علت کم شدن خون قاعدگی چیست؟ آیا به درمان نیاز دارد؟

«کم شدن خون قاعدگی» مسئله‌ای است که بسیاری از زنان در سنین و موقعیت‌های مختلف زندگی تجربه می‌کنند، اما اغلب به آن بی‌توجه می‌مانند یا علتش را نمی‌دانند. این تغییر در الگوی پریودی ممکن است کاملا طبیعی یا نشانه‌ای از یک وضعیت پنهان در بدن باشد؛ پس نیاز به بررسی بیشتر دارد.

از جمله دلایل کم شدن خونریزی قاعدگی می‌توان به تغییرات طبیعی بدن، اختلالات هورمونی، عوامل روانی و بیماری‌های زمینه‌ای اشاره کرد؛ شناخت دقیق این عوامل، اهمیت ویژه‌ای در پیشگیری و مدیریت مشکلات احتمالی دارد.

اگر می‌خواهید دلایل علمی این تغییر مهم را بهتر بشناسید، تا پایان این مقاله با ما همراه شوید. علائم و علت کم شدن خون قاعدگی را بررسی می‌کنیم و سپس با روش‌های درمان آن آشنا می‌شویم.

علت کم شدن خون قاعدگی چیست؟

بسیاری از اوقات، بدن با نشانه‌هایی مثل کم شدن حجم خون پریود می‌خواهد پیامی را منتقل کند؛ پیامی که خبر از مشکلات مربوط به سبک زندگی و سلامت جسم و روان می‌دهد. در ادامه، به بررسی ۷ علت کم شدن خون قاعدگی می‌پردازیم:

۱. افزایش یا کاهش شدید وزن بدن

تغییرات شدید وزن (کاهش سریع یا افزایش چشمگیر) میزان تولید هورمون‌هایی مثل استروژن را دچار اختلال می‌کند و بر حجم خون پریود تأثیر می‌گذارد. در شرایطی مثل بی‌اشتهایی عصبی یا چاقی شدید، احتمال کم شدن خونریزی قاعدگی بیشتر می‌شود.

۲. مشکلات هورمونی و تیروئیدی

اختلالات تیروئید و به‌ویژه کم‌کاری آن یکی از مهم‌ترین دلایل کم شدن خون پریودی است. کم‌کاری تیروئید با افزایش TLS و پرولاکتین بر عملکرد تخمدان و نازکی پوشش رحم اثر می‌گذارد و خون‌ریزی سبک را به‌دنبال دارد.

اگر با علائمی مثل تغییر زیاد در اشتها و وزن، ریزش مو یا پرمویی، اضطراب شدید، تپش قلب و اختلال در تنظیم دمای بدن درگیر هستید، حتما آزمایش تیروئید را انجام دهید. تشخیص زودهنگام این مشکل از پیامدهای منفی آن جلوگیری می‌کند.

۳. استرس زیاد

استرس مزمن به‌معنای افزایش سطح کورتیزول بدن شماست؛ اتفاقی که سیکل تخمک‌گذاری شما را مختل می‌کند و حجم خون قاعدگی را کاهش می‌دهد. استرس شدید حتی می‌تواند باعث قطع قاعدگی شود، بنابراین درمان آن برای حفظ سلامت باروری‌تان ضروری است.

۴. ورزش سنگین

ورزش‌های سنگین و پرفشار مثل وزنه‌برداری و تمرینات استقامتی از دیگر دلایل کم شدن خون قاعدگی هستند. حالتی که در چنین موقعیتی برای بدن رخ می‌دهد، مشابه استرس است و باعث کاهش حجم خون قاعدگی یا پریود نامنظم می‌شود. اگر تمرینات شما در حین دوران پریودی بیش‌ازحد سنگین است، احتمال دارد حجم خون پریود نیز کمتر از مقدار معمول شود.

