تنگی نفس در بارداری؛ بررسی علت تا بهترین راهکارهای درمانی

بسیاری از مادران در دوران بارداری با تنگی نفس مواجه می‌شوند و تکرار این موضوع نگرانشان می‌کند. در واقع، تغییرات بدن و رشد جنین باعث می‌شود که تنگی نفس در بارداری را تجربه کنید؛ زمانی که بدن به اکسیژن بیشتری نیاز دارد، فضای ریه‌ها کم می‌شود و به دیافراگم فشار می‌آید. بیشتر اوقات این وضعیت طبیعی و موقت است، اما بهتر است بدانید دقیقا چه دلایلی دارد و چطور می‌توانید نفس تنگی در دوران بارداری را مدیریت و درمان کنید. اگر دنبال پاسخ این سؤالات هستید، با ما همراه شوید و این مقاله کاربردی را از دست ندهید.

علت تنگی نفس در بارداری

چرا دچار تنگی نفس در بارداری می‌شوید؟ این عارضه معمولا طبیعی است، با این حال اغلب باعث ناراحتی و استرس در بارداری می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین دلایل نفس تنگی در بارداری را توضیح می‌دهیم:

۱. تغییرات طبیعی فیزیولوژیک

در دوران بارداری، ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بدن بالا می‌رود که بر عملکرد دستگاه تنفسی تأثیر مستقیم می‌گذارد. در این حالت، شما سریع‌تر و عمیق‌تر نفس می‌کشید و این یعنی بدن نیاز بیشتری به تامین اکسیژن برای مادر و جنین دارد؛ بنابراین دچار نفس تنگی در بارداری می‌شوید.

افزایش حجم خون و ضربان قلب یکی دیگر از دلایل فیزیولوژیک تنگی نفس در بارداری است. بدن وظیفه خون‌رسانی هم‌زمان به مادر و جنین را برعهده دارد و این فشار اضافی باعث احساس تنگی نفس می‌شود.

۲. فشار رحم و جنین

بزرگ شدن تدریجی رحم (به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری) باعث می‌شود به دیافراگم فشار بیاید. در نتیجه، فضای ریه‌ها برای انبساط کم می‌شود و تنفس طبیعی را سخت می‌کند.

۳. تغییرات جریان خون

مقدار پلاسمای خون در دوران بارداری افزایش می‌یابد، اما گاهی تعداد گلبول‌های قرمز خون به همان نسبت بیشتر نمی‌شود. این کم‌خونی باعث می‌شود اکسیژن کافی به بافت‌های بدن نرسد و تنفس را دشوار می‌کند.

۴. بیماری‌های زمینه‌ای

اگر پیش از بارداری دچار مشکلاتی مثل آسم، بیماری‌های مزمن ریوی، آمبولی ریه یا مشکلات قلبی بوده‌اید، باید تنگی نفس در بارداری را جدی بگیرید. سرماخوردگی در بارداری هم ممکن است علائم تنگی نفس را تشدید کند. همگی این موارد می‌توانند علت تنگی نفس در بارداری باشند و نیاز به بررسی تخصصی و درمان سریع دارند.

علت تنگی نفس در بارداری هنگام خواب

تنگی نفس در بارداری گاهی هنگام خواب و به‌خصوص در وضعیت طاق‌باز رخ می‌دهد. اگر با اضطراب و رفلاکس معده درگیر باشید، این مشکل احتمالا با شدت بیشتری برایتان اتفاق می‌افتد. دلایل آن هم بیشتر به تغییرات هورمونی، نیاز بیشتر بدن به اکسیژن، فشار رحم بر دیافراگم و کاهش فضای ریه‌ها برمی‌گردد.

انجام کارهایی مثل خوابیدن به پهلوی چپ و استفاده از بالش برای بالاتر آوردن بالاتنه (سر و سینه) به شما کمک می‌کند تا کمتر دچار تنگی نفس هنگام خواب شوید. همچنین مهم است در اتاقی بخوابید که تهویه مناسبی دارد و هوای تازه در جریان است.

آیا تنگی نفس در بارداری خطرناک است؟

تنگی نفس در بارداری برای اکثر خانم‌ها یک اتفاق طبیعی است و بعد از زایمان برطرف می‌شود؛ بنابراین جای نگرانی نیست. اگر تنگی نفس با شرایط زیر همراه شود، خبر از یک وضعیت خاص می‌دهد و باید به پزشک مراجعه کنید:

۱. ناگهانی است و با درد قفسه سینه همراه می‌شود.

۲. همراه با ورم، تپش قلب، سرفه خونی یا سرگیجه است.

