کیست رحم چیست؟ همه چیز در مورد علائم، عوارض و درمان آن

بسیاری از زنان در طول زندگی خود با اختلالی به نام کیست رو به رو می‌‌شوند که بیشتر در اندام‌هایی مانند تخمدان و رحم دیده می‌شوند. یکی از کیست‌های نسبتاً شایع که برای زنان پیش می‌آیند کیست‌های رحمی هستند. کیست‌های رحم، به‌ ویژه شایع‌ترین نوع آن‌ها یعنی کیست نابوتین، کیسه‌های کوچک پر از مخاط هستند که در دیواره یا دهانه رحم شکل می‌گیرند و خوشبختانه در اکثریت موارد، خوش‌خیم و بدون خطر جدی هستند. 

در این مقاله به طور کامل با مفهوم کیست رحم، علائم، تفاوت‌های آن با کیست تخمدان و روش‌های تشخیصی و درمانی آن آشنا می‌شویم و به سوالات شما درباره این مسئله پراهمیت پاسخ می‌دهیم. 

كيست رحم چیست؟

کیست رحم یا uterine cysts وضعیتی است که بسیاری به اشتباه آن را کیست تخمدان در نظر می‎گیرند. کیست رحم در واقع کیسه‌های کوچک پر از مایع یا ترشحاتی هستند که در دیواره، آندومتر یا دهانه رحم تشکیل می‌‌شوند. این کیست‌‌ها معمولاً خوش‌خیم و بی‌خطر هستند که بر اساس محل تشکیل در رحم به انواع مختلفی دارند. شایع‌ترین نوع کیست رحمی کیست نابوتین (Nabothian cyst) نام دارد.

کیست رحم چه شکلی است؟

کیست‌های رحمی یا کیست نابوتین یک برآمدگی شبیه تاول‌های کوچک، سفید یا زرد و بی‌خطر روی دیواره یا دهانه رحم هستند. این کیست داخل رحم زمانی که سلول‌ها مسیر ترشح مخاط را می‌بندند، ایجاد می‌شود. 

علائم کیست رحم چیست؟

زنان ممکن است تنها یک یا چندین کیست رحمی داشته باشند، اما تا زمانی که پزشک متخصص در معاینه پزشکی آن‌ها را مشاهده نکنند، متوجه وجود کیست رحم نشوند. چراکه کیست‌های نابوتین مانند بسیاری از مشکلات زنانه دیگر از جمله فیبروم رحم معمولاً بدون علامت هستند. با این حال برخی زنان ممکن است که با برخی علائم جزئی زیر رو به رو شوند:

• احساس فشار خفیف یا پر بودن در واژن

• احساس درد قبل، بعد و در حین رابطه جنسی (سکس دردناک)

علاوه بر آن، كيست رحم ممکن است پاره شود و ترشحات مخاطی داخل آن به همراه مقداری خون بیرون ریخته و بوی نامطبوعی ایجاد کند. 

علائم کیست رحم معمولاً کوتاه‌مدت هستند و بدون ایجاد مشکلات پیچیده رفع می‌شوند؛ با این حال، در صورتی که بین چرخه‌های قاعدگی خود با خون‌ریزی، ترشحات غیر معمولی یا درد مواجه می‌شوید، حتماً با متخصص زنان خود یا پزشکان حرفه‌ای اپلیکیشن ایمپو مشورت کنید. همچنین، شما می‌توانید تمامی علائم خود را به صورت روزانه در اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید و در پایان هر سیکل، علائم پر تکرار خود را در بخش گزارش سلامت مشاهده کنید. این گزارش به تشخیص بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند و می‌توانید آن را به پزشک خود ارائه دهید.