۵. تغییر رژیم غذایی و اختلال اشتها

رژیم‌های غذایی دشوار یا اختلالاتی مثل بی‌اشتهایی و پرخوری عصبی، ذخایر انرژی بدن را به‌شدت کاهش می‌دهند و می‌توانند علت  پریود نشدن محسوب شوند. هورمون‌های شما در این شرایط به‌شکل عادی کار نمی‌کنند و نتیجه آن، کاهش یا حتی قطع قاعدگی است.

۶. تنبلی تخمدان و کم شدن خون پریود

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک(PCOS) به‌معنای اختلال در روند تخمک‌گذاری است و از شایع‌ترین مشکلات زنانه محسوب می‌شود. افرادی که دچار تنبلی تخمدان هستند، به‌خاطر مقاومت به انسولین و افزایش هورمون‌های مردانه با کاهش دفعات و حجم قاعدگی مواجه می‌شوند؛ به‌ویژه زمانی که با اضافه‌وزن هم درگیر هستند.

در مقاله علائم تنبلی تخمدان به بررسی کامل این موضوع پرداخته و راهکارهای درمان را بررسی کرده‌ایم. جهت آگاهی بیشتر مقاله درج شده را مطالعه کنید.

۷. کم شدن خون پریودی و کیست تخمدان

کیست تخمدان از دیگر دلایلی است که فرایند تخمک‌گذاری را تحت فشار قرار می‌دهد؛ به‌خصوص اگر با اختلالات هورمونی مثل تنبلی تخمدان یا کم‌کاری تیروئید همراه شود. کیست تخمدان و کم‌کاری تیروئید معمولا با یکدیگر همراه هستند و سلامت باروری شما را در معرض خطر قرار می‌دهند.

علائم کم شدن خون پریود

چه زمانی می‌توانیم بگوییم خون قاعدگی کم شده است؟ اگر این علائم را تجربه می‌کنید، احتمالا با کم شدن خون قاعدگی مواجه هستید:

۱. کمتر از ۲ روز خون‌ریزی دارید.

۲. حجم خون‌ریزی بسیار اندک و مشابه لکه‌بینی است؛ برای درک بهتر این تفاوت‌ها، مقاله رنگ خون پریودی را مطالعه کنید.

۳. چند دفعه در ماه دچار پریود خفیف با خون‌ریزی بسیار کم می‌شوید.

۴. دوره قاعدگی شما یک یا چند دوره عقب افتاده است. 

۵. فشار و درد پریود بسیار کم است یا اصلا حس نمی‌کنید.

متناسب با بازه سنی که در آن قرار دارید، این علائم می‌توانند طبیعی یا غیرطبیعی محسوب شوند. به طور مثال، اگر در حال ورود به دوره پساقاعدگی یا یائسگی هستید، این نشانه‌ها طبیعی هستند؛ در غیر این صورت بهتر است با پزشک مشورت کنید.

اگر تعدادی از این علائم را مشاهده کرده‌اید و نیاز به مشورت با پزشک متخصص زنان را دارید، می‌توانید از کلینیک آنلاین ایمپو کمک بگیرید. ایمپو به شما گزارش کامل وضعیت سلامتی‌تان را ارائه می‌دهد تا بتوانید الگو پریود خود را دقیق‌تر ببینید؛ سپس شما می‌توانید با ارائه این گزارش، سوالات لازم را از پزشک متخصص بپرسید و توصیه‌های مفید و علمی دریافت کنید.

علت کم شدن خون پریود در روز اول

در روز اول پریود، کم شدن خون قاعدگی به‌خاطر نازکی پوشش درونی رحم یا نوسانات اولیه هورمونی رخ می‌دهد؛ زیرا، فرایند ریزش بافت آندومتر رحم تازه شروع شده است و باعث خون‌ریزی سبک می‌شود. در برخی موارد، خونریزی قاعدگی به‌دلیل چرخه بدون تخمک‌گذاری کاهش می‌یابد. در چنین چرخه‌ای، به‌دلیل آزاد نشدن تخمک، رشد و تکامل لایه داخلی رحم (آندومتر) به‌اندازه کافی صورت نمی‌گیرد؛ در نتیجه، مقدار خون‌ریزی در پایان چرخه کمتر از حد معمول خواهد بود.

