تکرر ادرار در بارداری چیست؟ تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین 

«تکرر ادرار در بارداری»، یکی از علائم شایع این دوران است که بسیاری از زنان آن را در نتیجه تغییرات طبیعی بدن تجربه می‌کنند. از بالا‌رفتن سطح هورمون hcg و افزایش حجم خون گرفته تا عملکرد بیشتر کلیه‌ها و فشار رحم در‌حال رشد بر مثانه، عوامل مختلفی به‌عنوان علت تکرر ادرار در بارداری شناخته می‌شوند.

«تکرر ادرار حاملگی»، اغلب از اوایل بارداری آغاز می‌شود و ممکن است در سه‌ماهه دوم کاهش یابد، اما با نزدیک‌شدن به زایمان دوباره شدت می‌گیرد. تکرر ادرار اگرچه مشکلی آزاردهنده است، اما در اغلب موارد طبیعی بوده و خطری ندارد؛ اما گاهی ممکن است در ترکیب با برخی علائم، نشانه یک مشکل جدی مانند عفونت ادراری باشد.

در این مقاله از ایمپو، به بررسی علل تکرر ادرار در بارداری، زمان شروع، راه‌های مدیریت آن و همچنین ارتباط بین «تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین» می‌پردازیم.

تکرر ادرار در بارداری چگونه است؟

به زبان ساده، تکرر ادرار در بارداری به شرایطی اشاره دارد که فرد باردار، بیش از حد معمول به ادرار‌کردن نیاز دارد. به طور معمول، اغلب افراد در طول 24 ساعت، بین 6 تا 7 بار ادرار می‌کنند؛ که این مقدار بین چهار تا ده بار نیز می‌تواند طبیعی باشد.

در تکرر ادرار، فرد بیش از 7 بار در روز به دفع ادرار نیاز دارد. شب‌ادراری(ادرار‌کردن دو‌بار یا بیشتر در طول شب) نیز در دوران بارداری شایع است و با پیشرفت بارداری افزایش می‌یابد. تکرر ادرار حاملگی، امری طبیعی است که اغلب در سه ماهه اول بارداری شروع می‌شود.

با‌این‌حال، این مشکل در هر فرد متفاوت است و به تفاوت‌های فیزیکی، یعنی نحوه قرارگیری اندام‌های بدن بستگی دارد. حتی تفاوت‌های جزئی در موقعیت رحم نسبت به مثانه نیز می‌تواند بر تعداد دفعات نیاز به ادرار تاثیر بگذارد.

تکرر ادرار در اوایل بارداری تا هفته دوازدهم بارداری رایج‌تر است، در سه‌ماهه دوم معمولا فروکش می‌کند و در سه‌ماهه سوم مجدد اوج می‌گیرد. اگرچه ممکن است در هر فرد متفاوت باشد، اما در سه‌ماهه اول و سوم، مادران باردار ممکن است هر 1 تا 2 ساعت یا حتی گاهی هر 30 تا 60 دقیقه نیاز به دفع ادرار داشته باشند. تکرر ادرار در بارداری در ماه پنجم ممکن است کمی کاهش یابد اما همچنان بیشتر از حالت غیر‌ بارداری است.

آیا تکرر ادرار نشانه بارداری است؟

اگرچه تکرر ادرار به‌عنوان یکی از علائم شایع بارداری در نظر گرفته می‌شود، اما به‌تنهایی نشانه قطعی بارداری نیست. تکرر ادرار می‌تواند به دلیل عفونت ادراری، دیابت، مصرف زیاد مایعات و در موارد خاص از علائم پریود باشد.

اگر علاوه ‌بر تکرر ادرار دیگر علائم بارداری را نیز در خود مشاهده کردید، برای اطمینان بیشتر توصیه می‌کنیم تست بی بی چک را انجام دهید. در مقاله علائم بارداری با این نشانه‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.

شما می‌توانید با انجام تست حاملگی آنلاین، به چند سوال در مورد علائم خود پاسخ دهید تا احتمال بارداری برای شما به صورت حدودی سنجیده شود.

