، بهتر است که این تمرین را سه بار در روز و هر بار 10 بار تکرار کنید.
توصیه‌هایی برای مدیریت تکرر ادرار در بارداری
همیشه آب بخورید. نوشیدن 8 تا 12 فنجان آب در روز در دوران بارداری، بسیار حیاتی است. در کنار نوشیدن آب بهتر است با انجام یک سری از کارها، تکرر ادرار و نیاز به دسستشویی رفتن در طول شب را کاهش دهید.
- هنگام ادرار کردن، مثانه خود را کاملا خالی کنید.
- هنگام ادرار کردن، به جلو خم شوید و زیر پای خود چیزی بگذارید تا پاهایتان، بالاتر از سطح زمین باشد. اینکه در وضعیت خوبی باشید، می‌تواند به شما در تخلیه کامل مثانه کمک کند.
- از خوردن نوشیدنی‌های کافئین‌دار دوری کنید. نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و چای سیاه می‌توانند مثانه را تحریک کنند و باعث افزایش نیاز به ادرار شوند.
- قبل از خواب، زیاد مایعات ننوشید. اگر زیاد در طول شب اتفاق می‌افتد که باید برای دفع ادرار از خواب بیدار شوید، سعی کنید مصرف مایعات، قبل از خواب را محدود کنید. اما فراموش نکنید که باید میزان مشخصی از مایعات را در طول روز مصرف کنید.
- قبل از رفتن به رختخواب، پاهای خود را بالا نگه دارید. سعی کنید قبل از خواب، مدتی پاهای خود را بالا نگه دارید. این کار کمک می‌کند تا مایع انباشته شده در مچ پا و پاهای متورم خود را تحریک کنید تا وارد جریان خون شوند. سپس، قبل از خواب به دستشویی می‌روید و دیگر نیازی نیست در طول شب بیدار شوید.
- سعی کنید از انجام کارهایی که باعث می‌شود که پا و مچ پا متورم شود، در طول روز دوری کنید. تا حد امکان، طولانی مدت نایستید. سعی کنید جوراب‌ها ی تنگ بپوشید، پاهای خود را در صورت امکان بالا نگه دارید و به طور منظم پیاده روی کنید یا ورزش‌های پا انجام دهید.
- از محصولات بی اختیاری ادرار استفاده کنید. اگر نشتی ادرار در دوران بارداری به مشکل تبدیل شده از محصولات بی اختیاری استفاده کنید که باعث شود در طول روز و شب خشک و تمیز باشید.
- هر زمان که به دستشویی رفتید، زمانش را در دفترچه‌ای بنویسید. در این صورت می‌توانید بفهمید که چه تعداد دفعات به دستشویی می‌روید و به پزشک خود اطلاع دهید. یعنی، متوجه می‌شوید که تکرر ادرار در بارداری هر چند ساعت اتفاق می‌افتد.
در صورتی که نیاز به مشاوره یا هرگونه نگرانی داشتید می‌توانید با مشاورین کلینیک ایمپو صحبت کنید. ایمپو، اپلیکیشنی در حوزه سلامت است که از طریق آن، به تعداد زیادی از متخصصین باتجربه و تایید شده به صورت آنلاین دسترسی دارید.
حتما بخوانید: راهنمای کامل بهترین رژیم غذایی دوران بارداری برای جلوگیری از چاقی و رشد نوزاد سالم
چند بار دستشویی رفتن در زمان بارداری طبیعی است؟
هر فرد به طور متوسط در طول روز، 6 تا 7 بار به دستشویی می‌رود. البته تعداد این دفعات به اینکه چه نوشیده باشید، بستگی دارد.
به همین دلیل، ادرار کردن بین 4 تا 10 بار در روز، هم طبیعی است. البته اگر فرد مشکل سلامتی نداشته باشد و با این تعداد دفعات نیز راحت باشد.
اینکه چند بار در روز دستشویی رفتن برای خانم باردرا طبیعی است، بستگی به این موضوع دارد که قبل از بارداری چند بار در روز دسشتویی می‌رفته است. یعنی، اگر فردی به طور معمول، هشت بار در روز از دستشویی استفاده می‌کند، در زمان بارداری، تعداد دفعات می‌تواند تا 10 بار بیشتر شود.