علت کم شدن خون قاعدگی در سی سالگی

کاهش حجم خون قاعدگی در ۳۰ سالگی ناشی از تغییرات هورمونی و سبک زندگی است. زمانی که وارد این دهه می‌شوید، نوساناتی طبیعی را در سطح ترشح استروژن و پروژسترون تجربه می‌کنید که ضخامت آندومتر را کاهش می‌دهد و باعث پریود خفیف می‌شود. استرس مزمن، تغییرات وزن، ورزش شدید و استفاده از قرص‌های ضدبارداری نیز این اتفاق را تشدید می‌کند.

اگر این اتفاق در چند چرخه پریودی تکرار شد و با علائمی مثل گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن و تغییر میل جنسی همراه بود، بهتر است به متخصص زنان مراجعه کنید تا احتمال یائسگی زودرس بررسی شود.

علت کم شدن خون قاعدگی در چهل سالگی

کاهش خون پریود در ۴۰ سالگی ناشی از ورود به فاز پری‌منوپوز یا پیش‌یائسگی است؛ مرحله‌ای طبیعی که به‌دلیل نوسانات شدید در سطح استروژن و پروژسترون اتفاق می‌افتد. با کاهش تولید این هورمون‌ها، تخمک‌گذاری منظم مختل شده و پوشش رحم نازک‌تر می‌شود. در نتیجه، حجم خون پریود سبک‌تر و کمتر خواهد شد. در این سن، چرخه پریودی در بعضی افراد کوتاه‌تر می‌شود(۲ یا ۳ روز) یا فاصله بین دوره‌ها تغییر می‌کند. 

علت کم شدن خون قاعدگی در دختران مجرد

علت کم شدن خون قاعدگی در نوجوانان و دختران مجرد معمولا به‌خاطر عوامل زیر است:

• نوسانات هورمونی طبیعی در دوره‌های بعد از بلوغ

• رژیم‌های غذایی سخت

• لاغری یا اضافه‌وزن بیش‌ازحد

• اضطراب شدید

• اختلالات هورمونی مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

• مصرف داروهای هورمونی

عواملی که گفتیم، باعث خون‌ریزی سبک و پریود نامنظم در دختران مجرد می‌شوند. توصیه می‌کنیم برای تشخیص دقیق‌تر مشکل و درمان آن، آزمایش‌های هورمونی را انجام دهید و با متخصص زنان مشورت کنید تا نظم و روند طبیعی را به چرخه قاعدگی‌تان برگردانید.

علت کم شدن خون قاعدگی بعد از مصرف قرص ال‌دی

زمانی که دوره مصرف قرص ال‌دی به پایان می‌رسد و هورمون‌ها دچار نوسان می‌شوند، یک خون‌ریزی واکنشی را تجربه می‌کنید. این خون‌ریزی مثل قاعدگی طبیعی نیست، چون لایه ضخیمی در رحم برای ریزش شکل نگرفته است؛ بنابراین پریود خفیف با خون‌ریزی کم و زمان کوتاه خواهید داشت. 

علت کم شدن خون قاعدگی بعد از مصرف قرص اورژانسی

بعد از مصرف قرص اورژانسی ممکن است قاعدگی سبک‌تر یا نامنظمی را تجربه کنید. نوسان ناگهانی در هورمون پروژسترون باعث اختلال در تخمک‌گذاری و تغییر در ضخامت آندومتر می‌شود و نتایجی مانند لکه‌بینی، خون‌ریزی سبک‌تر یا پریود خفیف در سیکل بعدی را به‌دنبال دارد.

بسیاری از بانوان بعد از مصرف قرص اورژانسی، خون‌ریزی بین سیکل‌های قاعدگی و تغییر در تاریخ یا شدت پریود را تجربه می‌کنند که کاملا طبیعی است؛ این تغییرات معمولا کوتاه‌مدت هستند و در سیکل بعدی، بدن دوباره به حالت عادی برمی‌گردد.