ارتباط تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین چیست؟

برخی افراد با باورهای عامیانه و سنتی اعتقاد دارند که تکرر ادرار به جنسیت جنین مربوط است. برای مثال، برخی معتقدند که اگر جنین پسر باشد، مادر باردار نیاز بیشتری به دستشویی رفتن پیدا می‌کند. این در حالی است که هیچ پشتوانه علمی برای ادعای ارتباط تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین وجود ندارد و شواهد معتبری نیز آن را تایید نمی‌کنند. شما می‌توانید در مقاله تعیین جنسیت جنین با روش‌های علمی در این مورد آشنا شوید.

زمان شروع تکرر ادرار در بارداری 

یکی از اولین نشانه‌های بارداری، تکرر ادرار است که از هفته اول بارداری شروع می‌شود و می‌تواند تا پایان این دوران ادامه داشته باشد. پس از زایمان نیز به سطح طبیعی خود باز می‌گردد و به طور کل محو می‌شود. در ادامه، زمان شروع تکرر ادرار در بارداری و نحوه بروز آن را در هر سه ماه توضیح می‌دهیم:

تکرر ادرار در اوایل بارداری(سه ماهه اول بارداری)

تکرر ادرار حاملگی، معمولا از حدود هفته چهارم بارداری در سه‌ماهه اول آغاز می‌شود. ممکن است تنها دو هفته پس از لقاح یا همزمان با اولین دوره عقب‌افتادن قاعدگی، نیاز به دفع ادرار مکرر را تجربه کنید.

مانند بسیاری از علائم دیگر بارداری، تغییرات هورمونی عامل اصلی تکرر ادرار در اوایل بارداری هستند. هورمون hcg، در افزایش جریان خون به کلیه‌ها نقش دارد؛ هورمون‌هایی مانند پروژسترون و ریلاکسین نیز در افزایش فیلتراسیون کلیه‌ها دخیل هستند.

افزایش جریان خون منجر به تولید ادرار بیشتر و در نتیجه تکرر ادرار می‌شود؛ اما تکرر ادرار برخلاف علائم سه‌ماهه اول مانند تهوع و خستگی، به‌احتمال زیاد به‌طور کامل برطرف نمی‌شود و تا پایان بارداری ادامه دارد.

بیشتر بخوانید: راهنمای کامل هفته یازدهم بارداری

تکرر ادرار در سه ماهه دوم بارداری

نیاز به ادرار مکرر ممکن است در سه ماهه دوم بارداری کاهش یابد، زیرا با ادامه بارداری، بدن شروع به سازگاری با تغییرات جدید می‌کند. در همین زمان، رحم در‌حال رشد به سمت حفره شکمی بالا می‌رود و بخشی از فشار روی مثانه را کاهش می‌دهد؛ اما این وضعیت در ادامه بارداری بازمی‌گردد، زیرا جنین برای زایمان به سمت پایین حرکت می‌کند و دوباره به مثانه فشار می‌آورد.

به دلیل کاهش هورمون hcg معمولا تکرر ادرار در ماه چهارم بارداری، ماه پنجم و هفته 26 بارداری، ناپدید می‌شود و سپس از حدود هفته 35 به بعد، مجدد افزایش می‌یابد.

تکرر ادرار در سه ماهه سوم بارداری

در سه ماهه سوم بارداری، اغلب تکرر ادرار مجدد آغاز می‌شود و شدت می‌گیرد. با رشد جنین و کاهش فضا، سر جنین به مثانه فشار وارد می‌کند که این امر باعث تحریک انقباضات مثانه و در نتیجه تکرر ادرار می‌شود. در مواردی نیز ممکن است علائم آزاردهنده درد مثانه در بارداری را تجربه کنید. در مقاله درج شده، روش‌های رفع این درد را بررسی کرده‌ایم.

گاهی اوقات، حرکات جنین، مانند لگد‌زدن یا حرکت دست‌ها نیز می‌تواند باعث انقباض مثانه و نیاز به دفع ادرار مکرر شود. همچنین، ممکن است مادر باردار به صورت شب‌ادراری دچار تکرر ادرار در ماه هفتم بارداری تا پایان حاملگی نیز شود؛ حتی انجام فعالیت‌هایی مانند سرفه‌کردن، عطسه‌کردن، خندیدن، ورزش‌کردن یا بلند‌کردن اشیا نیز می‌تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود. 