تکرر ادرار در بارداری ممکن است در سه ماهه دوم کم شود، اما معمولاً در هفته‌ها ی پایانی بارداری دوباره سرو کله‌اش پیدا می‌شود. اگر پس از تولد نوزاد، هنوز هم تکرر ادار داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید تا برطرف شود.
چه زمانی برای مشکل تکرر ادرار در بارداری باید به پزشک مراجعه شود؟
تکرر ادرار، علامتی طبیعی برای بارداری است. اما می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری باشد که باید از پزشک برای درمان آن کمک گرفت.
خانم‌ها ی بارداری که علائم UTI از جمله ادرار دردناک را در حین تکرر ادرار تجربه می‌کنند، باید سریعا به پزشک مراجعه کنند.
آیا تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین ارتباطی باهم دارند؟
خیر، شواهد علمی، هیچ ارتباطی بین جنسیت جنین و تکرر ادرار در بارداری را نشان نمی‌دهند. تکرر ادرار در دوران بارداری، عارضه شایعی است که به دلیل عوامل متعددی از جمله رشد رحم و فشار بر مثانه بروز می‌کند؛ جنسیت جنین بر این عوامل تأثیر نمی گذارد.
برخی از افسانه‌ها و خرافات هستند که جنسیت جنین را با تکرر ادرار در دوران بارداری ارتباط می‌دهند. به عنوان مثال، برخی از افراد معتقدند که اگر در صورت پسر بودن جنین، خانم باردار زیاد نیاز به دستشویی رفتن دارد. اما، هیچ مدرک علمی، این ادعا را تایید نمی‌کند.
اگر در دوران بارداری با تکرر ادرار مواجه هستید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک به شما کمک می‌کند تا علت آن را پیدا کنید و بتوانید درمان شوید.
سخن آخر
تکرر ادرار در بارداری طبیعی است و باید بعد از زایمان برطرف شود. البته، برخی از خانم‌ها تا شش هفته پس از زایمان هنوز این علائم را دارند. خانم‌هایی که در زمان ادرار کردن احساس درد می‌کنند یا مشکلات مثانه با آنها تا پس از زایمان مانده، باید به پزشک مراجعه کنند.
بسیاری از افراد در دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه اول و سوم، تکرر ادرار را تجربه می‌کنند. برای آنکه بتوانید در طول زایمان خود از توصیه‌های متخصصین زنان و زایمان بهره‌مند شوید و این عوارض باردار را بهبود دهید، می‌توانید اپلیکیشن محبوب ایمپو را نصب کنید. این اپلیکیشن با پرسیدن سوالاتی مثل سن، طول دوره قاعدگی، فاصله بین دو قاعدگی و چرخه پریود، زمان تخمک گذاری و بارداری را به شما اطلاع می‌دهد. پس از بارداری نیز توصیه‌هایی متناسب با وضعیت شما و جنین‌تان به شما می‌دهد تا بتوانید این دوران را به بهتری شکل سپری کنید. پس همین حالا نصبش کن و به جمع میلیونی ما بپیوند.
سوالات متداول
آیا تکرر ادرار در بارداری خطرناک است؟
در بیشتر موارد، تکرر ادرار، نشانه‌ای از بروز مشکل خطرناک نیست و معمولاً به نشانه‌ها ی اولیه باردای به حساب می‌آید.
آیا تغییرات غذایی می‌تواند تاثیری در تکرار ادرار در بارداری داشته باشد؟
بله، مصرف غذاهایی که منجر به تحریک مثانه می‌شوند (مثل مواد حاوی کافئین) ممکن است تکرار ادرار را افزایش دهد. تغذیه مناسب و کم‌نمک هم می‌تواند به شما کمک کند.
آیا تکرار ادرار می‌تواند در تمام دوران بارداری اتفاق بیفتد؟
بله، تکرار ادرار در طول تمام دوران بارداری اتفاق می‌افتد، اما در برخی موارد بیشتر در مراحل آغازین بارداری یا مرحله‌ای که جنین بزرگ می‌شود، شدیدتر می‌شود.