علت کم شدن خون قاعدگی در زمان اقدام به بارداری

تجربه کم شدن خون قاعدگی در زمان اقدام به بارداری یک اتفاق طبیعی است و به‌خاطر مشکلات گردش خون در رحم یا واکنش بدن در زمان تخمک‌گذاری یا لانه‌گزینی اتفاق می‌افتد. نوسانات هورمونی  در این دوران باعث پریود خفیف می‌شود و حتی می‌تواند نشانه تخمک‌گذاری موفق باشد. اگر این الگو به‌مدت چند ماه تکرار شود یا با درد همراه شد، بررسی‌های تکمیلی شامل آزمایش‌های هورمونی به‌همراه سونوگرافی واژینال برای ارزیابی وضعیت تخمدان‌ها و لایه داخلی رحم ضرورت دارد؛ از جمله آزمایش‌های استروژن، پروژسترون، FSH و LH که سلامت هورمون‌ها و باروری را می‌سنجند.

انجام تست بارداری و در موارد خاص، بررسی‌های تکمیلی مانند هیستروسونوگرافی نیز نقش مهمی در تشخیص دلیل کم بودن خون پریودی ایفا می‌کند.

علت کم شدن خون پریود بعد از زایمان و در شیردهی

علت کم شدن خونریزی قاعدگی در دوره پس از زایمان و به‌ویژه در زمان شیردهی، سطح بالای هورمون پرولاکتین در بدن است. این هورمون تخمک‌گذاری را مهار می‌کند، بنابراین خون‌ریزی قاعدگی بسیار سبک یا حتی قطع می‌شود.

تعداد دفعات شیردهی و وضعیت تغذیه‌ای نوزاد بر مدت‌زمان پریود نشدن بعد از زایمان موثر است. با کاهش شیردهی یا اضافه‌کردن تغذیه کمکی برای نوزاد، پرولاکتین افت می‌کند و قاعدگی دوباره شروع می‌شود.

علت کم شدن خون پریود بعد از حمام

بعد از حمام (به‌خصوص حمام با آب گرم) احتمال دارد با کم شدن خون قاعدگی مواجه شوید که به‌خاطر عوامل محیطی رخ می‌دهد. فشار و گرمای آب و وضعیت بدن در حمام می‌تواند جریان خون موجود در رحم را متوقف یا کُند کند که البته این حالت موقتی است. توصیه می‌کنیم در دوران پریودی با آب ولرم دوش بگیرید و از نشستن در حمام یا وان خودداری کنید.

علت کم شدن خون قاعدگی در طب سنتی

علت کم شدن خون پریودی در طب سنتی اغلب ناشی از تغییرات مزاجی مانند سردی و خشکی یا غلبه بلغم تلقی می‌شود؛ که در نتیجه با اختلال جریان خون، تجمع مواد زائد و نازکی دیواره رحم همراه است. اختلالات مزاجی به‌مرور خون قاعدگی را کاهش می‌دهد یا آن را به‌صورت لکه‌بینی نمایان می‌کند. تغذیه مناسب، بادکش سنتی و ماساژ باعث ایجاد تعادل در مزاج و بازگشت چرخه طبیعی قاعدگی می‌شود.

آیا کم شدن خون قاعدگی خطرناک است؟

کم شدن خون قاعدگی در بیشتر موارد اتفاق خطرناکی نیست، اما مهم است که دلیل کم شدن خون پریودی و زمینه آن را تشخیص دهید و الگوهای آن را بشناسید. اگر کم شدن حجم خون پریود خیلی کم برایتان پیش می‌آید (فقط برای یک یا دو دوره) و علامت خاصی ندارد، جای نگرانی نیست.