تکرر ادرار در بارداری تا کی ادامه دارد؟ 

زمان شروع تکرر ادرار در بارداری معمولا از اوایل بارداری است و احتمال دارد تا پایان این دوران نیز ادامه داشته باشد. به دلیل اینکه بدن به تغییرات عادت می‌کند، ممکن است تکرر ادرار در سه‌ماهه دوم بارداری نسبت به ماه‌های اول کمتر شود.

در سه‌ماهه سوم بارداری نیز با رشد جنین و فشار بیشتر رحم بر مثانه، ممکن است تکرر ادرار شدت بگیرد. تکرر ادرار در بارداری در ماه اول تا زمان زایمان طبیعی است، اما پس از زایمان معمولا باید کاهش یابد و میزان ادرار به حالت عادی باز‌گردد. در غیر این‌ صورت، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

ادرار مکرر در بارداری کی کاهش می‌یابد؟

می‌توان انتظار داشت که مدتی پس از تولد نوزاد، میزان ادرار کمتر شود. در چند روز اول پس از زایمان، به دلیل دفع مایعات اضافی ناشی از بارداری، حجم ادرار و تعداد دفعات آن حتی بیشتر خواهد بود.

پس از حدود پنج‌روز، احتمالا کمتر ادرار خواهید کرد و تا شش هفته پس از زایمان، سطح ادرار شما به حالت عادی بازمی‌گردد. البته گاهی ممکن است مدت‌ها پس از زایمان نیز این مشکل همچنان ادامه داشته باشد. اگر همچنان بی‌اختیاری ادرار یا هرگونه علائم آزاردهنده دیگری دارید، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید.

آیا تکرر ادرار در بارداری خطرناک است؟

تکرر ادرار در بارداری یکی از علائم رایج و طبیعی این دوره است که معمولا خطری ندارد؛ اما گاهی اوقات این عارضه می‌تواند در ترکیب با برخي علائم دیگر، نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی جدی باشد. در ادامه، به برخی از مشکلات پزشکی که باید در صورت تکرر ادرار در دوران بارداری به آنها توجه کنید، اشاره شده است:

• عفونت دستگاه ادراری(UTI) یا عفونت مثانه

درصورتی‌که تکرر ادرار با نشانه‌هایی مانند سوزش یا درد هنگام ادرار، درد زیر شکم، بوی نامطبوع، ادرار کدر و همراه با خون باشد، باید در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید. چرا که ممکن است نشانه‌ای از عفونت ادراری یا مثانه که شایع‌ترین نوع عفونت باکتریایی در زنان باردار است، باشد.

افراد باردار، از هفته‌های 6 تا 24، به دلیل فشار رحم در‌حال رشد بر مجاری ادراری، در معرض خطر بیشتری برای UTI هستند. عدم درمان عفونت ادراری در بارداری می‌تواند منجر به عفونت کلیه یا زایمان زودرس شود.

• دیابت بارداری

تکرر ادرار، در صورت همراه بودن با افزایش تشنگی، ممکن است نشانه‌ای از دیابت بارداری باشد. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که قند خون مادر بیش از حد بالا باشد. پزشکان معمولا بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری، آزمایش دیابت بارداری را به‌صورت روتین انجام می‌دهند.

• فشار خون در بارداری

در برخی موارد نادر، علائم فشار‌خون در بارداری(پره‌اکلامپسی) می‌تواند با فشار بر مثانه یا تغییر در تعادل مایعات بدن، موجب افزایش نیاز به دفع ادرار شود.

چه زمانی برای مشکل تکرر ادرار در بارداری باید به پزشک مراجعه شود؟

تکرر ادرار در بارداری به‌خودی‌خود خطرناک نیست، اما در صورت ابتلا به عفونت ادراری، فشار‌خون یا دیابت بارداری، لازم است اقدامات درمانی لازم انجام شود. از طرفی نیز بهتر است از نگه‌داشتن طولانی ادرار در بارداری خودداری کنید.

این کار اگرچه معمولا خطر مستقیمی برای جنین ندارد، اما می‌تواند خطر عفونت ادراری را افزایش دهد. توصیه می‌شود حتما نگرانی‌های خود در‌رابطه‌با تکرر ادرار را با پزشک‌تان مطرح کنید و آزمایش‌ها و تست‌های لازم، مانند تست گلوکز برای دیابت بارداری را انجام دهید.