تفاوت علائم کیست رحم و تخمدان

همانطور که از نانمشان پیداست، کیست تخمدان در داخل یا روی دیواره تخمدان‌ها ایجاد شده و کیست رحم داخل یا در سطح دیواره رحم تشکیل می‌شوند. کیست‌های تخمدان برخلاف کیست رحمی علائم بیشتری داشته و معاینات و درمان‌های تخصصی بیشتری احتیاج دارند. برخی از علائم شایع کیست تخمدان که در کیست رحم دیده نمی‌شوند عبارتند از:

• درد لگن

• نفخ

• فشار بر مثانه و ایجاد تکرر ادرار یا احساس عدم تخلیه کامل مثانه

• آکنه

برخلاف کیست رحمی، کیست‌های تخمدان بزرگ یا متعدد ممکن است بر تخمک‌گذاری و توانایی بارداری تاثیر بگذارند؛ به همین سبب مراجعه به پزشک متخصص در صورت مواجهه با علائم آن توصیه می‌شود. برای آشنایی کامل با علائم کیست تخمدان، مقاله آن را می‌توانید مطالعه کنید.

علائم کیست رحم در دختر

علائم کیست رحم  در دختران مشابه سایر زنان بوده و معمولاً متوجه وجود این کیست‌ها در رحم خود نمی‌شوند. با این حال در برخی شرایط ممکن است کیست‌های رحمی بزرگ‌تر با نشانه‌هایی مانند احساس فشار و درد در لگن همراه شوند. 

به طور کلی، برخلاف سایر مشکلات زنانه، کیست رحم، به ویژه در دختران جوان باکره، معمولاً با دردهای قاعدگی، درد لگن یا خون‌ریزی‌های غیرطبیعی ارتباطی ندارد.

علائم کیست رحم در پریودی

کیست‌ رحم در بسیار از زنان در دوران پریودی علائم خاصی را نشان نمی‌دهند؛ اما در برخی از موارد، کیست‌ رحم ممکن است بر اساس اندازه، نوع و محل قرارگیری منجر به ایجاد علائمی در دوران پریودی شود که در ادامه به مهم‌ترین این علائم می‌پردازیم:

• درد یا گرفتگی در ناحیه لگن

• خون‌ریزی‌ زیاد در پریود یا خونریزی طولانی که معمولاً در رابطه با کیست‌های آندومتر رخ می‌دهند.

• احساس پری یا فشار در ناحیه زیر شکم

• درد هنگام رابطه جنسی

با این حال به یاد داشته باشید که تجربه هر کدام از این علائم در دوره قاعدگی لزوماً به معنی ابتلا به کیست رحم نیست و ممکن است عوامل دیگری در بروز این تغییرات نقش داشته باشند. به همین سبب توصیه می‌کنیم که صورت تجربه هرگونه علائم غیر معمول در دوران قاعدگی خود با پزشک متخصص مشورت کنید و معاینات دوره‌ای خود را به تاخیر نیندازید.

علائم کیست رحم در یائسگی 

با شروع اولین علامت یائسگی تغییرات هورمونی بسیار در بدن رخ می‌دهد که می‌توانند منجر به تشکیل کیست رحمی شوند. نکته قابل توجه در یائسگی آن است که برخلاف کیست‌هایی که در سنین باروری شایع‌تر هستند، در یائسگی احتمال ضایعات غیرخوش‌خیم بیشتر است؛ بنابراین تشخیص به‌موقع و پیگیری اهمیت زیادی دارد. کیست رحم در این دوره ممکن است با علائمی همراه باشد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• خون‌ریزی غیرمعمول یا لکه‌بینی

• درد هنگام رابطه جنسی

• درد مزمن لگنی یا درد انتشاری

• ترشحات غیر معمولی از واژن

• تکرر ادرار یا احساس فشار بر مثانه

روش درمان کیست رحم چیست؟

کیست رحمی معمولاً خوش‌خیم بوده و نیاز به درمان ندارد اما در موارد نادر این کیست‌ها ممکن است بزرگ شوند و شکل و اندازه رحم را نیز تحت تاثیر قرار دهند. در چنین شرایطی پزشک متخصص ممکن است درمان کیست رحم و جراحی آن را مورد بررسی قرار دهد.

کیست‌های رحمی نابوتین که نیاز به درمان دارند، می‌توانند از طریق جراحی یا با روشی به نام ابلیشن با الکتروکوتر درمان شوند.

در این روش، پزشک متخصص از جریان الکتریکی برای حذف کیست داخل رحم استفاده می‌کند. به این صورت که جریان الکتریکی حرارتی ایجاد می‌شود و پزشک آن را روی کیست حرکت می‌دهد تا ضایعه برداشته شود. در برخی موارد، پزشک ممکن است مایع داخل کیست را تخلیه کند. این روش از خون‌ریزی زیاد حین عمل جلوگیری می‌کند.