۳. تنفس در وضعیت خم‌شده یا دراز کشیده بسیار سخت می‌شود.

اگر نیاز به مشورت فوری با پزشک دارید و می‌خواهید این کار را به‌صورت آنلاین یا تلفنی انجام دهید، پیشنهاد می‌کنیم از خدمات کلینیک ایمپو استفاده کنید. دکتر زنان آنلاین و دکتر مامایی آنلاین ایمپو در ساعات مختلف شبانه‌روز آماده کمک به شما هستند تا نگرانی‌تان از بابت مشکلاتی مثل نفس تنگی در حاملگی برطرف شود.

چه غذاهایی باعث تنگی نفس در بارداری می‌شود؟

هیچ غذایی به‌طور مستقیم باعث تنگی نفس در بارداری نمی‌شود، اما بعضی مواد غذایی هستند که هضم آن‌ها دشوار است و امکان دارد باعث رفلاکس معده شوند؛ در نتیجه، مصرف آن‌ها در دوران بارداری احساس تنگی نفس را تشدید می‌کند:

• غذاهای چرب و سرخ‌شده

• غذاهای تند

• نوشیدنی‌های کافئین‌دار

• مرکبات و آب‌میوه‌هایی که اسید زیادی دارند (مثل پرتقال و لیمو)

• غذاهای سرشار از نمک

وعده‌های غذایی سنگین و حجیم که معده را بیش‌ازحد پر می‌کنند، باعث فشار بیشتر بر دیافراگم می‌شوند و تنفس عمیق را سخت می‌کنند. توصیه می‌کنیم مصرف چنین غذاهایی را به‌ویژه در ماه‌های آخر بارداری کم کنید و میوه‌های حاوی پتاسیم مثل موز، آووکادو، انار و سیب را در رژیم غذایی‌تان قرار دهید.

داشتن یک رژیم غذایی سالم از مهم‌ترین بخش‌های بارداری محسوب می‌شود و مهم است که دقیق و اصولی باشد. در برنامه بارداری هفته‌به‌هفته ایمپو، رژیم غذایی اختصاصی در اختیار شما قرار می‌گیرد تا با دنبال کردن آن، بیشتر مراقبت سلامتی خود و فرزندتان باشید.

تنگی نفس در بارداری از کی شروع می‌شود؟

بعضی از خانم‌ها تنگی نفس در بارداری را خیلی زود و از همان سه‌ماهه اول بارداری تجربه می‌کنند. محاسبه سن بارداری اینجا به کارتان می‌آید و کمک می‌کند علائم هر بازه سه‌ماهه را بهتر بشناسید و تشخیص دهید.

در ادامه توضیح می‌دهیم که تنگی نفس بارداری چه روندی را طی می‌کند و چگونه است:

تنگی نفس در بارداری سه‌ماهه اول

ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون در سه‌ماهه اول بارداری افزایش می‌یابد و با تحریک مرکز تنفس، باعث می‌شود سریع‌تر و عمیق‌تر نفس بکشید. احساس تنگی نفس در اوایل بارداری خفیف‌تر از بازه‌های دیگر است و اغلب زمانی رخ می‌دهد که در حال فعالیت سنگین هستید و نیاز بیشتری به اکسیژن دارید.

تنگی نفس در بارداری سه‌ماهه دوم

در سه‌ماهه دوم بارداری، رحم شروع به بزرگ‌تر شدن می‌کند و فشار بیشتری به دیافراگم می‌آورد که باعث کاهش فضای انبساط ریه می‌شود. قلب و عروق باید برای پمپاژ حجم بیشتری از خون تلاش کنند؛ بنابراین ضربان قلب بالا می‌رود و مصرف اکسیژن بیشتر می‌شود. احساس تنگی نفس در ماه پنجم بارداری محسوس‌تر است و حتی هنگام فعالیت متوسط هم رخ می‌دهد.

تنگی نفس در بارداری سه‌ماهه سوم

سه‌ماهه سوم بارداری زمانی است که بیشترین فشار روی دیافراگم به‌خاطر بزرگ شدن رحم و جنین وارد می‌شود. ظرفیت ریوی بسیار کاهش یافته و نیاز جنین و مادر به اکسیژن به بالاترین حد رسیده است. تنگی نفس در بارداری ماه آخر ممکن است مانع خواب یا استراحت مادر شود و در وضعیت‌هایی مثل دراز کشیدن یا خم شدن بیشتر اتفاق می‌افتد.