تشخیص تکرر ادرار چگونه است؟

پزشک برای تشخیص منشا و دلیل تکرر ادرار در بارداری، با معاینه فیزیکی و پرسیدن سوالاتی چون تعداد دفعات دفع ادرار، حجم ادرار، بو، رنگ، قوام ادرار، میزان مصرف مایعات و مدت‌زمان بروز علائم، وضعیت شما را ارزیابی می‌کند.

اگر پزشک شک کند که تکرر ادرار به بارداری مرتبط نیست و دلیل دیگری دارد، انجام آزمایش‌هایی مانند آزمایش ادرار، سونوگرافی و آزمایش بیماری های مقاربتی (STI) را تجویز می‌کند.

ایمپو تمامی آزمایشات، مراقبت‌های ضروری و سونوگرافی‌های دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند. همچنین، با ارسال توصیه‌های خودمراقبتی اختصاصی، محاسبه سن بارداری و نمایش وزن و شرایط جنین، مانند یک دوست دلسوز مراقب سلامت شما است.

علت تکرر ادرار چیست؟

اصلی‌ترین علت تکرر ادرار در بارداری را می‌توان هورمون بارداری hCG دانست که جریان خون به ناحیه لگن را افزایش می‌دهد. در‌حالی‌که این افزایش جریان خون می‌تواند برای لذت جنسی بیشتر در دوران بارداری مفید باشد اما جریان خون به کلیه‌ها را نیز افزایش می‌دهد و منجر به تکرر ادرار می‌شود. هرچه کلیه‌ها در دوران بارداری کارآمد‌تر باشند، بدن مادر سریع‌تر مواد زائد را دفع می‌کند.

علاوه بر این، افزایش حجم رحم مادر نیز در تکرر ادرار حاملگی نقش دارد. زیرا رحم در‌حال رشد به مثانه فشار می‌آورد و فضای کمتری برای ذخیره ادرار باقی می‌گذارد. نزدیک به پایان سه‌ماهه سوم، زمانی که بدن برای زایمان آماده می‌شود، سر جنین به سمت لگن حرکت می‌کند و مستقیما به مثانه فشار می‌آورد؛ این موضوع باعث می‌شود بیش‌از‌پیش احساس نیاز فوری به ادرار کردن کنید.

تغییرات دیگری که در تکرر ادرار در بارداری نقش دارند، عبارتند از:

• افزایش حجم خون

در دوران بارداری، افزایش حجم خون در بدن مادر تقریبا دو‌برابر می‌شود. این یعنی مایعات بیشتری برای پردازش توسط کلیه‌ها وجود دارد. این میزان افزایش حجم خون موجب تکرر ادرار در بارداری دوقلو بیشتر از بارداری تک‌قلو می‌شود.

• افزایش فعالیت کلیه‌ها

در این دوران، کلیه‌های مادر در دفع مواد زائد کارآمدتر می‌شوند؛ به این معنی که مثانه بیشتر پر شده و نیاز به تخلیه آن نیز بیشتر می‌شود.

• تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی مانند افزایش هورمون پروژسترون و ریلاکسین، باعث نرم و شل‌شدن رباط‌ها، از جمله رباط‌های مجرای ادرار، می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود توانایی شما برای نگه‌داشتن ادرار کاهش یابد.

• تورم و احتباس مایعات

هنگام خواب، بدن مادر، مایعات موجود در پاها را جذب می‌کند و تولید ادرار را افزایش می‌دهد. این موضوع ممکن است به‌ویژه در صورت وجود تورم در پاها و ساق‌ها که در دوران بارداری رایج است، قابل‌توجه باشد. بخشی از این موضوع به این دلیل است که وقتی دراز می‌کشید، پاهایتان هم‌سطح با بالاتنه قرار می‌گیرند؛ این باعث می‌شود خون راحت‌تر مایعاتی را که در طول روز در بدن ذخیره کرده‌اید به مثانه منتقل کند.

علت درد زیر شکم و تکرر ادرار در بارداری چیست؟

هورمون‌های بارداری پروژسترون و hCG می‌توانند منجر به تکرر ادرار در بارداری شوند. این دو هورمون، جریان خون را در ناحیه لگن و کلیه‌ها افزایش می‌دهند اما جنبه منفی آن، بروز علائمی مانند حالت تهوع، درد زیر شکم و تکرر ادرار است.