گفتیم که عواملی مثل استرس، تغییرات وزن، رژیم غذایی متفاوت، ورزش سنگین یا مصرف قرص‌های هورمونی و ضدبارداری از علت‌های کم شدن خونریزی قاعدگی و حتی عقب افتادن پریود هستند. پس اگر در یکی از این موقعیت‌ها هستید، کم شدن خون در پریودی را به‌عنوان عوارض جانبی تجربه می‌کنید و خطرناک نیست.

چنانچه در چرخه‌های اخیر قاعدگی خود به‌جای کاهش، با افزایش غیرعادی حجم یا مدت خون‌ریزی مواجه شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله علت خونریزی رحم طولانی را نیز مطالعه کنید تا تفاوت این دو وضعیت را بهتر بشناسید.

شما می‌توانید تاریخ و وضعیت خون‌ریزی قاعدگی خود را در اپلیکیشن ایمپو ثبت کنید تا الگوهای نامنظم را سریع‌تر تشخیص دهید. همچنین می‌توانید گزارش علائم پرتکرار و اطلاعات سیکل پریود را مشاهده کنید و در صورت نیاز، به پزشک ارائه دهید. اگر مشاوره آنلاین یا تلفنی را ترجیح می‌دهید، پزشکان متخصص زنان در کلینیک ایمپو پاسخگوی سوالات شما هستند.

چه زمانی برای کم شدن خون قاعدگی به پزشک مراجعه کنیم؟

درصورتی‌که کاهش خون قاعدگی به‌طور مداوم اتفاق می‌افتد و با علائمی مثل درد شدید، سرگیجه، خستگی زیاد، تکرر یا بی‌نظمی چرخه همراه است، خبر از مشکل جدی‌تری می‌دهد. در چنین شرایطی حتما به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های لازم را انجام دهید تا با پیامدهایی مثل تخمک‌گذاری ناقص، مشکلات باروری و عدم تخمک‌گذاری مواجه نشوید.

درمان کم شدن خون قاعدگی

درمان کم شدن خون قاعدگی به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد؛ اما اصول کلی درمان ترکیبی از اصلاح سبک زندگی، درمان پزشکی یا هورمونی(در صورت نیاز) و پایش منظم سیکل قاعدگی است. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های درمان کم شدن پریود را به‌صورت دقیق و علمی دسته‌بندی کرده‌ایم:

1. درمان پزشکی و تخصصی(زیر نظر پزشک)

اگر کاهش خون قاعدگی به علت اختلالات هورمونی، تنبلی تخمدان، یائسگی زودرس یا بیماری‌های زمینه‌ای است، پزشک یکی از درمان‌های زیر را تجویز می‌کند:

• هورمون‌تراپی؛ استفاده از داروهای حاوی استروژن و پروژسترون برای تنظیم چرخه قاعدگی

• درمان بیماری زمینه‌ای مانند درمان کم‌کاری تیروئید، PCOS یا چسبندگی‌های رحمی

• تجویز داروهای افزایش‌دهنده تخمک‌گذاری مثل کلومیفن سیترات(در صورت نیاز به بارداری)

• درمان با متفورمین برای افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و مقاومت به انسولین

• درمان اختلالات تغذیه و روان‌پزشکی(در صورت لزوم)درمان بی‌اشتهایی عصبی یا افسردگی شدید

2. اصلاح سبک زندگی

اصلاح برخی عادات روزمره و مواد غذایی مفید می‌تواند به تنهایی یا در کنار درمان پزشکی، باعث بازگشت نظم و حجم طبیعی پریود شود:

• از رژیم‌های غذایی غیراصولی پرهیز کنید و برای اصلاح تغذیه از متخصص کمک بگیرید.

• یوگا و مدیتیشن را برای کاهش استرس و آرام‌سازی بدن به‌طور منظم انجام دهید.

• اگر در دوران پریودی ورزش سنگین انجام می‌دهید، حتما با مربی حرفه‌ای مشورت کنید.

• یک رژیم غذایی متعادل شامل پروتئین، کربوهیدرات، چربی سالم(آووکادو،مغزها و ماهی‌های چرب)، میوه، سبزیجات و مواد حاوی ویتامین C(مانند مرکبات و فلفل دلمه‌ای) را رعایت کنید.