روش دیگر برای درمان و برداشت کیست رحمی کرایوتراپی است. که در این روش پزشک از نیتروژن مایع برای منجمد کردن و خرد کردن کیست استفاده می‌کند. این روش نسبت به برداشت کیست رحمی با جریان الکتریکی حرارتی کمتر تهاجمی می‌باشد.

نکته مهم در درمان کیست رحم و پیشگیری از عوارض کیست رحم، معاینات دوره‌ای و کامل دهانه رحم (معاینه واژن) هستند. این معاینات علاوه بر بررسی کیست رحمی، مشکلات دیگر مانند پولیپ رحم و التهاب دهانه رحم را تشخیص داده و از بروز اختلالات جدی‌تر مانند ناباروری جلوگیری می‌کنند.

عمل کیست رحم با لیزر

عمل کیست رحم با لیزر یک روش ساده‌تر برای درمان کیست رحم یا کیست نابوتین است. در این روش با استفاده از پرتو لیزر متمرکز شده، کیست رحمی را از بین می‌برند. 

یکی از رایج‌ترین لیزرها برای درمان کیست تخمدان لیزر CO2 است که طی آن ابتدا یک برش کوچک برای تخلیه مایعات داخل کیست ایجاد می‌شود و سپس با لیزر، دیواره کیست تخریب می‌گردد. این روش ترمیم سریع‌تری نسبت به سایر روش‌های تهاجمی دارد و احتمال بازگشت کیست نیز بسیار پایین است.

داروی کیست رحم چیست؟

با وجود اینکه کیست رحم به خودی خود نیازی به درمان یا دارو درمانی ندارد اما در موارد خاصی که کیست سبب بروز درد، التهاب یا خون‌ریزی می‌شود و پزشک متخصص ممکن است داروهایی را برای کنترل و مدیریت این وضعیت تجویز کند که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• قرص ضد بارداری هورمونی برای کاهش ریسک تشکیل کیست‌های جدید.

• داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها برای کاهش درد و ناراحتی ناشی از کیست داخل رحم.

• آنتی‌بیوتیک‌ها که زمانی که کیست با عفونت همراه باشد، تجویز می‌شوند.

هیچ دارویی برای درمان و از بین بردن کیست رحم وجود ندارد. به همین سبب توصیه می‌کنیم که در صورت مواجهه با کیست رحمی یا داشتن شک نسبت به ابتلا به آن، با متخصصین اپلیکیشن ایمپو درباره علائم و سوابق خود مشورت کنید تا در صورت نیاز برای معاینات بیشتر اقدامات لازم را انجام دهید.

اپلیکیشن ایمپو این فرصت را برای شما فراهم کرده است که در ساعات مختلف روز و تنها از طریق موبایل خود با بهترین دکتر زنان آنلاین، درباره اختلالات زنانه مختلف از جمله کیست رحم، تخمدان یا علت خونریزی رحم طولانی و .... مشورت کرده و سوالات خود را مطرح کنید و در صورت نیاز به معالجه بپردازید.

درمان کیست رحم در خانه 

همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، کیست داخل رحم معمولاً احتیاجی به درمان یا درمان‌های خانگی ندارد. در صورتی که علائم شدید  مانند درد یا خون‌ریزی مشاهده شود، توصیه متخصصان مراجعه فوری به پزشک و معاینات تخصصی است. با این حال در ادامه با برخی از درمان‌های خانگی کیست‌های رحمی کوچک آشنا خواهیم شد:

• استفاده از کمپرس آب گرم روی شکم یا کمر برای بهبود دردهای ناشی از کیست رحم.

• رعایت یک رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و غذاهای سرشار از فیبر.

• نوشیدن آب کافی برای بهبود عملکرد بدن.

• پرهیز از غذاهای چرب و فراوری‌شده که سبب افزایش التهاب و تشدید علائم کیست می‌شوند.

• استفاده از خوراکی‌هایی همچون زنجبیل و رازیانه و پیاز می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین علائم کیست رحم کمک کند.