علاوه بر این، با رشد جنین، فشار بیشتری بر مثانه مادر وارد می‌شود و به آن فضای کمتری برای ذخیره ادرار می‌دهد؛ در نتیجه، باعث تکرر ادرار ‌و درد زیر شکم در بارداری می‌شود.

در صورت داشتن هرگونه نگرانی در مورد تکرر ادرار یا نیاز به مشاوره، می‌توانید با پزشکان کلینیک ایمپو صحبت کنید. در اپلیکیشن ایمپو، این امکان فراهم شده است که از طریق آن، به تعداد زیادی از متخصصین باتجربه به‌صورت آنلاین دسترسی داشته باشید.

درمان تکرر ادرار در بارداری چگونه است؟

نیاز به ادرار مکرر برای اکثر زنان باردار یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر است و هیچ راهی نمی‌تواند آن را به طور کامل برطرف کند؛ اما می‌توان با راهکارهایی تا حدی از میزان دفع ادرار کاهش داد. البته، کاهش مصرف مایعات در این دوران ایده خوبی نیست و می‌تواند منجر به عفونت مجاری ادراری شود.

هیدراته ماندن برای سلامت مادر و جنین مهم است و زنان باردار روزانه حدود هشت الی ده لیوان آب مصرف کنند. در ادامه، چند نکته برای کاهش تکرر ادرار در بارداری را بررسی می‌کنیم:

• اجتناب از مصرف برخی نوشیدنی‌ها

مصرف قهوه، چای و نوشابه را محدود کنید. این نوشیدنی‌ها ادرارآور هستند و تولید ادرار را افزایش می‌دهند. در مقاله، رژیم بارداری مهم‌ترین مواد غذایی ضروری برای مادران باردار را معرفی و بررسی کرده‌ایم.

• تخلیه کامل مثانه

هنگام ادرار‌کردن، به سمت جلو خم شوید تا مثانه‌تان کاملا خالی شود.

• نگه‌نداشتن ادرار

به‌محض احساس نیاز به دستشویی بروید. نگه‌داشتن ادرار می‌تواند در درازمدت عضلات کف لگن را تضعیف کند.

• کاهش مصرف مایعات قبل از خواب

جهت کاهش تعداد دفعات ادرار در شب‌ها، بهتر است در طول روز مایعات زیادی بنوشید و چند ساعت قبل از خواب مصرف مایعات را کاهش دهید. 

• بالا نگه‌داشتن پا‌ها

قبل از خواب، پاهای خود را مدتی بالا نگه دارید تا مایعات انباشته در پاها وارد جریان خون شوند و نیاز به بیداری شبانه برای دستشویی کاهش یابد. 

• کاهش فعالیت روزانه

در طول روز از ایستادن طولانی‌مدت پرهیز کنید، جوراب‌های تنگ بپوشید، پاها را بالا نگه دارید و ورزش‌های سبک پا انجام دهید. 

• استفاده از محصولات بی‌اختیاری

در صورت نشتی ادرار، می‌توانید از محصولاتی مانند پد‌های بی‌اختیاری استفاده کنید. 

• تمرینات کگل

انجام تمرین کگل برای تقویت عضلات کف لگن مفید است و می‌تواند از نشت ادرار هنگام سرفه، عطسه یا خنده جلوگیری کند. حتی اگر مشکل بی‌اختیاری ادرار هم داشته باشید، با این تمرین می‌توانید دوباره کنترل ادرار خود را به دست آورید. جهت آشنایی بیشتر با نحوه انجام، مقاله تمرین کگل را مطالعه فرمایید.

سخن پایانی

تکرر ادرار یکی از علائم شایع و طبیعی دوره بارداری است که معمولا از سه‌ماهه اول بارداری شروع می‌شود و اغلب‌ اوقات تا زمان زایمان ادامه دارد. این وضعیت به دلیل تغییرات هورمونی، افزایش حجم خون و فشار وارد بر مثانه ایجاد می‌شود.

با‌ وجود‌ اینکه تکرر ادرار در بارداری معمولا بی‌‌خطر است، اما در صورت وجود علائمی مانند سوزش، درد و بوی‌ نامطبوع در ادرار، احتمال ابتلا به عفونت ادراری وجود دارد که در این شرایط باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید. شما می‌توانید به صورت آنلاین با پزشک زنان و زایمان ایمپو در ارتباط باشید

منابع:

babycenter.com / whattoexpect.com / pampers.com / parents.com