• مصرف غذاهای سرشار از آهن مثل جگر، گوشت قرمز، اسفناج و عدس

• نوشیدن آب کافی و پرهیز از مصرف زیاد کافئین

3. درمان‌های طبیعی و سنتی(با احتیاط و زیر نظر متخصص طب سنتی)

برخی گیاهان دارویی با خاصیت گرم‌کنندگی و تنظیم‌کننده هورمون‌ها در طب سنتی برای درمان کم شدن خون قاعدگی استفاده می‌شوند، از جمله:

• رازیانه (تنظیم‌کننده هورمون‌های زنانه)

• دارچین(افزایش جریان خون رحمی و تقویت تخمدان)

• زنجبیل(گرم‌کننده و ضدالتهاب)

• بادکش زیر شکم و ماساژ با روغن کنجد یا زنجبیل(برای تقویت جریان خون رحم)

همچنین می‌توانید با نوشیدن دمنوش‌های گرم مثل زنجبیل و دارچین نیز به تنظیم خون‌ریزی قاعدگی کمک کنید؛ در مقاله معجزه برای پریود شدن دیگر موارد را معرفی کرده‌ایم. بهتر است از درمان‌های سنتی در کنار مراحل درمان پزشکی استفاده کنید؛ زیرا مصرف این داروهای و مواد گیاهی بدون تشخیص علت اصلی ممکن است بی‌اثر یا حتی مضر واقع شوند.

4. پایش علائم و چرخه قاعدگی

یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص دقیق علت کم شدن خون قاعدگی، ثبت منظم اطلاعات مربوط به چرخه پریود، شدت خون‌ریزی و علائم همراه آن است. اپلیکیشن تخصصی ایمپو در حوزه سلامت زنان، با تحلیل داده‌های شما به شناسایی الگوهای نامنظم و هشدار درباره تغییرات نگران‌کننده کمک می‌کند. این اطلاعات در مراجعه به پزشک بسیار ارزشمند خواهند بود.

• ثبت تاریخ و شدت قاعدگی در اپ‌هایی مثل ایمپو

• پیگیری تغییرات در فازهای چرخه و علائم روزانه

• دریافت هشدار درباره الگوهای غیر عادی پریود

• مشاهده روند ماهانه و شناسایی الگوهای تکرارشونده

• ارائه گزارش تحلیلی به پزشک برای تشخیص دقیق‌تر علت پریود خفیف

سخن پایانی

کم شدن خون قاعدگی موضوعی شایع در بین زنان است که گاهی کاملا طبیعی‌ بوده و گاهی نشانه‌ای از تغییرات بدن دارد؛ کم شدن مقدار خون پریود اغلب به‌دلایلی مثل افزایش یا کاهش شدید وزن بدن، مشکلات هورمونی و تیروئیدی، استرس زیاد، ورزش سنگین، اختلالات اشتها، تنبلی تخمدان و کیست تخمدان اتفاق می‌افتد.

درمان کم شدن خون قاعدگی نیازمند رویکردی چندجانبه شامل تشخیص صحیح علت، اصلاح عادات نادرست، پیگیری دقیق سیکل و در صورت نیاز، درمان دارویی است. بررسی الگوی پریود، ثبت علائم و انجام آزمایش‌های مرتبط کمک می‌کند علت اصلی این تغییر مشخص شود و در صورت نیاز، اقدامات درمانی آغاز گردد.

ثبت تاریخ و علائم پریودی از اقدامات مهمی است که می‌توانید برای تشخیص مشکلات احتمالی انجام دهید؛ کاری که اپلیکیشن ایمپو برایتان آسان کرده است. علائم را روزانه در ایمپو ثبت کنید، نشانه‌های پرتکرار را ببینید و متناسب با اتفاقاتی که رخ می‌دهد، توصیه‌های تخصصی دریافت کنید.

منابع

OnlyMyHealth / SheCares / HealthShots / VeryWellHealth