عوارض کیست رحم چیست؟

کیست‌های‌ داخل رحم معمولاً عوارض جدی به دنبال ندارند. در موارد نادر ممکن است کیست‌های رحم بزرگ و بزرگ‌تر شوند. در این شرایط اگر شدت تغییرات زیاد باشد ممکن است حتی معاینه معمول دهانه رحم را دشوار یا غیرممکن کنند.

کیست‌های بزرگ رحمی همچنین ممکن است منجر به خون‌ریزی‌ یا لکه‌بینی‌های غیرطبیعی میان چرخه‌های پریودی شوند یا پاره شدن آن‌ها ممکن است باعث ترشحات، خونریزی یا عفونت شود که نیاز به درمان پزشکی دارد. 

به یاد داشته باشید که هر کیستی که در دیواره رحم شکل می‌گیرد به معنای سرطان رحم نیست اما آشنایی با علائم سرطان رحم و بررسی منظم دیواره رحم برای اطمینان از سلامت آن امری ضروری و پر اهمیت است.

علت کیست رحم چیست؟

برای فهمیدن این که علت کیست در رحم چیست، باید بدانید که در علم پزشکی اصطلاح کیست رحم کمتر شناخته شده است و منظور از کیست‌های رحمی معمولاً کیست‌های دهانه رحم  و کیست‌های مرتبط با بافت رحم است. علت بروز این کیست‌‌ها نیز بر اساس نوع و محل تشکیل آن متفاوت است.

برای مثال کیست‌های نابوتین که در دهانه رحم وجود دارند، در اثر انسداد غدد مخاطی ایجاد می‌شوند. علاوه بر آن زایمان و آسیب فیزیکی به دهانه رحم نیز می‌توانند در برخی زنان منجر به ایجاد کیست رحمی نابوتین شوند.

از جمله عوامل موثر در ابتلا به کیست‌های رحمی عبارتند از:

• بارداری

• سنین باروری که از زمان بلوغ تا سن یائسگی را در بر می‌گیرند.

• تغییرات هورمونی به ویژه نوسان در میزان استروژن و پروژسترون که می‌تواند منجر به رشد غیرطبیعی بافت رحم و ایجاد گودال‌هایی پر از مایع شود.

• سابقه ابتلا به آندومتریوز و آدنومیوز

• آسیب فیزیکی به دیواره رحم

کیست رحم چگونه دفع می‌شود؟

کیست‌های رحم بر اساس این که نوع کیست در رحم چیست می‌توانند بدون نیاز به مداخلات پزشکی از بین بروند. این کیست‌ها معمولاً طی چند دوره قاعدگی و خود به خود کوچک شده یا محتویانشان را جذب می‌کنند یا به تدریج تخلیه شده و از بین می‌روند. این روند بدون ایجاد هیچ علائمی و به مرور زمان رخ می‌دهد و احتمالاً شما حتی متوجه آن نشوید. انجام معاینات و تصویربرداری‌های دوره‌ای به شما کمک می‌کنند تا از رفع و درمان کیست رحم مطمئن شوید.

کیست رحم در بارداری

به طور طبیعی دهانه رحم باز است تا خون پریودی از رحم خارج و اسپرم وارد آن شود؛ اما در دوران بارداری شرایط فرق کرده و دهانه رحم بسته می‌شود تا از جنین محافظت شود. بسته شدن دهانه رحم شرایط تشکیل کیست رحم نابوتین در دوران بارداری فراهم می‌کند. علاوه بر آن بعد از زایمان، بافت تازه‌ای روی غدد مخاطی دهانه رحم رشد می‌کند. در این مرحله سلول‌های جدید بیش از حد تولید می‌شوند و راه خروج مخاط رحمی را می‌بندند.  همین موضوع مانند دوران بارداری، باعث می‌شود مایع مخاطی داخل غدد جمع شود و به‌تدریج کیست‌های نابوتین یا کیست داخل رحم شکل بگیرند.

بیشتر کیست‌های رحمی که در معاینات بارداری مشاهده می‌شوند، کوچک و بی‌خطرند و معمولاً خطری برای مادر یا جنین ندارند. بنابراین اگر در دوران بارداری با اصطلاح "کیست رحم" مواجه شدید، در بیشتر موارد جای نگرانی نیست، اما پیگیری پزشکی برای اطمینان از سلامت شما و جنین ضروری است.