تنگی نفس در بارداری ماه هشتم

زمانی که وارد ماه هشتم بارداری می‌شوید، تنگی نفس بیشتر رخ می‌دهد و احساس فشردگی در قفسه سینه شایع است. قلب و ریه‌ها به‌شدت درگیر اکسیژن‌رسانی به مادر و جنین هستند و سخت‌تر کار می‌کنند.

درصورتی‌که تنگی نفس را در ماه هشتم خیلی شدید حس می‌کنید و با درد قفسه سینه یا تپش همراه است، توصیه می‌کنیم با پزشک متخصص مشورت کنید؛ چون امکان دارد نشانه‌ای از وجود یک مشکل جدی‌تر باشد.

شما می‌توانید علائم خود را به صورت روزانه در اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید تا با توجه به آن توصیه تخصصی دریافت کنید. ایمپو در دوران بارداری به شما آزمایشات و مراقبت‌های ضروری را یادآوری می‌کندو با محاسبه سن بارداری، نمایش اندازه جنین، رژیم غذایی مخصوص و… مراقب شما و فرزند عزیزتان است.

علائم تنگی نفس در بارداری

مرور این بخش به شما کمک می‌کند که «تنگی نفس در بارداری» را بهتر تشخیص دهید. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• ناتوانی در تنفس عمیق و احساس نرسیدن نفس

• نفس‌نفس زدن هنگام انجام فعالیت‌های عادی و حرکت کردن معمولی

• دشواری در نفس کشیدن هنگام ایستادن

• مشکل در تنفس هنگام دراز کشیدن

اگر تنگی نفس را به‌همراه بعضی از علائم زیر تجربه می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم از پزشک کمک بگیرید:

• درد قفسه سینه

• احساس فشار در قفسه سینه

• تپش قلب

• ضربان نامنظم قلب

• خس‌خس یا صدای سوت کشیدن در نفس

• سرفه مداوم یا خلط خونی

• احساس غش یا سرگیجه

• ضعف شدید

• کبودی لب، ناخن و انگشتان دست و پا

اگر علاوه بر تنگی نفس، دچار فشار خون بارداری هستید، پیشنهاد می‌کنیم جدول فشار خون در بارداری را مطالعه کنید و ببینید در کجای این جدول قرار دارید تا وضعیت غیرعادی را سریع‌تر تشخیص دهید.

تفاوت تنگی نفس در بارداری دختر و پسر (تنگی نفس در بارداری و جنسیت جنین)

تنگی نفس در بارداری ارتباطی با جنسیت جنین ندارد و بیشتر به تغییرات فیزیولوژیک بدن در این دوران برمی‌گردد. عوامل مهم‌تری مثل وضعیت سلامت مادر، اندازه رحم، تغییرات هورمونی و وزن جنین بر نفس تنگی در دوران بارداری تأثیر می‌گذارند. وضعیت خواب و رژیم غذایی مادر هم در رخ دادن این اتفاق مؤثر است. با این حال اگر به دنبال علائم صد در صد جنین پسر یا علائم صد در صد جنین دختر هستید؛ مقاله‌های درج شده را می‌توانید مطالعه کنید.

تنگی نفس در بارداری دوقلو

زمانی که دوقلو باردار هستید، وزن بدن معمولا سریع‌تر افزایش می‌یابد. سرعت رشد رحم و تغییرات هورمونی هم بیشتر است. بنابراین احتمال اینکه تنگی نفس را شدیدتر از سایر مادران باردار تجربه کنید، به‌ویژه در سه‌ماهه آخر بیشتر خواهد بود. هرچند اگر بدن مادر سالم و سازگار باشد، افزایش فشار را تا حد زیادی تحمل می‌کند و مشکل خاصی به وجود نمی‌آید.

پیشگیری از تنگی نفس در بارداری

رعایت نکات زیر به پیشگیری از تنگی نفس در بارداری کمک می‌کند:

۱. سعی کنید تا حد امکان صاف بنشینید و بایستید. قفسه سینه را آزاد کنید و شانه‌ها را عقب بدهید تا ریه‌ها فضای بیشتری برای باز شدن داشته باشند.

۲. وعده‌های غذایی را کوچک‌تر کنید و در عوض، تعدادشان را افزایش دهید.

۳. کمبود آهن و کم‌خونی باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بدن می‌شود و احتمال تنگی نفس را افزایش می‌دهد. پس با مشورت دکتر، مواد غذایی و داروهای مفید را منظم مصرف کنید.

۴. از فعالیت ملایم و ورزش در بارداری غافل نشوید. پیاده‌روی، یوگای بارداری و تمرینات سبک تنفسی به بهبود ظرفیت ریه‌ها کمک می‌کنند.

۵. هنگام خواب و استراحت از بالش‌های کمکی استفاده کنید تا سر و سینه را کمی بالا نگه دارید. به‌خصوص در ماه‌های آخر بهتر است کامل روی پشت دراز نکشید و به پهلوی چپ بخوابید.

 

درمان تنگی نفس در بارداری

اگر تنگی نفس در حد خفیف و معمول است، انجام تکنیک‌های تنفس عمیق و تغییر وضعیت بدن به شما برای درمان تنگی نفس در بارداری کمک می‌کند. لباس‌های راحت بپوشید و از عوامل محرک مثل دود سیگار و هوای آلوده دور بمانید.

کارهای روزمره را با سرعت کمتری انجام دهید و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید. توصیه می‌کنیم مراقب اضافه‌وزن در بارداری باشید تا ریسک تنگی نفس و ابتلا به مشکلات دیگر مثل دیابت در بارداری را کاهش دهید.

درصورتی‌که تنگی نفس شدیدی دارید و علائمی را مثل درد قفسه سینه، تپش قلب در بارداری، سرگیجه یا کبودی لب‌ها تجربه می‌کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص وضعیت قلب و ریه‌ها را بررسی می‌کند، سطح آهن را اندازه می‌گیرد و داروهای ایمن را برایتان تجویز می‌کند تا ادامه بارداری را به‌سلامت سپری کنید.

توصیه می‌کنیم لیست داروهای ممنوع در بارداری را بشناسید و درباره‌شان مطالعه کنید؛ مهم است که هیچ دارویی را سرخود و بدون تجویز پزشک در این دوران حساس مصرف نکنید.

درمان خانگی تنگی نفس در بارداری

انجام این تکنیک‌ها به مدیریت و درمان تنگی نفس زن باردار کمک می‌کند:

• سعی کنید آرام و عمیق نفس بکشید و هوا را به‌آرامی وارد و خارج کنید.

• تکنیک تنفس با لب‌های جمع‌شده را امتحان کنید.

• فعالیت‌های بدنی را تا حدی انجام دهید که بتوانید در حین آن‌ها صحبت کنید.

• لباس‌های تنگ را تا پایان بارداری کنار بگذارید.

• در معرض گردوغبار قرار نگیرید.

• وزن سالم و مناسب را در طول بارداری حفظ کنید و از جدول وزن‌گیری مادر در دوران بارداری کمک بگیرید.

• در معرض جریان هوا قرار بگیرید تا تنگی نفس را بهتر کنترل کنید. می‌توانید همیشه یک پنکه کوچک دستی همراه خودتان داشته باشید و هنگام نفس‌تنگی از آن استفاده کنید.

برای تنگی نفس در بارداری چی بخوریم؟

در دوران بارداری بهتر است از غذاهایی استفاده کنید که فرایند اکسیژن‌رسانی و گردش خون را بهبود می‌بخشند و برای درمان کم‌خونی مفید هستند. نوشیدن آب کافی را هم پای ثابت برنامه روزانه‌تان بگذارید!

این لیست غذا برای زن باردار بسیار مفید است و به جلوگیری از تنگی نفس در بارداری کمک می‌کند:

• گوشت کم‌چرب

• مرغ

• ماهی‌های چرب

• عدس

• لوبیا

• سبزیجات برگ‌سبز (مثل اسفناج و کلم)

• تخم‌مرغ

• لبنیات کم‌چرب

• چغندر

• فلفل دلمه‌ای

• گوجه‌فرنگی

• کیوی

• بادام درختی و پسته

• زردچوبه

سخن پایانی

گفتیم که تنگی نفس در بارداری به‌خاطر تغییرات هورمونی، بزرگ شدن رحم و نیاز بیشتر بدن به اکسیژن رخ می‌دهد و شدت آن در سه‌ماهه آخر بارداری بیشتر است. علائم نفس تنگی در بارداری را بررسی کردیم که می‌توانید با رعایت نکاتی مثل تغذیه سالم، استراحت کافی، ورزش ملایم و قرارگیری بدن در وضعیت صاف و کشیده کنترلشان کنید.

داشتن یک همراه همیشگی در دوران بارداری برای ثبت تغییرات روزانه، دریافت توصیه‌های اختصاصی و یادآوری مراقبت‌های بارداری ضروری است. اپلیکیشن ایمپو به‌عنوان بزرگ‌ترین پلتفرم سلامت زنان در ایران، همه ابزارهای مورد نیاز را برای گذراندن یک بارداری سالم و موفق فراهم می‌کند تا این دوران را با آگاهی و خیال راحت سپری کنید.

منابع

The Bump / Kin Fertility / Health Line