آیا کیست رحم درد دارد؟

کیست رحم معمولاً بدون علائم و بدون درد است. با این حال در برخی از موارد که اندازه کیست بزرگ‌تر از حد معمول شده و تکثیر شود ممکن است منجر به احساس درد در ناحیه لگن و زیر شکم شود یا منجر به تجربه درد هنگام رابطه جنسی شود. اگر درد ناشی از کیست رحمی شدید، مداوم یا همراه با علائمی مثل خونریزی غیرطبیعی، لکه‌بینی بین قاعدگی یا اختلال در باروری باشد، حتما باید با پزشک متخصص مشورت کنید.

آیا کیست رحم خطرناک است؟

خیر، کیست رحم معمولاً بی‌خطر است؛ طوری که بسیاری از زنان حتی متوجه وجود این کیست‌ داخل رحم خود نمی‌شوند. با این وجود برخی از انواع کیست‌های رحم به علت بزرگی و نوع آن می‌توانند خطر و عوارضی را به دنبال داشته باشند.

تشخیص کیست رحم چگونه است؟

کیست رحمی مانند کیست نابوتین از طریق معاینه لگنی توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. در جریان این معاینه، دهانه رحم به طور کامل بررسی می‌شود. در برخی موارد، این کیست‌ها در سونوگرافی لگن، MRI  یا سی‌تی‌اسکن نیز قابل مشاهده‌ هستند.

در صورت مشاهده‌ی برجستگی‌های مشکوک به کیست رحم، پزشک ممکن است برای تایید تشخیص خود، یکی از کیست‌ها را به‌ طور کنترل‌شده باز کند تا محتویات آن بررسی شود. این اقدام معمولاً ساده، بدون درد و در مطب انجام می‌گیرد.

علاوه بر آن، برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک به سراغ روش کولپوسکوپی می‌رود که در این روش، ناحیه مورد نظر با دستگاه بزرگ‌نمایی مخصوصی مشاهده می‌شود تا امکان تمایز کیست‌های نابوتین از سایر برجستگی‌های احتمالی فراهم شود.

کلام آخر

کیست رحم همانند کیست تخمدان اختلالی نسبتاً رایج در دستگاه تولید مثلی زنان است که شایع‌ترین انواع آن، یعنی کیست نابوتین، در اکثر موارد، خوش‌خیم، بی‌علامت و غیر خطرناک هستند. این نوع کیست‌ معمولاً نیازی به درمان‌های تهاجمی ندارند و حتی خود به ‌خود برطرف می‌شوند. با این حال، برخی از انواع آن‌ها که اندازه بزرگ و علائم خاصی دارند ممکن است نیاز به درمان‌های تهاجمی از جمله جراحی و لیزر داشته باشند.

اگرچه کیست‌های رحم معمولاً بی‌خطر هستند اما اهمیت معاینات دوره‌ای و منظم رحم را نباید نادیده گرفت. این معاینات نه تنها وجود یا عدم وجود کیست رحم را مشخص می‌کنند اما امکان تشخیص زودهنگام اختلال یا ضایعه مشکوک دیگر را نیز فراهم می‌کنند.

در صورت مشاهده علائم نادر مانند درد شدید، خونریزی غیرطبیعی یا ترشحات غیرمعمول، مشورت با متخصص زنان و انجام معاینات تخصصی برای اطمینان از سلامت‌تان امری ضروری است. 

آگاهی از ماهیت کیست رحم و پیگیری‌های پزشکی منظم، بهترین راه برای مدیریت این وضعیت و حفظ آرامش خاطر است. ایمپو به عنوان بزرگ‌ترین اپلیکیشن سلامت بانوان به شما این امکان را می‌دهد که سوالات خود درباره تمام اختلالات و مشکلات زنانه را به طور محرمانه در کلینیک آنلاین یا در تالارهای گفتگو بیان و با دیگر کاربران تبادل نظر کنید.

منابع

Vinmec/ Medical News Today/ My Cleveland clinic/ mountsinai/ Healthline